گلی به رنگ گل های آسمانی

گلی به رنگ گل­های آسمانی

گفت­و­گو با خانم فرحناز کریمی اولین تهیه کنند­ی زن در شبکه قرآن

                                                                                                                                                            ارمغان پروینیان

«خاله حورا»، «سبزک»، «گلی یا گل همیشه بهار» و «عمه هدی» نام­هایی آشنا هستند برای کودکانی که برنامه­ی کودک شبکه­ی قرآن را مشتاقانه دنبال می­کنند. این شبکه فعالیت خود را از سال 79 آغاز کرد و با پخش اولین برنامه­ی خاص کودکان با عنوان «گل­های آسمانی»، موفق به جذب مخاطبان زیادی شد. تهیه کننده­ی این برنامه­ی زیبای قرآنی، خانم «فرحناز کریمی» است. ایشان کارشناس رشته­ی ادبیات نمایشی و عضو تهیه کنندگان انجمن مستندسازان خانه سینمای ایران است. در حال حاضر خانم «کریمی» مشغول ساخت قسمت دوم همین برنامه­ی کودک است، که علی­رغم تمام گرفتاری­های کاری قبول زحمت کردند و وقتی را برای گفت­وگو به ما و خوانندگان­مان اختصاص دادند.

* خانم کریمی شما از چه زمانی در سازمان صدا و سیما شروع به فعالیت کردید؟

- خرداد ماه 73 کارم را با شبکه­ی اول گروه «دانش سیما» شروع کردم و بعد از آن در سیمای بامدادی، بیش­تر در زمینه­ی تحقیقاتی و دستیاری برنامه­ها مشغول به کار شدم. سپس مسئولیت اجرای طرح بعضی از برنامه­های شبکه را به عهده گرفتم و در زمینه­های مختلف اجتماعی، بهداشتی و پزشکی برنامه­سازی کردم. در سال 77 اولین برنامه­ام به نام «افق» را در سیزده قسمت، برای سیمای فرانسه، در معاونت برون مرزی سازمان تهیه و کارگردانی کردم. «افق» یک برنامه­ی ترکیبی در خصوص زنان از دیدگاه قرآن به زبان فرانسه بود.

از دیگر کارهایم «داستان انقلاب» است که برای سیمای فرانسه کار کردم و هم­چنین «محرم نامه» برنامه­ای ترکیبی و نمایشی در خصوص دهه اول محرم، که برای سیمای آذری ساختم. علاوه بر کار تهیه، در چند برنامه­ی تلویزیونی، فقط کارگردانی کار به عهده­ام بوده است.

* شنیده­ایم یکی از برنامه­های شما، رتبه اول فرهنگی و هنری را به خود اختصاص داده است، لطفاً در این مورد توضیحاتی بدهید.

- این برنامه «نقش و نگار» نام داشت و مشارکتی بود با سازمان توسعه صادرات ایران. در این مجموعه، تحقیقات عمیقی در خصوص فرش ایران و تأثیراتی که فرهنگ مناطق بومی بر روی فرش­های نامی کشورمان داشت انجام شد، از جمله فرش کاشان، یزد، تبریز، همدان، مشهد. برای این کار، سفرهای تخصصی با حضور کارشناسان فرش به روستاها و شهرهای کشورمان داشتیم تا بتوانیم تأثیرات فرهنگ مناطق را از نظر اقلیمی، آب و هوایی و فرهنگ بومی و تأثیراتی که روی نقوش فرش داشت، بررسی کنیم. با نگاهی فرهنگی و هنری به فرش دریافتیم، فرهنگ بومی منطقه، روی نقوش فرش نقش بسزایی داشته و  ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با یکدیگر دارند. مثلاً در فرش هریس تبریز، طرح بته جغه وجود ندارد، طراحی فرش مشهد نیز تابع فرهنگ منطقه­ی خاص مشهد می­باشد. کارگردانی و تهیه­کنندگی کار بر عهده خودم بود و سال 83 در جشنواره­ی معاونت برون مرزی سازمان صدا و سیما این برنامه رتبه­ی اول فرهنگی و هنری را کسب کرد.

* با توجه به این­که رشته، دانش­گاهی شما تئاتر است، چگونه بین تحصیل و کارتان ارتباط ایجاد کرده،  شروع به برنامه­سازی کردید؟

- کار و تحصیلم بی ارتباط با هم نبودند. از همان دوران دانش­جویی، مجموعه، مستند «تعزیه در ایران» را در هفت قسمت بیست و پنج دقیقه­ای طراحی و کارگردانی کردم. از دیگر فعالیت­های این دوره، همان برنامه­ی «محرم نامه» برای شبکه­ی آذری بود که ساختار ترکیبی نمایشی داشت. برنامه­ی دیگری که در ارتباط با رشته نمایش بود «راز پنهان» نام داشت که در خصوص شهادت حضرت فاطمه­ی زهرا(س) در ده قسمت برای شبکه­ی قرآن ساخته شد. هم­چنین برنامه، «مسیحا دم» که یک مجموعه­ی مستند ترکیبی- نمایشی بود را برای سالگرد رحلت امام، در شبکه­ی قرآن، تهیه کردم.

