دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی

امروزه راهنمایی و مشاوره به‌صورت حرفه‌ای کمکی به افرادی است که در رشد، سازگاری، تصمیم‎گیری، روابط خانوادگی، مهارت‌های اجتماعی و شیوه‌ی زندگی مشکلاتی ‌دارند. مشاوره، کمک می‌کند تا راه‌حل مناسبی برای مشکلات بیابند. در این میان، مشاوره‌ی تحصیلی به‌جهت نقش مهم تربیت نیروی انسانی آینده، از اهمیت زیادی برخودار است. وظیفه‌ی مشاور تحصیلی، در آماده کردن دانش‌آموزانی که نیروی انسانی فردا تلقی می‌شوند، برای مواجهه و سازگاری با مقتضیات قرن اخیر که از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است بسیار حساس و سنگین است. اضطراب، افسردگی، مصرف مواد مخدر، رفتارهای نابهنجار، مشکلات تحصیلی‌، گرایش ارتباط با جنس‌ مخالف و... از عمده‌ترین مشکلات روانی‌ اجتماعی دانش‌آموزان است؛ به‌طوری که بیش از 32 درصد دانش‌آموزان از نوعی مشکل اجتماعی روانی رنج می‌برند.

اهداف تحصیلی دانش‌آموزان زمانی تحقق خواهند یافت که برنامه‌ها و محتوای آموزشی با توجه به نیازها و امکانات دانش‌آموزان تهیه و اجرا گردند. از طریق «خدمات راهنمایی و مشاوره» می‌توان توانایی‌ها و نیز محدودیت‌های دانش‌آموزان را شناخت و از امکانات موجود حداکثر ‌استفاده را به‌عمل ‌آورد. مشاور تحصیلی، با شناخت دانش‌آموزان در زمینه‌های گوناگون می‌تواند آنان را به رشته‌های تحصیلی مناسب راهنمایی کند و آنان را در حل مشکلات یاری دهد. گرچه آشنایی معلم با فنون راهنمایی، تدریس و عملکرد، او را مؤثر و پربار می‌سازد؛ ولی معلم به‌تنهایی نه می‌تواند و نه فرصت دارد به تمام مسایل و مشکلات روانی، خانوادگی و تحصیلی دانش‌آموزان رسیدگی کند و برای هر کدام راه حل ارایه دهد. از این‌رو، مشاور تحصیلی با همکاری معلم، خانواده و مسئولان مدرسه می‎تواند دانش‎آموزان را در جهت رفع مشکلات تحصیلی و خانوادگی و روانی و تأمین ثبات عاطفی یاری دهد و در نهایت، نیل به اهداف آموزش و پرورش را ممکن سازد.

   مشاوره، فرایند «انجام کاری برای کسی» نیست، بهترین توصیف مشاوره، تعریف آن به صورت «فرایندی تعاملی و متقابل» است. تعاریف متعددی در مورد مشاوره مطرح شده که در این‌جا به یکی از این تعاریف بسنده می‌شود. «مشاوره، تعامل در شرایط درمانی است که اساسأ بر صحبت در مورد ارتباطات، باورها و رفتاری تأکید دارد، که از طریق آن مسئله‌ی مشاهده شده‌ی دانش‌آموز به شکلی مناسب شرح داده شده، بیان می‌شود یا به روشی مناسب یا مؤثر دوباره مطرح می‌شود و در آن راه حل‌های جدید حاصل آمده و مسئله، معنای جدیدی می‌گیرد» (بور و همکاران،  1389، 32).

