ویروس، بلای رایانه

فوت و فن فناوری (4)

روزهای گرم تابستان یکی‌یکی و به کندی سپری می‌شد و کم‌کم داشتیم از برگزاری ترم تابستانه که با میل خودمان قبول کرده بودیم، پشیمان می‌شدیم. روزهای قبل از ترم تابستانی اکثریت دانشجوها نظرشان بر این بود که با این تورم و گرانی سرسام‌آور مگر می‌شود مسافرت رفت. در خانه هم که بمانیم آخرش کسلی و بی‌حالی است، پس چه بهتر که به دانشگاه برویم و یک ترم جلو بیفتیم. حالا جلو بیفتیم که چه‌کار کنیم و کجا را بگیریم، بماند. غافل از این‌که حداقل در خانه می‌ماندیم و یک دل سیر می‌خوابیدیم و استراحت می‌کردیم و تلافی شب‌های شب‌نخوابی امتحان را هم درمی‌آوردیم؛ ولی پشیمانی سودی نداشت و تا آخر ترم باید پیش می‌رفتیم.

البته این را هم ناگفته نگذارم که این ذهن فندقی‌مان، این نکته را هم فراموش کرده بود که «امان از شهریه‌ی بالای دانشگاه» که حالا اگر مسافرت نرفتیم که یک آب و هوایی هم عوض نکردیم، سنگینی شهریه را به گردن باریک‌تر از موی پدر انداختیم. واقعاً خیلی از مواقع دلم به‌ حال پدرم و امثال او می‌سوزد. الحق که دیگر از سرخ کردن صورت با سیلی گذشته و خیلی از این صورت‌ها از شرم تأمین نکردن خانواده سرخ هستند؛ بگذریم!

بعدازظهر به نیمه رسیده بود؛ داشتم آماده می‌شدم که به چنگیزنت بروم. چه‌قدر خوب بود که کافی‌نت به خانه نزدیک بود، و گرنه اصلاً حوصله‌ی رفتن به آن‌جا را هم در این گرما نداشتم. به سارینا یک میس‌کال دادم که اگر می‌آید حداکثر تا یک ربع دیگر پایین پله‌ها هم‌دیگر را ببینیم. در آسانسور که باز شد، دیدم برعکس من، سارینا سرحال و خندان منتظر ایستاده است و هیچ آثاری از بی‌حالی من، در او نیست.

چنگیز‌نت تقریباً خلوت بود. خنکی مطبوعش حسابی خستگی و گرما را از تن به درمی‌آورد. آقاچنگیز بعد از چند دقیقه به‌ کنار میز آمد و گفت که دستگاه شماره چهار سؤال دارند. به سراغ میز چهار رفتم. دو خانم روی دستگاه مشغول کار بودند که تقریباً دو، سه سالی از من و سارینا کوچک‌تر بودند، یعنی حدود سوم، چهارم دبیرستان. با دیدن من یکی از آن‌ها تندتند و پشت سر هم گفت: «ببخشید من یه فلش به دوستم داده بودم که یه تحقیق رو که از اینترنت برام گرفته بود روش بریزه، ولی انگار دستگاهش ویروسی بوده و فلش رو ویروسی کرده. حالا کامپیوترم هم ویروسی شده و برادرم حسابی از دستم شاکیه. چه‌کار کنم که هم کامپیوترم از ویروس پاک بشه و هم مطالب فلش رو بتونم ببینم و پیاده کنم.»

سارینا که معمولاً منتظر این‌طور فرصت‌هاست جلو آمد و گفت: «خانم مهندس اگه اجازه بدین من خودم مسأله رو حلش می‌کنم. ببینید فلش که دیگه آنتی‌ویروس فایل‌هاش رو احتمالاً پاک کرده و باید فرمت بشه. کامپیوتر هم، هر درایوی که ویروس توش نفوذ کرده باشه، باید فرمت بشه. هیچ راه چاره‌ی دیگه‌ای هم نداری. اگه خودتم نمی‌تونی، بیارش این‌جا من همش رو برات فرمت می‌کنم.»

