کودکان و کارهای خانه

کارشناس مترجمی زبان انگلیسی

هر پدر و مادری دوست دارد فرزندی مسئولیت‌پذیر پرورش دهد تا بتواند در جامعه نیز نقش خود را بیابد. البته قبل از آن، کودک نیاز دارد کمک به افراد خانواده و مسئولیت‌پذیری را فرا گیرد. انجام کارهای خانه، پیش‌آموزشی برای زندگی واقعی است و مهارت‌های زندگی را که کودک در آینده به آن‌ها نیاز دارد، به او می‌آموزد. متأسفانه عده‌ی کمی از کودکان این مهارت را در خانه کسب می‌کنند. کودکان یک نسل قبل، انجام کارهای خانه و کمک به والدین را جزء وظایف انکارناپذیر خود می‌دانستند، به‌خصوص افرادی که در روستاها و مزارع زندگی می‌کردند. تقسیم کار در خانه و انجام آن همیشه کار آسانی نیست؛ ولی شیوه‌هایی وجود دارد که با به‌کارگیری آن‌ها، می‌توان کار را با لذت انجام داد و به آن به‌عنوان «کار» نگاه نکرد. در بسیاری از خانواده‌ها انجام کارهای خانه، یک سنت است. این کار از یک طرف به کودک کمک می‌کند تا مسئولیت‌پذیری را بیاموزد و از طرف دیگر به والدین کمک می‌کند.

حس مفید بودن در وجود همه نهفته است؛ حتی در کودکان. همه‌ی کودکان تقریباً از هجده ماهگی به بعد یا کم‌تر، دوست دارند به پدر و مادر کمک کنند و در این مورد بسیار کنجکاو هستند. ارزش کار آن‌ها بسیار بالاست و ما به‌عنوان مربی باید آن‌ها را هدایت کنیم. یک کودک، در خانه باید مسئولیت‌هایی داشته باشد؛ برای این کار، می‌توان چند توصیه داشت.

از اشتباهات متداول پدر و مادرها بپرهیزید: هرگز روی انجام کامل کار، پافشاری نکنید. هیچ‌کس کامل نیست؛ پس باید سطح توقع‌تان را از کودک نیز کاهش داده و بگذارید کار را هر طور که راحت‌تر است، انجام دهد. وسط کار دخالت مستقیم نکنید.

به تعویق نیندازید: این تصور ممکن است در ذهن شما شکل بگیرد که هنوز کودک‌تان برای انجام برخی کارها خیلی کوچک است؛ ولی برخلاف تصور شما، توانایی‌های او خیلی زیاد است. کودکان می‌توانند کارهایی را از سنین پایین انجام دهند. به‌عنوان مثال: گذاشتن لباس‌های کثیف در لباس‌شویی یا سبد رخت‌های چرک، تمیز کردن سفره‌ی غذا. پدر و مادرها فکر می‌کنند که اول باید کودک آموزش کامل ببیند و بعد اجازه‌ی کار به او بدهند؛ ولی این تفکر صحیح نیست؛ زیرا کودک با انجام کار، آن را بهتر یاد می‌گیرد.

تشویق و تحسین را فراموش نکنید: کودک را در حین انجام کار تحسین و تشویق کنید و منتظر پایان کار نباشید. این کار تأثیر مثبت روی کودک می‌گذارد و او برای تکمیل کار مشتاق‌تر می‌شود.

بی‌ثبات نباشید: کاری را که کودک همیشه انجام می‌دهد به عهده‌ی خودش بگذارید. به فرض، هر روز بعد از خوردن صبحانه، ظرف غذایش را به سمت سینک ظرفشویی ببرد.

