جهان اسلام ؛ رویش ها و ریزش ها5

جهان اسلام رویش‏ها و ریزش‏ها قسمت پنجم‏ غلامرضا گلى زواره‏ تنگناهاى اقلیت‏هاى مسلمان‏ مسلمانان در آغاز، اقلیتى بسیار کوچک و اندک بودند که پس از بعثت رسول اکرم(ص) شکل گرفتند. به رغم کارشکنى‏هاى مخالفان، زجرها و آزارهاى شدید مشرکان و کفار، مقاومت و پایدارى و اخلاص پیامبراکرم(ص) سبب گردید تا این اقلیت رشد یابد و در مدتى قریب بیست و پنج سال و قبل از رحلت حضرت محمد(ص) مبدّل به اکثریتى قابل توجه در عربستان گردید. قرآن به این موضوع اشاره دارد: «واذکروا اذ انتم قلیلٌ مستضعفون فى الارض تخافون ان یتخطّفکم النّاس فاویکم و ایّدکم بنصره و رزقکم من الطّیبات لعلکم تشکرون؛(1) و به یاد آورید آن هنگام را که اندک بودید و در شما زبون شدگان این سرزمین بیم آن داشتید که مردم شما را از میان بردارند و خدا پناهتان داد و یارى کرد و پیروز گردانید و از چیزهاى پاکیزه روزى داد باشد که سپاس گوئید.» این تعبیر بسیار لطیف است و کمى نفرات مسلمانان را در آغاز آشکار مى‏سازد، آن چنان که دشمن به آسانى مى‏توانست آنها را از بین ببرد ولى خداوند آنها را نجات داد. البته در آیه دیگرى چگونگى پیروزى نیروى اندک بر سپاه فراوان، توضیح داده شده است: «کم من فئة قلیله غلبت فئة کثیرة باذن اللّه مع الصابرین؛(2) چه بسیار اتفاق افتاده که به یارى خداوند گروهى اندک بر لشکرى بسیار غالب آمده و خدا یار و معین صابران است» اگر مردم از نیروى ایمان و صبر و استقامت فاصله گیرند به هیچ عنوان نصرت خداوند متعال شامل حالشان نخواهد شد. مسلمانى که در فشار اکثریت دیگر نمى‏تواند خداى یکتا را پرستش کند و حق بندگى را آن گونه که خدایش مى‏خواهد، قادر نیست به جاى آورد، مى‏تواند به سرزمینى که در آنجا بهتر مى‏تواند فرایض دینى را انجام دهد مهاجرت کند، مهاجرت رسول اکرم(ص) از مکه به مدینه و نیز هجرت اولین مسلمانان به حبشه مصداق برجسته از چنین حالتى مى‏باشد، آنقدر هجرت در اسلام حاوى ارزش است که مهاجرت پیامبر از شهر مکه به یثرب، مبدأ تقویم مسلمین گشت. همچنین مسلمان اگر احتمال شکست را مى‏دهد مى‏تواند این راه را برگزیند، به انگیزه دانش اندوزى و تقویت بنیه علمى نیز مى‏توان مهاجرت مى‏کرد. در اثر اسکان بازرگانان مسلمان در بنادر تجارتى کشورهاى غیر مسلمان اولین اقلیت‏هاى مسلمان در نواحى دیگر شکل گرفتند، آنان نخستین جوامع اسلامى را در سواحل هند، سریلانکا، آفریقاى شرقى، مجمع الجزایر فیلیپین، تایلند و جزایر اقیانوس هند، پدید آوردند و رفته رفته بر اثر ازدواج و تکثیر نسل و اسلام آوردن دیگر افراد، اقلیتى ناچیز تبدیل به اکثریتى قابل توجه شد، مسلمانان اندونزى و مالزى این گونه شکل گرفتند. نمونه عکس آن را هم داریم، سرزمین‏هاى اسلامى به دست افراد غیر مسلمان افتاد و بدین گونه کثرت سکنه مسلمان به موضع ضعف رانده مى‏شود و مهاجرت افرادى که مذاهب دیگرى دارند، نسبت پایین زاد و ولد در میان مسلمانان و تبلیغات مسیحى‏ها، مسلمانان را تبدیل به اقلیت مى‏کند در فلسطین اشغالى، تایلند، اتیوپى و...این گونه اتفاق‏ها، به وقوع پیوستند. گاهى، مسلمانان به عنوان قدرت سیاسى بر سرزمینى نفوذ مى‏یابند و به محض سقوط از موضع اقتدار، افراد مُسلم در کشور خویش خود را در وضع اقلیت مشاهده مى‏کنند، نمونه آن هند و بالکان است. مسلمانانى که در کشورهاى غیر اسلامى سکونت دارند با مشکلات گوناگونى روبرویند که مى‏توان این دشوارى‏ها را در موارد ذیل مورد بررسى قرار داد: 1- برخى اقلیت‏هاى مسلمان در کشورهایى زندگى مى‏کنند که فعالیت‏هاى روزافزون مبلغان مسیحى با بهره‏گیرى از امکانات مادى، ایجاد بیمارستان و مدارس، بسیار شدید است و دولت مرکزى هم از ترویج مسیحیت حمایت مى‏کند و از این رو مسلمانان در معرض تهدید و آزار قرار مى‏گیرند.در کشور آفریقایى لیبریا قبلاً 90% مسلمان زندگى مى‏کردند ولى وقتى سیاهپوستان مسیحى از آمریکا به این ناحیه مهاجرت کردند و زمام امور را بدست گرفتند و صاحب قدرت سیاسى، اقتصادى و فرهنگى شدند، مسلمانان را که صاحبان اصلى آن سرزمین بودند به صورت بیگانه هایى درآوردند و آنان را آزار و شکنجه کردند و حقوقشان را پایمال نمودند و تعدادى از قبایل مسلمان را با بکارگیرى وسایل تبشیرى وادار به قبول مسیحیت کردند چون قدرت واقعى لیبریا دیگر در اختیار مسیحى‏ها بود و بدین گونه نه تنها پیشرفت اسلام در آنجا متوقف گردید بلکه افراد مسلمان در اقلیت قرار گرفتند.(3) مالزى کشورى اسلامى در آسیاى جنوب شرقى است ولى 20% سکنه آن مسیحى هستند که اقلیت مسیحى از افراد ثروتمند به شمار مى‏آیند و در این کشور کلیساهاى متعددى وجود دارد که محل انجام مراسم مذهبى مسیحیان است. روز کریسمس در مالزى تعطیل رسمى است و در زمان برگزارى مراسم عید پاک ایالت سارواک که اکثریت آن مسیحى‏اند، تعطیل مى‏گردد درگیرى‏هاى قومى و مذهبى که میراث استعمار است در این کشور بین مسلمانان و افراد مسیحى وجود دارد و الفباى لاتین وارد زبان بومى و اسلامى مالایو شده است که این عوامل خطرزا احتمال مى‏رود در آینده اکثریت اسلامى مالزى را مورد تهدید جدى قرار دهد. فیلیپین را مى‏توان نمونه بارزى از به ثمر رسیدن کشوشش‏هاى استعمارى در خارج کردن اسلام از صحنه‏هاى قدرت در این منطقه برشمرد. اسلام در روزگاران گذشته بر این مجمع الجزایر حکومت مى‏راند و مسلمانان در این سرزمین حیات سیاسى فوق العاده‏اى داشتند. در قرن نهم هجرى بخش اعظم از جزایرى که فیلیپین امروزى را تشکیل مى‏دهند در مرحله‏اى پیشرفته از اسلام گرایى قرار داشت و سه دولت اسلامى صولو، ماکومیندانائو و مانیلا در این قلمرو حمرانى مى‏کردند، در نیمه قرن بیستم میلادى دولت‏هاى مزبور منقرض و حکومتى مسیحى به پشنوانه آمریکا سلطه خود را بر سراسر فیلیپین‏گسترش داد. کلیساى کاتولیک به صورتى بى‏رحمانه اسلام زدایى را در این منطقه پیش گرفت و با تغییر نظام آموزش، دگرگون نمودن زبان و از بین بردن نهادهاى فرهنگى و سنت‏هاى مسلمانان و سپردن اهرم‏هاى قدرت به دست مسیحى‏ها، تلاش نمود تا مسلمانان مورو را به اقلیتى مذهبى تبدیل کند.این برنامه‏ها با حمایت آمریکا استمرار یافت و در برخى شهرها تعداد کلیساها بیش از تعداد مساجد گشت، کوچ حساب شده مسیحیان به نواحى مسلمان نشین و وادار کردن مسلمانان به ترک اجبارى مناطق بومى خود، بر مشکلات مسلمانان افزود، سرانجام جزایر میندانائو که تا قبل از نفوذ آمریکایى‏ها اکثریتى مسلمان داشت به دلیل اسکان مهاجرین مسیحى به منطقه‏اى با اکثریت مسیحى تبدیل شد.(4) 2- مشکلات اجتماعى‏ اقلیت‏هاى مسلمان در بسیارى از کشورهاى جهان در معرض فشارهاى گروههاى اکثریت هستند، در این نواحى با وجود آن که آزادى عقیده و مذهب و توجه به حقوق انسان‏ها و گرایش‏هاى آنان وجود دارد ولى مسلمانان نمى‏توانند فعالیت‏هاى اسلامى خود را، آن گونه که شایسته است، پى‏گیرند. موضوع دیگر این است که در کشورهاى غیراسلامى قید و بندهاى اخلاقى در روابط زن و مرد وجود ندارد و افکار منحرف در صدد آزادى‏هاى جنسى و بى‏بند و بارى هستند، در چنین جوامعى مسلمانى که مى‏خواهد با اندیشه‏اى سالم از ارزش‏هاى اسلامى صیانت کند و این تفکّر و باور را به پسران و دختران خویش انتقال دهد با مشکلى بزرگ روبروست، چرا که عملاً تفکیک میان اقلیت‏هاى مسلمانان و سایر افراد در عرصه‏هاى آموزشى، تجارى، ادارى، اجرایى و سایر امور، مقدور نمى‏باشد و از این روى مسلمانان در کشورهایى که اکثریت غیر اسلامى دارند خصوص اروپا، براى رعایت ظواهر اسلامى خصوص حجاب مشکل دارند، این موضوع موقعى به معضلى بزرگ تبدیل مى‏شود که در مهد دموکراسى و در کشورهایى چون فرانسه رعایت پوشش اسلامى در مدارس و دانشگاهها ممنوع مى‏شود، در این مورد باید مراقب بود بانوان هویت خود را در مقابل وسوسه‏هاى اکثریت حفظ کنند و مسایل ارزشى و مذهبى در طرز رفتار و فکر و سنت‏هاى آنان نمود یابد. در پاره‏اى جوامع، اقلیت‏هاى مسلمان از هرگونه فرصت در زمینه‏هاى اجتماعى و اقتصادى محروم بوده‏اند و با دیده حقارت، نفرت و تمسخر به آنان نگریسته‏اند و بارها از لحاظ محل سکونت از جامعه، معزول بوده‏اند، این احساس بیگانگى و تبعیض در رفتار با مسلمانان، امکان دارد نوعى احساس کمبود و بیهودگى را در برخى افراد پدید آورد. گاهى براى از بین بردن اقلیت‏هاى مسلمان از سیاست ترک سرزمین بومى بهره مى‏گیرند و آنان را ناگزیر مى‏نمایند به نقاطى که با فرهنگ و سنت آنان در تضاد است، مهاجرت کنند، در این کشورها در عین حال که عقیده دارند فرهنگ‏هاى گوناگون مى‏توانند در کنار هم زندگى کنند، وجود اقوام مسلمان را برنمى‏تابند و مى‏کوشند اقلیت مسلمان را به استحاله و جذب شدن در اکثریت حاکم وادارند جدى‏ترین مسئله که یک اقلیت مسلمان با آن مواجه است همین استحاله اجتماعى در جامعه اکثریت است، این روند به تدریج خصوصیات اسلامى اقلیت را بى‏رنگ مى‏کند و سپس آن را محو مى‏نماید، اگر مسلمانان از تشکّل خوبى برخوردار نباشند، روابط اجتماعى آنان ضعیف باشد و از مدارس اسلامى، مسجد، مراکز دینى و اجتماعى کافى محروم باشد چنین ضایعه‏اى سریع‏تر صورت مى‏گیرد. حذف نام‏هاى اسلامى که ناشى از ازدواج‏هاى مختلط است از عواملى است که به استحاله کمک مى‏کند، محروم گردیدن از نخبگانى معتقد و با ایمان و رهبرانى مدبّر و دل سوز چنین پدیده‏اى را دامنه دار مى‏سازند. مسلمانى که در کشورى غیر مسلمان زندگى مى‏کند باید زبان و فرهنگ خویش را حفظ کند و جذب عادات اجتماعى اکثریت نشود، از عادات بى‏بند و بارى، بپرهیزد و در این عقیده راسخ باشد که اسلام تنها دینى است که بنا به آیه قرآن، مورد پذیرش خداوند مى‏باشد، اعتقاد به این که همه ادیان یکى هستند و پلورالیسم امرى طبیعى است اولین نشانه استحاله است. مسلمانان باید در مکان‏هاى جغرافیایى ویژه خود تمرکز یابند و بین محل زندگى آنان و مساجد و مراکز دینى فاصله زیادى نباشد، ارتباطهاى اجتماعى مسلمین با یکدیگر تداوم یابد و از موضع اقتدار و هویتى اصیل و آیینى پرافتخار با اکثریت غیر مسلمان مناسبات اجتماعى و رفتارى برقرار نماید. 3- دشوارى‏هاى فرهنگى، آموزشى و پرورشى اسلام از ملیت هایى با فرهنگ‏هاى متفاوت، امتى واحد بوجود آورد، رمز این موفقیّت تکیه بر ایمان، پرهیزگارى و اخلاص بود، پس این تجانس فرهنگى صرف نظر از جدایى‏هاى جغرافیایى باید حفظ گردد، به علاوه اقلیت‏هاى مسلمان که در برخى کشورها زندگى مى‏کنند به لحاظ مسایل قومى و زبانى و سنت‏هاى محلى، با یکدیگر ارزش‏هاى فرهنگى مشترکى دارند، مسلمانان آسیاى میانه، قفقاز، چین و هند این ویژگى را دارند. اقلیت‏هاى مسلمان باید بدانند که اجداد آنان در پاره‏اى از کشورهاى مهم نقش ارزشمندى در اعتلاى فرهنگى و هنرى داشته‏اند، فقدان زبان واحد عربى که لسان قرآن و سنت است از مشکلات مهم در میان جوامع اسلامى است زیرا اختلاف‏هاى مسلمانان در فرهنگ گفتارى و نوشتارى، آنان را از یکدیگر جدا مى‏کند و نیز وقتى اقلیتى از زبان اسلام محروم است، در جستجوى منابع فرهنگى از متون اسلامى دچار مشکل مى‏گردد. به علاوه وقتى جامعه‏اى با ضعف فرهنگى در کشورى دیگر، مواجه گردد، امکان دارد جذب عقاید و افکارى شود که با بینش مذهبى او مغایرت دارد. عامل مهم براى حفظ موجودیت اسلامى اقلیت‏هاى مسلمان در سرزمین‏هاى غیر اسلامى، گسترش آموزش زبان عربى است، زیرا در غیاب چنین زبانى، افراد در معرض خطر شدید ذوب فرهنگى قرار مى‏گیرند و زمینه براى از دست دادن پشتوانه بیان و شناخت و ایمان آنان فراهم مى‏شود. آموزش و پرورش در اسلام مى‏کوشد فرد مسلمان را مؤمن و مخلص تربیت کند تا بتواند بر اساس ارزشهاى الهى و اخلاق اسلامى مناسبات فردى و اجتماعى خود را سامان دهد. امّا در نظام‏هاى آموزشى کشورهاى غیر مسلمان، هیچ‏گونه تعهدى نسبت به اصول انسانى و اسلامى دیده نمى‏شود، در حال حاضر مسلمین از بابت ضررهایى که آموزش‏هاى غیر مذهبى بر فرزندانشان وارد مى‏نماید، نگران هستند، زیرا کودکانى در محیطى قرار مى‏گیرند که از ایمان به خدا و رسول اکرم(ص) کاملاً دور است، به اطفال اجازه داده نمى‏شود که طبق تعالیم اسلام عمل نمایند، آنان هرگز با معیارهاى اسلامى تربیت نمى‏شوند، البته مدارس اسلامى مجزّا مى‏توانند این دشوارى‏هاى را تا حدودى برطرف کنند. مشکل دیگر زیستن در جامعه‏اى است که در رشد و شخصیت افراد تأثیر بسزایى دارد، فرزندان در محیطى غیر اسلامى با آداب و رسوم و رفتارهایى روبرو مى‏شوند که ضد ارزش‏هاى اسلامى‏اند و نیز با آموزش‏هاى نهاد خانواده در تضاد است و این دوگانگى براى آنان آسیب زاست و این در حالى مى‏باشد که آموزش دینى اقلیت مسلمان به دلیل کمبود امکانات بسیار عقب است و نقس مؤسسات دینى به مرور کاهش یافته است جوانان اقلیت‏هاى مسلمان از طریق وسایل ارتباط جمعى، شبکه‏هاى ماهواره‏اى و اینترنت در معرض تلقین روش‏هاى غربى و ضد دینى قرار مى‏گیرند و بدین گونه از تربیت اسلامى دور مى‏شوند. زمینه‏هاى بحران‏ بحران‏ها به اعتبار عواملى که بوجود آورنده آن‏ها هستند مى‏توانند عرصه‏هاى گوناگونى را در برگیرند امّا چه زمینه‏هایى مى‏تواند براى جهان اسلام بحران ایجاد کند، در ذیل به این عوامل اشاره مى‏نمائیم. 1- مهم‏ترین عاملى که از گذشته کوشیده است، دنیاى اسلام رادچار ناامنى و تشنج کند استعمار مى‏باشد که در قالب حرکات جاسوسى، هیأت‏هاى تبشیرى، تلاش‏هاى تحقیقى و اکتشافى، فراماسونرى و شرق‏شناسى این هدف را پى گرفته است. استعمارگران در هنگام اعطاى استقلال ظاهرى به کشورهاى مسلمان، میراث‏هاى شومى برجاى نهاده‏اند، از موارد مهم در این عرصه، دخالت در مرزهاى سیاسى سرزمین‏هاى اسلامى است که بسیارى از مناقشات کشورهاى همسایه از ترسیم حدود غیرواقعى توسط ابرقدرت‏ها ریشه مى‏گیرد، در آفریقا، تعیین مرزهاى سیاسى براى کشورها با واقعیت‏هاى جغرافیایى، قومى، مذهبى و فرهنگى هیچ گونه تطابقى ندارد و گاهى منافع مشترک قبایلى توسط خطوط مرزى دچار تهدید شده است و هر از گاهى این قبیله‏ها با یکدیگر به نزاع برمى‏خیزند. استعمار برنامه‏هاى دیگرى را هم براى تشتت در جهان اسلام به اجرا گذاشته است: فرقه سازى و فرقه گرایى، احیاى ناسیونالیسم، باستان گرایى، ترویج زبان‏هاى غیر اسلامى، تحریف حقایق تاریخ اسلام و ایجاد تردید و شبهه در اندیشه‏هاى جوانان، ترویج تصوف، گوشه‏گیرى و کناره‏گیرى از دنیا، تکیه بر جبرگرایى، هویت بخشى به مخالفان مسلمان و تحقیر ارزشهاى فرهنگى مسلمانان. 2- توزیع ثروت، امکانات و درآمدها در جهان اسلام با اصول عدالت اسلامى کاملاً منافات دارد، برخى از شدّت سیرى و پرخورى به انواع بیمارى‏هاى قلبى، عروقى، سرطان‏ها و مانند آن‏ها مبتلا مى‏شوند و از بین مى‏روند و عدّه‏اى دیگر از شدّت گرسنگى و قحطى، خشکسالى‏هاى دوره‏اى منازعات قومى و مرزى از میان مى‏روند، عدّه‏اى از کشورهاى مسلمان بر اثر صادرات محصولات خود، سرمایه‏هاى مسلمین را در بانک‏هاى کشورهاى بیگانه خوابانیده‏اند تا به توسعه اجانب کمک کنند. از طرف دیگر برخى سرزمین‏هاى اسلامى براى ادامه حیات اقتصادى و اجتماعى خود به بانک‏هاى کشورهاى غربى و نیز بانک‏هاى جهانى مراجعه مى‏کنند و با قبول شرایط ذلت آورى وام‏هایى اخذ مى‏کنند که براى آنان یک دام سیاسى و فرهنگى محسوب مى‏گردد. کشورهاى مسلمان پس از آن که دولت عثمانى تجزیه گردید کمتر براى اتحاد و انسجام گام برداشته‏اند و امروزه امت اسلامى بیشتر از گذشته با خطر تجزیه، فروپاشى و تبدیل شدن به تکه‏هاى نژادى، طایفه‏اى و مذهبى مواجه است در حالى که قرآن بر توحید تأکید دارد که سرچشمه فرهنگ وحدت است و یکتاپرستى صرفاً شهادت زبانى یا ایمان قلبى نمى‏باشد بلکه باید در شخصیت انسان‏ها و حیات جوامع بازتاب یابد تا یگانگى میان سخن، کردار و رفتار و وجدان تحقق بخشیده شود. در جامعه اسلامى نباید به هیچ بهانه‏اى تفرقه و تخرب و تجزیه حکمفرما باشد و اگر در گوشه‏اى از جهان اسلام مشکلى پیدا شود باید دیگر کشورها در از بین بردن آن تلاش کنند. شایسته نیست جهان اسلام انواع نیازهاى غذایى، دارویى، فنآورى، محصولات کارخانه‏اى و ارتباطى را از خارج تأمین کند در حالى که توانایى‏هاى فوق العاده‏ایى دارد، وابستگى غذایى و اقتصادى خود، وابستگى‏هاى دیگرى را به همراه مى‏آورد. چرا باید درآمد سرانه بالا، رفاه اجتماعى، توسعه پایدار، بهترین امکانات و تجهیزات مختص غربى‏ها باشد و جهان اسلام در پریشانى و آشفتگى بسر ببرد با وجود آن که منابع و سرمایه‏هاى طبیعى فراوانى دارد. چرا باید آثار تمدن نو، دانش جدید و ارتباطات و بسیارى از مفاهیم رایج چون دولت، حقوق ملت، آزادى و نظایر آن متناسب با معیارهاى فکرى و ارزشى استکبار شکل گیرد و این روند جوامع مسلمان را تحت تأثیر قرار دهد. در عرصه قدرت و سیاست همه چیز بر اساس منافعى تعریف مى‏شود که غالباً با مصالح مسلمانان سازگارى ندارد، در چنین اوضاع آشفته‏اى که از انواع توطئه‏ها خالى نمى‏باشد جهان اسلام باید براى استقرار نظامى عینى و متناسب با هویت تاریخى و فرهنگى و همگام با مقتضیات زمان تلاش دشوارى را انجام دهد. 3- دیدگاههاى غرب نسبت به مسلمانان‏ در آثار، افکار و اندیشه‏هاى غربى شاهد تهاجمى شگفت‏انگیز نسبت به دیدگاههاى اسلامى هستیم، پژوهش‏هاى غربى وقتى بخواهند علمى هم برخورد کنند، اسلام را زاییده روح عربى قلمداد مى‏کنند و نیز در کتابهایى که مى‏نویسند از تمدن عرب سخن مى‏گویند نه فرهنگ و تمدن مسلمانان، سلمان رشدى مرتد به خاتم پیامبران نسبت‏هاى ناروا مى‏دهد و در دشنام و ناسزا به چهره‏هاى مقدّس مسلمین قلم‏فرسایى مى‏کند، امّا محافل و رسانه‏هاى غربى استقبال شایان توجهى از وى به میان مى‏آورند و بدون دلیل خردپذیر از او حمایت مى‏کنند و افراد مسلمان را به جبرگرایى، جمود فکرى، برخوردهاى خشن و رفتارهاى جاهلانه متهم مى‏نمایند، روزنامه‏هاى اروپایى به بهانه آزادى بیان و قلم با نگارش مقاله، گزارش و ترسیم کاریکاتور به شخصیت معصوم و خصوصى نبى اکرم(ص) اهانت روا مى‏دارند و چون مسلمانان جهان با تکیه بر غیرت دینى به مثابه آتشفشان مى‏خروشند و فریاد اعتراض سر مى‏دهند، غربى‏ها این دفاع مقدّس و محکوم نمودن حرکتى موهن و قبیح را مخالفت با دموکراسى مى‏دانند! در تحقیقات اروپائیان تمدن اسلامى اقتباس تقلیدى از یونان، مسیحیت و یهود قلمداد مى‏گردد و تا به آنجا پیش مى‏روند که دانش و فرهنگ اسلامى را برگرفته از میراث علمى یونانى‏ها و ساسانیان تلقى کرده‏اند و آن همه نقش مؤثّر و ارزنده مسلمانان را در شکوفایى فرهنگ و معرفت اروپایى و نجات دادن غربى‏ها از جاهلیت قرون وسطى را انکار مى‏کنند، ناگفته نماند که برخى از نویسندگان خوش فکر و بى غرض اروپایى همچون ویل دورانت، آلدومیه لى، برتولد اشپولر، زیگرید هونکه و... در این خصوص به حقایقى اعتراف کرده‏اند و نکات مفیدى را یادآور گردیده‏اند. اروپایى‏هاى غیر منصف عقب ماندگى مسلمانان را به عنوان نقطه ضعفى مى‏دانند که ناشى از فرهنگ و اعتقادات اسلامى مى‏باشد، آنان مسلمین را متهم مى‏کنند که به دلیل باور به جبرى بودن حیات بشرى، گوشه‏گیرى و تصوف، واگذار کردن امور به موهومات و خرافات، نقض حقوق بانوان، نظام‏هاى دیکتاتورى و نادیده گرفتن حق انسان‏ها در عرصه‏هاى اجتماعى و سیاسى، دچار این عقبگرد شده‏اند در حالى که از سُلطه‏هاى استکبار و نقش امپریالیسم در غارت جهان اسلام و حرت‏هاى استعمارى آنان، سخنى به میان نمى‏آورند و اشاره به این حقیقت نمى‏کنند که در بسیارى از کشورهاى اسلامى به دلیل میراث شوم ابرقدرت‏هاى استثمارگر در فقر و رنج و عقب افتادگى بسر مى‏برند. ریشه‏هاى این ذهنیت منفى در میان غربى‏ها نسبت به مسلمانان در ماجراى اندلس،فتح سیسیل و سارونى، نبرد پواتیه، جنگ‏هاى صلیبى و استعمارگرى نهفته است و به علاوه غرب خود را بسیار خودمحور مى‏پندارد و جهانى را مى‏پذیرد که طبق معیارهاى اروپایى و آمریکایى شکل گرفته باشد و هرگونه کوشش، جهش، درخشش و نوآورى علمى و فنآورى را که از مدل غربى مأخوذ نباشد، بر نمى‏تابد و آن را توطئه‏اى بر علیه امنیت جهانى تلقى مى‏کند، برخورد دوگانه اروپا با تلاش‏هاى علمى ایرانیان مصداقى از این دیکتاتورى فکرى و فنى غرب است. غالب قدرت‏هاى جهانى براى این که به حرکت‏هاى سلطه‏گرانه خود استمرار دهند اسلام ستیزى و اسلام هراسى را به عنوان ابزار راهبردى سیاست‏هاى توسعه طلبانه خود، پیش گرفته‏اند و اگر در گوشه‏اى از جهان اسلام توسط عدّه‏اى که اهل جمود و رکود هستند همچون طالبان و القاعده رفتارى خشن و مغایر با ارزش‏هاى دینى مشاهده گردد آن‏ها را براى تمام مسلمانان تعمیم مى‏دهند و در فرهنگ خویش و نیز رسانه‏هاى خبرى اسلام را مساوى با تروریسم معنا کرده‏اند در حالى که خود از تروریست‏ها حمایت مى‏کنند و از دولت غاصب اسرائیل که به طور رسمى دست به ترور و خشونت مى‏زند، دفاع مى‏نمایند، محافل استکبارى خیزش‏هاى اسلامى، صدور انقلاب اسلامى و بیدارى مسلمامان را که مقدّمه‏اى براى تجدید حیات و قدم نهادن به سوى شکوفایى علمى و فرهنگى است زمینه‏اى براى تروریسم مى‏دانند و خیزش‏هاى ضد ستم، تجاوز استکبار را توطئه مى‏نامند. امّا از آن سوى مسلمانان و خصوص آنانى که هویت اسلامى خود را کشف کرده‏اند و به ارزش‏هاى معنوى و مقدّس بازگشته‏اند و نسبت به موازین دینى متعهد و ملتزم مى‏باشند عقیده دارند: الف: غربى‏ها از جهان غیب و ایمان فاصله گرفته‏اند و انسان و منافع او را جاى خداوند قرار داده‏اند. ب: غرب به موازات توسعه صنعتى و ترقى علمى و دستآوردهاى تمدّنى، فرهنگ، تربیت و خانواده را فراموش کرده و زمینه‏هاى فروپاشى روابط اجتماعى و عاطفى آدمیان را فراهم نموده و اخلاق و فضیلت‏هاى دینى را نفى کرده است. ج: اگرچه ارمغان تمدن غرب رفاه و توسعه امکانات مادى و ایجاد زمینه براى آسایش انسان را تا حدودى تأمین کرده است امّا اولاً: توزیع این تسهیلات و تجهیزات به هیچ عنوان عادلانه نمى‏باشد، ثانیاً: براى بدست آوردن منابع اولیه این امور، دنیاى اسلام و جهان سوم را به بدبختى و عقب افتادگى واداشته و به منظور تأمین بازار مصرف، کوشیده مسلمانان را در حالتى از وابستگى علمى، فکرى و صنعتى نگه دارند. د: غربى‏ها براى تهاجم علیه جهان اسلام از مفاهیمى چون حقوق بشر، دموکراسى، حقوق زنان، انتخابات، آزادى، مدیریت سیاسى و ادارى سوء استفاده مى‏کنند و این عناوین را به عنوان ابزارى براى یورش به مسلمین قرار مى‏دهند و یا آن که در اجراى آن‏ها برخوردى دوگانه دارندبه عنوان نمونه کشورهایى که مورد حمایت غرب هستند اگر هم نقض حقوق بشر کنند و یا براى اعطاى آزادى با مردمان خود مشکل داشته باشند، مورد اعتراض قرار نمى‏گیرند و گاهى حمایت هم مى‏شوند اما در جهان اسلام اگر مجرمى مجازات شود و یا براى رعایت عفاف و ترویج فضیلت و از بین رفتن خلاف، قوانینى اعمال گردد، آن‏ها را مخالف با حقوق انسان‏ها تلقى مى‏کنند، به جاى این که سازمان‏هاى بین المللى وسیله‏اى باشند براى توسعه عدالت در جهان، گسترش امنیت و تأمین حقوق مردم، این مراکز به ابزارى براى تهدید علیه کشورهاى اسلامى تبدیل شده‏اند و قطعنامه‏هایى که صادر مى‏کنند با واقعیت‏ها هیچ‏گونه سازگارى ندارد و اجراى مفاد آن‏ها در حقیقت مطامع و مقاصد استکبار را تأمین مى‏نماید و ملل محروم را بیش از گذشته دچار مشکل مى‏سازد حتى اگر قطعنامه اسى به نفع مسلمین و براى محکوم کردن دشمنان آنان صادر گردد، توسط قدرت‏هاى غربى وتو مى‏گردد و یا در حد نوشته‏اى باقى مى‏ماند و جنبه کاربردى به خود نمى‏گیرد. 4- نظریه برخورد تمدن‏ها پس از پایان یافتن ایّام جنگ سرد و بعد از فروپاشى شوروى، آمریکا در صدد برآمد جهان را از حالت دو قطبى که سال ا سیاست جهانى را بر اساس آن طراحى و برنامه‏ریزى شده بود، خارج و آن را به جهان یک قطبى با محوریّت خود تبدیل کند. از آن سوى آمریکا براى ایجاد تعادل در سیاست جهانى به دنبال قدرتى دیگر بود که بتواند در مقام رقیبى بالقوه در برابرش مطرح گردد یا حداقل قدرتى باشد که بتوان آن را به عنوان قدرت درگیر با منافع آمریکا معرفى کرد تا بر اساس چنین واقعیت یا تصوّرى، طرح‏هاى این ابرقدرت براى تداوم یا گسترش حضورش و خارج از مرزهاى ایالات متحده آمریکا و بطور کلى استمرار سلطه‏اش بر جهان بتواند به اجرا درآید، به عبارت دیگر جهان یک قطبى به قطب دیگرى نیاز داشت تا بتوان با مطرح کردنش بى آن که مانعى جدّى در برابر نقشه‏هاى آمریکا پدید آید، تعادل جدیدى در سیاست جهان ایجاد گردد از این جهت دیدگاه هانتینگتون(5) در خصوص ضرورت برخورد تمدّن‏ها مطرح گردید، تبلیغات گسترده‏اى که در دهه‏هاى اخیر براى توجیه این اندیشه صورت گرفته است این گمان را تقویت مى‏کند که آمریکایى‏ها در جهان یک قطبى مورد نظر خویش به دنبال زمینه سازى براى ایجاد قطب دیگرى هستند که نیروى اصلى آن مادّى و تسلیحاتى نمى‏باشد بلکه ریشه در اندیشه و فرهنگ دارد. اسلام نه تنها به عنوان یک دین بلکه به مثابه شیوه زندگى و سیاست حکومتى، به مخالفت جدى با فرهنگ جدیدى بر مى‏خیزد که آمریکا را ترسیم کرده است، افزایش شمار مسلمانان در جهان و بویژه در کشورهاى غربى و رَوَند مهاجرت مسلمانان به کشورهاى اروپایى و تجدید حیات معنوى در میان افراد مسلمان، نگرانى‏هاى شدید طراحان سیاست جهانى را شدّت بخشیده است و اسلام و مسلمانان را تنها خطرى شناخته‏اند که با بهره‏بردارى از آن مى‏توان طرح تعادل سیاست جهانى را در دو قطبى نمایاندن جهان یا در واقع ادامه سلطه‏گرى قطب واحد به رهبرى آمریکا در جهان توجیه کرد. امّا براى چنین وضعى مى‏بایست جریانى ایجاد شود که بر اساس آن بتوان ضمن مقابله با قدرت اسلام و مسلمین، قدرت‏هاى اسلامى و با ابزارهاى فکرى و فرهنگى یک دشمن فرضى موهوم پدید آورد، حادثه یازدهم سپتامبر 2001 م، فرصت مناسب را براى این وضع مهیّا ساخت، رویدادى که بیشترین ضربه را متوجّه جهان اسلام نمود و پس از چنى اتفاقى که عمق فاجعه آن گریبانگیر مسلمین شده تمامى کشورهایى که با مسلمانان مشکل دارند و در رأس آنها آمریکا و دُوَل اروپایى به راحتى بدترین فشارها را بر مسلمین وارد مى‏نمایند بدون آن که صداى مخالفى شنیده شود و مسلمانان مخالف اصلى حقوق بشر قلمداد مى‏گردند و افراد مسلمان که در اروپا و آمریکا زندگى مى‏کنند زیر فشارهاى گوناگون سیاسى و اجتماعى قرار گرفته‏اند و به دلیل ترس از برچسب تروریسم قادر به دفاع از حقوق طبیعى نمى‏باشند، در پوشش مبارزه با تروریسم نه تنها مردمان جهان را از مسلمانان و اسلام دور ساخته و نسبت به آنها بدبین کرده‏اند بلکه خود مسلمانان را از ورود به صحنه‏هاى سیاسى و اجتماعى به دلیل ادعاى کاذبى مبنى بر شکرت آنان در حادثه 11 سپتامبر ترسانیده‏اند، روابط مسلمانان با افراد پیرو ادیان دیگر دچار اختلال گردیده و در سطح بین الملل کشورهاى مسلمان تحت فشارهاى گوناگون قرار گرفته‏اند، مطرح کردن محور شرارت نیز نتیجه دیدگاه جدیدى است که آمریکا محور آن مى‏باشد، تقسیم جهان به موافق و مخالف تروریسم و در واقع موافق و مخالف آمریکا مفهوم مبارزه با حق را با مشکل مواجه کرده و دست جانیان جهانى را براى هرگونه کشتار و تشنجى باز گذاشته است، سکوت جهان در برابر این ستم آشکار خطرناک‏تر از ایّام جنگ سرد است. ظهور شخصیتى تبلیغاتى به نام بن لادن و جمع شدن قواى افراطى مسلمان از نقاط مختلف جهان در افغانستان و طرح مسایل خشونت امیز به شیوه‏اى منفى و مغایر با روح اسلام و سپس همراه شدن این مسایل با عملیات روز یازدهم سپتامبر پدیده جدیدى را به عنوان دشمن ناخواسته تمدن جدید، قدرت‏هاى غربى و سرانجام انسان‏هاى غیر مسلمان به شدت وارد فرهنگ اجتماعى جهان ساخته است و قبل از این که فرصتى براى هضم این ساختار جدید براى جامعه جهانى به وجود آید به عنوان دشمن باالفعل و گسترده در جهان شناخته شده است که نه تنها براى آمریکا بلکه براى فرهنگ و تمدن نوع مدرن و توسعه یافته اروپایى و آمریکایى که کوشیده است سلطه خود را بر دنیا تحمیل کند، مى‏تواند خطرساز باشد. بنابر این قطب جدید ساختگى آمریکا را از رخوت سیاسى بیرون مى‏آورد و به تحرک بین المللى وادار مى‏کند، با این ساختار آمریکا تقسیم بندى نوینى را بر جهان تحمیل مى‏کند که بر اساس آن مفهوم تروریسم مخالف با آمریکاست و موافق آمریکا از تروریسم نفرت دارد و هرگونه مبارزه مسلمانان براى رهایى از استبداد، اشغال و زورگویى و نیز تحرّک‏هاى مسلمانان در مسیر دانش و فرهنگ، مخالفت با جریان سازى و تقسیم بندى جهانى محسوب مى‏گردند و باید سرکوب شوند.