از دیروز تا امروز

ضرورت تبیین آرمان‌های امام خمینی(ره) برای زنان جامعه

کارشناس علوم ارتباطات

جایگاه موفق بانوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی

هم‏اکنون با گذشت 34 سال از تثبیت نظام جمهوری اسلامی زنان جامعه‌ به دستاوردهایی شگرفی نائل شده‌اند؛ از جمله: ارتقای سطح علمی دختران، حضور فعّال و مؤثر زنان در سطوح عالیه کارشناسی و پژوهش، تربیت یافتن اساتید مبرز، تأسیس مراکز علوم دینی خواهران و تربیت ده‌ها هزار خواهر طلبه، تشکیل هزاران گروه مطالعاتی، انجمن علمی و سازمان‌های فرهنگی و اجتماعی، حضور اجتماعی با حفظ حجاب و متانت، شرکت سامان‏مند زنان در امور عام‏المنفعه و خیریه در قالب تشکّل‌های غیردولتی، حضور پرنشاط و تعیین‌کننده در مواقع بحران، از جمله دفاع مقدس و حوادث غیرمترقبه، ربودن گوی سبقت از مردان در عرصه‌های حیات معنوی، جرأت انجام فعالیت‌های خطیر در عرصه‌های داخلی و بین‏المللی، تقویت ارتباط میان پایگاه مدرسه و خانواده، رشد چشم‏گیر آموزش‌های غیررسمی به زنان و مادران از طریق رسانه‌های عمومی، توجه دولت به بررسی مشکلات زنان در وزارت‌خانه‌های مختلف، ارتقای سطح مطالبات زنان از مباحث جزیی و سطحی به امور مهم و کلان. این‌ها همگی نشان از تحول شخصیت زن به سمت عزت‌مندی و ایجاد زمینه‌های شکل‌گیری پدیده‌ای نو در حضور اجتماعی زنان در خاورمیانه اسلامی است، که می‏تواند الگوهای رایج در دفاع از حقوق زنان را به چالش بطلبد.

گفتمان امام خمینی(ره) در دفاع از حقوق زنان

 امام خمینی(ره) از مهم‌ترین تدوین کنندگان گفتمان دفاع از حقوق زن بود و با استفاده از روش‌شناسی فقه پویا، نگرشی کاملاً متفاوت نسبت به زن را در جامعه‌ی ایران ارائه کردند؛ و زمینه‌ی مشارکت سیاسی زنان را در عرصه‌ی مبارزات ضد رژیم قبل از پیروزی انقلاب و همه‌ی عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پس از پیروزی و تثبیت نظام جمهوری اسلامی، فراهم آوردند. ایشان همواره شخصیت بانوان بزرگ اسلام حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س) را به عنوان الگوی مطلوب زن مسلمان به زنان ایرانی معرفی و در این الگوسازی‌ها به نقش اجتماعی زن مسلمان تأکید می‌‌‌‌‌کردند که ضمن رعایت قوانین و قواعد اسلامی در اجتماع حضوری موثر و تعیین کننده دارد.

امام خمینی(ره) همواره از زنان خواسته‌اند که وضعیت عینی، اجتماعی و فرهنگی زمان پیش و پس از انقلاب اسلامی را به خاطر داشته باشند. اندیشه‌های ایشان در این بخش بر آسیب‌شناسی وضعیت اجتماعی فرهنگی زنان پیش از انقلاب اسلامی، و تبیین جایگاه و نقش ارزش‌مند زنان مسلمان در نهضت‌های اسلامی معاصر به‌ویژه انقلاب اسلامی ایران و در جوامع اسلامی متمرکز می‌شود. زنانی که گفتمان امام خمینی(ره) را سرلوحه‌ی رفتارهای خود قرار دادند، به پیش‌رفت‌های چشمگیری دست یافتند؛ اما در این بین هستند کسانی که از این آرمان‌ها فاصله گرفته و این گفتمان ارزش‌مند را فراموش کردند تا جایی که این مسأله باعث ایجاد نگرانی میان تعداد زیادی از زنان فعال در زمان انقلاب و جنگ شد.

