بایسته ها و راهکارهای ترویج فرهنگ حجاب

1. آموزش حجاب در مدارس

مدارس، مراکز تعلیم و تربیت و تزکیه­اند. آموزش عملی احکام دینی، بخشی از وظایف معلم و دانش­آموز را تشکیل می­دهد.

توصیه، بدون تعلیم و تربیت، پوشش دینی را به دستوری خشک و تحمیلی مبدل می­سازد، ولی توصیه­ی هم­راه با معرفت، پذیرش آن را آسان می­کند. معرفت به حجاب، ضامن اجرا و دوام آن است. آن­گاه که پوشش دینی در محیط­های اجتماعی و پس از پایان تحصیلات، به شکل فرهنگ پذیرفته شده درآید، رسمیت علمی پیدا می­کند.

2. تشویق

این اصل در تربیت آدمی، کاربرد فراوان دارد. ماهیت تشویق­ها متفاوت است و می­تواند بار عاطفی، مالی، تشریفاتی، شغلی، سیاسی، عملی و امثال آن داشته باشد که در ترویج فرهنگ حجاب مورد استفاده قرار خواهد گرفت. اگر فردی نیازمند نوعی تشویق نباشد، باید از نوع دیگر بهره بگیریم. احترام لازم و محسوس مردم به بانوان با حیا و با حجاب جامعه سبب ترویج فرهنگ حجاب خواهد شد. همان طور که برخورد منفی با زنان بی­حجاب نیز می­تواند عاملی بازدارنده به حساب آید؛ با این شرط که حد و اندازه آن را باید رعایت کرد تا به لجاجت نیانجامد.

3. فعالیت­های علمی، فرهنگی و هنری

انتشار نشریه و کتاب، تشکیل میزگردهای ادبی، فراخوانی مقاله، تعیین موضوع حجاب برای انشا و پرسش مهر، به­کارگیری هنرهای تصویری، مسابقات فرهنگی و ... آثار مثبتی دارند. تولید برنامه­ها و فیلم­های مفید و آموزشی نیز در رادیو و تلویزیون اثری فراگیردارد. رعایت کامل پوشش دینی بانوانی که در فیلم­های سینمایی و تلویزیونی بازی می­کنند یا عکسی که با پوشش اسلامی در صفحات مطبوعات به چاپ می­رسد، آثار مثبتی دارد، چنان که پوشش­های غیر شرعی نیز آثار زیان­بار و گسترده­ای بر فرهنگ جامعه می­گذارد. اساساً حضور زنان پوشیده در صحنه­های مختلف جامعه، آثار مثبت و چشم­گیری در همگانی کردن فرهنگ حجاب اسلامی در جامعه دارد. پخش آیات، روایات و کلمات حکمت­آمیز و تصاویر الهام بخش درباره­ی حجاب در محیط­های عمومی، تابلوهای شهری و محیط­های مناسب دیگر نیز به تقویت این فرهنگ خواهد انجامید.

 4. تقویت فرهنگ غیرت

بی تردید، زنان با هر تفکر و عقیده­ای، به نظر و سلیقه­ی همسران خود در انتخاب­های خویش از جمله لباس و وضع ظاهری توجه می­کنند. از این رو، غیرت­مندی مردان در نوع پوشش آن­ها نقش به­سزایی دارد. با توجه به این واقعیت، ترویج فرهنگ غیرت در میان مردان به ترویج و تحقق پوشش دینی در جامعه کمک می­کند. خداوند در قرآن کریم می­فرماید: «یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم ناراً وقودها الناس و الحجاره؛ ای کسانی که ایمان آورده­اید، خود و خانواده­ی خویش را از آتش دوزخی که هیزمش از مردم و سنگ خاراست، حفظ کنید.»[1]

پیامبر اکرم(ص) می­فرماید:  «خداوند بینی هر یک از مؤمنانی را که غیرت نمی­ورزند، به خاک می­مالد.»[2] ایشان در سخنی دیگر، غیرت را از ایمان می­داند[3].

5. نظارت بر رسانه­های جمعی

رسانه­ها به ویژه صدا و سیما در ساختار فرهنگ اجتماعی مردم نقش مهمی دارند و می­توانند با نوع برنامه­های خود، آنان را به فساد یا صلاح بکشانند. کمترین تسامح در اعطای امتیاز کار فرهنگی جهت راه­اندازی مؤسسه­های هنری، نمایش تئاتر و فیلم و انتشار روزنامه، مجله و کتاب، به نفوذ فرهنگ بیگانه و ابتذال اخلاقی می­انجامد. شرط پوشش دینی در تهیه و خرید فیلم­ها و برنامه­های تلویزیونی، ضرورتی انکارناپذیر است.

حتی نمایش دختر بچه­ها با وضع نامناسب از سیمای جمهوری اسلامی، بدآموزی فرهنگی دارد.