فایده و اهمیت مشاوره و راهنمایی

راهنمایی دانش‌آموزان یک فراگرد بسیار مهم و استثنایی در حل مشکلات و معضلات‌ آنان‌ است. اهداف راهنمایی تحصیلی در هر دوره‌ی تحصیلی باید با خصوصیات رشد و نیازهای دانش‌آموزان و با اهداف آموزش و پرورش منطبق و هماهنگ باشد. راهنمایی تحصیلی دانش‌آموزان در مدارس ابتدایی بسیار مهم است و جنبه‌ی پیش‌گیری دارد. در این دوره، مشاور، به رفع کمبودها، اشکالات و آموزش مهارت‌های اساسی اقدام می‌کند تا از بروز مشکلات تحصیلی و رفتاری در آینده پیش‌گیری کند. مشاور می‌تواند با گذراندن یک دوره‌ی آموزشی، راهنمایی تحصیلی دانش‌آموزان ابتدایی را با موفقیت انجام دهد. تشویق کنجکاوی، گسترش دامنه‌ی خلاقیت و استدلال کودک، آماده ساختن دانش‌آموز به استفاده‎ی بهینه از مفاهیم آموزشی، ارایه‌ی اطلاعات ضروری درباره‌ی مدرسه، آموزش مهارت‌های تحصیلی به دانش‌آموزان و کمک به آنان برای کاربرد آن‌ها، آموزش شیوه‌های صحیح استفاده از اوقات فراغت و کمک به معلمان و والدین برای شناخت و کار کردن درست با دانش‌آموز از جمله‌ی اهداف مشاوره و راهنمایی تحصیلی در دوره‌های ابتدایی است. (شفیع‌آبادی، 46:1378). از آن‌جایی که دانش‌آموزان در هر دوره‌ی تحصیلی ممکن است در زمینه‌ی تحصیلات با مشکلاتی مواجه شوند و از ادامه‌ی تحصیل و فعالیت مفید و سازنده باز بمانند و موفقیتی به دست نیاورند، حضور مشاور برای شناسایی علل مشکل و در جهت رفع آن و هم‌چنین ایجاد محیطی سالم برای رشد و یادگیری، بسیار مؤثر بوده است. در همین راستا «راهنمایی تحصیلی موجب بازدهی و کارآمدی بیش‌تر نظام آموزشی، افزایش پیش‌رفت و کاهش افت تحصیلی، تقلیل مشکلات رفتاری دانش‌آموزان، ایجاد جو سالم و صمیمی بین دانش‌آموزان و کارکنان مدرسه، آشنایی معلمان با روش‌های صحیح تربیتی و برقراری ارتباط نزدیک با فرزندان، تهیه و اجرای فعالیت‎های مکمل برنامه براساس استعدادها و رغبت‌های دانش‌آموزان، برگزاری کلاس‌های آموزش ضمن خدمت ضروری برای معلمان و آگاهی شاگردان از رابطه‌ی بین رشته‌های تحصیلی با مشاغل متعدد می‌شود.» (حسینی و پاشا شریفی، 1373) از این رو می‌توان ادعا کرد که مشاره و راهنمایی تحصیلی وسیله ‎ای تسهیل کننده برای رسیدن به هدف‌های آموزش و پرورش قلمداد می‌شوند.

ضرورت مشاوره‌ی تحصیلی

نقش راهنمایی در آموزش و پرورش افراد به حدی است که عده‌ای از صاحب‌نظران آن را نوعی تعلیم و تربیت گفته‌اند و بعضی راهنمایی را تسهیل کنند‌ه‌ی‌ جریان تعلیم و تربیت می‌دانند. مهم‌ترین‌ عواملی که در ضرورت راهنمایی و مشاوره و توسعه‌ی آن در نظام‌های آموزش و پرورش مؤثر بوده‌اند عبارت است از:

- توجه به اصالت دانش‌‌آموز و آموزش و پرورش وی.

- وجود تفاوت‎های فردی در دانش‌آموزان و ضرورت شناخت و توجه به این تفاوت‌ها در امر آموزش و پرورش.

- وجود ‌استعدادهای عمومی و اختصاصی در‌ دانش‌آموزان و ضرورت شناخت و پرورش تدریجی و سنجش آن‌ها.

-رشد جمعیت و افزایش گرایش‌ها و علاقه‎مندی به تحصیل در سطوح مختلف و گسترش علوم و تکنولوژی.

- تراکم و تنوع واحدهای درسی در رشته‌های تحصیلی و ضرورت انتخاب مناسب.

- توسعه‌ی مشاغل و حرفه و ضرورت انتخاب شغل مناسب.

- تغییر نگرش‌ها و ارزش‌ها نسبت به انتخاب رشته‌های تحصیلی و انتخاب شغل.

- گسترش نیازهای جامعه به نیروی انسانی در سطوح مختلف مهارت.

- وجود مسایل و مشکلات جسمانی، عاطفی، اجتماعی، رفتاری، تحصیلی و خانوادگی در دانش آموزان. 

اهداف مشاوره‌ی تحصیلی

اهداف مشاوره می‌تواند مختص به شرایط با فعالیت ‎های خاص باشد و نیز بر اهداف کلی از مشاوره در مدارس تأکید داشته باشد. «اهداف اصلی مشاوره، شامل موارد زیر است:

1. در ابتدا، ایجاد رابطه‌ی نزدیک با دانش ‎آموز از طریق گفت‌وگو، (صحبت کردن، گوش دادن و توجه به چیزی که وی نگفته است).

