آفاق برون مرزى انقلاب اسلامى

اسلام دین جهانى و جاودانى بر حسب آیات متعددى، قرآن کریم اسلام را آیین جهانى، جاودانى و همگانى معرفى مىکند که نه مرزهاى جغرافیایى آن را محدود مىکند و نه آن که در زمان خاصى محصور مىماند، به علاوه تفاوتهاى قومى، قبیله‌اى و فرهنگى که بر ملل گوناگون سایه افکنده این حقیقت الهى را در تنگنا قرار نمی‌دهد. قرآن مىفرماید: «قل یا ایّها النّاس انّى رسول اللّه الیکم جمیعاً؛() (اى پیامبر) بگو اى مردم، من فرستاده خداوند بر همه شما هستم.» «و اوحى الىّ هذا القرآن لانذرکم به و من بلغ...؛()این قرآن بر من وحى گردیده است تا شما را و هر کس را که به او برسد بیم دهم.» «تبارک الّذى نزّل الفرقان على عبده لیکون للعالمین نذیرا؛() بزرگوار و مبارک است آن کسى که این فرقان را بر بنده‌اش فرو فرستاد تا جهانیان را بیم دهنده‌اى باشد.» «و ما ارسلناک الّا کافّةً للنّاس بشیراً و نذیراً و لکنّ اکثر النّاس لایعلمون؛() تو را به عنوان پیامبر خویش نفرستادیم مگر بر همه مردم بشارت دهنده و بیم دهنده ولى بیشتر مردم نمی‌دانند.» «ان هو الّا ذکر للعالمین؛() و این جز یادآورى و اندرزى براى مردم جهان نمىباشد.» بر اساس همین دیدگاه جهان شمولى رسول اکرم(ص) بعد از آن که در منطقه حجاز آرامش و امنیت را حاکم ساخت و از ناحیه مشرکان، کافران و دیگر دشمنان در شبه جزیره عربستان آسوده گردید، فرصت را غنیمت شمرد و با زمامداران وقت، رؤساى قبایل و رهبران مذهبى مسیحیان جهان آن روز باب مکاتبه را گشود و آئین اسلام را به ملل زنده آن روز جهان عرضه داشت. البته اگر لجاجتهاى خصم داخلى با نبردهاى خونین، جامعه اسلامى را به خود مشغول نمىساخت، پیش از این پیامبر رسالت خود را در جهان علنى مىساخت. مجموع یکصد و هشتاد و پنج نامه از میان مکتوبات پیامبر که جهت تبلیغ و دعوت به اسلام و یا به عنوان میثاق و پیمان در دست مىباشد که محدثان و مورخان آنها را ضبط کرده‌اند، از محتواى این نامهها بر می‌آید که روش اسلام در فراخوانى ملل جهان به آیین محمّدى بر اساس منطق، برهان، اندرز و نصیحتهاى حکیمانه توأم با لطافتهاى اخلاقى و نرمشهاى پیامبر بوده است و این اسناد و مدارک ادعاى دروغین برخى خاورشناسان و مورّخان را که خواسته‌اند پیشرفت اسلام را محصول خشونت و زور و شمشیر بدانند، باطل مىسازد.() گروهى از مغرضان و محرومان از خرد و ایمان، این رسالت جهانى را به دیده تردید نگریسته‌اند و این اتهام یا سخن واهى را مطرح کرده‌اند که موضوع عمومیت رسالت پیامبر بعدها بوجود آمد و این برنامه در آغاز مطرح نبوده است، سر ویلیام مویر انگلیسى در رأس این دسته از خاورشناسان قرار مىگیرد. اما چنان که اشاره کردیم هم آیات قرآن و هم مکاتبات پیامبر، خلاف این تفکّر غیر واقعى را به اثبات می‌رساند.() بطور قطع آن چه که بر خلاف نقشههاى مخالفین، کارشکنىهاى مشرکین و تبلیغات زهرآگین یهود و نصارا، موجب موفقیت این عقیده گردید آن است که در درجه اول تعلیماتش توسط خالق هستى و خداوند جهانیان بنیاد نهاده شده و در درجه دوم این آیین بر اساس سرشت و فطرت آدمیان، بنا گردیده و خردهاى سالم و منطق خالصانه حقایق آن را مىپذیرد. البته خوش رفتارى مسلمانان در هنگام تبلیغ اسلام با مردمان دیگر مذاهب و اهتمام فوق العاده مسلمین صدر اسلام به رهبرى رسول اکرم(ص) گسترش و نشر اسلام را تسریع نمود و قرآن کریم چه زیبا این روند را بیان فرموده است: «هو الّذى أرسل رسوله بالهدى و دین الحقّ لیظهره على الدّین کلّه و لوکره المشرکون؛() او پروردگارى است که پیامبر خود را براى هدایت مردم فرستاد، با دینى بر حق(و آیینى استوار) تا او را بر تمام دینهاى دیگر غالب گرداند، هر چند مشرکان را خوش نیاید» و در جاى دیگر مىفرماید: «یریدون لیطفئوا نور اللّه بأفواهم و اللّه متمّ نوره و لو کره الکافرون؛() اراده نموده‌اند نور خداوند را با دهانهاى خویش خاموش کنند ولى خدا کامل کننده نور خود است اگرچه کافران(از این روند) اکراه دارند.» عبدالنبى مغربى استاد دانشگاه الجزیره مىنویسد: «...اسلام لزوماً فراگیر و جهانى است و دستورها و هم چنین بینش آن از این جهان، تنها ناظر به نژاد خاص یا قوم معیّن نمىباشد بلکه به همه افراد بشر در روى کره زمین مربوط مىشود بنیانگذار اسلام (رسول اکرم(ص)) کمى پس از تصویب قانون اساسى مدینه پیامهایى به سلاطین خاورمیانه فرستاد و آنان را به قبول اسلام دعوت نمود...دین اسلام از سال 660 میلادى، تقریباً سى سال پس از رحلت پیامبر به چنان وسعتى دست یافته بود که از همان موقع از امپراتورى اسلام سخن به میان می‌آمد...»