بخشیدن را بیاموزیم

تحمل فشار آزردگی، بسیار سنگین و طاقت­فرساست،

بخشیدن کسی که شما را آزرده است آسان نیست،

به شما می­گویم چگونه از طریق بخشش برای خود آرامش فراهم آورید.

همه­ی ما بعضی مواقع در زندگی از کسی که به ما بسیار نزدیک است دل­خور شده و یا صدمه دیده­ایم. بنابراین می­دانیم احساس دل­سرد شدن از رفتار آن شخص چگونه است و چه قدر سخت می­توان با چنین مواردی برخورد کرد. حتی گاهی نتیجه­ی این آزردگی­ها عدم اطمینان و از دست دادن اعتماد به طرف مقابل است.

اگر چه گذشت کردن در موارد جزیی (مانند وقتی که دوست یا خویشاوندی مثلا روز تولد شما را فراموش می­کند یا شنیدن کلمات تلخی که هنگام مشاجره بین والدین و فرزندان رد و بدل می­شود) آسان است ولی بخشیدن دوستی که خیانت می­کند و یا پدر و مادری که بددهنی می­کنند و حرف­های رکیک می­زنند کمی مشکل­تر است. دردی که در چنین مواردی قلب شخص را می­آزارد مدت­ها طول کشیده، اعتماد به نفس را از بین می­برد و باعث می­شود مدتی نتوانیم به کسی اعتماد نماییم. حتی ممکن است منجر به ایجاد  تنفر، استرس و اضطراب گردد.

اگر چه به­نظر می­رسد بخشیدن کسی که باعث رنجش ما شده غیرممکن است ولی بهتر است نهایت سعی خود را نموده، آرامش را برای خویش فراهم سازید. تحقیقات نشان داده­اند که بخشش، فشارهای روانی کهنه را کم می­کند و احساس کنترل را فزونی می­بخشد؛ در ضمن اثرات مخاطره­آمیزی را که در اثر این فشارهای روانی بر قلب وارد می­آید متعادل­تر می­نماید. یقیناً آنان که نمی­بخشند و کینه به دل می­گیرند بیشتر در معرض مشکلات قلبی و عروقی قرار می­گیرند.

از متخصصان خواسته شد تا راه­نمایی نمایند که چگونه می­توان مهارت «گذشت کردن» را یاد گرفت.

چرا بخشیدن تا این اندازه سخت است؟

طبق نظر دکتر «صالح آفریدی» روان­شناس، گذشت کردن به­ این دلیل که ممکن است به نتیجه نرسد به­نظر مشکل می­آید. یعنی اشخاص حتی به امکان بخشیدن کسی که آن­ها را رنجانده است فکر نمی­کنند. او می­گوید: «وقتی ما خشمگین می­شویم یا از کسی آزرده می­گردیم به دور خود دیواری از احساسات سنگین ولی محافظت­کننده به نام خشم و دل­خوری می­کشیم و به خود قول می­دهیم که دیگر هرگز  اجازه  ندهیم کسی باعث آزار ما شود.

توجه نداریم که این دیوار باعث می­شود که دیگران اجازه نداشته باشند ما را دوست داشته، به ما محبت کنند. تصور می­کنیم «بخشیدن» باعث می­شود مجددا آسیب­پذیر شویم. در ضمن بسیاری از مردم می­پندارند بخشیدن و گذشت کردن معادل ضعف و شکست است.

یعنی اگر کسی را که باعث رنجش ما شده است­، ببخشیم، به معنای آن است که او احساس برنده­شدن می­نماید. در حالی که گذشت کردن نیاز  به شجاعت و توان بیشتری نسبت به نگه­داشتن خشم و غضب دارد.»

دکتر «آفریدی» اضافه می­کند که بعضی افراد نمی­دانند بخشیدن چه مفهومی دارد. تعبیر آن­ها این است که اگر کسی را ببخشیم عمل او را موجه و قابل قبول جلوه داده­ایم و یا  آن چه را اتفاق افتاده است فراموش کرده و خود را با آن وفق داده­ایم.

«بخشیدن» به معنای هیچ یک از این تعابیر نیست بلکه فارغ شدن از احساس رنجش و دل­خوری و گذشت کردن از یک «گناه» است.