سارینا حسابی اعصاب دخترخانم‌ها را به ‌هم ریخت. به آن‌ها گفتم: «نه خیلی نگران نباشید. دوست من داره شوخی می‌کنه. به ‌احتمال زیاد می‌شه اطلاعات فلش و رایانه‌ت رو حفظ کرد و اون‌ها رو هم از ویروس پاک کرد. البته به روش اصولی.» آن‌ها خیلی خوش‌حال شدند. قرار شد به برادرش زنگ بزند تا دستگاه را به کافی‌نت بیاورد برای ویروس‌کشی و من هم روش پاک کردن ویروس فلش‌مموری را برای‌شان توضیح بدهم. پس می‌روم توی حس جلسه دفاعیه پایان‌نامه خیالی خودم و شروع به سخنرانی می‌کنم. «حافظه‌های قابل‌حمل، مثل فلش‌مموری‌ها و کول‌دیسک‌ها، یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال و انتشار بدافزارها یا همان ویروس‌ها هستند. برای این‌که بتونیم جلوی آلودگی  سیستم رو بگیریم، نمی‌تونیم استفاده از فلش‌مموری‌ها  را کنار بذاریم؛ چون اون‌ها با اندازه‌ی کوچک‌شون، کمک بزرگی در انتقال فایل‌ها و برنامه‌ها به ما می‌کنند. پس بهترین راه مقابله با بد‌افزارها، پیش‌گیریه. یعنی شما به کمک یک نرم‌افزار، جلوی ورود این آلودگی‌ها رو به ‌داخل سیستم بگیرید. یکی از مهم‌ترین راه‌های پیش‌گیری اینه که، از نرم‌افزارهای امنیتی مثل آنتی‌ویروس‌ها و آنتی‌تروجان‌ها استفاده کنیم؛ ولی به‌دلیل زیاد بودن بدافزارها و انتشار نسخه‌های  جدید،  ممکنه برنامه‌ی امنیتی مورد نظر، نتونه ویروس رو شناسایی کنه و در نتیجه سیستم شما آلوده بشه.

یکی از نرم‌افزارهایی که می‌تونه به ما کمک کنه، نرم‌افزار USB Disk Security که بعد از نصب، روی تمام پورت‌های USB کامپیوتر نظارت کامل داره و به محض این‌که یه حافظه‌ی خارجی، مثل فلش یا کول دیسک به هر کدوم از پورت‌های USB متصل بشه، اجرا می‌شه و به‌طور خودکار، اقدام به اسکن می‌کنه و ظرف چند ثانیه، همه‌ی عوامل  مخرب داخل اون رو پیدا می‌کنه، که شما می‌تونید اون‌ها رو حذف کنید و حافظه‌ی مورد نظر رو به‌طور کامل از همه‌ی بدافزارها و ویروس‌ها پاک‌سازی کنید. استفاده از این نرم افزار، خیلی ساده‌س و همه‌ی کاربران  به‌راحتی می‌تونن با اون کار کنند؛ چون تمام عملیات اسکن رو به‌صورت کاملاً اتوماتیک انجام می‌ده و شما کافیه که فقط در مرحله‌ی آخر، دستور حذف عوامل مخرب پیدا شده رو بدید.» سارینا از طرف آن‌ها پرسید: «خانم مهندس، این نرم‌افزار با آنتی‌ویروس‌های نصب شده روی سیستم هیچ تداخلی نداره؟»

- نه، تداخلی نداره. می‌تونم بگم نصب  این نرم‌افزار و داشتن یه آنتی‌ویروس به‌روز و قوی، سیستم‌تون رو تا بیش از 95% بیمه می‌کنه. از مزایای این بیمه اینه که از ورود هرگونه ویروس، تروجان و سایر عوامل مخرب به‌داخل کامپیوترتون کاملاً جلوگیری می‌کنه. این نرم‌افزار در کنار آنتی‌ویروس‌هایی مثل BitDefender, Nod32, Kaspersky, AVG, Norton, McAfee, Panda, AVAST  و ... یه  حصار امنیتی  بسیار قوی روی کامپیوترتون ایجاد می‌کنه که تقریباً هیچ راه ورودی به اون نیست .

فلش‌مموری را به رایانه وصل کردم و مراحل ویروس‌کشی را به‌طور عملی برای‌شان توضیح دادم. از این‌که فایل‌های‌شان پاک نشده و قابل استفاده بود، خیلی خوش‌حال شدند. یکی از آن‌ها گفت: «خدا کنه کامپیوترم هم ویروساش پاک بشه و اطلاعاتش خراب نشه.» گفتم: «احتمالاً مشکلش حل می‌شه، نگران نباش.»

چند دقیقه بعد رایانه خانم‌ها هم رسید. آن را به میز مخصوصی که برای این کار بود بردم و نصب کردم. از خانم‌ها خواستم که نزدیک دستگاه بیایند.