() پروفسور سرتوماس آرنولد عقیده دارد: «...عاملى که مسلمانان را به حمل پیام و رسالت اسلام، به سوى مللى که بر آنان وارد مىشدند بر می‌انگیخت و آنان را به جنبش وا می‌داشت حرارت و شورى بود که نسبت به حقیقت دین داشتند...با گذشت یک قرن از وفات پیامبر، پیروانش از غرب به اسپانیا رسیده و از شرق رود سند را درنوردیدند و چیزى نگذشت که در رأس یک امپراتورى عظیمى قرار گرفتند که از امپراتورى روم در اوج قدرتش بزرگتر بود. با این که در قرون بعد پایههاى این امپراتورى عظیم شکاف برداشت، پیروزىهاى فکرى و معنوى آن هم چنان به پیشرفت خود ادامه داد.»() لوئى گارده فیلسوف و محقق مسیحى و متخصّص در اندیشه اسلامى و هم چنین تحلیل گر ساختارهاى جوامع اسلامى یادآور شده است: «ارزشهاى متعالى مذهب اسلام که منبع ادراکات مسلمانان است از یک سو و صفت نزدیک خالق به مخلوق و نیز هادى و رحمان و رحیم بودن او نسبت به انسان از سوى دیگر، از جمله مسایلى هستند که دنیاى مادى امروز را مورد استیضاح قرار می‌دهند.»() مارسل بوازار، اسلام شناس سوئیسى گفته است: «اصل توحید در قرآن، علاوه بر اعتقاد به یگانگى خدا، عامل رهبرى و دستگیرى انسانها به سوى وحدت و تفاهم جهانى مىباشد، این دیدگاه اسلام روشنگر ارج نهادن به اندیشههاى سیاسى و اجتماعى و پیوستگى و تفاهم جهانى در مسیر اتحاد ملل اسلامى است.»() وى در جاى دیگر مىنویسد: «اسلام قادر است مستقیماً در پی‌ریزى نظام تازه‌اى براى روابط بین ملتها کوشش کند و در پیشاپیش جنبشهاى ضد استعمارى مردمى که به خاطر آزادى و برابرى و علیه تبعیض نژادى مىجنگند، نقش رهبرى قاطع را بر عهده گیرد.() در آینده‌اى نه چندان دور اسلام نقش خود را در روابط بین المللى دوباره باز خواهد یافت و امّت مسلمان، عظمت و افتخار پیشین را از سر خواهد گرفت. پیام آسمانى قرآن در عین حال که بر انگیزنده خلق هاست آرام بخش دلها نیز هست، در حقیقت اسلام تنها نصیحت گر فضیلتها نیست بلکه برانگیزنده روح فضیلتهاست...»() مارسل بوازار در اثر دیگر خود پاسخ برخى تردیدها را درباره ویژگىهاى جهان منشى اسلام داده و گفته است این خصوصیت از چند جنبه ثابت مىگردد، یکى توحید مطلق و وحدت جهان و حاکمیت خداى واحد بر تمامى عالم، دوم خطابهاى قرآن غالباً به خصوص در سورههاى مکّى یا ایّها الناس است، سوم عامل پیوند دهنده افراد مسلمان، قومیت، اشتراکهاى تاریخى، مسایل اقلیمى و فرهنگى ملّت و سرزمینها نمىباشد، بلکه اقرار به وجود خداى یکتا و اعتقاد به قرآن کریم، قبله‌اى واحد و مشترکات معنوى دیگر امّت مسلمان را منسجم و متحد مىسازد، حتى غیر مسلمانان در صورت اعتقاد به یکى از ادیان آسمانى به عضویت در این امّت فراخوانده مىشود و مىتواند پیرو دستورات آیین خود باشد به شرط آن که مقرّرات اسلامى را مراعات کند و براى جوامع اسلامى اختلالى بوجود نیاورد،() او پس از این بررسىها مىنویسد: «...از آن جا که هدف ارشاد دینى به آینده متعالى و ابدى انسان مربوط مىشود پس جهان منش است و نیز اعتقاد به خداى یگانه عالم هر اصل نژادى و یا عصبیّت ملّى را از میان مىبرد. بى شک جهان منش بود ن شریعت مبیّن تعمیم ایمان است...»() پرتو افشانى در نقاط دیگر انقلاب اسلامى ایران نیز پرتوى از بعثت نبوى، مشى عَلَوى و حماسه حسینى مىباشد و در واقع ارزشهاى الهى و بنیانهاى قرآنى در شکلگیرى، پیروزى و استقرار آن دخالت داشت، بنابراین نمىتواند در مرزهاى ایران محصور بماند، به فرمایش امام خمینى، ملت ایران در این حرکت با تعالیم اسلامى پیشرفت کرد، با خواست الهى بیدار شد و با اتحاد کلمه و بدون برخوردارى از ساز و برگ قیام نمود و موانع را کنار زد.() ملت خداجوى ایران در دوازدهم فروردین شناسنامه به دست به سوى مراکز رأىگیرى هجوم برد تا به نبوّت محمّد صلى اللّه علیه و آله و ولایت على علیه السلام گواهى دهد و به پیامبر عرض کند: لبیک یا رسول اللّه! سخنانت را در روز غدیر شنیدم و اکنون آمده‌ام به جانشین بر حقّت دست بیعت دهم، بیعتم را پذیرا باش. به على علیه السلام بگوید: فریادهاى مظلومانه ات را شنیدم و براى دفاع از تو و آرمانهایت آماده‌ام، قبول کن. به امام حسین(ع) عرض کند اگر در صحراى کربلا نبودم به نداى " هل من ناصرت " لبیّک بگویم اکنون با جان و دل آمده‌ام تا در عمل ثابت کنم سرباز توأم، پذیرایم باش. به ولىّ عصر ارواحنا فداه عرضه بدارد: اکنون که ایران را از دست ظالمان باز گرفته‌ایم تو ما را پناه ده و حق ما را از ظالمان بستان و به خانه دل ما قدم بگذار. کرم نما و فرودآ، که خانه خانه توست. و به نایب بر حق امام زمان(عج) خمینى بت شکن بگوید: من به جمهورى اسلامى رأى می‌دهم، نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد. و شامگاهان آغاز نشده بود که ماه تابان «جمهورى اسلامى» دمید و نه تنها ایران که خانههاى مستضعفان و کوخهاى محرومان را در سراسر گیتى روشن ساخت و روح تازه‌اى به کالبد ستمدیدگان جهان دمید. و امام امت در پیامى از این یوم اللّه بزرگ چنین یاد کردند: «من در این روز مبارک، روز امامت امت و روز فتح و ظفر ملّت، جمهورى اسلامى ایران، را اعلام مىکنم...