* خانم کریمی از برنامه­هایی که مختص زنان تهیه کرده­اید برایمان بگویید.

_ مجموعه­ی بلند «عطیه­ ربانی» را در چهل و هفت قسمت تهیه و کارگردانی کردم. این برنامه اختصاص داشت به زنان تازه مسلمان از کشورهای مختلف دنیا، به ویژه آمریکا و اروپا. کار تحقیق و ضبط این برنامه دو سال به طول انجامید. در این برنامه مخاطبان با زنان تازه مسلمان آشنا می­شوند. آن­ها با داشتن ادیان مختلف، در نهایت به دین اسلام گرویده بودند. ما از شیوه­های زندگی و معجزاتی که برای آن­ها پیش آمده بود، پرسیدیم و پای کشف و شهودهای آن­ها از اسلام، نشستیم. ساختار برنامه، مستند گزارشی بود و سعی کردیم قسمت­هایی را بازسازی کنیم. مخاطبان توانسته بودند ارتباط خوبی با برنامه برقرار کنند و نتیجه­ی خوبی را به دنبال داشت. از دیگر فعالیت­هایم برنامه­ی «حریم حرمت» بود که به سفارش گروه اجتماعی شبکه­ی خبر، در خصوص حجاب و نقش آن به عنوان یکی از ابزارهای موفقیت زنان انجام شد. در این برنامه  متناقض نبودن پوشش زن و حجابش در کلیه فعالیت­ها مطرح شد و این­که حجاب زن به هیچ عنوان مانع پیش­رفت و فعالیت در جامعه­ی ما نیست، بلکه تصدیق کننده، حامی و پیش برنده است. لذا به سراغ زنان بسیار موفق جامعه در زمینه­های مختلف رفتیم و ضمن معرفی آنان، به نقش حجاب­شان و تأثیرگذاری پوشش آنان در فعالیت­های اجتماعی، تحصلی و خانوادگی پرداختیم. «پنجره­ای رو به آفتاب» از دیگر برنامه­هایی بود که مختص زنان ایران طراحی و تهیه کردم که هم راستا با نشست فمنیست­ها در آمریکا در اواخر سال 87 بود. برنامه با کارشناسی دکتر «فرهمندپور» به ابعاد مختلف نگاه اسلام به زن و ویژگی­های بارز آن در خانواده، از جنبه­های مختلف و هم­چنین نقش زن به عنوان شاه­کلید اساسی در خانواده پرداخت.

* زنان تازه مسلمان در برنامه عطیه ربانی به چه صورتی با دین اسلام آشنا شده بودند؟

_ این زنان با تعویض دین­های مختلف به اسلام رسیده اند. آنان پس از مدت­ها تحقیق دین اسلام را پذیرفته­اند. خانمی کافر بود اما  از طریق تحقیقات به این نتیجه رسیده بود که اسلام، کامل­کننده­ی تمام ادیان است و مسلمان شده بود. خانم دیگری از کشور آلمان که مسیحی بود، با یک مسلمان ازدواج کرده، بعد از گذشت ده سال دین اسلام را کامل­تر از دین خود یافته بود. او سپس به خواندن کتاب­های آقای مطهری و شریعتی پرداخته و پس از مطالعه و تحقیق و نشست با دیگران، مسلمان شده بود. بعضی از آنان خواب دیده و به دنبال خواب­شان رفته بودند. خانمی از کشور روسیه، ساعت پنج صبح با صدایی ناآشنا از خواب بلند شده و بعد فهمیده بود که این صدای اذان صبح است. خانمی آمریکایی از خانواده­ای ثروتمند، بعد از مسلمان شدنش از خانواده طرد شده بود ولی همواره احترام به والدینش را حفظ می­کرد و کوچک­ترین بی­احترامی­ا­ی  به آنان نمی­کرد. لذا پس از گذشت سال­ها پدرش دوباره او را می­پذیرد و تمام خانواده­اش نیز مسلمان می­شوند. این خانم موقع مرگ، برای پدرش قرآن می­خواند و پدر، تحت تأثیر تلاوت دلنشین قرآن، همان­ لحظه­ی جان دادن مسلمان می­شود. این زنان به گونه­ای برگزیده­ی خداوند بودند و معجزاتی در رابطه با آنان اتفاق افتاده بود و یک روحانیت معنوی خاصی در آن­ها دیده می­شد. هر کدام از آن­ها، خودشان را «مبلغ» می­دانستند و سعی می­کردند دیگران را نیز با اسلام آشنا کنند. یکی از دلایلی که اسلام برای آن­ها گمنام مانده بود، نداشتن شناخت از احکام و دستورات دین اسلام بود. ما نسل به نسل مسلمان شدیم ولی آنان با تحقیق و موشکافی به این دین رسیده بودند. کشورهای اسلامی را برای یافتن جواب سؤال­هایشان برگزیده به اسلام پناه آورده و خودشان را در دامن این دین مبین پیدا کرده بودند.

