کمبود آهن

در دنیای امروز، فقر آهن شایع­ترین بیماری «کم­بود» است.

آهن مهم­ترین عامل سازنده­ی هموگلوبین است که قسمت رنگی گلبول­های قرمز است. هموگلوبین عامل انتقال اکسیژن در بدن است. مولکول­های هموگلوبین در گلبول­های قرمز، اکسیژن را از ریه­ها به سلول برده، گاز کربنیک را از سلول­ها به ریه­ها برمی­گرداند. گلبول­های قرمز در مغز استخوان ساخته می­شوند.

طول عمر این سلول­ها 120 روز است. بنابراین به طور مرتب باید سلول­های جدید ساخته شده و جای­گزین گلبول­های از بین رفته شوند، به همین دلیل بدن به طور مرتب به آهن نیاز دارد.

چنان­که غذای مصرفی یا ذخایر آهن در بدن نتواند آهن مورد نیاز برای ساختن هموگلوبین را تأمین کند، در فرآیند گلبول­سازی بدن اختلال حاصل می­شود، در نتیجه­ی این عمل، تعداد و اندازه­ی گلبول­های قرمز کم می­شود و مقدار اکسیژنی که می­تواند در خون حمل شود، کاهش می­یابد. به این حالت کم­خونی یا آنمی می­گویند که به زبان ساده عبارت است از کاهش ظرفیت حمل اکسیژن در خون.

عوامل مختلفی مانند کم­بود دریافت آهن از منابع غذایی، اختلالات جذب و یا اتلاف آهن از بدن در اثر عواملی مانند خون­ریزی می­تواند منجر به کم­بود ذخایر آهن و در مراحل بعدی بروز «کم­خونی فقر آهن» شود.

علائم بالینی کم­خونی فقر آهن شامل رنگ پریدگی، ضعف و قاشقی شدن ناخن­ها می­باشد. فرد کم­خون، معمولاً دارای حالاتی از جمله بی­حالی و خستگی، افت درجه­ی حرارت بدن، بی­اشتهایی و احساس مداوم خستگی است. کم­بود ذخایر آهن می­تواند موجب کاهش قدرت یادگیری، قدرت انجام کار و توانایی سیستم ایمنی شود.

جگر، گوشت، زرده­ی تخم­مرغ، غلات، حبوبات و اسفناج از منابع سرشار آهن هستند.

نکات مهم:

·       ویتامین c جذب آهن را افزایش می­دهد. بنابراین استفاده از گوجه فرنگی، فلفل سبز، سبزیجات تازه و میوه­جات به­خصوص مرکبات هم­راه یا بعد از غذا جذب آهن را افزایش می­دهد.

·       اگر مقدار کمی گوشت به غذاهای گیاهی اضافه شود، جذب آهن افزایش می­یابد مانند: مصرف عدس پلو با گوشت و یا گوشت چرخ کرده با سویا جهت تهیه­ی همبرگر، کتلت و یا ماکارونی.

·       استفاده از جوش­شیرین در خمیر باعث کاهش جذب آهن می­شود.

·       نوشیدن چای نیز یک ساعت قبل و دو ساعت بعد از غذا مانع جذب آهن می­شود.

منبع: مهندس انصار، شراره «ویتامین درمانی« انتشارات زرین مهر، 1388