مبارک باد بر شما روزى که پس از شهادت جوانان برومند و داغ دل مادران و پدران و رنجهاى طاقت فرسا، دشمن غول صفت و فرعون زمان را از پاى درآوردید و با رأى قاطع به جمهورى اسلامى، حکومت عدل الهى را اعلام نمودید. حکومتى که در آن جمیع اقشار ملت با یک چشم دیده مىشوند و نور عدالت الهى بر همه و همه به یک طور مىتابد... صبحگاه دوازده فروردین که روز نخستین حکومت اللّه است، از بزرگترین اعیاد مذهبى و ملّى ما است. ملت باید این روز را عید بگیرند و زنده نگهدارند. روزى که کنگرههاى قصر دوهزار و پانصد سال حکومت طاغوتى فرو ریخت و سلطه شیطانى براى همیشه رخت بر بست و حکومت مستضعفین که حکومت خدا است به جاى آن نشست... هان! اى ملت عزیز که با خون جوانان خود،حقّ خود را بدست آوردید، این حق را عزیز بشمرید و از آن پاسدارى کنید و در تحت لواى اسلام و پرچم قرآن، عدالت الهى را با پشتیبانى خود اجرا نمائید. من با تمام قوا در خدمت شما که خدمت اسلام است این چند روز آخر عمر را مىگذرانم و از ملت انتظار دارم که با تمام قوا از اسلام و جمهورى اسلامى ایران پاسدارى کنند». امام خمینى تأکید کرده‌اند: «...اگر...متاع بزرگمان را آن طور که هست به عالم عرضه کنیم که این جمهورى اسلامى است همه مىپذیرند و ممالک اسلامى یکى پس از دیگرى به شما اقتدا مىکنند...() نهضت ایران مخصوص به خودش نبوده و نیست براى این که اسلام اختصاص به طایفه خاصى ندارد. ما که نهضت کردیم براى جمهورى اسلامى بوده است. نهضت براى اسلام نمىتواند محصور یک کشور باشد و نه حتى به تمام کشورهاى اسلام...() همه ما با هم قیام کرده‌ایم که اسلام را در اینجا زنده کنیم و ان شاء اللّه انقلاب را به همه جا صادر مىکنیم...».() اصولاً صدور معنویت و پرتوهاى فکرى و فرهنگى این انقلاب بر اثر برنامه ریزىهاى سیاسى، فعالیتهاى تبلیغى و تلاشهاى بین المللى انجام نگرفته و وقتى خورشیدى از اوج آسمان ایمان نور افشانى مىکند خود انوارش معرّف و مبلّغ و ناشرش خواهد بود. این نکته را امام مورد توجه قرار داده است. «آن طور که ملّتهاى اسلامى خارج، اطلاع پیدا کردند و بر وقایع اینجا، نه این بوده است که ما یک تبلیغاتى داشتیم و آنها را با تبلیغات خودمان آن طور عاشق این انقلاب کردیم. این انقلاب خودش منعکس شده در آنها و آنها که بى غرض بودند فهمیده‌اند که تا یک حدودى شماها چه مىخواهید...() انقلاب ما متکى به معنویات و خداست همان خط معنویتى که (بر اثر آن) مردم دنیا متوجه انقلابمان شدند...»() انقلاب اسلامى همانگونه که مورد اقبال مسلمین و محرومان جهان قرار گرفته، قدرت بزرگ را دچار هراس نموده است زیرا مظلومان عالم راه امیدى را یافته‌اند که مىتواند براى استبکار خطرآفرین باشد و بساط تجاوزها، زورگویىها و ناراستىهاى آنان را بر هم می‌ریزد، از این روى کوشید با اجراى نقشههاى گوناگون، توطئههاى متعدد، شایعه افکنى، نشر اکاذیب، ایجاد تفرقه بین مردم‌و... این فروغ فروزان را خاموش کنند امّا به لطف خداوند انقلاب ایران از گزند این نیرنگها مصون مانده است. امام خمینى فرموده‌اند: «انقلاب اسلامى ایران با تأیید خداوند منان در سطح جهان در حال گسترش است ان شاء اللّه با گسترش آن قدرتهاى شیطانى به انزوا کشیده خواهند شد و حکومت مستضعفان برپا و زمینه براى حکومت جهانى مهدى آخرالزمان (عج) مهیا خواهد شد.»() «این انقلاب اسلامى ایران همچو در دنیا چهره پیدا کرده است که همه قدرتهاى بزرگ را به وحشت انداخته است که مبادا این انقلاب با آن چهره واقعى که دارد، همه جا توجه به آن بکنند و یک وقت ابرقدرتها ببینند که ممالک اسلامى و ممالک دیگر هم از دست آنها رفت، از این جهت کوشش مىکنند که اینجا (را) که هسته مرکزى این انقلاب و نهضت اسلامى، بکوبند...»