خودکشی تدریجی با دخانیات

«و لا تلقوا بایدیکم إلی التخلکة»

خود را با دستهای خود در هلاکت نیندازید.

دکتر سید حسن عارفی

مواد شیمیائی و فارماکولژی که از سوختن توتون حاصل می شود.

اگر دود حاصل از سوختن توتون را به وسیله مواد سرد کننده با عبور دادن از صافی متراکم کنیم، دود به دو قسمت تقسیم می شود:

1. ذرات موجود در دود توتون روی هم انباشته شده و به جسمی به رنگ قهوه ای تیره شبیه قیر به نام تارتوتون یا توتون متراکم شده تبدیل می شود.

2- گازهای موجود در دود توتون.

بنابراین دود حاصل از سوختن توتون مخلوطی از گازها و ذرات ریز قیری شکل می باشد که بطور کلی آن ها را به دو فاز تقسیم می کنند:

1- فاز گازی ـ که شامل مواد گازی شکل مثل نیتروژن و اکسیژن و منواکسید کربن و ترکیبات دیگر گازی می باشند.

2- فاز ذرات ـ که شامل نیکوتین و ذرات متراکم بنام تار توتون می باشند.

دود سیگار برگ و پیپ از نظر شیمیائی قلیائی و دارای پ ـ هاش در حدود 5/8 می باشند. نیکوتین موجود در دود آنها غیر یونیزه و محلول درلیپید می باشد. بنابراین بسادگی از راه دهان جذب می شود بهمین دلیل دود سیگار برگ و پیپ بیشتر از طریق جذب مستقیم مخاطی دهان و حلق و حنجره سبب ایجاد ضایعات در این نواحی می شوند.

دود سیگار معمولی اسیدی و پ ـ هاش در حدود 3/5 دارد. و نیکوتیم موجود در دود آن یونیزه و غیر قابل حل شدن در چربی ها می باشد.

بنابراین، مقدار قابل ملاحظه ای از آن در صورتی جذب بدن می شود که به داخل ریه ها وارد شود.

دود پیپ و سیگار برگ تحریک کننده مجاری تنفسی است و دود سیگار معمولی کمتر از دود پیپ و سیگار سبب تحریک مجاری هوائی ریشه می شود.

بهمین دلیل، دود سیگار معمولی برای استنشاق بیشتر مورد علاقه معتادین است و بین 90-10 درصد آن استنشاق می شود.

با آتش زدن بر سر یک سیگار، دود از دو قسمت خارج می شود:

1- دود از ناحیه آتش سیگار به هوای خارج می رود که آنرا «سایداستریم» نامند.

2- با پک زدن، دود حاصل از سوختن سر سیگار با فشار منفی تنفسی طول سیگار را طی می کند و همراه  این دود مقداری هوا از طریق منافذ ریز کاغذ سیگار نیز به داخل مسیر جریان دود کشیده می شود که آنرا «مین استریم» نامند.

دود ساید استریم غلیظتر از مین استریم می باشد.

به تدریج که دود حاصل از سوختن توتون طول سیگار را طی می کند، ذرات بسیار زیادی از دود در قسمتی از سیگار که آتش به آن نرسیده است، جمع می شود. این ذرات به همراه توتون در مراحل بعدی در معرض آتش سیگار قرار می گیرند.

به عبارت دیگر با ادامه پک زدن به یک سیگار معمولی به تدریج دود جریان اصلی غلیظتر و متراکم تر می شود.

به همین دلیل افرادی که یک سیگار را تا انتها می کشند (مثل معتادین انگلیسی) بیشتر زیان می بینند، تا افرادی که سیگار را تا نصف کشیده و نیمه تمام به دور می اندازند (مثل معتادین آمریکائی).

سوختن توتون داخل یک سیگار و کاغذ سیگار سبب ایجاد مواد شیمیائی می شود که با نوع کاغذ و نوع توتون متفاوت است.

برگ توتونهائی که با متد «و یرجی نیا» آماده و مصرف می شوند (در این متد برگ توتون را بعد از جمع آویر از مزارع با کوره ای حرارت می دهند) قند موجود در برگ توتون حفظ می شود.

برگ توتونهائی که با متد «ماری لاند» آماده و مصرف می شوند (در این متد برگ توتون را به مدت چند هفته در هوای معمولی قرار می دهند) قند موجود در برگ توتون هشم می شود و از بین می رود.

تأثیر دود دخانیات بر موجود زنده:

موادی که در دود دخانیات وجود دارند از نظر اثر بر روی موجود زنده ترتیب ذیل تقسیم می شوند:

الف) مواد سرطانزا که به دو گروه تقسیم می شوند:

1- موادی که شروع کننده و ایجاد کننده سرطان می باشند که آنها را مواد کارسنیوژن یا کانسراینی شی تیور نامند.

2- موادی که سبب تولید سرطان نمی شوند ولی سبب تسریع در ایجاد سرطان به وسیله مواد سرطانزای دیگر می شوند. این مواد را کوکارسینوژن نامند.