فراموشی نقش سنتی زنان در قالب شعارهای افراطی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، موضوع لزوم مشارکت زنان در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی به طور جدی طرح و پیگیری شد و بسترهای جدیدی برای فعالیت و رشد زنان فراهم آمد. این روی‌کرد از آن رو لازم و منطقی به نظر می‌‌‌‌‌رسید که در دوران ستم‌شاهی، زنان نقش‌های نمادین و بسیار کم‌رنگی در فعالیت‌های مثبت اجتماعی داشتند و نوع نگاه به آن‌ها، نگاهی ابزاری بود و از آنان برای به نمایش درآوردن به اصطلاح تمدن و ترقی شاهنشاهی استفاده می‌‌‌‌‌کردند. طبیعی بود که این روند، پس از انقلاب و در دوران سازندگی، جای خود را به روالی منطقی بسپارد. اما متأسفانه کنترل نشدن شعارها، تبلیغات و رفتارهای سیاست‌مداران و برنامه‌ریزان، باعث نوعی گرایش افراطی در این حوزه شد و حتی گاه زنان به سمت فعالیت‌هایی سوق داده شدند که با خلق و خوی آن‌ها تطابق چندانی نداشت. این گرایش، تبعات و معضلات متعدد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را به همراه داشته که اثرات آن به صورت‌های گوناگون نمود پیدا کرده است.

امروزه به دلیل نبود الگوهای مطلوب اشتغال زنان از یک سو و هجمه‌ی تبلیغاتی برای فعالیت‌های اجتماعی خارج از خانه از سوی دیگر، نهاد خانواده از داشتن مادری سالم و شاداب و فعال محروم مانده است. تمایل زیاد دختران به ادامه‌ی تحصیل و پس از آن اشتغال، تبعاتی را به همراه دارد؛ و آنچه که بیش از این‌ها برای ما مشکل ایجاد می‌‌‌‌‌کند، ناهنجاری‌های اجتماعی برخاسته از شرایط دوران گذاری است که ما در حال سپری کردن آن هستیم و در این گذر زنان واژه‌ای به نام زن مدرن را برای خود نجوا کردند و علاقه‌ای به ایفای نقش‌های سنتی‌شان ندارند.

زن مدرن، به معنای زنی است که براساس یافته‌های علمی و تکنولوژی بشری، به دور از آموزه‌های دینی، می‌‌‌‌‌خواهد عظمت از دست داده خود را، بازیابد. در این تئاتر جدید زن مدرن در سنگر مدرنیسم، نه تنها خالق عظمت‌های جدیدی نشد؛ بلکه عظمت دیرین خود را که در پرتوی دین و شریعت یافتــه بود، از قبیل: عفت، حیــا، شــرم، معنـویت، احترام، آرامش، زیبایی و عامل تربیت بودن را از دست داد. نفوذ این تفکرات در زن ایرانی کم‌کم حجاب او را تغییر داد و این‌گونه شد که امروزه برخی زنان جامعه‌ی ما زیبایی‌های خود را با بیش‌ترین آرایش در معرض نگاه‌های برخی مردان فرصت‌طلب می‌‌‌‌‌گذارند و این رفتارشان با آرمان‌های امام خمینی(ره) که همواره بر ضرورت رعایت عفاف و حجاب در جامعه تأکید داشتند، فاصله دارد.