() بنیان گذار نظام اسلامى ایران و رهبر کبیر انقلاب، امام خمینى اظهار امیدوارى کرده است: «اگر چنانچه این قدرت که از ناحیه خدا به این ملت اعطا شد و توانایى آن را پیدا کرد تمام قدرتهاى مجهز به ضد ملّت را خنثى کند و همه دستها را از ذخایر خودش و از ملت خودش قطع کند، اگر این محفوظ بماند امید این است که این مطالب در همه ممالک اسلامى و در همه جاهایى که مستضعفین جهان تحت سلطه مستکبرین بودند این مسأله انجام گیرد() ما انقلابمان را به تمام جهان صادر مىکنیم، چرا که انقلاب ما اسلامى است و تا بانگ: لا اله الّا اللّه و محمد رسول اللّه بر تمام جهان طنین نیفکند مبارزه هست و تا مبارزه در هر جاى جهان علیه مستکبرین هست، ما هستیم...»() اما تأکید مىنمایند صدور انقلاب به معناى کشورگشایى نمىباشد: «این که مىگوئیم باید انقلاب ما به همه جهان صادر بشود، این معنى غلط را از او برداشت نکنند که ما مىخواهیم کشورگشایى کنیم. ما همه کشورهاى مسلمین را از خودمان می‌دانیم، همه کشورها باید در محل خودشان باشند. معنى صدور انقلاب ما این است که همه ملتها بیدار بشوند و همه دولتها بیدار بشوند و خودشان را از این گرفتارى که دارند و از این تحت سلطه بودنى که هستند و از این که همه مخازن آنها دارد به باد می‌رود و خودشان به نحو فقر زندگى مىکنند نجات بدهد.»() مقام معظم رهبرى حضرت آیت اللّه العظمى خامنه‌اى در تبیین این مفهوم مىفرمایند: «...صدور انقلاب یعنى صدور فرهنگ انسان ساز اسلام و صدور صفا و خلوص و تکیه و اصرار بر ارزشهاى انسانى. ما به این کار و انجام این وظیفه افتخار مىکنیم. این راه انبیاست و ما باید این راه را ادامه دهیم...چرا باید شرم کنیم از این که غیرت و حمیّت و ایستادگى در مقابل قدرتهاى باطل را به صورت درس عملى به ملتهاى دیگر ارائه و تعلیم بدهیم؟ ملتها باور نمىکنند که بشود با عوامل و مزدوران قدرتهاى استکبارى در افتاد. ما در افتادیم و پیروز هم شدیم. چرا این عمل و تجربه خودمان را در اختیار افکار عمومى ملتها نگذاریم؟ ما این انقلاب را صادر مىکنیم. اگر منظور این است که ما مواد منفجره صادر مىکنیم، این ادعا دروغ است، این کار را خود دستگاههاى پلید خبیث استکبارى مىکنند.»() اصولاً شخصیتهاى مذهبى، سیاسى و فرهنگى جهان و نیز رسانههاى کشورهاى گوناگون انقلاب اسلامى را یک حرکت امیدوار کننده براى مسلمانان جهان و محرومین ملل تلقّى کرده‌اند. چنان چه شیخ یوسف شبلى امام جمعه شهر مینتوکانادا آن را نجات دهنده مسلمانان سراسر جهان دانسته است، ابومسلم رهبر مسلمانان گویان رشد فکرى و آگاهى سیاسى مسلمین این سرزمین را متأثر از انقلاب اسلامى می‌داند، شهید سید عارف حسین حسینى از علماى پاکستان، یادآور گردید: این حرکت، مردم پاکستان را از درون منقلب نمود، علامه سید محمد حسین فضل اللّه دانشور برجسته لبنانى یادآور شد این انقلاب، به تمام مسلمانان و مستعضعفان جهان تعلّق دارد. شهید حجة الاسلام و المسلمین سیّد محمد باقر حکیم رئیس مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق (در سالهاى حاکمیت حزب بعث بر عراق) انقلاب را امید محرومان به شمار آورد. سر دبیر نشریه تحقیقات اسلامى سنگال گفت: انقلاب اسلامى ایران باعث شکوفایى در این کشور شد. محمد خلیل ابراهیم، مسلمان اهل سودان اظهار داشت: این انقلاب بر پایگاههاى مردمى تکیه دارد و سرانجام موفق مىشود حقیقت را براى جهانیان آشکار سازد. دکتر کلیم صدیقى(ره) رئیس سابق انیستیتوى اسلامى انگلستان در بخشى از سخنان خود یادآور شد:انقلاب اسلامى ایران هدف ما بود و در انتظارش بسر مىبردیم. ما فکر مىکنیم تحت رهبرى امام خمینى انقلاب صدر اسلام دوباره تکرار شود. رئیس دانشکده الهیات دانشگاه علیگره هند و از رهبران برجسته شیعیان این سرزمین طى اظهاراتى گفت: انقلاب ایران نشان داد که زنده نگاه داشتن خاطره کربلا و تکرار هر ساله آن بیهوده و بى حاصل نبوده است. بلکه چنان تأثیر شگرفى در دگرگون سازى وجدانهاى انسانى دارد که با گذشت چهارده قرن هنوز مىتواند بساط طاغوتها را برچیند. یکى از شخصیتهاى برزیلى که در سال 1361 ش به ایران سفر نمود، از فراگیرى انقلاب ایران سخن گفت و افزود: افکار مسلمانان در سراسر جهان و همه نیروهاى آزادى بخش کره زمین امروز انقلاب اسلامى ایران و امام خمینى را تأیید مىکنند. ما اطمینان داریم که صداى این انقلاب در تغییر سرنوشت همه ملتهاى دربند و نهضتهاى رهایى بخش و مبارز مؤثر خواهد بود، چرا که نظامى که هم اکنون در ایران حاکم است بر اساس قرآن و اسلام مىباشد. دکتر احمد هوبر متفکر مسلمان اهل سوئیس در حاشیه کنفرانس اندیشه اسلامى، در تهران، گفت: همه ما شاهد هستیم