زن و اسلام در کنار زنان مسلمان انگلیس

اسلام، کامل‌ترین مذهب الهی، در سراسر گیتی پیروان بی‌شماری دارد. وجود این مسلمانان در برخی کشورها مانند ایران و مالزی، بسیار عادی است و جلب توجه نمی‌کند؛ زیرا مردم این مناطق مسلمان به ‌دنیا آمده‌اند. مسلمانی در این کشورها غیرمعمول و عجیب نیست؛ برعکس، غیرمسلمانی در این محیط، امری غیرعادی است. غیرمسلمانان در این کشورها اقلیت دینی هستند؛ ولی آزادانه زندگی می‌کنند و با محدودیت مواجه نیستند؛ اما دیدن مسلمانان در کشورهایی که مذهب‌شان اسلام نیست، بسیار نامعمول و برای برخی مردم و دولت آن کشور ناپذیرفتنی است و بالطبع مسلمانان در این مناطق با مشکل‌های فراوانی مواجه هستند که گاه زندگی را بر آنان سخت می‌کند. در میان مسلمانان، آنان که از سختی بیش‌تری سهم می‌برند، زنان مسلمان این جوامع هستند که با چالش‌های بسیاری در زندگی روزمره‌ی خود مواجه می‌شوند. مسئله‌ی حجاب در کشورهای اروپایی معضلی حل‌نشدنی است که برای زنان مسلمان مشکل‌های بسیاری ‌همراه دارد. زن مسلمان جویای کار با حجاب اسلامی پذیرفته نمی‌شود، یا اگر پذیرفته می‌شود باید در مشاغل پایین جامعه خدمت کند. زن محجبه در این کشورها به‌سختی می‌تواند به دانشگاه راه یابد و مدارج عالی را طی کند؛ حتی اگر تمام این مراحل را با سختی بپیماید، برای ارائه‌ی علم و دانش خود و در زمان بهره‌گیری از آن با مشکل‌های فراوان مواجه می‌شود. یکی از این کشورها که زنان مسلمان در آن با مشکل‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند، کشور انگلیس است. برای روشن‌تر شدن این موضوع، مطالعه‌ و پژوهشی در این منطقه انجام شده است که به بررسی آن می‌پردازیم.

هدف این تحقیق، میزان رضایت‌مندی قشر مسلمان مردم انگلیس، به‌ویژه زنان مسلمان این دیار است. این پژوهش بر پایه‌ی نظریه‌ها و آرای زنان مسلمان این دیار پی‌ریزی شده است. سؤال‌های این پرسش‌نامه بر اساس میزان آسایش و زندگی راحت زنان مسلمان طرح شده و در صدد است تا مشکل‌های این قشر از جامعه‌ی انگلیسی را که برخی از آن‌ها بومی این کشور و اصالتاً انگلیسی هستند برشمارد.

