مبتلایان به مرض قند در معرض خطر ابتلا به پرفشاری خون‌اند. آنان و دیگران می‌توانند با پیروی از ره‌نمودهای ذیل به رویارویی با آن بیماری بپردازند.
معلوم نیست ابتدا مرض قند بروز می‌کند یا پرفشاری خون، ولی چنان که مسلم است فشار خون بالا، مبتلایان به بیماری قند را بیش از افراد عادی تهدید می‌کند. مژده این است که امکان دارد کاهش فشار خون در تن‌درستی کلی ایشان مؤثر باشد. پژوهش‌های صورت گرفته نشان داده است که مهار فشار خونِ مبتلایان به مرض یاد شده، احتمالاً عوارضی چون بیماری قلبی و سکته را در آنان می-کاهد.
فشار خون 101
پرفشاری خون یا فشار خون بالا، به شریان‌ها (سرخ‌رگ‌ها)ی فرد آسیب می‌رساند و اگر وی به مرض قند مبتلا باشد، به کلیه‌اش نیز لطمه می-زند. فشار خون حداکثر (بیشینه) یعنی «سیستولی» فشار را طی هر ضربان قلب اندازه-گیری می‌کند. فشار خون حداقل (کمینه) یا «دیاستولی» در فاصله‌ی بین ضربان‌های قلب، فشار خون شریان‌ها را می‌سنجد.
وضعیت فشار خون انسان
سالم: 79/119 میلی‌گرم جیوه روی 60/90 میلی‌گرم جیوه
پیش از پرفشاری خون: 8/120 میلی‌گرم جیوه روی 89/139 میلی‌گرم جیوه
پرفشاری خون: 90/140 میلی‌گرم جیوه روی و بالاتر
ممکن است دارودرمانی در تنظیم فشار خون به شما یاری کند و اگر پزشک‌تان داروهایی را تجویز کرد، حتماً آن‌ها را طبق دستور مصرف کنید. ولی شیوه‌های دیگری هم هست که می‌توانید فشار خون خود را به‌طور طبیعی بکاهید. نخست آن که باید به وزن سالمی برسید؛ حتی فقط 10 پوند1 کاهش وزن، تفاوتی در میزان فشار خون پدید می‌آورد. پس این راه‌بردهای مفید را بیازمایید:
1. سریعاً پیاده‌روی کنید
افرادی که با پرفشاری خون دست به گریبانند، می‌توانند مرتباً تند پیاده‌روی کنند و به این وسیله فشار بیشینه (سیستولی)2 را تقریباً 8 میلی‌متر جیوه و فشار کمینه (دیاستولی)3 را بیش از 6 میلی-متر جیوه تقلیل دهند. ورزش به قلب کمک می-کند تا اکسیژن را بهتر به کار برد، بنابراین کار این عضو به‌سختی زمانی نیست که خون را به سراسر بدن می‌رساند.
2. دم‌کرده بنوشید
پژوهش‌گران دانشگاه «تافتس» دریافتند که نوشیدن روزانه سه فنجان دم‌کرده‌ی گل ختمی، میزان فشار خون بیشینه (حداکثر) را در ظرف 6 هفته، حدود 7 میلی‌متر جیوه کاهش داده است. این نتایج، همتراز با مصرف بسیاری از داروها بود. به باور محققین مزبور، شاید وجود مواد «فیتوکمیکال» در این گیاه، باعث تقلیل زیاد فشار خون می‌گردد.
3. نفس را در سینه حبس کنید
تنفس آهسته، مرتب و عمیق و حرکات اندیش-گرانه همچون «تای چی» و «یوگا» در کم کردن از مقادیر هورمون‌های تنش روحی، که فشار خون را می‌افزایند، اثربخش‌اند. وانگهی «تای چی» بر ایمنی فرد نیز می‌افزاید و او را در برابر سرما و آنفولانزا کمتر آسیب‌پذیر می-کند.