که امروز جمهورى اسلامى نه تنها در سطح جهان اسلام بلکه در عرصه سیاست جهانى، بسیار با ثباتتر و قوىتر شده است. ابراهیم امین از مسلمانان لبنانى که در جماران به دیدار امام خمینى نایل گردیده گفت: پیام امام براى تمام مسلمین و محرومین جهان است و به همین دلیل همه کسانى که از نژادهاى مختلف و کشورهاى متفاوت آمده بودند، به هنگام دیدار با امام به گریه افتادند. عبدالمجید مسعود مسلمان اهل کنیا گفت: وقتى امام را دیدم، این احساس را پیدا کردم که ایشان امام و رهبر تمام مسلمانان جهان مىباشد. رهبر جنبش اتحاد اسلامى تونس در مقاله‌اى نوشت: کمترین تأثیر انقلاب اسلامى ایران در تونس این است که عدّه زیادى را به این فکر واداشته که مىشود مذهب را به متن آورد، مىشود تبعیضها، استعمار شدنها و به بردگى کشیدن انسانها را از میان برد. نماینده آزادى بخش کشور بحرین در مصاحبه‌اى خاطرنشان ساخت: تنها آرزوى ملت بحرین پیروزى انقلاب در ایران بود و اهمیت اخبار ایران به جایى رسید که در بحرین هر کسى فکر مىکرد این اخبار در داخل بحرین جریان دارد و به خود مردمش مربوط است. عبدالحمید أجل سفیر سابق الجزایر در ایران گفت: انقلاب اسلامى ایران از نظر ما با امپریالیسم و صهیونیزم مبارزه مىکند و حرکتش در جهت ترقى، پیشرفت و آزادى ملتهاست. عبدالحلیم خدّام وزیر امور خارجه سابق سوریه یادآور شد: انقلاب ایران نه فقط براى ایران، بلکه براى سراسر منطقه و جهان انقلاب عظیمى است و تحکیم آن به نفع همه خواهد بود. حبیب شطّى دبیر کل سابق سازمان کنفرانس اسلامى ضمن ستایش از نقش انقلاب اسلامى گفت: انقلاب اسلامى ایران به همه نشان داد که اسلام چقدر قدرتمند است و این که ایمان مىتواند به مسلمین کمک کند تا به حکومت دلخواه خود برسند. ما دوست داریم این بیدارى در کشورهاى اسلامى دیگر نیز مشاهده گردد. دانشمند برجسته لبنانى شیخ محمد مهدى شمس الدین طى بیاناتى گفت: پیروزى انقلاب اسلامى در تقویت روح دینى و معنویت مسلمانان جهان تأثیر بسزایى داشته است و به همین دلیل ابرقدرتها علیه آن قد علم کرده‌اند. ما بخوبى درک مىکنیم که این انقلاب تمام هستى ملّت خود را در راه اسلام و رهایى مستضعفان دنیا در طبق اخلاص نهاده است. هنرى کیسینجر وزیر اسبق امور خارجه آمریکا طى مقاله‌اى به واقعیت هایى اشاره کرد: پیروزى ایران عقاید رادیکال اسلامى را از جنوب شرقى آسیا تا سواحل اقیانوس اطلس گسترش خواهد داد. برونوکرایسکى صدر اعظم سابق اتریش چنین گفته است: انقلابى که در ایران رخ داد موجب علاقه بیشتر به اسلام در خارج از جهان اسلام شده است، این انقلاب در خارج از جهان اسلام نفوذ فراوانى کرده است.() تأثیرگذارى بر تکاپوگرىهاى جهان اسلام علامه محمد اقبال لاهورى متفکر و شاعر پاکستانى در کتاب خود پیش بینى کرده است که تهران در آینده قرارگاه مسلمانان خواهد شد.() سخن وى محقق گردید و کشور ایران پس از پیروزى انقلاب اسلامى به صورت ام القراى جهان اسلام درآمد، این تحوّل شگرف که برآمده از مذهب است به تجدید حیات اسلام در جهان مدد رسانید که از مهمترین نمودهاى آن تولد، تداوم و گسترش جنبشهاى سیاسى اجتماعى در دهههاى اخیر است. در برخى کشورهاى مسلمان تا قبل از وقوع این انقلاب حرکتهاى مذهبى یا به طور کلّى وجود نداشتند و چنانچه از موجودیت برخوردار بودند، فعالیّت برجسته‌اى نداشتند و حتى برخى از این جنبشها در برابر استبداد و استکبار انعطاف، انفعال و نرمش نشان می‌دادند که با الهام گرفتن از انقلاب ایران موضع فعّالى پیش گرفتند و از نظر کمّى و کیفى به رشد قابل ملاحظه‌اى دست یافتند، حتى در پاره‌اى از ناطق خاورمیانه، آسیاى جنوب و جنوب شرقى و آفریقاى شمالى و شرقى جنبش هایى جوشیدند که رویش شکوهمند خود را مدیون انقلاب اسلامى می‌دانند. نماینده سودان در کنفرانس قدس گفت: این انقلاب به این زودى آغوش خود را بر روى جنبشهاى آزادى بخش باز کرده است.() رهبر جنبش اتحاد اسلامى تونس تصریح نمود: مبارزان مسلمان تونس از انقلاب اسلامى ایران الهام مىگیرند.() دبیر کلّ سازمان آزادى بخش فطانى (واقع در جنوب تایلند) در یک اظهار نظر پیرامون انقلاب اسلامى خاطرنشان ساخت: ما پیروزى انقلاب ایران را پیروزى اسلام می‌دانیم و چون مردم فطانى مسلمانند، پیروزى آن، روحیه رزمى و مقاومت آنها را بیشتر و امیدها را به پیروزىهاى بزرگ چند برابر کرد.