هزاران زن در کشور انگلیس به بزرگ‌ترین مطالعه در سبک زندگی زنان مسلمان در قانون این کشور، واکنش مثبت و خوشایندی نشان دادند و در این پژوهش، شرکت چشم‌گیری داشتند. نتیجه‌ی این همه‌پرسی، بسیار جالب و قابل توجه شد. این تحقیق نشان می‌دهد زنان مسلمان، بین آرزوها و سبک زندگی روزمره و جاری خود و تمایل‌های مردم، تعادل دقیقی برقرار کرده‌اند. آن‌ها که دین اسلام را پذیرفته‌اند و به ارزش‌های مسلمانی در راهبرد زندگی خود پایبندند، توانسته‌اند با درایت و تیزهوشی خاصی بین مذهب خود و شرایط زندگی در یک کشور غیرمسلمان هماهنگی برقرار کنند و به این‌وسیله، زندگی آسان‌تری برای خود و هم‌کیشان خود در کشوری غیرمسلمان فراهم کنند. بحث نخست این پژوهش به مقوله‌ی ازدواج این زنان می‌پردازد. این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در مسئله‌ی ازدواج، 58درصد زنان مسلمان به نژاد خانوادگی همسران خود اهمیت نمی‌دهند. براساس دین اسلام، تمام مردم با یک‌دیگر برابرند و نژاد، قبیله، گروه و کشور در انتخاب آنان دلیل برتری و تفوق بر دیگران نیست. آن‌چه در نظر زنان مسلمان این منطقه اهمیت دارد، هم‌سو بودن همسران‌شان با آن‌هاست. دو‌سوم زنان شرکت‌کننده در این پژوهش بر این باورند که تنها مسلمان‌بودن مردان کافی نیست؛ بلکه آگاهی همسران‌شان درباره‌ی اسلام بسیار بسیار مهم است. گزینه‌ی بعدی این تحقیق نشان‌دهنده‌ی درصد پیاده کردن قوانین اسلامی زنان مسلمان این کشور است. در حدود 37درصد از زنان موفق شدند که قوانین اسلامی را کامل در آن‌جا انجام دهند و مسلمان خوبی باشند. این در حالی است که 32درصد از آنان می‌گویند در کنار زندگی خانوادگی، کار هم می‌کنند و بر این نوع زندگی اصرار می‌ورزند. کار کردن در محیط غیرمسلمان برای کسانی که به موازین اسلامی پایبند هستند بسیار مشکل است؛ زیرا نظام موجود در این مناطق به‌راحتی اجازه‌ی زندگی را بر وفق مراد یک مسلمان و به‌ویژه یک زن مسلمان نمی‌دهد. مسلمانان در جامعه‌ی خود یا در کشور انگلیس، اقلیتی در حدود 21درصد مسلمانان خاورمیانه را تشکیل می‌دهند.

«طلال احمد» 32ساله از اهالی شرق لندن با دختری سی‌ساله که در صندوق نیکوکاری حقوق بشر کار می‌کند، ازدواج کرده است. همسر وی می‌گوید: «من از زمان آغاز جام جهانی راگبی، یک انگلیسی تمام‌عیار هستم و اکنون نیز در کنار همسر مسلمانم با خوش‌بختی در این‌جا زندگی می‌کنیم؛ اما زندگی در غرب و احساس تنهایی به‌همین سادگی نیست. رسانه‌ها و دولت، مسلمانان را گروه‌بندی می‌کنند. ما مسلمان‌بودن را انتخاب می‌کنیم و مایلیم که به ما احترام بگذارند و ما را درک کنند. بسیاری چیزها به اشتباه تعبیر شده؛ زیرا اسلام داشتن، یک امر شخصی و خصوصی است. من به تمام مردم در هر کسوت دینی که باشند، احترام می‌گذارم. مطمئن باشید ما انگلیسی هستیم و مردم را دوست داریم؛ اما مصمم هستیم در این‌جا زندگی کنیم. وحشتناک‌ترین گفته برای من این است که از من بخواهند به جایی که از آن آمده‌ام و به آن تعلق دارم، بازگردم. بحث دیگر، امکان تهیه‌ی غذای مطابق با موازین اسلامی برای مسلمانان در این‌جاست. در مجله‌ی «زنان مسلمان» از بیش از نیمی از زنان مسلمانان انگلیس در باره‌ی غذای حلال و شغل‌های حلال نظرسنجی شد. هم‌چنین درباره‌ی حجاب نیز سؤال‌های مختصری شده بود. اکثر آنان با حجاب کامل و متعادل کاملاً موافق بودند. بیش از نیمی از زنانی که مورد نظرسنجی قرار گرفتند بیان کردند که از ترس برخورد بد مردم و فقدان غذای حلال و نبود مساجد در نزدیکی محل اقامت، برای تعطیلات به بریتانیا نمی‌روند؛ زیرا ارائه‌ی غذای حلال در انگلیس تنها در چند نقطه‌ی محدود شهر امکان‌پذیر است و این امکانات در تمام شهرهای انگلیس وجود ندارد. 82درصد زنان مسلمان به فروشگاه‌هایی برای فروش محصول‌های حلال نیازمندند که در حال حاضر، دولت این آرزوی آنان را برآورده نکرده و رضایت‌شان را به‌دست نیاورده است.»