- ببینین، مهم‌تر از این‌که ویروس‌ها رو پاک کنیم، اینه که چه‌کار کنیم که دوباره به ویروس مبتلا نشیم. برای این کار، در درجه‌ی اول به‌ هیچ‌وجه ایمیل‌های مشکوک و مخصوصاً دارای پیوست و یا لینک داخل ایمیل رو باز نکنید و فوراً اون‌ها رو  پاک کنید. اگه فرستنده رو می‌شناسید، از اون سؤال کنید که از صحت و سلامت ایمیل خبر داره و اون این ایمیل را برای شما فرستاده یا نه. اگه یه روز دیرتر ایمیل‌تون رو باز کنید، بهتر تا این‌که گرفتار ویروس بشید. پاک کردن ویروس‌های کامپیوتری همیشه اون‌طور که به‌نظر می‌رسه، ساده و آسون نیست و گاهی با دردسرهای زیادی مواجه می‌شیم که می‌تونه خطری جدی برای سیستم عامل به‌حساب بیاد و اون رو طوری خراب کنه که مجبور بشید مثلاً ویندوز رو دوباره نصب کنید.

در مرحله‌ی بعد باید مطمئن بشید که نرم‌افزار آنتی‌ویروس نصب شده، اطلاعتش به‌روز هست یا نه. اگر نیست، از طریق اینترنت و سایت‌هایی که آپ‌دیت آنتی‌ویروس‌ها رو در اختیار می‌ذارن، اون‌رو دریافت کنید. برنامه‌ی اسکن رو طوری تنظیم کنید که ضدویروس، ویروس‌های پیدا شده رو پاک نکنه، بلکه فقط اون‌ها رو پیدا کنه. شما نباید ویروس‌ها رو فوراً پاک کنید؛ چون بعضی از اون‌ها، فایل‌هایی رو آلوده می‌کنند که برای کامپیوترتون لازمه. اگه این فایل‌ها رو پاک کنید شاید دیگه نتونید سیستم رو دوباره روشن کنید .

توجه کنید که بعضی از ویروس‌ها، اسکنر ویروس رو از کار می‌ندازن و نمی‌ذارن درست کار کنه. در این مرحله، باید درایو رو در یه شبکه به اشتراک (share) بذارید و اون رو از یه کامپیوتر دیگه اسکن کنید. یا هارددیسک آلوده رو از کامپیوتر بیرون آورده و اون رو در یه کامپیوتر دیگه در نقش درایو دوم قرار بدید و بعد اون رو اسکن کنید . دستورهای حذف ویروس برنامه‌ی ضدویروس رو دنبال کنید. شاید لازم باشه به‌صورت دستی فایل‌های ویروس رو پاک کنید و حتی رجیستری سیستم رو ادیت کنید، هر چند دستورها به شما می‌گن که چه‌طور فایل‌ها رو به‌صورت دستی پاک کنید. برای اطمینان از درست انجام شدن کار، اسکن ویروس رو یک‌بار دیگه، اما با شرط پاک‌کردن ویروس‌ها اجرا کنید و اجازه بدید که نرم‌افزار تا آخرین مرحله‌اش پیش بره و تموم شدن کارش رو اطلاع بده.

همه محو عرایض من و دانش بی‌حد و اندازه‌ام درباره رایانه و ملحقاتش شده بودند. بله، این هم از عملیات تعقیب و گریز ویروس‌ها. البته ناگفته نماند که انگار این ویروس‌ها کمی سربه‌راه بودند و حسابی با من راه آمدند و آبرویم را نبردند؛ و گرنه بعضی مواقع این ویروس‌ها پاک که نمی‌شوند، هیچ، به اعصاب آدم هم نفوذ می‌کنند و حسابی مغز و اعصاب را هم ویروسی می‌کنند.

دخترخانم‌ها از این‌که ویروس‌های دستگاه‌شان پاک شد، با دُم نداشته‌شان گردوی کیلویی چند هزار تومانی می‌شکستند؛ و به‌خصوص به‌خاطر سالم ماندن اطلاعات‌شان. سارینا خانم هم که تا آخر، تقریباً ساکت بود و قیافه‌ی مهندس‌های واقعی را گرفته بود، گفت: «حالا باز میل خودتون، ولی اگه خواستین یه فرمتی هم بزنیم بد نیست. از من گفتن.»