* شما یکی از تهیه­کننده­های موفق در شبکه قرآن هستید، چه عاملی باعث شد که برنامه­ی کودک را برای این شبکه تهیه کنید.

_ سال 85 تهیه­کننده­ی برنامه­ی زنده­ی «قرآن و زندگی» بودم، این برنامه، به مدت یک سال پخش می­شد. بعد از آن برنامه­ی زنده «قرآن، مشاوره و زندگی» را به مدت چهار ماه تهیه کردم. این برنامه­ی زنده که با کارشناسی آقای «دهنوی» به مسائل تربیتی کودک و نوجوان می­پرداخت، مخاطبان بسیاری را به خود اختصاص داده بود و همین، انگیزه­ی لازم را در من به وجود آورد که بیش­تر در زمینه کارهای کودک فعالیت داشته باشم. سال 86 طراحی برنامه «گل­های آسمانی» را برای شبکه قرآن ارائه دادم و در سال 87 این برنامه کلید خورد و به پخش رسید. «گل­های آسمانی» در خصوص آموزش حفظ آیات موضوعی قرآن با جنبه­های تربیتی و بر حول محورهای اقتصادی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی  برای خردسالان 4 تا 7 سال، برنامه­ریزی و طراحی شد تا ان­شاءالله بسترسازی مناسبی را در جهت فرهنگ­سازی قرآنی برای رشد بچه­ها داشته باشیم. این برنامه­ی نمایشی عروسکی، آموزش آیات قرآنی را بر اساس نظرات کارشناسی و گروه تحقیق، مطابق با سن بچه­ها انتخاب می­کند. الحمدلله این برنامه موفقیت آمیز بود و پاسخ گوی گروه های مختلف سنی.  استقبالی که از این برنامه شد، ما را تشویق کرد که این مجموعه را پی بگیریم و در حال حاضر مشغول تولید قسمت دوم آن، با تغییرات کوچکی برای پخش در سال جدید هستیم.

* چه ایده­ای را برای ساخت برنامه کودک در نظر داشتید؟

- آشنایی کودکان با احکام دینی به صورت شعر، کلیپ یا انیمیشن، هم­چنین آشنایی آن­ها با مفاهیم قرآنی در حوزه­ی بازی و سرگرمی و علاقمند کردن­شان به مسائل دینی و قرآنی.

* به نظر شما فضای کار شبکه قرآن برای فعالیت خانم­ها مناسب است؟

- من اولین خانمی بودم که رسماً وارد شبکه­ی قرآن شدم و فضای آن­جا را ایده­آل، مناسب و هم­سو با فعالیت­های خودم دیدم. با توجه به این­که پایان­نامه­ی دانشجویی­ام قرآنی بود، خودم تمایل داشتم  که به شبکه قرآن بروم و مدیر شبکه­ام نیز موافقت کردند. در آن­جا طرح نمایشی برنامه­ی «به دنبال نور» را که در خصوص شأن نزول آیات در محورهای مختلف قرآنی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و اخلاقی بود، طراحی کردم. این امر موجب شد تا در این شبکه، فعالیت­هایم را دنبال کنم. به خاطر این­که علاقمند به برنامه­های معارفی هستم، طرح­هایی را که در جهت اهداف شبکه می­باشد، دنبال می­کنم. در ظرف این هشت سال، خیلی راحت توانستم آن­چه را که مد نظرم بود و با اهدافم هماهنگی داشت ارائه دهم.

* به عنوان یک تهیه­کننده خانم نظرتان را درباره برنامه­ی زنان و خانواده، در شبکه­های مختلف سازمان بگویید.

- اغلب شبکه­ها در مناسبت­های خاص، ساخت برنامه­هایی در رابطه با زنان می­پردازند، در صورتی­ که پرداختن به این امر، همواره باید جزء اساسی برنامه­سازی قرار گیرد، زیرا زن اساس و محور خانواده است؛ لذا باید به زنان بهای بیش­تری داده شود. جامعه نیاز به زنانی دارد که دارای دانش، بینش و نگرش مثبت هستند. نگرش یک مادر در زندگی، تأثیر مستقیم روی تربیت و پرورش کودک خانواده دارد. در ایران، همواره زن دارای جایگاه خاص بوده و نقش محوری داشته است. با آمدن اسلام این موضوع  پررنگ­تر نیز شد. ولی متأسفانه در دهه اخیر مشاهده می­کنیم که برخی زنان دچار از خود بیگانگی شده­اند که این جایگاه زن را تا حدودی متزلزل می­کند و وظایف اصلی زن به ورطه­ی فراموشی می­رود. این کار، زنگ خطر بزرگی برای هر جامعه­ای است؛ علی­الخصوص جامعه اسلامی. فرزند خانواده، در مرحله­ی نخست، از مادر پیروی می­کند و بعد از پدر خود، پس همواره مدیریت زن، جهت­دهنده­ی زندگی کودک است.