() یکى از مبارزین فلسطینى گفته است: فلسطینىها فکر مىکنند اگر چند پایگاه و یا چند منطقه را از دست بدهند مهم نیست و مىتوان آن را در آینده باز گرداند ولى اگر انقلاب اسلامى با شکست روبرو شود همه چیز را از دست می‌دهند و امروز با وجود انقلاب اسلامى ما مىگوئیم همه چیز داریم و آن روزهایى که مىگفتیم تنها هستیم از بین رفت، زیرا رمز پیروزى انقلاب فلسطین با پیروزى انقلاب اسلامى بدست می‌آید و حتماً با اتّحاد مسلمانان، قدس و سرزمینهاى اشغالى از زیر سلطه صهیونیسم خارج خواهد شد.() نماینده جنبش آزادى بخش اریتره یادآور شد: پیروزى انقلاب اسلامى براى سازمان آزادى بخش اریتره یک رویداد بزرگ و جنبش آزادى بخش مورو در این باره متذکر گردید: هنگام فرار شاه ایران، اطمینان پیدا کردیم انقلاب اسلامى پیروز خواهد شد، خصوص وقتى امام از پاریس به تهران عزیمت فرمودند و دیگر علماى دین تحت رهبرى ایشان به حرکت درآمدند، ما دریافتیم خون بر شمشیر پیروز است و این درس بزرگى براى ما بود.() سیف الدّین ایّوبى رهبر جمعیت اسلامى جزایر آنتیل گفت: زمانى که انقلاب اسلامى در ایران به ثمر رسید مسلمانان این جزایر آن را انقلاب خود دانستند، رهبر نظام اسلامى ایران قائد تمامى مسلمانان جهان اسلام و از جمله جزایر آنتیل مىباشد.() ابوبکر محمّد، نایب رئیس شوراى اسلامى در آفریقاى جنوبى اظهار داشت: مسلمانان این سرزمین همواره در آرزوى یافتن یک حکومت اسلامى اصیل بودند تا آن را الگوى حرکت انقلابى خود قرار دهند که هم اکنون با تحقق یافتن انقلاب اسلامى به آرزوى دیرینه خود دست یافته‌اند.() در مقاله‌اى درباره تأثیر انقلاب اسلامى بر نیجریه چنین مىخوانیم: زعامت امام خمینى در ایران و توفیق وى در برپایى جمهورى اسلامى در نیجریه تأثیر شگرفى داشته است به گونه‌اى که فعالیتهاى معارضه جویانه مردم نیجریه هم اکنون شامل طیف گسترده‌اى حرکتهاى خود جوش مىباشد که از الگوى انقلابى ایران متأثرند.() نفوذ انقلاب اسلامى ایران بر جنبشهاى کشور عراق در زمان اختناق حزب بعث و دیکتاتورى صدام حسین، هنگامى آشکار گردید که مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق از طرف گروهى از علما و روحانیان عراقى تحت رهبرى شهید سیّد محمد باقر حکیم پایه گذارى شد. این مجلس در سال 1361 براى متحد کردن و پیش بردن مبارزه علیه رژیم بعث شکل گرفت.() ظهور جنبشهاى اسلامى در کشورهاى حوزه خلیج فارس و جزیرة العرب پدیده‌اى کاملاً تازه است و تحت تأثیر مستقیم انقلاب اسلامى ایران بوجود آمده است البته عوامل دیگر هم در تسریع این روند دخالت داشته‌اند مثل شکاف اجتماعى عمیق میان اقشار گوناگون مردم، حاکمیت موروثى و خانوادگى بر این سرزمینها، سرکوب آزادىهاى اساسى، شکست جنبشهاى ملى گرایى عربى و راه حلهاى چپ گرایانه برخى روشنفکران سوسیالیست و چون غالب ناراضیان، شیعه مىباشند و از این تبعیضها بیش از دیگران رنج برده‌اند، گرایش یه سوى انقلاب اسلامى ایران شکل حادترى به خود مىگیرد. تأثیر انقلاب اسلامى ایران بر جنبشهاى خاورمیانه، بیش از هر کجا در کشور لبنان مشهود است. جنبش امل در اوایل دهه 1970 م توسط امام موسى صدر جهت سازماندهى جامعه شیعه بوجود آمد و اگرچه فعالیتهاى چشمگیرى انجام می‌داد اما در سیاستهاى لبنان جایگاه خاصى نداشت، اما بعد از پیروزى انقلاب و ناپدید شدن امام موسى صدر گسترش یافت و از سال 1982 م به بعد از بازیگران عمده صحنه سیاستهاى لبنان تبدیل شد. سرانجام بر اثر سیاستهاى خاصى که نبیه برى، رهبر جنبش امل، داشت، گروهى از مبارزان شیعه که به شدت از انقلاب اسلامى پیروى مىکردند و خود را از نظر سیاسى حامى امام خمینى می‌دانستند، تشکلى تحت عنوان امل اسلامى بوجود آوردند. آنان پس از چندى به مهمترین گروه شیعه یعنى حزب اللّه لبنان پیوستند.() شهید سید عباس موسوى که در صف مقدم جهاد علیه رژیم صهیونیستى قرار گرفت با هم فکرى جمعى از دوستان و شاگردانش جنبش انقلابى حزب اللّه لبنان را بوجود آورد که در سال 1984 م اعلام موجودیت کرد. بر اثر فشارهاى نظامى این جنبش، رژیم اشغالگر قدس که بخش هایى از لبنان را اشغال کرده بود در چهاردهم ژانویه 1985 م تصمیم به عقب نشینى از لبنان نمود و نخستین شکست رسمى خود را تجربه کرد. مقاومت قهرمانانه مردم این سرزمین که در حزب اللّه تبلور یافت بار دیگر برگ زرینى بر تاریخ لبنان مظلوم افزود و در ماه مه 2000 میلادى مطابق خرداد 1379 بعد از 22 سال به مرزهاى بین المللى باز گشت. در سال 2006 میلادى، تیر 1385 ش ارتش رژیم صهیونیستى به بهانه آزادسازى اسراى خود و به تحلیل بردن توانمندىهاى حزب اللّه و منزوى کردن این تشکّل شیعى تهاجم گسترده، وحشیانه و خونینى را علیه لبنان آغاز کرد اما حزب اللّه در مقابله با ارتشى قدرتمند و مورد حمایت استکبار جهانى مقاومت کرد و در نبردى سى و سه روزه جایگاه خود را به عنوان نیروى دفاعى و باز دارنده به اثبات رسانید و با تکیه بر ایمان و همبستگى ملّى لبنانىها اشغالگران را وادار به عقب نشینى نمود و افتخارات ارزشمندى را به ارمغان آورد.