زندگی به سبک ریحانه!

*ریحان از گیاهان زیبا و خوش‌بویی است که شاید کسی نباشد که از آن خوشش نیاید! 

رنگ چشم‌نواز سبز و بنفش ریحان، طعم گوارای آن و عطر دل‌انگیزش، این سبزی را دل‌پذیر کرده است؛ تا جایی که ریحان را در ادبیات، قرین گل و لاله کرده است:

 بشکفت گل در بوستان، آن غنچه‌ی خندان کجا؟

شد وقت عیشِ دوستان، آن لاله و ریحان کجا؟

«امیر خسرو دهلوی»

ای صبا گر به جوانان چمن بازرسی

خدمت ما برسان سرو و گل و ریحان را

«حافظ»

چون ز شورستان تن رفتی سوی بستان جان

جز گل و ریحان و لاله چشمه‌های آب کو

«مولوی»

 راستی از وی مجوی زانکه نروید

هیچ‌گه از شوره‌زار لاله و ریحان

«پروین اعتصمامی»

*زن در نگاه وحیانی، محور خانواده است و مرد، نقش پوسته و محافظ خانوار را به عهده دارد. در واقع واحد شمارش و رسمیت خانواده در اسلام به زن است و نه مرد. زن به مثابه هسته‌ی مرکزی سلول خانواده و مرد، غشای پیرامونی آن است. این محوریت بانو در خانواده،‌ ترسیم شبکه‌ی ارتباطی زن با فرد و اجتماع را آسان‌تر می‌سازد و نقش بی‌بدیل بانوی خانواده را در تنظیم این روابط و مناسبات،‌ یادآوری می‌کند. حال اگر بخواهیم سبک زندگی مؤمنانه را ترسیم کنیم، باید توجه بیش‌تری به نقش بانو در این نقاشی داشته باشیم.

 *اگر بخواهیم از قرآن، سبک زندگی بیاموزیم، این کتاب آسمانی به ما می‌آموزد که زندگی تنها از تولد تا مرگ نیست! زندگی پیش از تولد نوزاد آغاز می‌شود و پس از مرگ ادامه دارد. با این نگاه قرآنی است که درمی‌یابیم خدا برای ما زندگی پاکیزه را رقم زده است: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثى‏ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاه طَیِّبَه وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا یَعْمَلُون‏» (نحل، آیه‌ی97) هر کس کار شایسته‌اى انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالى که مؤمن است، او را به حیاتى پاک زنده مى‌داریم؛ و پاداش آن‌ها را به بهترین اعمالى که انجام مى‌دادند، خواهیم داد.

جالب است بدانیم قرآن چه چیزهایی را با صفت پاکیزه آورده است: خوردنی‌های پاکیزه (بقره، آیه‌ی172)، زندگی پاکیزه (نحل، آیه‌ی97)، نسل پاکیزه (آل‌عمران، آیه‌ی38)، اموال پاکیزه (نساء، آیه‌ی2)، رزق پاکیزه (انفال، آیه‌ی26)، سرزمین پاکیزه (اعراف، آیه‌ی58)، مسکن پاکیزه (توبه، آیه‌ی72)، نسیم پاکیزه (یونس، آیه‌ی22)، درخت پاکیزه (نحل، آیه‌ی24)، گفتار پاکیزه (حج، آیه‌ی24) و زن و مرد پاکیزه (نور، آیه‌26).

*تا این‌جا دانستیم برای داشتن زندگی پاکیزه باید عمل صالح انجام بدهیم؛ یعنی زندگی ما باید رنگ و بوی کار نیک داشته باشد. در برابر این کارهای صالح، خدا هم پاداش می‌دهد؛ اما سنجش این پاداش با بهترین اعمال صورت خواهد گرفت. به دیگر سخن، قیمت پاداش ما با بهترین جنس‌ها که تحصیل می‌کنیم محاسبه می‌شود پس چه معامله‌ی پرسودی! خوب است بدانیم این پاداش چیست؟ قرآن در آیه‌ی چهل سوره‌ی غافر باز هم به زنان و مردانی که عمل صالح انجام می‌دهند می‌فرماید که پاداش‌شان بهشتی است که در آن روزی بی‌حساب خواهند خورد.