زن ایرانی به مفهوم مدرن حاضر به پذیرش هر شغلی در بیرون از خانه است تا نام زن خانه‌دار را با خود به یدک نکشد و این توجه افراطی به اشتغال بر زمان ازدواج و فرزندآوری او تأثیر گذاشته و این مسأله نگرانی بسیاری از مسئولین و جامعه‌شناسان را برانگیخته است و مطمئناً این رفتارها با آرمان امام(ره) و انقلاب اسلامی هم‌خوانی ندارد و می‌‌‌‌‌توان در این تفکرات جای پای تمدن‌های غربی را به‌خوبی دید چرا که آن‌ها پس از شکست در جنگ تصمیم گرفتند با تهاجم فرهنگی زنان و جوانان کشور اسلامی ایران را از پای درآورند؛ که البته وجود رهبری فقید و هوشیاری ملت همیشه بیدار، آن‌ها را در عملی کردن مقصودشان ناکام گذاشته است.

بدحجابی یک نقص است!

بد‌حجابی در قشری از زنان جامعه دیده می‌‌‌‌‌شود؛ ولی در بین این افراد هم عشق به انقلاب وجود دارد. رهبر معظم انقلاب در سفر اخیرشان به خراسان جنوبی بر ضرورت رفتار مناسب با بدحجاب‌ها تأکید و به مسئولان توصیه کردند: بعضى از همین‌هایى که در استقبالِ امروز بودند خانم‌هایى بودند که در عرف معمولى به آن‌ها می‌گویند «خانم بدحجاب» و اشک هم از چشم‌شان می‌ریزد. حالا چه کار کنیم؟ ردش کنید؟ مصلحت است؟ حق است؟ دل، متعلق به این جبهه است؛ جان، دل‌باخته‌ى به این اهداف و آرمان‌هاست. او یک نقصى دارد. مگر من نقص ندارم؟ نقص او ظاهر است، نقص‌هاى این حقیر باطن است؛ نمى‌بینند. انسان نهى از منکر هم می‌‌‌‌‌کند؛ نهى از منکر با زبان خوش، نه با ایجاد نفرت.»

دکتر «ابراهیم شفیعی سروستانی» در خصوص وضعیت حجاب در جامعه معتقد است هنوز موفق به نهاینه کردن ارزش‌ها از طریق خانواده و سیستم آموزش و پرورش نشده‌ایم؛ عدم توجه به عفاف و حجاب در درجه‌ی اول نشان‌دهنده‌ی ضعف خانواده‌ها در انتقال ارزش‌های مورد پذیرش خودشان به فرزندان‌شان است؛ یعنی خانواده‌ها و مادرانی که خودشان مقید به حجاب هستند، توفیق چندانی در انتقال این ارزش‌ها به فرزندان‌شان نداشتند. در سال‌های اخیر عدم انتقال ارزش‌ها، آسیب‌های فراوانی را بر سر راه نهاد خانواده‌ها قرار داده است و باید متوجه شد این آسیب‌ها ناشی از گذر شرایط جامعه از جامعه‌ی سنتی به جامعه‌ی مدرن است، یا عوامل دیگری در این زمینه نقش دارد؛ ولی به هر حال علت اصلی تغییراتی است که در کارکرد خانواده‌ها صورت گرفته است.

جایگاه زن در ایران اسلامی تبیین نشده است!

غرب با اشاعه‌ی طرز تلقی خود نسبت به زن سعی در نسخه‌پیچی برای کل جهان را دارد و برای تحقق این امر فعالیت‌های مختلفی را انجام داده است؛ ما برخلاف غرب برای تبیین و اشاعه‌ی طرز تفکر اسلامی و ایرانی نسبت به زن کاری انجام نداده‌ایم، جوامع غربی بر اساس عقاید و تفکرات خود، جایگاهی را برای زن تعریف کردند و ما نیز باید بر اساس تعالیم دین اسلام، جایگاه زنان را تبیین و تشریح کنیم به گونه‌ای که کل جامعه از این طرز تفکر مطلع شوند؛ اما در حال حاضر بخش‌های مختلف جامعه از جایگاه زن در ایران اسلامی آگاهی ندارند و این یک نقیصه است.

تعداد مشاهده مقاله: 156