شایع‌ترین سرطان در زنان

سرطان سینه با بیش از 5000 مورد جدید سالیانه، شایع‌ترین سرطان در زنان ایران است. این  بیماری ناشی از تشکیل سلول‌های سرطانی بدخیم در بافت سینه بوده و از علل شایع مرگ و میر ناشی از سرطان است. تعداد موارد جدید در طول سال‌های گذشته افزایش یافته است. خوشبختانه با شناسایی و درمان زودهنگام این سرطان، این بیماری قابل معالجه است.

هر سینه از 15 تا 20 لوب تشکیل شده، که هر کدام از این لوب‌‌‌‌‌‌‌ها، از بخش‌های کوچک‌تری به نام «لوبول»‌‌‌‌‌‌‌ تشکیل شده‌اند. لوبول‌ها‌‌‌‌ شامل غده‌های ریزی هستند که می‌‌‌‌‌‌‌توانند شیر تولید کنند. بعد از تولد نوزاد، شیر از لوبول‌‌‌‌ها به لوله‌های نازکی به نام مجاری شیری می‌ریزد و به نوک سینه می‌رسد. در سینه عروق لنفاوی هم وجود دارند که به اندام‌های گرد و کوچکی به‌نام غدد لنفاوی منتهی می‌شوند. دسته‌های غدد لنفاوی در زیر بغل، بالای استخوان ترقوه و در قفسه‌ی سینه‌ی قرار دارند. غدد لنفاوی باکتری‌ها، سلول‌های سرطانی و هر ماده‌ی مضر دیگری را به خود جذب می‌کنند.

 عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه

سن: احتمال ابتلا به سرطان سینه با بالا رفتن سن بیشتر می‌شود. اکثر موارد ابتلا به این سرطان در زنان بالای 50 سال پیش می‌آید.

سابقه‌ی فردی ابتلا به سرطان: افرادی که قبلاً در یک سینه سرطان داشته‌اند، بیشتر  در معرض ابتلای مجدد به این سرطان هستند.

سابقه‌ی خانوادگی: خطر ابتلا به این سرطان در افرادی که مادر، خواهر، و یا دختر آن‌ها در گذشته سرطان سینه داشته‌اند، به‌خصوص در صورتی‌‌‌‌‌‌‌که آن عضو خانواده قبل از 40 سالگی به این سرطان مبتلا شده باشد، بیشتر است. سابقه‌ی سرطان سینه در سایر افراد فامیل (چه خانواده‌ی مادری و چه خانواده‌ی پدری)، ممکن است خطر ابتلای فرد را افزایش دهد. اما بیشتر افراد با یک یا دو خویشاوند مبتلا دچار بیماری نخواهند شد.

تغییرات ژنی: حدوداً 5 تا 10درصد زنان، به شکل ارثی به این سرطان مبتلا می‌شوند. دگرگونی یا جهش‌ در برخی ژن‌ها موجب می‌شود تا برخی زنان نسبت به سرطان سینه و دیگر گونه‌های سرطان مستعدتر شوند.

سابقه‌ی باروری و یائسگی: به‌نظر می‌رسد رشد این سرطان در بسیاری از زنان، وابسته به مسائل هورمونی باشد و برخی عوامل افزایش‌دهنده‌ی شانس سرطان سینه مربوط به افزایش مواجهه با هورمون زنانه‌ی استروژن باشد.

بالا بودن سن زنان هنگام زایمان اول، احتمال ابتلای آن‌ها به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.

زنانی که اولین بار قبل از دوازده سالگی قاعده شده‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه قرار دارند.

زنانی که بالاتر از سن 55 سالگی یائسه می‌شوند، احتمال خطر ابتلا به سرطان سینه در آن‌ها افزایش می‌یابد.

زنانی که هرگز بچه‌دار نشده‌اند احتمال خطر ابتلا به سرطان سینه در آن‌ها افزایش می‌یابد.

زنانی که پس از یائسگی تحت هورمون‌درمانی یائسگی با استروژن به‌‌‌‌‌‌‌ همراه پروژستین باشند، در معرض خطر بیشتری هستند.

پرتودرمانی قفسه‌ی سینه: زنانی که قبل از 30 سالگی در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه پرتودرمانی شده‌اند، در معرض خطر بیشتری هستند. این مورد شامل زنانی هم می‌شود که جهت لنفوم هوچکین پرتودرمانی شده‌اند.

تراکم سینه:  بافت سینه در ماموگرافی(تصویربرداری سینه) مناطقی از بافت متراکم و بافت چربی (غیر متراکم) را نشان می‌دهد. زنانی که ماموگرافی آن‌ها تراکم بیشتری در مقایسه با همسالان خود نشان می‌دهد، در معرض خطر بیشتری هستند.

اضافه وزن یا چاقی مفرط پس از یائسگی: احتمال ابتلا به سرطان سینه پس از یائسگی در زنانی که اضافه وزن دارند یا مبتلا به چاقی هستند، بیشتر است.

کمبود فعالیت بدنی: زنانی که فعالیت بدنی کمتری دارند احتمال ابتلای آن‌ها به سرطان سینه بیشتر است.