برخی والدین فکر می­کنند دیدن صحنه­های مستهجن در فرزندان­شان تأثیری ندارد یا چون آن را درک نمی­کنند، مسئله را جدی نمی­گیرند. این توهمی بیش نیست. بچه­ها این مسئله را خوب درک می­کنند و از آن تأثیر می­پذیرند. این صحنه­ها بر روح­شان تأثیر منفی می­گذارد و در بزرگ­سالی ظهور می­یابد.

6. فعالیت قوای سه گانه

تصویب قوانین جامع و دقیق در این زمینه در مجلس شورای اسلامی و عمل کردن بدون تساهل و تسامح قوه­ی قضائیه به قوانین یاد شده، سبب می­شود فرهنگ حجاب ترویج یابد. قوه­ی قضائیه سهمی مهم در حفظ سلامت جامعه دارد و اوضاع اخلاقی جامعه، کارنامه­ی گویای این دستگاه است. نظارت جدی و دل­سوزانه­ی مسئولان دولتی بر محیط­های تحت نظارت آن­ها نیز از جمله عوامل ترویج حجاب و پیش­گیری از بدحجابی در ادارات دولتی است.

7. احیای امر به معروف و نهی از منکر

پس از تقویت ریشه­های حجاب، شناخت معروف و اجرای امر به معروف و نهی از منکر تأثیر به سزایی در کنترل اجتماعی دارد. امر و نهی دینی، تکلیف عمومی است. زن، ناموس جامعه اسلامی است و همه باید در حفظ این گوهر الهی بکوشند.

جامعه­ی دینی، هیچ گونه تساهل و تسامحی را در این راستا برنمی­تابد. بی­اعتنایی در این راه پسندیده نیست ولی وسواس و بدگمانی هم کارساز نخواهد بود. مبنای طهارت و تقوا، تربیت و ایمان است. اگر فقط ترس پشتوانه­ی پرهیز باشد، در جایی که چنین ترسی نیست، شخص از ارتکاب محرّمات پروا نخواهد داشت. پی­آمد چنین فضایی، ایجاد نفاق و دورنگی و دوگانگی در معاشرت و پوشش و رفتار خواهد بود.

8. معرفی الگوهای تازه در پوشش

یکی دیگر از عوامل فهم، تعریف درست از پوشش متناسب با سن و شرایط کاری بانوان است. الگویی که با رعایت معیارهای شرعی، آزادی عمل بیش­تری را برای زنان مسلمان فراهم آورد.

افزون بر این، با معرفی الگوی پوشش و تنوع دادن در آن، می­توان تا حدود زیادی به نیازهای بانوان پاسخ داد.

فرجام سخن

از آن­چه گذشت در می­یابیم که طهارت و پاک­دامنی، اصلی محوری در بینش اسلامی است. اسلام برای طهارت روحی و عفت عمومی، ارزش زیادی قائل است. تشریع برخی احکام مانند حجاب برای پیش­گیری از تحریک جنسی است که با بهره­گیری از پوشش مناسب بدن و خودداری از رفتارهای تحریک آمیز در مقابل نامحرم، محقق می­شود. در حقیقت، عفاف، امری درونی است. اگر عفاف بر روح کسی حاکم باشد، در رفتار و گفتار و نوع پوشش او تأثیر می­گذارد و از میزان تحریکش خواهد کاست. چون سود و زیان عفاف متوجه کل جامعه است، تمام بهای آن را نباید زنان بپردازند بلکه مردان نیز باید از هر نوع رفتاری که به نوعی موجب تحریک جنسی است، خودداری کنند. هم­چنین اگر برخی افراد، حجاب و پوشش اسلامی را رعایت کنند و شماری دیگر بدان بی­اعتنا باشند، بر روحیه­ی مردم اثر منفی می­گذارد. کسانی که مسلمانی آن­ها مبتنی بر ایمان و منطق قوی نیست، به تدریج، قیود شرعی را یکی پس از دیگری کنار می­نهند و هویت و شخصیت­شان را از دست می­دهند. چون شخصیت جدید نیز با ساختار وجودی آن­ها بیگانه است. دچار بی­هویتی می­شوند.[4]

از این رو، تجاهر به فسق و تظاهر به گناه، گناه مضاعفی است. گناه آشکار از حالت فردی و حوزه­ی خصوصی بیرون می­آید و جنبه­ی اجتماعی پیدا می­کند و آثار منفی آن دامن­گیر دیگران نیز می­شود زیرا چنین شخصی با کارش، دیگران را به گناه، دعوت و تشویق می­کند.

در این میان، حکومت اسلامی، در راستای عمل به وظیفه­ی خود در ایجاد محیط سالم برای رشد مادی و معنوی جامعه، باید از گناه آشکار جلوگیری کند.

اگر روح توحید و خداباوری بر آدمی حاکم شود، با حفظ ارزش­ها و اصالت­ها، فرد و جامعه اصلاح خواهند شد و مردم، خدا را حاضر و ناظر بر رفتارهای خود خواهند دید.

*در نوشتاری جداگانه نقش غیرت در سلامت فرد و اجتماع به وسیله­ی نگارنده، مورد بررسی قرار گرفته است و به صورت جداگانه منتشر خواهد شد.