2. فرا خواندن یا دادن اطلاعات با ارایه ‎‌ی چیزی که دانش‌آموز می‌خواهد بداند و آنچه که دیدگاه و آرزوهای او در ارتباط با مدرسه و خانواده است. در واقع شناخت نگرانی‌های دانش‌آموز و اهمیت دادن به مسائل او با شنیدن صحبت‌های دانش ‎آموز در مورد نگرانی‌هایش.

3.  بررسی ارتباط با خانواده، دوستان و مدرسه ‎ی دانش‌آموز، از دیگر وظایف مشاور است. این‌که چه شخص دیگری مسئله را می‌داند؟ و چه کسی و از چه راهی می ‎تواند مؤثرتر عمل کند؟ در حل مشکل دانش‌آموز می‌تواند مفید باشد.

4. در نهایت وظیفه‌ی مشاور، کمک به کنترل نگرانی‌ها از طریق یاری به دانش‌آموز در دیدن موقعیت از دیدگاه‌های متفاوت، افزایش و ارتقای نظریه‌های شناخته شده از طریق آن است» (بور و همکاران، 1389).

نقش مشاور در امور تحصیلی

   دانش‌آموزان در جریان تحصیل با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند که مشاور می‌تواند در رفع این مشکلات کمک‌های مؤثری به دانش‌آموزان ارایه دهد که پاره‌ای از این مشکلات را می‌توان به شرح زیر شمرد:

ضعف پایه‌ی تحصیلی: در مورد چنین دانش‌آموزانی مشاور باید برای فراگیری دروس پایه از نقطه‌ای که ضعف دارد برنامه‌ریزی کند و با کمک خانواده، ضعف پایه‌ای او را جبران کند. فشار آوردن و وادار کردن دانش‌آموز به زحمات شبانه‌روزی در سطح بالای تحصیلی بدون توجه به پایه بی‌فایده است. آماده کردن دانش‌آموز و اولیای وی برای چنین برنامه‌ای نیاز به جلسات مشاوره‌ای دارد که متولی آن مشاور مدرسه است.

کمبود انگیزه‌‌ی تحصیلی: برخی از دانش‌آموزان از نظر هوشی در حد طبیعی هستند و ظرفیت لازم برای یادگیری را دارند؛ اما انگیزه‌ای برای درس خواندن ندارند. در مورد این‌گونه دانش‌آموزان که تعدادشان نیز کم نیست، مشاور باید علت تنبلی را جست‌وجو و برای درس خواندن آن‌ها ایجاد انگیزه کند. مشاوران با همکاری سایر عوامل آموزشی و پرورشی می‌توانند در سه سطح پیش‌گیری اولیه، ثانویه و ثالث اقدام به فعالیت کنند. مدرسه مکان مناسبی برای اجرای برنامه‌های پیش‌گیری از مشکلات روانی و عاطفی است و بخش مهمی از رسالت مدرسه به آموزش سازگاری عاطفی فرد در زندگی اختصاص دارد. لذا مدرسه بهترین فضا و فرصت برای آموزش ترویج شیوه‌های سازگاری صحیح در زندگی فردی و اجتماعی است. مشاوران در بعد پیگیری اولیه با آموزش مهارت‌های زندگی و با ارایه‌ی خدمات راهنمایی، مشاوره و اطلاع رسانی در زمینه‌های تربیتی، تحصیلی و شغلی و تسهیل روند ارضای نیازهای اساسی دانش‌آموزان، از جمله شکوفایی استعدادها و توان‌مندی‌ها، احساس خود ارزش‌مندی و اعتماد به‌نفس، خودشناسی و ارتقای سلامت‌ روانی آنان نقش مؤثری را ایفا می‌کنند. این‌گونه خدمات از طریق تدریس درس مهارت‌های زندگی در قالب ساعت پرورشی، اجرای آزمون‌ها و انجام فرایند هدایت تحصیلی و اطلاع‌رسانی شغلی و آموزش فرایند برنامه‌ریزی تحصیلی و طرح‌ریزی شغلی در فرصت‌های مناسب اجرا‌ می‌شود.

آموزش شیوه‌های صحیح مطالعه و بهسازی حافظه: برخی از دانش‌آموزان با وجود این‌که افت تحصیلی نشان نمی‌دهند، ممکن است نیاز به آموزش شیوه‌های صحیح مطالعه و  روش‌های به‌سازی حافظه  داشته باشند. آموزش چنین روش‌هایی می‌تواند به جلوگیری از اتلاف وقت دانش‌آموز و بالا بردن بهره‌وری او کمک کند. برنامه‌ریزی برای مطالعه، رعایت اصول یادگیری در برنامه‌ریزی برای مطالعه، رعایت ویژگی‌های حافظه‌های مختلف می‌تواند به دانش‌آموز کمک کند تا روش مطالعه صحیحی داشته باشد و نتیجه بهتری کسب کند.

نقش مشاور تحصیلی در کاهش اضطراب امتحان: اضطراب، مرحله‌ی پیش‌رفته‌ی استرس مزمن است که خبر از خطری قریب‌الوقوع می‌دهد و شخص را برای مقابله با تهدید آماده می‌کند. روان‌شناسان، اضطراب را پاسخی سازش‌یافته تلقی می‌کنند و هرجا که موضوع امتحان و ارزشیابی به‌ میان می‎آید، اضطراب هم پدیدار می‌شود. اغلب افراد در جلسه‌ی امتحان و یا قبل از آن درجاتی از  اضطراب  را دارا هستند. داشتن مقداری اضطراب در شرایط امتحانی کاملاً طبیعی و گاهی حتی ضروری‌ است؛ چون موجب بالا نگه داشته شدن سطح  انگیختگی فرد شده و عمل‌کرد او را بهبود می‌بخشد؛ اما در صورتی که میزان این اضطراب از حد طبیعی بالا برود باعث مختل شدن عمل‌کرد فرد خواهد شد. بنابراین، مشاور تحصیلی تلاش می‌کند با آموزش شیوه‌ی صحیح مطالعه، بالا بردن کارآیی حافظه، استفاده‌ی بهینه از زمان و استفاده از روش‌های آرامش‌ورزی، دانش‌آموز اطمینان و یقین نسبت به خود پیدا کند.

   چنین دانش‌آموزانی افکاری از این قبیل دارند: «نمره‌ی کمی خواهم گرفت»، «خوب نخوانده‌ام»، «همیشه شکست می‌خورم» مشاور تحصیلی کمک می‌کند تا دانش‌آموز با تسلط بیش‌تری به مطالب مورد نظر سر جلسه‌ی امتحان حاضر شود. در صورت حاد بودن میزان اضطراب، دانش‌آموز به مراکز اختصاصی‌تر ارجاع داده می‌شود.

نقش مشاور تحصیلی در زمینه‌ی بررسی افت تحصیلی: برخی از دانش‌آموزان ممکن است دچار  افت تحصیلی  شوند؛ از این رو یا خود به مشاوره تحصیلی مراجعه می‌کنند یا توسط مسئولین مدرسه به مشاور مدرسه معرفی می‌شوند. در هر حال، مشاور تحصیلی به بررسی مسئله‌ی افت تحصیلی می‌پردازد و برای بررسی احتمال وجود عمل خانوادگی از خود دانش‌آموز و خانواده‌ی او کمک می‌گیرد. عوامل مدرسه را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد و هم‌چنین به بررسی سلامت جسمی و روانی دانش‌آموز می‌پردازد. شناخت و پیدا کردن علت افت تحصیلی در گام اول قرار دارد. بعد از پیدا کردن علت، مشاور به کمک دانش‌آموز و در صورت لزوم خانواده او و مسئولین مدرسه به رفع آن علت اقدام می‌کنند؛ یا این‌که راهنمایی‌هایی به دانش‌آموزان برای رفع علت ارایه می‌شود و پیش‌رفت او مورد پیگیری قرار می‌گیرد. از جمله‌ی این راهنمایی، شامل شیوه‌ی افزایش انگیزش دانش‌آموز، آموزش  شیوه‌های صحیح مطالعه، آموزش شیوه‌های مواجهه با تغییرات اساسی و غیره خواهد بود.

نقش مشاور در تأمین بهداشت روانی دانش‌آموز: دانش‌آموزانی از سلامت روانی برخوردار هستند که اولاً خود را فردی ارزش‌مند و قابل احترام بدانند و به توانایی‌های خود ‌اطمینان داشته باشند؛ ثانیاً بتوانند بدون دغدغه‌ی خاطر و ناراحتی با واقعیات زندگی مواجه شوند و کل وجودشان را همان‌گونه که هست بشناسند و بپذیرند؛ ثالثاً با آرامش خاطر و احساس امنیت و با شوق و امید زندگی کنند. دانش‌آموزی که با بحران و مشکل روانی مواجه است، توانایی ایستادگی در برابر فشارهای وارده را ندارد و در حل مشکلات به طور منطقی و سنجیده عاجز است. چنین دانش‌آموزی جهت حل مشکل و برقراری تعادل به مشاوره نیاز دارد. مشاور چشم‌انداز تازه‌ای را به ماجراهای ذهنی دانش‌آموز می‌گشاید. چشم‌انداز و نگاهی که به ‌آدمی مجال زیستن می‌دهد و فرصتی فراهم می‌کند تا فرد خودش را در ذهنش بازسازی کند و قدرتی را در اختیار فرد می گذارد تا با بهره‌گیری از آن نوع جدیدی از حضور را در پهنه‌ی روابط بین فردی تجربه کند. افزون بر این، مشاور، وظیفه‌ی نظارت بر خویش را نیز بر دوش می‌کشد. مهمترین فعالیت‌های اجرایی مشاوران در تامین بهداشت روانی به شرح زیر است:

- شناخت محدودیت‌های روانی، فیزیکی دانش‌آموزان.

- ایجاد ارتباط صحیح و اصولی بین دانش‌آموزان و اولیای مدرسه.

- فراهم آوردن فرصت مناسب برای دانش‌آموزان به منظور خودشناسی و یادگیری روش‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری.

- مصاحبه‌های فردی برای شناخت مشکلات دانش‌آموزان و راهنمایی آن‌ها.

- برگزاری جلسات مشاوره‌ی فردی و گروهی با دانش‌آموزانی که مشکلات تحصیلی و خانوادگی و شخصی دارند.

- تشویق دانش‌آموزان به همکاری‌های اجتماعی.

- ایجاد هماهنگی بین فعالیت‌های خانه و مدرسه به منظور بهبود وضعیت تحصیلی و رفتارهای دانش‌آموزان.

- برگزاری جلسات مستمر بحث و گفت‌وگو با دانش‌آموزان و تلاش در جهت حل مسائل و مشکلات آنان.

- تشکیل ‌جلسات‌ مشاوره ‌با خانواده و یاری‌ دادن والدین برای ‌رفع مشکلات‌ دانش‌آموزان به شیوه‌ای درست.

- ارزیابی ‌نیازها‌ و بررسی ‌مشکلات ‌دانش‌آموزان در ‌زمینه‌ی مسایل‌ شخصی، خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی، اخلاقی و انضباطی.

- تنظیم و اجرای برنامه‌های آموزشی در زمینه‌های رشد و پیش‌گیری و درمان مشکلات.

- همکاری با معلمان و کمک به آنان در حل و فصل مشکلات دانش‌آموزان و شرکت در شوراهای مدرسه.

- انطباق دانش‌آموزان با محیط مدرسه‌، معلم و دروس و ایجاد انگیزه‌های مناسب برای درس خواندن و عدم احساس ناتوانی در موارد شکست تحصیلی با نگاه جامع به اهداف وظایف آموزش و پرورش.

کلام آخر این‌که...

مشاوره،‌ میدان عمل خود را توسعه داده و در اختیار دانش‌آموزان در همه‌ی مقاطع تحصیلی قرار داده است. مشاوره شامل تمام جنبه‌های رشد و تکامل دانش‌آموز است. در گذشته، راهنما شخصی ناصح بود و امروز نقش مشاور، ارزیابی‌کننده‌ی پیش‌رفت فرد، کمک دهنده‌ی به او در حل مشکلات، رابط بین خانه و مدرسه و هماهنگ کننده‌ی فعالیت‌های راهنمایی کارمندان و معلمین و طرف مشورت در تنظیم برنامه‌ی درسی است.

در دنیای کنونی، پیش‌رفت همه جانبه‌ی دانش‌آموز، مورد نظر مدارس جدید است و تنها به کسب مهارت‌های آموزشی و یادگیری‌های درسی اکتفا نمی‌شود؛ بلکه هدف، رشد همه جانبه‌ی شخصیت کودک است تا به جایگاه و مقام یک فرد بزرگ‌سال کامل برخوردار از سلامت روان برسد. از جمله اموری که مورد توجه است، سازگاری‌های حرفه‌ای، اجتماعی و شخصیتی اوست، مفهوم تازه‌ی آموزش و پرورش، سازگاری با موقعیت‌های زندگی و خدمات راهنمایی با هدف حمایت از مدارس و ایجاد تسهیلات لازم برای رسیدن به آن سازمان است.

 با این تعبیر لزوم و گسترش خدمت راهنمایی و مشاوره در تمام مقاطع تحصیلی از ابتدایی تا دبیرستان یک ضرورت مسلم در همه‌ی جوامع پیش‌رفته است. مشاور مدرسه با آگاهی از ارتباط تنگاتنگ مشکلات تحصیلی با زمینه‌های روانی - اجتماعی دانش‌آموزان، با استفاده از متون و روش‌های راهنمایی و مشاوره از طریق شیوه‌های مختلف فردی، گروهی و خانوادگی به دانش‌آموزان کمک ‌می‌کند تا با بررسی‌های همه‌جانبه‌ی مشکلات بتوانند راه‌حل یا راه‌حل‌های مناسب را انتخاب و برای اجرای آن‌ها برنامه‌ریزی کنند و در نهایت عمل‌کرد دانش‌آموزان در ابعاد مختلف بهبود یابد.

پیشنهادات راه‌گشا

- آگاهی بیش‌تر معلمان با ارکان و مفاهیم مشاوره؛ تا تناقض میان صحبت‌های معلمان و مشاوران باعث سردرگم شدن دانش‌آموزان نشود.

- استفاده از دانش‌آموزان به‌عنوان کمک‌هایی برای مشاوران؛ زیرا دانش‌آموزان از هم صحبت شدن با هم لذت می‌برند. پس اگر از همه‌ی پایه‌ها دانش‌آموزانی که در این امر مهارت اولیه‌ای دارند یا همان دانش‌آموزانی را که در نقش شورای دانش‌آموزی هستند توسط مشاور مدرسه یا دبیران پرورشی آموزش دهیم، در امر مشاوره بسیار موفق‌تر خواهیم بود؛ چراکه دانش‌آموزان به دوستان خود بیش‌تر اعتماد می‌کنند.

      - آشنایی معلمان، والدین و دانش‌آموزان دوره‌ی راهنمایی با ضوابط و شرایط ورود به رشته‌های تحصیلی و شغلی مختلف.

- در حال حاضر، معیارهای خاصی برای تعیین قوت و ضعف استعدادهای دانش‌آموزان وجود ندارد، در حالی که هدایت تحصیلی یا حتی هدایت‌های روانی- رفتاری دانش‌آموزان مستلزم وجود ابزاری برای اندازه‌گیری این استعدهاست. لذا باید معیارها و ابزارهای اندازه‌گیری معتبر و مناسب با شرایط موجود در مدارس در نظر گرفته شود.

- یک مشاور تحصیلی در صورتی به موفقیت کامل خواهد رسید که همه‌ی عوامل آموزشی اعم از مدیر، معاون، معلمان و حتی اولیای دانش‌آموز پس از انجام شدن مشاوره به پی‌گیری آن بپردازند و دانش‌آموز را تا گام‌های نهایی موفقیت همراهی کنند. توجه بیش‌تر در هدایت تحصیلی دانش‌آموزان برای انتخاب رشته به نمره‌های آن‌ها در دروس مربوط به آن رشته باشد؛ زیرا علایق و نقاط ضعف و قوت دانش‌آموزان در نمره‌های آن‌ها منعکس می‌شود. مشاوران باید سعی کنند اثر فشار والدین برای ورود دانش آموزان به یک رشته‌ی خاص را با ارتباط اولیای آن‌ها و مشاوره صحیح کم کنند.

- بالابردن سطح دانش و تخصص مشاوران و تخصیص دادن یک مشاور تمام وقت به هر مدرسه‌ی راهنمایی و متوسطه؛ چراکه خیلی از مشکلات از دوران راهنمایی شروع و در دوران متوسطه به ناهنجاری‌های غیرقابل جبران تبدیل می‌شود.

منابع:

-حسینی، سیدمهدی و حسن، پاشا شریفی (1373)، اصول و روش‌های راهنمایی و مشاوره؛ تهران، انتشارات رشد.

-شفیع آبادی، عبدالله (1378)، راهنمایی و مشاوره تحصیلی و شغلی، نشر سمت.

-روبرت بور جوابنر و همکاران (1383)، مشاوره در مدارس، ترجمه: رعنا سوادکوهی، زهره فولادی، نشر دانژه.