مصرف مشروبات الکلی:  مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.

تشخیص زودهنگام بیماری:

بسیاری از عوامل خطرزا قابل اجتناب و برخی مانند سابقه‌ی خانوادگی اجتناب‌ناپذیرند. با پرهیز از عوامل خطرزای شناخته‌شده، می‌توان شانس ابتلا به سرطان سینه را کاهش داد.

برخی از سرطان‌ها را می‌توان پیش از آن که در بدن علائمی‌ ایجاد کنند تشخیص داد. آزمایش‌هایی که برای تشخیص سرطان در افرادی که علائم سرطان در آن‌ها ظاهر نشده است انجام می‌گیرد، آزمایش غربالگری می‌نامند.

معاینه‌ی شخصی:

برای بررسی هر گونه تغییرات در سینه‌ها بهتر است خودتان آن‌ها را به‌‌‌‌‌‌طور ماهیانه معاینه کنید. لازم به ذکر است که با بالا رفتن سن، عادت ماهانه، حاملگی، یائسگی، یا استفاده از قرص ضد حاملگی یا سایر هورمون‌‌‌‌‌‌‌ها هم تغییراتی به‌وجود می‌آید. احساس کمی برآمدگی یا غیر هموار بودن طبیعی است. همچنین تورم و حساسیت به لمس، درست پیش از شروع و در طول عادت ماهانه هم رایج است.

مراحل معاینه‌ی شخصی سینه: انجام این معاینه به شما در شناخت آنچه برای شما طبیعی محسوب می‌شود، کمک می‌کند. در جست‌وجوی تغییرات باشید:

به پشت دراز بکشید و بالشی را در زیر شانه‌ی راست قرار دهید.

برای معاینه‌ی سینه راست از سه انگشت میانی دست چپ، قسمت نرم انگشت‌ها استفاده کنید.

معاینه را به شکل دورانی با فشار کم، متوسط و زیاد انجام دهید، بدون این که انگشتان خود را بلند کنید.

در مرحله‌ی بعد معاینه را در حرکت‌های رو به بالا و رو به پایین انجام دهید.

به تغییرات موجود در سینه و بالای سینه در محدوده‌ی استخوان ترقوه و سپس زیر بغل توجه کنید.

در مرحله‌ی بعد سینه چپ را با دست راست معاینه کنید.

شما می‌توانید برخی از این معاینات را حین استحمام و با دست کف‌آلود انجام دهید.

معاینه‌ی شخصی سینه به همراه تهیه‌ی منظم ماموگرام و معاینه‌ی بالینی سینه به تشخیص زود‌هنگام سرطان سینه کمک می‌کنند.

معاینه‌ی بالینی:

در معاینه‌ی بالینی، تفاوت اندازه و شکل دو سینه، پوست از نظر بثورات، فرورفتگی و سایر نشانه‌ها‌‌‌‌‌‌ی غیرعادی و نوک سینه از نظر ترشحات بررسی می‌شود.  معاینه سینه و غدد لنفاوی نزدیک آن، زیر بغل، و اطراف استخوان ترقوه معمولاً برای یافتن توده انجام می‌شود. علاوه بر این، پزشک سابقه‌ی خانوادگی، سابقه‌ی شخصی و داروهای مصرفی فرد را بررسی می‌کند.

  3- ماموگرافی (عکس‌برداری با اشعه ایکس): بهترین ابزار پزشکان برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه است. انجام ماموگرافی پس از 40 سالگی در اکثر بانوان توصیه می‌شود. بانوانی که خطر ابتلای‌شان به سرطان سینه از حد متوسط بالاتر است، بهتر است درباره‌ی انجام ماموگرام و تعداد دفعات آن‌ با پزشک خود مشورت کنند.

علائم رایج سرطان سینه چیست؟

توده یا برآمدگی جدید در سینه و یا زیر بغل

تغییر در اندازه یا شکل یا حس سینه

فرورفتگی یا درهم‌کشیدگی پوست سینه

فرورفتگی نوک سینه به داخل

ترشح (مایع) از نوک سینه، به‌خصوص ترشحات خونی

پوست، هاله‌، یا نوک سینه ممکن است متورم، قرمز و یا پوسته پوسته شود. ممکن است مانند پوست پرتقال خلل و فرج پیدا کند.

سرطان سینه در مراحل اولیه معمولاً دردی ندارد. در صورت مشاهده‌ی هر گونه تغییرات جدید یا علامتی که برطرف نمی‌شود، به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص بیماری:

معاینه‌ی ‌‌‌‌بالینی سینه توسط پزشک: پزشک با لمس برآمدگی، اندازه، و شکل سینه، باید ببیند که این توده به آسانی حرکت می‌کند یا خیر. توده‌های خوش‌خیم معمولاً لمس متفاوتی از توده‌های سرطانی دارند. توده‌های نرم، گرد، و متحرک احتمالاً خوش‌خیم هستند. توده‌ها‌‌‌‌ی سفت با شکل نامنظم که به‌‌‌‌‌‌‌نظر می‌آیند به داخل سینه چسبیده‌اند، بیشتر احتمال دارد که سرطان باشند.