باید همواره زنان و مشکلات آنان به عنوان یک افراد مؤثر و کلیدی در جامعه، مطرح باشد تا جامعه و خانواده دچار لطمات جدی نشوند و هم­چنین جایگاه زنان نیز حفظ شود. یک رسانه بزرگ مانند تلویزیون وظیفه خطیری دارد. ما می­توانیم با ساخت برنامه­های مختلف، به هر چه موفق­تر شدن و نمونه  بودن مادران کمک کنیم، که به نظر من جای خالی آن در تلویزیون زیاد احساس می­شود. با معرفی مادران نمونه و چگونگی برخورد با فرزندان­شان، نحوه­ی عملکرد و راهکارهای آن­ها در زندگی ، می­تواند راه­گشای  خانواده­های  شود. حال اگر از تجربیات مثبت و ارزنده­ی آنان در زمینه­ی ساخت برنامه­های نمایشی استفاده شود، کار، بسیار مؤثرتر واقع می­شود.

*به نظر شما برنامه­سازی با نگاه دینی برای زنان و کودکان، باید چگونه باشد؟

_ ما نیاز به برنامه­سازانی داریم که محقق و پژوهشگر خوبی باشند و بتوانند برنامه­ی قابل توجهی ارائه دهند. آن­ها باید خلاء های جامعه را با تمام وجود حس کنند و در آن زمینه تلاش بکنند که البته در این میان، ابزار برای آن­ها نقش مهمی را ایفا می­کند. کار گروهی، مستلزم یک نگاه کامل و امکانات لازم می­باشد. اگر تک­روی نداشته باشیم، از لحاظ فکری کمبود نداریم. دور بودن از هم­دیگر باعث می­شود که ما به هدف­مان نرسیم و خلاءهای واقعی را پیدا نکنیم. با پرپایی انجمن زنان برنامه­ساز و داشتن سمینارهایی در این رابطه، می­توانیم هر چه بهتر از طریق فکری یکدیگر را تغذیه کنیم و با جمع­آوری آگاهی و دانش لازم، با خلاقیت و ابتکار، مسائل را به گونه­ای درست حل کنیم. وقتی که مادر نیازهایش برطرف شود کودکش را نیز بهتر پرورش می­دهد. ما هشت کانال داریم ولی هیچ­کدام از آن­ها به صورت محوری، در مورد خردسالان، به عنوان سرمایه­­های آینده برنامه­ریزی نمی­کنند. خردسالان مرحله به مرحله احتیاج به برنامه­سازی دارند، البته برنامه­های خوب و موفقی برای کودکان داریم، ولی آیا جوابگوی خردسالان هم می­باشد؟ کودک از دو سالگی پای تلویزیون می­نشیند ولی ما برای آنان هیچ فکری نکرده­ایم حتی احکام دین خود را نیز نتوانسته­ایم به زبان ساده با رسانه­ای ملی آموزش دهیم. با ساخت برنامه­های جذاب برای کودکان، می­توانیم ضمن آموزش غیرمستقیم، فرهنگ و مذهب را بر مبنای احکام اسلامی، به آنان یاد دهیم. مثلاً سلام کردن که از دستورات اخلاقی است و در قرآن به آن سفارش شده، رعایت نمی­شود.صدا و سیما نیز اگر یک تهیه­کننده را قبول دارد، با اعمال سلیقه او را از هدفش باز ندارد و باعث نشود که نتایج مثبت کار او بیهوده به هدر برود، بلکه با کمک و انتقادهای سازنده یاریش کند تا بتواند مسئولیت خود را به نحو احسن انجام دهد.

* خانم کریمی؛ اگر حرف خاصی برای مادران و دختران­مان دارید بیان کنید.

- به نظرم اگر زن خود را بشناسد و ویژگی­های مادربودن و زن­بودنش را باور کند، قاعدتاً به توانایی­های خود پی می­برد. اگر خود را باور کند می­تواند به عنوان یک زن موفق مطرح باشد و در همه حال به دیگران کمک کند و در زمینه­های خاص، راهکارهای خود را به دیگران ارائه دهد.

* با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، در سال آینده منتظر پخش برنامه­ی «گل­های آسمانی» از شبکه­ی قرآن هستیم.