حال که با شیوه‌ی محاسبه‌ی خدایی آشنا شدیم بد نیست بدانیم خدا با بدکاران چگونه معامله می‌کند؟ خدای مهربان مجازات بدکاران را به همان اندازه‌ی بدی‌شان محاسبه می‌کند نه بیش‌تر! (غافر، آیه‌ی42) فراموش نکنیم شرط دیگر ایمان بود. پس کار نیک و باور، دو شرط زندگی پاکیزه در دنیا و بهشت بی‌حساب در آخرت است. این نکته در آیه‌ی «الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ طُوبى‏ لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآب» (رعد، آیه‌ی29) هم تأکید شده است. این زندگی پاکیزه است که از سوی خدا به انسان مؤمن عطا می‌شود. این بشارت خدا است (یونس، آیه‌ی64) و خدا ولیّ چنین کسانی در دو دوره‌ی زندگانی این جهانی و آن جهانی است (فصلت، آیه‌ی31).

البته کسانی که به دنیا می‌چسبند شاید اموال زیادی داشته باشند (هود، آیه‌ی15) اما دیگر آخرت خود را فروخته‌اند (بقره، آیه‌ی86) و برای همین آرزوی رسیدن به بهشت را ندارند. آن‌ها آرزوی زندگی هزار ساله دارند!‌ (جاثیه، آیه‌ی24) ولی جالب این‌جا است که بخشی از عذاب‌شان را در همین دنیا می‌چشند و بخش دیگرش را در جهان آخرت که عذابی سخت‌تر است (رعد، آیه‌ی34) یعنی همان دنیایی که به آن ایمان ندارند!

 *چه بوی ریحانی می‌دهد زندگی پاکیزه! بوی ریحان دنیا «وَ الْحَبُّ ذُو الْعَصْفِ وَ الرَّیْحان‏»‌ (الرحمن، آیه‌ی12) و بوی ریحان آخرت «فَرَوْحٌ وَ رَیْحانٌ وَ جَنَّه نَعیم‏» (واقعه، آیه‌ی89) حالا بانوی مؤمن که نقش محوری خانواده را به عهده دارد، چه‌گونه می‌تواند زندگی را پاکیزه کند؟ ایمان و عمل صالح چگونه باید در نهاد خانواده نهادینه شود؟ باز هم دست به سوی قرآن دراز می‌کنیم تا بدانیم به چه چیزهایی باید ایمان داشت؟ خدا، قیامت، فرشتگان، کتاب خدا و پیامبران (بقره، آیه‌ی177) اما نمونه‌ی عمل صالح بسیار است از امر به معروف و نهی از منکر گرفته تا انفاق و کارهای خیر و نوع‌دوستانه. هم‌چنین قرآن، زنانی که در برابر شوهران‌شان متواضع باشند و در نبود آنان رازها و حقوق همسرشان را پاس‌ بدارند، زنانی صالحه خوانده است. (نساء، آیه‌ی34)

شوهر، فرزندان، پدر و مادر و بستگان همه در معرض مدیریت بانوی پاکیزه‌اند. این بانو است که می‌تواند با رعایت حق شوهر، هم عمل صالح انجام دهد هم او را به انجام عمل صالح دعوت کند. این بانو است که می‌تواند با تربیت دل‌سوزانه‌ی خود جرعه‌جرعه ایمان را در وجود فرزندانش بیافشاند و گوهر عشق و ایمان را در دل‌شان بپروراند. این بانو است که از لالایی دوشینه تا سرودهای پگاه و نماز و دعا می‌تواند عطر ریحان پاکیزگی را در خانه بپراکند. احترام به پدر و مادر خود و پدرشوهر و مادرشوهر و دیگر بزرگان، همان احسان و نیکی است که قرآن خواسته و عمل صالحی است که برای رضای خدا انجام می‌گیرد. این زندگی پر از نور و سرور، بوی ریحان می‌دهد که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «فإنّ المرأه ریحانه و لیست بقهرمانه» (من لا یحضره الفقیه، ج3، ح1724، ص304)