فواید بخشیدن و گذشت کردن چیست؟

تحقیقات نشان داده­اند که بخشیدن، هم از نظر روانی و هم جسمی برای ما مفید است. دکتر «فردریک لوسکین» روان­شناس مطالعات گسترده­ای را در زمینه­ی بخشش به­عنوان قسمتی از یک پروژه­ی تحقیقاتی انجام داده است و در کتاب پرفروش خود به نام «برای همیشه ببخشید» آن را به­عنوان نسخه­ای تأیید­شده برای سلامت و شادی نام می­برد. دکتر لوسکین می­گوید: «بخشش به التیام­یافتن ارتباطات آسیب­دیده­ی افراد کمک می­کند. شادی، رشد شخصیتی و اعتماد­به­نفس را زیاد کرده و افسردگی، خشم و اضطراب را  کم می­کند و در نتیجه احساس همدردی، سلامت روانی و کیفیت زندگی را ارتقا می­بخشد.» او در تحقیقات خود به این نتیجه رسید، افرادی که بیشتر گذشت می­کنند و آزردگی خود را زودتر فراموش می­نمایند کمتر دچار مشکلاتی در مورد سلامت خود شده، به­ندرت دچار فشار روانی می­گردند؛ و برعکس آن­هایی که نمی­توانند ببخشند و همه چیز را آسان گیرند، بیشتر در معرض بیماری­هایی نظیر سرطان و یا مشکلات قلبی و عروقی قرار می­گیرند.

دکتر لوسکین معتقد است که «بخشیدن» از نظر روان­شناسی مفید است. زیرا به افراد کمک می­کند تا راحت­تر با رنجش خود کنار آیند. او می­گوید با «بخشیدن» شخص کمتر اضطراب پیدا می­کند و کمتر دچار افسردگی می­گردد و در ضمن اعتماد­به­نفس او فزونی می­یابد و راحت­تر با مشکلات مواجه می­شود. از نظر فیزیولوژیکی (اندام­شناسی)، گذشت­کردن بر واکنش­های عصبی تأثیر می­گذارد. وقتی کسی گذشت می­کند، این کار برانگیختگی سیستم عصبی را کم می­کند. در ضمن «بخشیدن» باعث زیاد شدن احساسات مثبت نظیر حق­شناسی و همدردی می­شود. کم شدن احساسات منفی و استرس و زیاد شدن احساسات مثبت اساس و پایه­­ی تغییرات جسمی هستند.

«گذشت کردن فرآیندی است که یک­شبه اتفاق نمی­افتد؛ بنابراین نیاز به صبر و حوصله دارد»

چه موقعی بخشیدن کسی واقعاً مشکل است؟

وقتی تجربه­ی شخص مربوط به خیانت یا آزار دیدن باشد، گذشت کردن مشکل­تر از مواقع دیگر است. دکتر «جیم دینکالسی» درکتاب خود به نام «چگونه گذشت کنیم وقتی نمی­توانیم؟» می­نویسد: «ضربه­ی عاطفی و خیانت، مشکل­ترین مواردی هستند که نمی­توان از آن­ها گذشت. این دو مورد زخم­هایی هستند که علاجی برای آن­ها وجود ندارد. در این دو موارد می­توان خشونت­های خانگی و کودک­آزاری را نیز جای داد.»

چگونه می­توان گذشت کرد؟

بخشیدن مشکل است ولی ناممکن نیست. با توجه به توصیه­های زیر می­توان آن را در خود نهادینه کرد. به­نظر دکتر «آفریدی» اولین چیزی که باید به­خاطر داشته باشید آن است که نیازی نیست شما یک «قدیس» باشید تا بتوانید در موردی گذشت کنید. بخشیدن مهارتی است انسانی که می­توان آن را آموخت. وقتی می­خواهید در راه گذشت­کردن قدم بردارید به یاد داشته باشید که این کار فرآیندی است که یک شبه اتفاق نمی­افتد بنابراین نیاز به صبر و حوصله دارد. دکتر «آفریدی» معتقد است که وقتی در اعماق ضمیر خود برای بخشیدن کسی تعمق می­کنید و آن را کاری سخت و مشکل می­یابید باید به موارد زیر توجه داشته باشید:

اولاً بخشیدن به معنای آن نیست که مجبورید عمل شخص مقابل را فراموش کنید.

دوم این که گذشت کردن یک مسئله­ی شخصی است بنابراین مجبور نیستید با دیگران مشورت کنید یا به آن­ها اطلاع دهید که شخص مورد نظر را بخشیده­اید.

ممکن است زمانی تصمیم بگیرید آن را بازگو کنید ولی در این مورد وظیفه­ای ندارید. در ضمن به­ خاطر داشته باشید که شما برای آرامش خودتان کس یا کسانی را می­بخشید نه برای دیگران؛ چون ادامه دادن به زندگی، با رنجش، عصبانیت و تحریکات مسموم­کننده­یپ دیگر مشکل است. در ضمن باید بدانید که بخشیدن به معنای آشتی و سازش نیست چون عصبانی نبودن از کسی به معنای آن نیست که خشم خود را تبدیل به آن نوع احساس دوستی که قبل از مورد اتفاق افتاده داشتید کرده­اید. این احساس ممکن است مدتی طول بکشد تا دوباره برقرار شود.

منبع:

مجله aguuarius

Septeniber   2010