یار مهربان الکترونیکی می‌شود!

به مناسبت روز کتاب، کتاب‌خوانی و کتاب‌دار

امروزه بیش‌تر مردم اطلاعات خود را از اینترنت به‌ دست می‌آورند و اغلب هرچه را در اینترنت می‌خوانند، باور می‌کنند. اینترنت دنیای عظیمی از انواع اطلاعات است که الزاماً همه‌ی آن‌ها درست نیستند؛ حتی برخی افراد به علت نداشتن آگاهی کافی، اطلاعات غلط را کپی‌پیست کرده و با دیگران به اشتراک می‌گذارند و این چنین در زمانی بسیار کوتاه، اطلاعاتی نادرست بین مردم پخش‌شده و بسیاری آن را واقعیت می‌پندارند.

کتاب، این یار مهربان قدیم، گاه فقط برای پرکردن کتاب‌خانه‌ها و اهل کتاب نشان دادن بعضی خانواده‌ها خریداری می‌شود. گاهی هم خریدار واقعاً مشتاق خواندن آن است؛ اما فرصتی ندارد تا به مطالعه اختصاص دهد. کتاب‌ها جدا از خانه‌ها، در کتاب‌خانه‌ها نیز تنها و مهجور مانده‌اند. گویا کتاب، کتاب‌خوانی و ارج‌گذاشتن به کار کتاب‌دار به تاریخ پیوسته است.

با پیش‌رفت تکنولوژی و افزایش چشم‌گیر سایت‌ها، وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی و دسترسی آسان، سریع و کم‌هزینه به اطلاعات، دیگر حتی وقت و حوصله‌ای برای انجام تفریح‌های سالم مانند ورزش یا دیدوبازدیدهای خانوادگی نمانده، چه رسد به خرید کتاب که هزینه‌بردار است و مطالعه‌ی آن، که زمان‌بر است. اگر هم کتابی خوانده می‌شود، بیش‌تر از نوع کتاب‌های اینترنتی یا مطالعه‌ی فایل آن‌ها در گوشی همراه است. از این نکته هم نباید غافل شد که در کنار کتاب‌‎های دیجیتالی و الکترونیک، کتاب‌دارهای ربات نیز در کتاب‌خانه‌های بزرگ جهان دارند جای خود را پیدا می‌کنند. آن‌ها در رقابت با کتاب‌دارهای همیشگی، که با لبخندی کتاب را به دستت می‌دهند، در مخزن‌های بزرگ کتاب بالا و پایین می‌روند و از شدت راه رفتن و ایستادن، پا درد هم نمی‌گیرند.

از طرفی گاه بیش‌تر افراد مایل هستند اطلاعات را به سرعت، سطحی و خلاصه دریافت کنند؛ حتی بدون آن‌که خواستار منبع معتبری باشد. نمونه‌ی آن سرویس‌های پیام‌رسان فوری است که افزایش چشم‌گیری در میان مردم کشورمان پیدا کرده است. با نصب این برنامه‌ها روی تلفن همراه می‌توان با سرعت زیاد اطلاعات را مبادله کرد؛ از مطالب سرگرمی و عکس گرفته تا اطلاعات علمی، که هر از گاهی تعدادی اطلاعات غلط را نیز در میان انبوهی از اطلاعات درست قرار داده و خواننده با اطمینان به درست بودن تمام آن‌ها، آن را می‌پذیرد و به ذهن می‌سپارد.

باید توجه داشت هر کتابی که چاپ می‌شود نیز الزاماً کتاب مفیدی برای خواندن نیست. پیش آمده که فردی با تحقیق زیاد و صرف وقت بسیار، اطلاعات مفیدی به دست آورده و فقط به دلیل نداشتن هزینه‌ی کافی و این‌که می‌خواهد هرچه زودتر اطلاعاتش را ثبت کرده و به اطلاع مردم برساند، آن را در قالب یک نسخه‌ی پی‌دی‌اف (Portable Document Format ) روی وبلاگ یا سایتی قرار دهد؛ اما در مقابل فردی با داشتن پول و اطلاعات سطحی، فقط به دلیل این‌که می‌خواهد نامش روی جلد یک کتاب خودنمایی کند، مختصری اطلاعات را که در دسترس همه نیز هست جمع‌آوری کرده و به سرعت، حتی شده با ویرایش نادرست و با تیراژ بالا به چاپ می‌رساند. در این بین بعضی مردم اطلاعات چنین کتابی را فقط به دلیل چاپ‌شدنش معتبر و درست تلقی کرده و آن فایل پی‌دی‌اف را به صرف این‌که ناشری آن را چاپ نکرده، بی‌ارزش می‌انگارند. حال اگر مردم در سطحی از دانش باشند که درست را از غلط تشخیص دهند، مسلماً پتانسیل جامعه به سمت تولید دانش و گسترش علم بیش‌تر می‌رود.

با توجه به نکته‌های ذکرشده، بهترین روش مطالعه را می‌توان مطالعه‌ی انتقادی معرفی کرد؛ اما نه انتقاد محض و جبهه‌گیری بلکه به این معنا که خواننده آن‌قدر آگاهی داشته و کتاب خوانده باشد که اگر در کتابی یا جایی مطلبی را خواند و به نظرش مبهم و سؤال‌برانگیز بود، بتواند برای آن پاسخ داشته باشد و درست را از غلط تشخیص دهد.

به امید گرم‌شدن بازار کتاب، چرخش چرخ کتاب‌خانه‌ها، رونق کسب و کار کتاب‌دارها و با آرزوی افزایش سطح آگاهی تمام افراد جامعه‌!