دانستنیهایى از قرآن

" و ربک الغنى ذو الرحمة إن یشأ یذهبکم و یستخلف من بعدکم ما یشاء کما أنشأکم من ذریة قوم آخرین " (سوره أنعام، آیه )133 و همانا پروردگارت بى نیازى است رحیم که اگر بخواهد، شما را نابود مىکند و پس از شما به جاى شما آنچه بخواهد قرار می‌دهد همانگونه که شما را از نسل قومى دیگر به وجود آورد. خداوند بى نیاز على الاطلاق است و هیچ احتیاجى به عبادت من و شما ندارد ولى در عین حال به خاطر رحمت گسترده‌اش بر عالمیان، آنها را مکلف به تکالیفى مىکند و از آنها مىخواهد که اطاعتش کنند تا اینکه سبب تکامل آنان گردد و آنها را به درجات والا برساند وگرنه اگر تمام کائنات کافر شوند و به او ایمان نیاورند براى خدا یکسان است که همه آنان ایمان آورند و امت واحده‌اى گردند: گر جمله کائنات کافر گردند بر دامن کبریاش ننشیند گرد و بدینسان موساى کلیم على نبینا و آله و علیه‌السلام خطاب به بنى اسرائیل مىفرماید: اگر شما و تمام مردمى که روى زمین هستند کافر گردند به خدا زیانى نمى رسد زیرا خداوند غنى على الاطلاق و بى نیاز است و شایسته ستایش. " و قال موسى إن تکفروا أنتم و من فى الارض جمیعا فإن الله لغنى حمید ". و اگر انسانها را می‌آفریند و از آنها مى خواهد که پرستش ذات مقدسش کنند براى این است که او ذات فیاض و رحیمى است که هیچ نوع بخل و منعى در آن ذات مقدس راه نیابد و همین صفت فیاض بودن خداوند است که موجب خلق آفریدگان مىگردد و هدف فاعلى او همان فیاض بودن ذات او است و اما بخشیدن کمال به انسانها از راه عبادت و بندگى قطعا هدف فعل خدا است نه هدف فاعلى او که این مسیر طولانى را باید تنها با عبادت و اخلاص بپیمائیم تا به سر حد کمال برسیم. رهرو منزل عشقیم ز سرحد عدم تا به اقلیم وجود این همه راه آمده‌ایم به هر حال در قرآن بسیار تأکید بر این معنى شده که خیال نکنید خداوند با آفرینش شما سودى مىبرد یا از نافرمانى شما ضررى به او رسد که او را هرگز نیازى نیست. " إنّ الذین اشتروا الکفر بالایمان لن یضرّوا الله شیئا..." آنان که کفر به جاى ایمان براى خود برگزیدند هرگز زیانى به خداوند نمى رسانند. البته این به معناى جزء از کل است والا نه تنها کافران که هیچ مخلوقى به او ضرر نمى رساند. و در جائى دیگر به رسول گرامیش تسلى می‌دهد که غمگین و اندوهگین مباش از آنان که به سوى کفر به سرعت روانه مىشوند " و لا یحزنک الذین یسارعون فى الکفر". البته لازم است که همه انسان ها مردم را به سوى او بخوانند و هدایتشان کنند چنانکه پیامبران خدا پیوسته مردم را به راه حق دعوت مىکردند و هرگز در این راه خسته و ملول نمى شدند و این وظیفه است ولى ما نباید منتظر نتیجه باشیم. اگر مىبینیم نوح پیامبر 950 سال مردم را دعوت به سوى خدا مىکند، او وظیفه‌اش را انجام می‌دهد هرچند جز عده محدودى به او ایمان نمی‌آورند. از مطلب اصلى دور نشویم، شاید استدراک قرآن پس از ذکر غنى بودن خداوند، به اینکه او داراى رحمت است، یک بخشش این باشد که بسیارى از مردم هرگاه به صورت ظاهر غنى و پولدار مىشوند، رحمت از آنان گرفته مىشود و هرگز به فکر فقرا و مستمندان نخواهند بود چنانکه همه ملاحظه مىکنیم.. ولى خداوند با اینکه صفت غنى تنها بر او اطلاق مىشود، ضمن غنى و بى نیازى، رحیم است و مهربان. خداوند مىفرماید: "یا أیها الناس أنتم الفقراء الى الله و الله هو الغنى " اى مردم! همه شما در برابر خداوند فقیر و نیازمندید و خداوند به تنهائى غنى و بىنیاز است و اما رحمتش آنقدر گسترده و وسیع است که همه چیز را در بر مىگیرد " و رحمتى وسعت کل شىء " و همانا رحمتم همه چیز را در برمىگیرد. و در دعاى کمیل نیز مىخوانیم " اللهم إنى اسألک برحمتک التى وسعت کلّ شىء". و اگر خداوند به خاطر رحمت واسعه‌اش از بسیارى از گناهان ما مىگذرد، نباید تمرد کنیم و عصیانش نمائیم که عذابش نیز دردناک و غیر قابل تحمل است و لذا مىفرماید: هان! متوجه باشید اگر شما بخواهید عصیان کنید و کفران نمائید، خداوند شما را نابود مىسازد چنانکه قبل از شما اقوام دیگرى آمدند و کفر ورزیدند و خداوند تمام آنان را نابود کرد و دیگران را جایگزینشان نمود. اى که در پشت زمینى همه وقت آنِ تو نیست دیگران در رحم مادر و پشت پدرند پس ما را در این دنیا آورده‌اند که توشه‌اى براى زندگى جاوید خود برگیریم و جایمان را به دیگرى بسپاریم. امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرماید: " الدنیا دار ممرّ و الآخرة دار مقرّ فخذوا من ممرّکم لمقرّکم..." دنیا گذرا است و آخرت جاى سکنى و زندگى است پس از این مسیر توشه‌اى براى منزلگاه جاویدانتان بگیرید و با خود ببرید. و شاید غرض از ذکر این جمله که مىفرماید: "ان یشأ یذهبکم و یستخلف من بعدکم..." این باشد که خیال نکنید با ظلم و ستم و با کفر و شرک مىتوانید براى همیشه در دنیا زندگى کنید یا آنکه مردم را اغوا نمائید و از راه الهى دور سازید، خداوند اگر بخواهد شما را مىبرد و نابود مىسازد و قومى دیگر می‌آفریند که به از شما باشند و اطاعتش کنند ولى از راه لطف و رحمتش به شما مهلت می‌دهد شاید به سر عقل آئید و تیشه به ریشه خود نزنید که هرچه بیشتر اطاعت کنید به سود خودتان خواهد بود و اگر همه جن و انس کافر گردند براى پروردگار یکسان است و هیچ تأثیرى در اراده و مشیّتش نخواهد داشت. گویا غرض از آیه انذار و هشدار کفار است و آنان را به عاقبت امر مىترساند که اگر بصیرت داشته باشند از قوم نوح و عاد و ثمود و دیگر اقوام گذشته عبرت خواهند گرفته که آنان شدیدتر و قوى تر و نیرومندتر از کفار قریش بودند ولى به خاطر عصیان و کفرشان به عذاب استئصال دچار گشتند. نستجیر بالله. امید آنکه آیات خداوند ما را بیش از پیش هشیار و بیدار سازد تا از رحمت واسعه‌اش برخوردار شویم و به غضب ذات مقدسش مبتلا نگردیم آمین رب العالمین. 

تعداد مشاهده مقاله: 122