() در مصر انقلاب اسلامى تأثیرى عمیق اما غیر مستقیم بر جنبشهاى اسلامى داشته است، این اثرگذارى هم باعث رادیکال شدن برخى جنبشها شده و هم تحرکات میانه رو را براى رسیدن به اهداف خود تشویق کرده است. اوج این برنامه ترور انور سادات در اکتبر 1981 م توسط خالد اسلامبولى از سازمان الجهاد تحت رهبرى عبدالسلام فرج بود. مخالفت قوانین مصر با احکام شرعى، صلح سادات با اشغالگران قدس، دستگیرى، آزار و تحقیر مبارزین مسلمان دلایل از بین بردى وى بود.() جنبش الیسار الاسلامى به شدت از انقلاب اسلامى تأثیر پذیرفت و در نشریه خود از این نهضت بارها به دفاع برخاست و رهبرش بر کتاب حکومت اسلامى امام خمینى مقدمه مبسوطى نوشت و آن را به زبان عربى برگردانید، یکى از اعضاى این جنبش یعنى دکتر ابراهیم دسوقى کتابى درباره انقلاب اسلامى نوشت و تعدادى از آثار دکتر على شریعتى را به عربى ترجمه کرد. جنبش اخوان المسلمین دوران سادات، پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران انگیزههاى جدیدى براى فعالیتهاى خود پیدا کرد و در نشریات خود به دفاع از انقلاب ایران پرداخت و مصاحبه‌اى با امام خمینى انجام داد و آن را منتشر ساخت، جنبش مذکور در سال 1979 م کتابى تحت عنوان خمینى آلتروناتیو اسلامى به طبع رسانید، در مقالات تحقیقى که در مجله المختار الاسلامى درج مىکرد مسیر نهضت ایران را بررسى نمود و از تشیع به عنوان یکى از مذاهب رسمى اسلام دفاع کرد. این حرکت اسلامى در انتخابات سال 1984 م تعدادى نماینده به پارلمان مصر فرستاد.() نفوذ معنوى انقلاب اسلامى مشوّق رهبران برجسته جنبشهاى اسلامى تونس بوده است مهمترین آنها حرکة الاتجاه الاسلامى است که بعدها تحت عنوان حرکة النهضة تغییر نام داد، توسط راشد الغنوشى و عبدالفتاح مورو رهبرى مىشود، این حرکت بارها در نشریات خود انقلاب اسلامى را مورد ستایش قرار داد و امام خمینى را نمونه رهبر بیدار و انقلابى جهان اسلام توصیف کرد، یکى از رهبران آن در مقاله‌اى نوشت: پیروزى انقلاب اسلامى در ایران رویداد عظیمى بود که نسلهاى مسلمان را از رکود و گوشهگیرى نجات و انسان را به حرکت واداشت و ثابت کرد اسلام قادر است بر دشمنان پیروز گردد و گستاخترین نظام ضد مذهبى را واژگون نماید. به نظر راشد الغنوشى انقلاب ایران در مسیر بعثت پیامبراکرم(ص) قرار دارد.() مهمترین جنبش اسلامى در الجزایر که پس از انقلاب اسلامى در الجزایر شکل گرفت جبهه نجات اسلامى است که در مارس 1989 توسط دکتر عباس مدنى وعدّه‌اى دیگر از روشنفکران مسلمان بوجود آمد. در ژوئن 1990 م در جریان انتخابات شهردارىها از بین 612 کرسى جبهه نجات اسلامى با کسب 327 کرسى در مقابل 200 کرسى اکتسابى جبهه آزادى بخش ملّى به پیروزى رسید، پیروزى مزبور نظام حاکم بر الجزایر را چنان نگران ساخت که اصلاحات دموکراتیک را محدود نمود و به دنبال آن عباس مدنى و على بلحاج را به اتهام توطئه علیه امنیت کشور بازداشت کرد. با این وجود انتخابات سال 1991 به پیروزى بلامنازع جبهه نجات اسلامى منجر گردید امّا متأسفانه ارتش الجزایر به بهانه اختلال در امنیت کشور نتایج انتخابات جدید را لغو کرد و افراد زیادى از جمله رهبران جبهه نجات اسلامى را دستگیر و تحویل دادگاه نظامى داد.() در افغانستان جمعیتها، احزاب و تشکّلهاى سیاسى براى مبارزه با نظام حاکم بر این کشور و سلطه شوروى و نیز گروه طالبان بوجود آمده‌اند که از انقلاب اسلامى متأثر بوده‌اند، برخى از آنها عبارتند: از حزب اسلامى به رهبرى گلبدین حکمتیار، جمعیت اسلامى با هدایت برهان الدین ربانى، جبهه نجات اسلامى افغانستان به رهبرى صبغت اللّه مجدّدى. در سال 1368 هفت حزب شامل سازمان نصر نهضت اسلامى، پاسداران جهاد اسلامى، حزب دعوت اسلامى، نیروى اسلامى، شوراى اتفاق اسلامى و جبهه متحد اسلامى که همگى شیعه بودند حزب وحدت را تشکیل دادند که بعدها به دوشاخه خلیلى و اکبرى تقسیم شدند، دلیل این تفکیک همکارى یا عدم همکارى با دولت ربّانى بود، آصف محسنى در سال 1328 حزب حرکت اسلامى افغانستان را تشکیل داد. مهمترین تشکل سیاسى و نظامى ازبکهاى شمال افغانستان جنبش ملى اسلامى شمال افغانستان است، پایگاه اصلى آن در نواحى شمالى خصوص مزار شریف قرار داشت.