کارها را در قالب جدول در آورید: کارهایی را که افراد خانواده باید انجام دهند در یک جدول بنویسید و از کودک بخواهید هر کدام را دوست دارد، انتخاب کند. به‌طور روزانه و به‌شکل تصویر یا هر شکل ابتکاری دیگری، کارها را مشخص کنید. فقط مراقب باشید افراد خانواده کارهای مناسب سن و توان‌شان را انتخاب کنند. به‌عنوان مثال، یک جدول سه‌ستونه را رسم کنید. یک ستون برای نوع کار، ستون دوم زمان تحویل و ستون سوم برای درج زمان تکمیل کار. می‌توان دو جدول جداگانه هم رسم کرد؛ یکی برای کارهای روزانه و دیگری برای کارهای هفتگی.

جهت انجام کار پولی پرداخت نکنید: انجام بخشی از کارهای خانه، جزء مسئولیت‌های کودک است و بخشی جنبه‌ی یادگیری دارد. کودکان هرگز به فکر دریافت پول نیستند. این واقعیتی انکارناپذیر است که کودکان باید نحوه‌ی به دست آوردن و خرج کردن پول را فرا بگیرند، ولی نه در مقابل انجام کارهای خانه. البته در مورد کودکان بزرگ‌تر استثنا وجود دارد؛ وقتی آن‌ها انجام برخی کارها را از قبل فرا گرفته و آن‌ها را انجام می‌دهند، پول می‌تواند یک محرک خوب برای انجام کارهای اضافی، و نه مسئولیت‌های محوله باشد.

کارهایی مناسب سن کودک: توانایی کودک ممکن است فراتر از تصور شما باشد. کودکی که می‌تواند یک بازی کامپیوتری را کامل انجام دهد، قادر است تا ماشین ظرف‌شویی را روشن کند.

*کارهای پیش‌نهادی در خانه متناسب با سن کودک دو تا سه سال عبارت‌اند از: جمع‌آوری اسباب‌بازی، غذا دادن به حیوانات، گذاشتن لباس‌های کثیف در سبد رخت‌های چرک، گردگیری، پاک کردن لکه‌ی آب، چای... از روی میز، گذاشتن کتاب‌ها یا مجلات روی هم. البته والدین باید توجه کنند این کارها را کودک نمی‌تواند مانند یک فرد بالغ انجام دهد. منظور فقط انجام آن‌هاست. او از انجام آن‌ها لذت می‌برد.

*کارهای مناسب برای کودکان چهار تا پنج سال هم شامل: مرتب کردن تخت‌خواب، خالی کردن سطل زباله‌ی کاغذهای باطله، آوردن روزنامه یا نامه‌ها، تمیز کردن میز، کشیدن علف‌های هرز باغچه، آب دادن گل‌ها، شستن برخی ظروف پلاستیکی است.

*کارهای مناسب کودکان شش تا هفت سال هم عبارت‌اند از: جارو کردن، چیدن و جمع کردن میز، جمع کردن برگ‌های حیاط و باغچه، و تمیز نگه داشتن اتاق خواب.

* کارهای مناسب برای کودکان هشت تا نه سال شامل استفاده از جاروبرقی، تمیز کردن میز بعد از هر وعده‌ی غذا، شستن لباس‌های شخصی، دوختن دگمه، آماده کردن صبحانه برای خود، پوست کندن سبزی‌جات، پختن غذاهای ساده مانند تُست کردن نان، و تی کشیدن می‌شود.

* کارهای مناسب کودکان ده ساله یا بزرگ‌تر عبارت‌اند از: برداشتن ظروف از ماشین ظرف‌شویی، تا کردن لباس‌های شسته شده، شستن و تمیز کردن دست‌شویی، تمیز کردن شیشه‌ها، شستن اتومبیل، پختن برخی غذاها با نظارت بزرگ‌ترها، اطو کردن، مراقبت از خواهر یا برادر کوچک‌تر با وجود یک فرد بزرگ‌تر در خانه، تمیز کردن آشپزخانه، تمیز کردن اجاق گاز، و تعویض ملافه‌های خودش.

منبع: مجله Parents/Sep/2012: