زنان فرهیخته‌ی ایرانی، در جهان اسلام پیش‌گام هستند

گفت‌وگو با «معصومه محمدی»، معاون اداره‌ی کل امور زنان و خانواده‌ی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی

تمدن بزرگ ایرانی که با آغوشی باز آیین راستین اسلام را به حقانیت پذیرفت، کم‌کم با غلبه بر طاغوت‌هایی که سالیان سال بر آن حکم‌رانی می‌کردند، هم‌چنان باصلابت‌تر و پیش‌روتر از همیشه، الگوی فرهیختگان جهان بوده و هست. فرهنگ و سبک زندگی زنان ایرانی، گاه الگوی زنان جهان بوده و بر اندیشه و زندگی آنان تأثیری چشم‌گیر نهاده است. در این شماره، در خصوص نقش زنان ایرانی در تبادل فرهنگی جهان، با سرکار خانم «معصومه محمدی»، معاون اداره‌ی کل امور زنان و خانواده‌ی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به گفت‌وگو نشستیم. ایشان کتاب‌هایی را مانند «جنگ علیه خانواده»، «فمنیسم در آمریکا» و «جنگ علیه والدین» ترجمه کرده و فعالیت‌های زیادی در عرصه‌ی بین‌المللی داشته‌اند.

* لطفاً ابتدا در خصوص اقدامات اداره‌ی کل امور زنان و خانواده در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی توضیح دهید.

اداره‌ی کل امور زنان و خانواده‌ی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، برای تحقق اهداف کلان سازمان مبنی بر ایجاد و گسترش شناخت، علاقه و باور نسبت به اسلام ناب، انقلاب اسلامی، مزیت‌های جمهوری اسلامی ایران و فرهنگ و تمدن اسلامی- ایرانی در جوامع دیگر، به‌طور ویژه در حوزه‌ی زنان، تلاش‌های گسترده‌ای را در چند سال گذشته داشته است.

تشکیلات زنان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، تا پیش از سال 1387 منحصر به دفتر مشاور امور زنان ریاست سازمان بود. در آن سال، بنا به تصمیم ریاست وقت سازمان، طی یک دستورالعمل درون‌سازمانی، این دفتر اداره‌ی کل امور زنان و خانواده، ذیل معاونت فرهنگی شد.

با توجه به گستره‌ی وسیع مخاطبان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سطح جهان و وجود حدود هفتاد نمایندگی فرهنگی در کشورهای مختلف، فعالیت در عرصه‌ی فرهنگی بین‌المللی در حوزه‌ی زنان و خانواده نیازمند تشکیلات، امکانات و بودجه‌ای به مراتب بیش از آن چیزی است که طی چند سال گذشته در اختیار این بخش قرار گرفته است. با این حال در سایه‌ی تلاش، همّت و روحیه‌ی انقلابی نیروهای این اداره‌ی کل، طی هفت سال گذشته اقدامات چشم‌گیری در عرصه‌ی بین‌المللی صورت گرفته است که مهم‌ترین آن‌ها را می‌توان در مواردی که به آن اشاره می‌کنیم، خلاصه کرد:

- مشارکت فعّال در برنامه‌هایی که از سوی نمایندگی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بسیاری از کشورهای جهان همه‌ساله به مناسبت روز میلاد حضرت زهرا n و نیز در سایر مناسبت‌ها برگزار می‌گردد. این مشارکت از طریق اعزام استادان و صاحب‌نظران حوزه‌ی زنان و خانواده، ارسال اقلام فرهنگی و برگزاری نمایشگاه‌هایی در موضوعات مرتبط و... صورت می‌گیرد. در طی هفت سال گذشته، بیش از 120 تن از بانوان فرهیخته و صاحب‌نظر، استاد حوزه و دانشگاه و هنرمندان زن بنا به درخواست نمایندگی‌های فرهنگی، به کشورهای مختلف اعزام شده‌اند و علاوه بر ایراد سخن‌رانی یا ارائه‌ی مقاله، با شخصیت‌های مختلف دولتی و غیردولتی در راستای تحقق اهداف جمهوری اسلامی دیدار و گفت‌وگو کرده و با رسانه‌های گروهی نیز مصاحبه کرده‌اند.

- برگزاری چندین همایش بزرگ بین‌المللی با حضور ده‌ها نفر از بانوان اندیشمند از کشورهای مختلف جهان از جمله کشورهای آمریکا، دانمارک، نروژ، هندوستان، لبنان، روسیه، سودان و ...

- برگزاری نخستین جشنواره‌ی بین‌المللی نشریات زنان مسلمان با شرکت بانوان سردبیر یا گرداننده‌ی 25 نشریه از کشورهای مختلف اروپایی، آسیایی و آفریقایی.

- برگزاری 5 دوره‌ی دانش‌افزایی به زبان‌های عربی، انگلیسی، روسی و فارسی که در مجموع حدود 100 نفر از بانوان فرهیخته‌ی خارجی از ملیت‌های مختلف در آن‌ها شرکت کردند. در این دوره‌ها، علاوه بر مباحث آموزشی، برنامه‌های متنوع دیگری نیز برای شرکت‌کنندگان پیش‌بینی می‌شود تا آنان با پیش‌رفت‌های کشورمان در عرصه‌های مختلف، به‌ویژه با حضور فعال زنان ایرانی در این عرصه‌ها آشنا شوند.

- میزبانی تعداد بسیاری از هیأت‌های بانوان فرهیخته‌ی خارجی که از سوی نمایندگی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشورهای مختلف به ایران اعزام شده‌اند. لازم به یادآوری است که در جریان سفر این هیأت‌ها، برنامه‌های متنوع و محتوایی بسیاری برای آن‌ها پیش‌بینی می‌شود تا میهمانان با دست‌آوردهای نظام اسلامی در عرصه‌های مختلف، به‌ویژه در حوزه‌ی زنان و پیش‌رفت‌های آنان آشنا شوند.

- برگزاری هفته‌های دوستی زنان ایرانی با زنان کشورهای دیگر.

- راه‌اندازی سایت خبری ـ تحلیلی ریحانه (سایت شبکه‌ی بین‌المللی زنان مسلمان اندیشمند) به زبان انگلیسی به نشانی: www.raihaneh.com .

- تولید فیلم مستند سی‌دقیقه‌ای «زنان ایران امروز» به دو زبان فارسی و انگلیسی.

- تألیف کتاب «همراه آهوان» که به معرفی زنان شاعره‌ی ایرانی پس از انقلاب اسلامی و اشعار آنان می‌پردازد.

- ترجمه‌ی کتاب «زندگی به سبک روح الله» به زبان‌های عربی و انگلیسی.

- تولید نرم‌افزار چند رسانه‌ای «زنان عاشورایی».

- تألیف جزوه‌ای تحت عنوان «شناخت­نامه‌ی حضرت زهرا n » و ترجمه‌ی آن به زبان‌های عربی و انگلیسی.

- گردآوری و ارسال بیش از 100 مقاله به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی در حوزه‌ی زنان و خانواده، برای نمایندگی‌های فرهنگی برای درج در نشریات محلی یا بهره‌برداری‌های دیگر.

- ایجاد بانک اطلاعاتی از بانوان فرهیخته‌ی ایرانی و خارجی.

- تهیه‌ی نمایشگاه عکس از حضور زنان ایرانی در عرصه‌های علمی، فرهنگی، ورزشی و غیره و ارسال آن برای نمایندگی‌های فرهنگی خارج از کشور.

اداره‌ی کل امور زنان و خانواده‌ی سازمان، هم‌چنین همکاری تنگاتنگی با سایر مراکز و نهادهای کشورمان در زمینه‌ی برگزاری همایش‌های بین‌المللی داشته است که از آن جمله می‌توان به مشارکت فعال در اجلاس جهانی «زنان و بیداری اسلامی» در سال 1391 اشاره کرد که دبیری آن به‌عهده سرکار خانم «صدیقه حجازی»، مدیرکل امور زنان و خانواده‌ی سازمان بود.

 * آیا زنان ایرانی در تحولات منطقه، نقش مهمی ایفا می­کنند؟

پیروزی شکوه‌مند انقلاب اسلامی ایران، بدون شک اثرگذاری فراوانی بر مسلمانان و حتی غیرمسلمانان جهان داشت. مقام معظم رهبری، حدود یک دهه پیش از شکل‌گیری انقلاب‌های منطقه، در دیدار جمعی از کارگران و معلمان در تاریخ 10/2/1382در بیاناتی فرمودند: «امروز در هر جاى دنیاى اسلام، آمریکایی‌ها، انگلیسی‌ها و امثال این‌ها حضور یابند و خود را با مردم مواجه کنند، موج عظیم نهضت و بیدارى اسلامى را لمس خواهند کرد. امّت اسلامى نسیم بیدارى را حس کرده و عطر بازگشت به معارف اسلام را بوییده است. همه‌‌ی این‌ها از آن نهضت عظیمى که شما مردم به راه انداختید و از آن مرد بزرگ و آسمانى که توانست این اقیانوس را متلاطم و این دل‌ها را آگاه کند ـ امام راحل عظیم‌الشّأن ـ سرچشمه مى‌گیرد؛ آن‌ها هم فهمیده‌اند. دشمنى آن‌ها با شما، امام، انقلاب و نظام اسلامى به خاطر این است که مى‌دانند چشمه‌اى از این‌جا جوشش کرده و به همه‌ى دنیاى اسلام سرریز شده است. گفتند انقلاب را صادر نکنید؛ ما گفتیم انقلاب مگر کالاست که انسان آن را صادر کند؟ انقلاب مثل بوى خوش گل‌هاست؛ خودش صادر مى‌شود. انقلاب مثل باد بهارى است؛ خودش فضاهاى گرفته و متعفّن را عوض و جابه‌جا مى‌کند. انقلاب را کسى نباید صادر کند؛ انقلاب خودش صادر مى‌شود.»