«فرح مولا» 27 ساله که در غرب لندن زندگی می‌کند و در یک فروشگاه مشغول به‌کار است، می‌گوید: «من به دیانت خود افتخار می‌کنم و نژادم مانند مذهبم در شناخت هویت من اهمیت دارد؛ اما هرچه زمان می‌گذرد حس می‌کنم به این‌جا تعلق ندارم یا این‌که دوست دارم اهل این‌جا نباشم. من مذهب خود را پنهان نمی‌کنم و در محل کار نمازم را به‌جا می‌آورم؛ حتی اگر دیگران نیز در اطرافم باشند، برای من تفاوتی ندارد.» عبادت و تلاوت قرآن بخشی از کار روزانه‌ی فرح را تشکیل می‌دهد. وی معتقد است که از قرآن راهنمایی می‌گیرد و عبادت به او آرامش می‌دهد، حس تعلق می‌دهد. فرح جزء معدود افراد خوش‌شانسی است که توانسته در کنار کارش، مذهبش را نیز به‌خوبی حفظ کند و در این راستا، خوش‌بختانه کارفرمایش با او مشکلی ندارد و او را آزار نمی‌دهد. شرط او برای ازدواج تنها این بود که همسرش مسلمان باشد؛ هرچند برخی از افراد خانواده‌اش عقیده دارند که او با فردی غیرمسلمان ازدواج کند. او عقیده دارد که باید ازدواجش با کار او منافات نداشته باشد پس باید با یک مسلمان ازدواج کند؛ چراکه او با ازدواج با یک غیرمسلمان احساس رضایت و راحتی نمی‌کند. فرح می‌گوید: «سرنوشتم برایم مهم است و نمی‌خواهم با تصمیم نادرست در ازدواج به اشتباه یا تضاد دچار شوم؛ اما فرهنگ آسیایی به‌ویژه هند -در بین اروپاییان اکثر آنان هند را مهد آسیا می‌دانند و با فرهنگ مردم این خطه به‌علت وجود علوم فلسفه و عرفان بیش‌تر آشنایی دارند- انسان را بسیار به ‌اشتباه می‌اندازد. بیش‌تر وقت‌ها مردم گرفتار نظام طبقاتی و نژادی می‌شوند که حق نیست و مذهب با آن هیچ ارتباطی نگرفته و آن را مردود می‌شمارد.»

دولت کشور ایران با تلاش وصف‌ناپذیر خود توانست دولت انگلیس را مجاب سازد تا با ایجاد برنامه‌ی رادیویی موافقت کند. نبی‌الله پاتان 25ساله اهل لیتون استون در شرق لندن، مسئول پخش برنامه‌ی «صدای زنان» است که در کانال انگلیسی زبان تلویزیون و با مدیریت دولت ایران پخش می‌شود. مسئولان ایرانی با اجرای این برنامه درصدد زنده نگه‌داشتن اسلام و ترویج این دین در این کشور هستند. پخش این برنامه نه‌تنها با هدف جذب مردم غیرمسلمان و آشنایی آن‌ها به دین اسلام است؛ بلکه به مسلمانان نیز توجه کامل دارد و آن‌ها را با موازین و قوانین شرعی دین خود بهتر و بیش‌تر آشنا می‌کند. او می‌گوید: دولت ایران همواره در پی تلاش‌هایی است که مسلمانان را برپا نگه می‌دارد؛ اما اگر با صداقت نگاه کنیم، اکثر مسلمانان با این برنامه کاملاً تغذیه‌ی روحی می‌شوند. اگر از خود شروع کنیم، باید بگوییم آن‌چه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.