ماموگرام تشخیصی: پزشک از ماموگرام برای بررسی بیشتر تغییرات سینه مانند برآمدگی (توده) ترشح از نوک سینه، یا تغییر در اندازه و شکل استفاده می‌کند.

سونوگرافی: سونوگرافی نشان می‌دهد که توده توپر یا پر از مایع یا ترکیبی از هر دو است. به محفظه‌ی کیسه‌مانندی که پر از مایع باشد کیست می‌گو‌‌‌یند. کیست، سرطان نیست. اما تود‌ه‌ی توپر احتمال دارد سرطان باشد و نیاز به بررسی بیشتری دارد.

تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (M.R.I): در این روش، از مغناطیس قوی استفاده ‌می‌کنند که به کامپیوتر متصل است. ام.آر.آی تصاویر دقیق همراه با جزئیات از بافت سینه تهیه می‌کند‌.

نمونه‌برداری (بیوپسی): برای تشخیص سرطان، نمونه‌ای از بافت مشکوک سینه را برمی‌دارند.

روش‌های درمان:

زنانی که مبتلا به سرطان سینه هستند، روش‌های درمانی متعددی دارند که شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی و درمان بیولوژیک است. انتخاب روش درمان بستگی به مرحله‌ی بیماری دارد.

جراحی: ر‌‌‌‌‌ایج‌ترین شیوه‌ی درمان سرطان سینه است. جراحی می‌تواند به منظور تود‌‌‌‌‌‌‌ه‌برداری یا برداشتن قطعه‌ای از سینه، و یا برداشتن کامل سینه انجام شود. پس از جراحی اغلب بیماران تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند تا سلول‌های سرطانی که احتمالاً باقی ماند‌‌ه‌اند، نابود شوند.

پرتودرمانی: در پرتودرمانی (که به آن رادیوتراپی هم می‌گویند) از امواج با سطح بالای انرژی برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند. اکثر زنان پس از جراحی ، پرتودرمانی می‌شوند. پرتودرمانی سلول‌های سرطانی سینه را که ممکن است در ناحیه باقی‌مانده باشند، تخریب می‌کند.

شیمی‌درمانی: در شیمی‌درمانی از داروهای ضد سرطان برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این داروها به‌صورت قرص یا از طریق تزریق درون وریدی (IV) داده می‌شوند. عوارض جانبی به نوع دارو و میزان تجویز آن بستگی دارد.

هورمون‌درمانی: برخی تومورهای سینه برای رشد نیاز به هورمون دارند. هورمون‌درمانی از دریافت هورمو‌‌‌‌‌‌ن‌های مورد نیاز سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند.

درمان بیولوژیک: درمان بیولوژیک به دستگاه ایمنی بدن برای مقابله با سرطان کمک می‌کند؛ دستگاه ایمنی، دفاع طبیعی بدن در برابر بیماری است. درمان بیولوژیکی رشد سلول‌های سرطانی را در برخی از زنانی‌ که سرطان سینه گسترش یافته (متاستاتیک)‌ دارند، کند و یا متوقف می‌کند.

بعداز تکمیل درمان‌های اولیه مراجعات پیگیری منظم جهت کنترل عوارض درمان و ردیابی سریع بیماری در صورت عود اهمیت دارد.

چه مواردی به پیشگیری از سرطان سینه کمک می‌کند؟

چاقی پس از یائسگی و عدم تحرک شانس ابتلای به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.

پیشگیری از چاقی: حفظ وزن مناسب در محدوده‌ی BMI طبیعی به پیشگیری از سرطان سینه کمک می‌کند (BMI عددی است که از نسبت وزن (کیلوگرم) به مجذور قد (متر) محاسبه می‌شود. BMI طبیعی در محدوده‌ی 18.5 – 24.9 است.) پیشگیری از چاقی به‌خصوص پس از یائسگی و پیشگیری از چاقی مرکزی (اندازه‌ی دور کمر در زنان باید کمتر از 80 سانتی‌متر باشد) در پیشگیری از سرطان سینه اهمیت دارد.

فعالیت بدنی: زنانی که فعالیت بدنی بیشتری دارند شانس ابتلای کمتری به سرطان سینه در مقایسه با زنان کم تحرک دارند. فعالیت بدنی منظم، فعالیتی است که حداقل 30 دقیقه در روز و 5 روز در هفته انجام می‌شود؛ مانند پیاده‌روی با سرعت متوسط تا تند.

پرهیز از مشروبات الکلی: مصرف الکل شانس ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.

بارداری: کاهش مدت زمانی که یک زن در معرض استروژن قرار می‌گیرد، به پیشگیری از سرطان سینه کمک کند. سطح استروژن در دوران بارداری پایین‌ است. خطر ابتلا به سرطان سینه در زنان، اگر اولین بارداری کامل آن‌ها پیش از 20 سالگی باشد، کاهش می‌یابد.

شیردهی: شیردهی خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش می‌دهد. هر چه زمان شیردهی بیشتر باشد، شانس ابتلا هم کمتر می‌شود.

تعداد مشاهده مقاله: 82