بنابراین، این انقلاب در تمامی ابعاد خود، از جمله حضور زنان در به ثمر رسیدن آن، در تحولات منطقه مؤثر بوده است. البته اردوگاه استکبار و امپراطوری رسانه‌ای آن برای خنثی‌کردن تأثیرات انقلاب بر مسلمانان جهان بیکار ننشسته‌اند. تصویر سیاهی که این رسانه‌ها از وضعیت زنان در ایران به جهانیان ارائه می‌دهند، به‌خاطر القای این مطلب است که انقلاب اسلامی ره‌آوردی جز بدبختی و عقب‌ماندگی برای زنان نداشته است. این تبلیغات به حدی است که ما در مواجهه با هر هیأت خارجی میهمان، شاهد شگفت‌زدگی آن‌ها از مغایرت شنیده‌های خود با آن‌چه در ایران می‌بینند، هستیم.

بر این اساس، نهادها و مراکزی که فعالیت‌شان با روی‌کرد بین‌المللی است، لازم است تمام تلاش خود را برای زدودن این تبلیغات مسموم به‌کار گیرند. بسیاری از اقدامات اداره‌ی کل امور زنان و خانواده‌ی سازمان، به‌ویژه پذیرش و میزبانی از هیأت‌های خارجی، با این نگاه صورت گرفته است.

* در حال حاضر حضور زن ایرانی در مجامع بین‌المللی به چه شکلی است؟

متأسفانه بنا به دلایل گوناگون، حضور زنان ایرانی در مجامع بین‌المللی هم‌سنگ با مشارکت فعالانه‌ی آن‌ها در عرصه‌های مختلف داخلی نبوده است. درحالی‌که زنان توان‌مند ایرانی در عرصه‌های سیاسی، فرهنگی، علمی  و اقتصادی داخلی نقش بسیار برجسته‌ای داشته‌اند، حضور آن‌ها در مجامع بین‌المللی بسیار کم‌رنگ بوده است و این امر، کمک شایانی به اثرگذاری تبلیغات مغرضانه‌ی رسانه‌های غربی کرده است.

از طرف دیگر، برخی معاندان در قالب به اصطلاح سازمان‌های مردم‌نهاد زنان، تحرکات وسیعی را در نهادهای بین‌المللی، از جمله شورای حقوق بشر یا کمیسیون مقام زن سازمان ملل متحد، صورت می‌دهند تا هم‌راستا با سیاست‌های استکبار، چهره‌ی مخدوشی را از زن ایرانی به جهانیان معرفی کنند.

با توجه به این موضوع، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اداره‌ی کل امور زنان و خانواده‌ی سازمان، اعزام بانوان فرهیخته، نخبه و دانشمند ایرانی برای شرکت در سمینارها و همایش‌های بین‌المللی بوده است. حضور این‌گونه بانوان در مجامع بین‌المللی و ارائه‌ی مقالات و دیدگاه‌های خود در این مجامع، باعث زدودن غباری خواهد شد که رسانه‌های غربی بر چهره‌ی زنان ایرانی نشانده‌اند.

* آیا پوشش زن ایرانی تأثیری بر پوشش دیگر زنان مسلمانان جهان گذاشته است؟

امروزه شاهد آن هستیم که موضوع حجاب، یکی از دغدغه‌های اصلی زنان مسلمان در جهان شده است. چیزی که تا چند دهه‌ی پیش به هیچ وجه با آن مواجه نبودیم. دامنه‌ی این امر تا آن‌جا پیش رفته که برای اولین بار یک زن مسلمان آمریکایی با حفظ حجاب، پا بر فرش قرمز مراسم اسکار می‌گذارد یا دست‌اندرکاران یکی از مشهورترین نمایشگاه‌های مد جهان در میلان، مجبور می‌شوند مدل‌هایی از حجاب اسلامی را نیز به نمایش بگذارند.