4. از مصرف نمک خودداری کنید
بسیاری از ما روزانه بیش از 50/1 میلی‌گرم سدیم مصرف می‌کنیم. در نظر داشته باشید که یک دوم قاشق چای خوری نمک، حدود 20/1 میلی-گرم سدیم دارد. در استفاده از نمکدان زیاده‌روی نکنید و در عوض غذای‌تان را با ادویه‌ها، گیاهان و لیمو، چاشنی بزنید. در ضمن شاید بخواهید مواد غذایی تازه را جای-گزین خوراک‌های پرنمک و فراوری شده بکنید. تا سر حد امکان از مصرف نمک خودداری نمایید.
5. از پتاسیم غفلت نورزید
دکتر «لیندا ون هوم» استاد پزشکی پیش-گیرنده در دانشکده‌ی پزشکی وابسته به دانشگاه نورث وسترن می‌گوید: پتاسیم، بخش عظیمی از هر برنامه‌ی کاهنده‌ی فشار خون را تشکیل می‌دهد. پتاسیم، اثرات سدیم را کم کرده، به تنظیم فشار خون یاری می‌کند. منابع مهم این ماده‌ی کانی عبارتند از موز، شهدِ نباتی عسلک، خربزه، کشمش، آلوخشک، قارچ، گوجه‌فرنگی، نخود، سیب‌زمینی شیرین، لوبیاقرمز و نیز شیر بدون چربی یا دارای یک درصد چربی.
6. از سویا غافل نباشید
به موجب مقاله‌ی مندرج در یکی از نشریات «انجمن قلب آمریکا» تحت عنوان «گردش خون»، قرار دادن مواد غذایی سرشار از سویا یا پروتئین شیر، مانند شیر کم‌چرب، فشار خون را می‌کاهند به شرطی که فرد دچار پرفشاری خون یا پیش از آن باشد.
7. زمان را رها سازید
کارشناسان دانشگاه کالیفرنیا دریافتند که اگر هفته‌ای افزون بر 41 ساعت را در محل کار بگذرانید، خطر ابتلا به پرفشاری خون تا 15 درصد اضافه می‌شود. به قول «دکتر هایویانگ» پژوهش‌گر برجسته، امکان دارد اضافه‌کاری سبب شود که ورزش و خوردن غذای سالم به دشواری انجام پذیرد. شاید ترک به‌موقع محل کار، با توجه با شرایط وخیم اقتصادی، مشکل باشد، ولی سعی کنید تا سرحد امکان در ساعت مناسب از آن جا خارج شوید، تا این که بتوانید به ورزشگاه بروید یا غذای سالمی بپزید. پیش از خروج به-مدت چند دقیقه آژیری به تلفن‌تان نصب کنید. وقتی که به صدا در می‌آید، قطعش کنید و از آن جا درآیید.
تأثیر گیاهان در مداوای فشار خون
گذشته از داروهایی که معمولاً از سوی پزشکان تجویز می‌گردد، گیاهان گوناگونی نیز وجود دارد که با مصرف آن‌ها می‌توانید به مهار این مرض یاری کنید. برخی از آن‌ها عبارتند از:
کنجد
این گیاه دارای پروتئین و ویتامین‌های «B، D و E» و «لیستین» است. مقدار روغن آن در حدود 50 درصد است. روغن کنجد مرکب از 70 درصد اسیدهای چرب اشباع نشده مانند «اولئویک اسید» و «لینوئیک اسید» و مقدار اندکی اسید چرب اشباع شده مثل «اسید پالمتیک» است. ترکیبات تشکیل‌دهنده‌ی کنجد به کاهش فشار خون می‌انجامد.
زیتون
دم‌کرده‌ی برگ زیتون، داروی مفیدی برای پایین آوردن فشار خون است. 30 عدد برگ زیتون را درون 300 گرم آب ریخته، آن را به-مدت 15 دقیقه بجوشانید. سپس کمی قند به آن اضافه کنید و روزانه یک فنجان از آن بنوشید.