(6) اما در مورد حادثه یازدهم سپتامبر که جهان اسلام را متهم ساخته است، برخى نکات تأمّل برانگیز وجود داد. آقاى «گرهارد ویسنوسکى» متفکّر علوم سیاسى در آلمان خاطرنشان مى‏نماید: این حملات از داخل آمریکا طرّاحى و به مورد اجرا درآمده بود که هدف اصلى، تغییرات اساسى در جهان بوده است، این تغییرات که در چارچوب هدف اصلى بودند عبارتند از: دستیابى به منافع نفت خاورمیانه، ایفاى نقش جدید در جهان، جلوگیرى از فروپاشى ناتو، سر و سامان دادن به اقتصاد جنگ در آمریکا از طریق افزایش بودجه نظامى و بنابراین نقش آن نوزده نفر مرد عرب کاملاً منتفى است و هیچ مدرکى براى اثبات این ادّعا که آنان در هواپیما بوده‏اند که موجب انفجار شده وجود ندارد. بین کمیسیون تحقیق حوادث 11 سپتامبر و سرویس‏هاى امنیتى آمرکیا هم رابطه وجود دارد و معرفى این تشکیلات به عنوان یک کمیسیون بى‏طرف یک نقشه تبلیغاتى است و وظیفه اصلى آن آرام کردن خانواده‏هاى قربانیان بوده است.(7) "تى پرى میسانه" نویسنده و روزنامه نگار فرانسوى در کتابى تضادها و تناقض گویى‏هاى دولت آمریکا درباره 11 سپتامبر را بیان کرده است، نقطه اوج این افشاگرى آن جایى است که وى مى‏گوید: هیچ هواپیمایى در آن روز به آسمان وزارت دفاع آمریکا برخورد نکرده است، بلکه یک موشک از نقطه نامعلومى این ساختمان را هدف قرار داده است.(8) "موریل میراک" خبرنگار مجلّه EIRآمریکا در مطلبى که در دوازدهمین کنفراس بین المللى خلیج فارس - آسیا در پرتو تحوّلات جهانى، در تهران، به صورت سخنرانى ارائه کرد مى‏گوید: این که کاخ سفید حوادث مذکور را به گروههایى از مسلمانان نسبت داده است صحت ندارد و اصولاً این رویداد یک حادثه تروریستى نبود بلکه کودتایى نظامى است که توسط عناصر سازمان اطلاعاتى و نظامى آمریکا علیه آن کشور سازماندهى شده بود. روزنامه فرا منطقه‏اى «الاشرق الاوسط» به نقل از گزارش مفصل ارتش آمریکا نوشته است نقش سازمان جاسوسى رژیم اشغالگر قدس یعنى موساد در عملیات 11 سپتامبر فاش گردیده است.(9) به علاوه اسامه بن لادن که یک شاهزاده سرمایه‏دار عربستانى است با حمایت رسمى سازمان سیا و براى قلع و قمع گروههاى جهادى طرفدار ایران و استقرار گروه متعصب و ضد شیعیان طالبانى، در افغانستان بوجود آمد. بن لادن که افکار ضد شیعه داشت با کمک " i.s.i" مأموریت جذب قواى پراکنده افغانى و آموزش و سازماندهى آنان را عهده دار شد بنابراین تروریست‏ها تربیت شده امپریالیسم هستند تیرى که ابرقدرت‏ها بر علیه مسلمانان شلیک کردند، به سوى خودشان کمانه کرده است. پى‏نوشت‏ها: 1. فرهنگ جغرافیایى، ص 95 - 94؛ روزنامه ایران، شماره 2223 و 2226، گیتاشناسى نوین کشورها، شبکه خبر سیماى جمهورى اسلامى ایران، ساعت 18، 2 خرداد 1385. 2. سوره انفال، آیه 26. 3. سوره بقره، آیه 249. 4. اقلیت‏هاى مسلمان در جهان، مجموعه مقالات، ترجمه ایرج کرمانى، ص 72. 5. گزیده مقالات دوازدهمین کنفرانس بین المللى وحدت اسلامى، ص 312 - 310. 6. HUNTINGTON . 7. جهان پس از یازدهم سپتامبر، دکتر حسن بشیر، روزنامه اطلاعات، شماره‏هاى 22870 - 22871 (23 و 24 شهریور 1383)، جهان اسلام و غرب، محمد على تسخیرى، روزنامه اطلاعات، شماره‏هاى 23190 - 23191 (چهارم و پنجم آبان 1383). 8. مصاحبه رادیو آلمان با گرهارد ویسنوسکى، واحد برون مرزى صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران، روزنامه جام جم، 22 شهریور 1383، شماره 1243. 9. ناگفته‏هاى حادثه 20 شهریور از زبان یک روزنامه نگار فرانسوى، روزنامه جمهورى اسلامى، 22 مهر 1381، شماره 6753. 10. رزنامه قدس، 16 مهر 1380، شماره 3968.

تعداد مشاهده مقاله: 85