به موازات گرایش روزافزون زنان مسلمان به رعایت حجاب اسلامی، میزان تلاش دولت‌های غربی مدعی آزادی‌های فردی، از جمله دولت فرانسه، در ممنوع کردن ورود زنان محجبه به دانشگاه‌ها و مراکز دولتی و آزار و اذیت آن‌ها به شدت افزایش یافته است. بدون شک، نقش زنان محجبه ایرانی در پیروزی انقلاب اسلامی و حضور فعالانه آن‌ها در عرصه‌های مختلف با حفظ ارزش‌های والای دینی، در گرایش زنان مسلمان سایر جوامع به پوشش اسلامی تأثیر فراوانی داشته است.

* شباهت‌ها و تفاوت‌های زنان مسلمان در جهان چیست؟

مسلمانانی را که سودای زندگی به سبک اسلامی در سر می‌پرورانند، در سراسر جهان دارای اشتراکات فراوان هستند. تهاجم فرهنگی غرب در ابعاد مختلف آن، بسیاری از مسلمانان، به‌ویژه زنان را در حفظ ارزش‌های اخلاقی و خانوادگی با چالش روبه‌رو کرده است.

ما در حیطه‌ی فعالیت خود در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، در برخورد با زنان مسلمان از ملیّت‌های مختلف اروپایی، آسیایی و آفریقایی شاهد این مسئله بوده‌ایم. در نشست‌هایی که در قالب‌های مختلف با آن‌ها داشته‌ایم، دریافتیم که همگی نگران اثرگذاری رسانه‌ها بر ساحت‌های زندگی فردی و اجتماعی خود هستند و به دنبال یافتن راه‌حلی برای مواجهه با آن می‌گردند.

البته جوامع مختلف مسلمان، هر یک دارای ویژگی‌های فرهنگی خاصی نیز هستند که با هویت اسلامی آن‌ها در هم آمیخته است؛ به‌طوری که در برخی موارد سنت‌های نادرست فرهنگی، جای تعالیم صحیح دینی را گرفته است؛ لذا لزوم ارائه‌ی دیدگاه‌های اصیل اسلامی در عرصه‌های مختلف زندگی، رسالتی است که در سطح جهانی که به فرموده‌ی حضرت امام خمینی «تشنه‌ی اسلام ناب محمدی است» بر عهده‌ی همه‌ی ما قرار دارد. 

تأکید مقام معظم رهبری در بازدید از بیست‌وپنجمین نمایشگاه کتاب 17/2/1391 مبنی بر این‌که «دولت باید زمینه‌ای فراهم کند تا تولیدات خوب کتاب در کشور از جمله در بخش‌های مذهبی، تاریخی، ادبیات و علوم به زبان‌های مختلف ترجمه و در معرض دید جهانیان قرار گیرند»، واقعاً نیاز امروز مسلمانان جهان است. ما در مراکز علمی معتبر خود، از جمله حوزه‌های علمیه، منابع ارزش‌مندی از متون اسلامی در اختیار داریم که چنان‌چه به نحو مطلوبی ترجمه و چاپ شوند، می‌توانند نیازهای مخاطبان بی‌شماری را پاسخ‌گو باشند. در حوزه‌ی زنان و خانواده، به‌طور خاص، کتاب‌های ارزش‌مندی توسط صاحب‌نظران این حوزه تألیف شده است؛ اما متأسفانه بسیاری از آن‌ها تاکنون ترجمه نشده‌اند.

در دوره‌ی دانش‌افزایی اخیری که برای بانوان فرهیخته‌ی روس‌زبان از طرف اداره‌ی کل امور زنان و خانواده‌ی سازمان برگزار شد، برخی از شرکت‌کنندگان، پس از شنیدن مباحث خانم دکتر علاسوند در خصوص دیدگاه اسلام نسبت به زن، خواهان دریافت کتاب‌های ایشان، ولو به زبان فارسی شدند تا در کشور خودشان به ترجمه‌ی آن اقدام کنند.

اداره‌ی کل امور زنان و خانواده‌ی سازمان سعی کرده است تا با رصد فعالیت‌های مراکز علمی‌ـ فرهنگی کشور، آثاری را که به زبان‌های خارجی تألیف یا ترجمه شده است، شناسایی و در دسترس مخاطبان خود قرار دهد. البته همان‌طور که اشاره کردم، متأسفانه در این زمینه خلأ بسیاری وجود دارد که امید است با بذل توجه نهادهای ذی‌ربط به توصیه‌ی مقام معظم رهبری، در آینده‌ی نزدیک شاهد شکل‌گیری یک نهضت ترجمه باشیم.

* ضمن تشکر از شما به دلیل فرصتی که به پیام زن دادید، امیدوارم در تحقق اهداف مرکز خود موفق باشید.