تخم کرفس
برخی عناصر شیمیایی موجود در تخم کرفس در کاهش شدید فشار خون نقش دارد. این گیاه حاوی مقدار زیادی کلسیم است که این عنصر نیز فشار خون را پایین می‌آورد. برای تهیه‌ی دم‌نوش از تخم کرفس، قدری آب جوش روی یک قاشق چای خوری از تخم تازه کوبیده شده بریزید و پیش از خوردن، بگذارید به مدت 10 تا 20 دقیقه خوب دم بکشد و روزی دو فنجان میل کنید.
جین سینگ
این گیاه دارویی، اثر شگفت انگیزی روی تنظیم فشار خون دارد؛ یعنی کاهنده‌ی فشار خون، در صورت بالا بودن آن و فزاینده‌ی فشار خون به شرط پایین بودن است.
آزمون فشار خون
1. فشار خون در طی روز چگونه تغییر می-کند؟
الف. وقتی می‌خوابید در حداکثر میزان است
ب. وقتی بیدار می‌شوید، بالا می‌رود
ج. وقتی حمام می‌روید، پایین می‌آید
2. فشار خون با دو رقم «حداکثر» و «حداقل» نشان داده می‌شود که به ترتیب عبارتند از:
الف. سیستولی و دیاستولی
ب. ترتیبی ندارند
ج. یک نسبت است
3.فشار خون کمتر از 80/120
الف. مرحله‌ی پیش از افزایش فشار خون است
ب. طبیعی است
ج. خیلی پایین است
4. اگر افزایش فشار خون درمان نشود، ممکن است منجر شود به:
الف. سکته و نارسایی قلبی
ب. حمله و نارسایی کلیوی
ج. همه‌ی موارد فوق
5. هر کسی ممکن است به افزایش فشار خون مبتلا گردد. اما خطر ابتلا وقتی بیشتر است که:
الف) افزایش وزن داشته، یا چاق باشید
ب) کم‌وزن باشید
ج) کمتر از 45 سال سن داشته باشید
6. کدام عامل در افزایش فشار خون مؤثر است؟
الف) از کسانی که مبتلا هستند، می‌گیرند
ب) بالا رفتن سن مؤثر است
ج) کاهش وزن
پاسخ‌نامه
1. ب صحیح است: فشار خون شما وقتی در خواب هستید، کمینه (حداقل) است و موقعی که بیدار می‌شوید، بالا می‌رود.
2. الف درست است: میزان فشار خون با دو رقم مشخص می‌شود: حداکثر یا بیشینه (سیستولی) یا حداقل و کمینه (دیاستولی). هر دو رقم مهم‌اند. اگر فشار خون‌تان با رقم 80/120 نمایان شود، می‌گوییم: 120 روی 80 است.
3. ب صحیح است: فشار خون کمتر از 80/120 طبیعی به حساب می‌آید. به طور کلی فشار پایین‌تر، بهتر است. البته چنان که فشار خیلی پایین باشد، باید درمان گردد.
4. ج درست است: اگر درمان نشود به بروز سکته، نارسایی کلیه، حمله و نارسایی قلبی منجر می‌شود.
5. الف صحیح است: هر کس ممکن است به افزایش فشار خون دچار شود. ولی در صورتی که افزایش وزن داشته و یا چاق باشید (بیش از 30درصد اضافه وزن) احتمال این که فشارتان بالا برود، بیشتر می‌شود.
6. ب درست است: همراه با افزایش سن، مقدار فشار خون هم افزون می‌گردد.
پی نوشت‌ها
1. هر پوند معادل 454 گرم است.
2. Systolic (فشار خون حداکثر و آن وقتی است که با هر ضربان قلب فشار خون از 12 بالا می‌رود.)
3. Diastolic (فشار خون حداقل و آن موقعی است که در بین ضربان‌ها فشار خون پایین می‌آید.)