() مردم مسلمان کشمیر علاقه فراوانى به انقلاب اسلامى دارند. شیخ تجعل از اعضاى برجسته جمعیت جامو و کشمیر در سال 1980 در سرینگر اعلام کرد: انقلاب اسلامى که توسط امام خمینى در ایران به وقوع پیوست بهترین سبک براى ماست تأثیر این انقلاب در تحوّلات اخیر کشمیر در انتخاب مساجد به عنوان پایگاههاى مبارزه و نیز در شعارهاى مبارزین این سرزمین قابل مشاهده است.() راستى چرا انقلاب اسلامى بر جنبشهاى اسلامى معاصر این گونه تأثیر گذاشته است؟ در پاسخ باید گفت آنان وجوه مشترکى که با یکدیگر همگرایى پیدا کرده‌اند دارند که عبارتند از: توحید کلمه و مصالح مشترک، آرمان مشترک، دشمن یکسان، وحدت گرایى و انسجام اسلامى، مردم گرایى و پایگاه قوى در میان ملّتها. محورهاى این تأثیرها عبارتند از: ـ1 تلاش براى دست یابى به نظامى اسلامى و تجدید حیات دینى و اجراى احکام شریعت. ـ2 بدست آوردن هویتى اصیل بر پایه بنیانهاى مذهبى و افزایش اعتماد به نفس. ـ3 برداشت نوینى از اسلام که مسلمان را براى نیل به حقوق خویش استوار و مقاوم مىکند. ـ4 رهایى از دایره تنگ ملّى گرایى، چپ گرایى و روى آوردن به اتحاد اسلامى. 5 ـ نقش برجسته علما در رهبرى جنبش و حرکتهاى سیاسى. ـ6 بوجود آوردن ارزشهاى فرهنگى نوین در هنگام مبارزه مثل جهاد، دفاع، شهادت، مقاومت، نهراسیدن از دشمن. ـ7 بسیج تودههاى مردمى به جاى تکیه بر خواص و برخى روشنفکران. 8 ـ قراردادن کانونهاى مقاومت و مبارزه در مساجد و محافل عبادى و تبلیغى. ـ9 گسترش حجاب اسلامى و حفظ شؤونات دینى در مناسبات اخلاقى و اجتماعى. ـ10 متداول گردیدن شعارهاى مردم ایران در جنبشهاى اسلامى و تظاهرات به سبک ایران.()  پىنوشتها:ـــــــــــــــــــــــ . سوره اعراف، آیه .158 . سوره انعام، آیه 19 بخشى از آیه. . سوره فرقان، آیه .1 . سوره سباء، آیه .28 . سوره ص، آیه .87 . پروفسور محمد حمید اللّه حیدرآبادى، استاد دانشگاه پاریس در کتاب الوثائق السیاسیه که در ایران توسط دکتر محمد مهدوى دامغانى ترجمه شده و نیز مرحوم آیت اللّه على احمدى میانجى در کتاب مکاتیب الرسول این نامهها را گرد آورده‌اند. . فروغ ابدیت، آیت اللّه جعفر سبحانى، ج 2، ص 209 ـ .208 . سوره توبه، آیه 33 و نیز سوره صف،آیه 9. . سوره صف، آیه 8. . دنیاى اسلام از پیدایش تا تجدید حیات، عبدالغنى مغربى، ترجمه شیوا رضوى، ص .25 . چگونگى گسترش اسلام، توماس آرنولد، ترجمه حبیب اللّه آشورى، ص 46 ـ 44. . اسلام، دیروز فردا، لوئى گارده و محمد ارغون، ترجمه محمد على اخوان، ص 34. . اسلام در جهان امروز، مارسل بوازار، ترجمه د.م. ى، ص 82. . همان، ص 153. . همان، ص 182. . انسان دوستى در اسلام، مارسل بوازار، ترجمه محمد حسن مهدوى اردبیلى، غلامحسین یوسفى، ص 138 ـ 132. . همان، ص 140 ـ 139. . در جستجوى راه از کلام امام (دفتر دهم: انقلاب اسلامى)، ص 434 ـ .433 . همان، ص .434 . همان، ص .435 . همان، ص .438 . همان، ص .444 . همان. . همان، ص .445 . همان، ص .446 . همان، ص 444 ـ 443. . صحیفه امام، ج 12، ص .148 . همان، ج 13، ص .281 . حدیث ولایت، ج 1، ص .359 . اقتباس و گزینش از کتاب انقلاب اسلامى در چشم انداز دیگران. . اسرار خودى و رموز بى خودى، محمد اقبال لاهورى، محمد حسین مشایخ فریدنى، ص 73. . روزنامه جمهورى اسلامى، بیستم مرداد .1359 . روزنامه اطلاعات، نهم فروردین .1361 . روزنامه جمهورى اسلامى، 16/2/.1359 . نشریه امّت اسلامى، ش 22، 20/11/1359. . همان، مأخذ. . همان. . انقلاب اسلامى در چشم انداز دیگران، ص .89 . روزنامه جمهورى اسلامى 19/11/.1360 . انقلاب اسلامى در گستره نظام بین الملل، سید نادر علوى و علیرضا قربانى، .78 . همان، ص .84 . همان، ص 95 ـ 94، مشاهیر سیاسى قرن بیستم، احمد ساجدى، ص426. . امّت مسلمان، دیروز، امروز، از نگارنده، ص 132. . جنبش اسلامى در جهان عرب، هرایر کمیجان، ترجمه حمید احمدى، ص 152 ـ .151 . انقلاب اسلامى در گستره نظام بین الملل، ص 117 ـ .116 . تونس از استقلال تا امروز، کیهان، 26/8/1366 مجله العالم، ش 54 22 فوریه 1985 م، ص 66، مقالات حرکة الاتجاه اسلامى فى تونس، دارالکروان الطباعه و النشر و التوزیع، پاریس 1984 م، ص 79 ـ 77. . سرزمین اسلام، ص 364 ـ 363، فصلنامه قرائات سیاسیه، ش 2، سال 1992 م. . انقلاب اسلامى در گستره نظام بین الملل، ص 142 ـ .136 . همان، ص .149 . نک: انقلاب اسلامى ایران و جنبشهاى جهان اسلام، مرتضى شیرودى، رواق اندیشه ش 30، خرداد 1383.

تعداد مشاهده مقاله: 99