ب) مواد محرک که سبب تحریک مخاط دستگاه تنفس و سبب ترشح موکوس از مخاط برونش ها و وقفه عمل مژک های داخل برونش ها می شوند (مژک ها برجستگی های کوچکی در داخل مجاری هوائی ریه می باشند که با حرکات هم آهنگ خود، یک قشر از موکوس را دائماً به طرف دهان در جریان می اندازند و بدین طریق گرد و غبار و میکروبها را از اعماق ریه به خارج می رانند)

بعضی از این مواد تحریک کننده کوکارسینوژن نیز می باشند. این مواد ایجاد سرفه و تنگ کردن مجاری تنفسی می شوند.

ج) موادی که روی سیستم عصبی و قلب و عروق و بافتهای دیگر اثر می کنند مثل نیکوتین.

د) موادی که در نقل و انتقال اکسیژن و استفاده بافت ها از اکسیژن، نقص ایجاد می کنند. مثل منواکسید کربن مقدار مواد سرطانزا و مواد محرک و نیکوتین و منواکسید کربن در دود انواع توتونها، طریقی که توتون می سوزد متفاوت است.

افزودن مواد شیمیائی مثل نیتریت به توتون سبب سوختن سریع تر توتون می شود و دود حاصل از این توتون ها دارای مواد غلیظ شده کمتر خواهد بود.

انواع کاغذ های سیگار در سرعت سوختن توتون تأثیر دارد. کاغذهائی که حاوی سولفات آمونیوم باشند سرعت و توانائی بیشتری به سوختن توتون می دهد.

 

عواملی که در جذب مواد مختلف دود موثرند:

بطور کلی عوامل ذیل در جذب مواد مختلف دود دخانیات موثرند:

1. نوع توتون.

2. حرارتی که توتون در آن حرارت می سوزد.

3. طول سیگار.

4. تعداد سوراخ های کاغذ سیگار

5. موادی که به سیگار اضافه شده است.

6. وجود و عدم فیلتر.

از سوختن هر سیگار معمولی در حدود 500 میلی گرم دود از جریان اصلی خارج می شود که 92% آن به شکل فاز گازی و 8% آن به شکل فاز ذرات است.

دود جریان اصلی حاوی 5-2 بلیون ذرات در هر سانتی متر مکعب است که اندازه این ذرات بین 1-1/0 میکرون است.

درجه حرارت در ناحیه آتش سیگار در حدود 800 درجه سانتی گراد است. در این درجه حرارت، توتون می سوزد و در حدود 4000 نوع مواد شیمیائی بوجود می آید. در نتیجه حرارت زیاد، بعضی از مواد، تجزیه شده و مواد جدیدی را به وجود می آورند که این عمل را بنام پیروزیس نامند و از ترکیب بعضی ملکولها مواد جدیدی حاصل می شود که این عمل نوسازی را پیروسنتسیس نامند.

مهمترین موادی که در فاز گازی دود دخانیات می توان نام برد عبارتند از:

1-    منو اکسید کربن.

2-    دی اکسید کربن

3-    اکسید های نیتروژن

4-    آمونیا

5-    نیترو زامین

6-    سیانید هیدروژن

7-    ترکیبات حاوی سولفارهای متصاعد شده

8-    نیتریل و ترکیبات حاوی نیتروژنی دیگر

9-    هیدروکربن متصاعد شونده

10-                       الکل

11-                       الدهیدها

12-                       کتوها که شامل مواد ذیل است: الف) استالدهید ب) فورم الدهید پ) آکرولئین.

13-                       نیتریک اکسید

14-                       نیتروژن دی اکسید

15-                       کروزول

16-                       آمفنول

17-                       آستون

18-                       آستونیتریل

19-                       اکریلونیتریل

20-                       بنزیلن

 

مهم ترین موادی که در فاز ذرات دود دخانیات می توان نام برد عبارتند از:

1-    نیکوتین.

2-    آب

3-    تار توتون یا مواد قیری شکل که شامل مواد: الف) د. د. ت. ب) دی متیل امین. ج) بوتی لامین. د) اندرین. ه‍) فورفورال. و) هیدرو کربنهای پلی سیکلیک اروماتیک ز) نیترو زامینهای نان و لاتیل. ح) آمین های اروماتیک. ط) پلی سیکلیک هیدرو کربن بنزو آلفاپیرن. ی) یونهای فلزی و مواد رادیو اکتیو مثل پولونیوم، سرب، نیکل، کادمیوم.

 

در ذیل تعدادی از مواد موجود در دود ناشی از سوختن توتون را با اثراتی که در انسان دارند ذکر می کنیم:

1-    تار که عبارت از قسمتی تار دود است که به هم پیوستن ذرات موجود در دود غیر از نیکوتین و آب حاصل می شود، دارای خاصیّت و اثر سرطانزائی می باشد.

2-    پلی نوکلئر اروماتیک هیدروکربن که دارای خاصیت و اثر سرطانزائی می باشد.

3-    نیکوتین که دارای اثر تحریک کننده و اثر تخفیفی بر روی گانگلیونها است.

4-    فنون که دارای اثر و خاصیت تحریک کنندگی مخاط دستگاه تنفسی و تقویت کننده اثر مواد سرطانزای دیگر است.

5-    کرزول، اثر و خاصیتی مشابه فنول دارد.

6-    بتا نفتی لامین که دارای اثر و خاصیت سرطانزائی است.

7-    ان نیترو سونور نیکوتین که دارای خاصیت و اثر سرطانزائی است.

8-    بنزو پیرن که خاصیت و اثر سرطانزائی دارد.

9-    بنزو آلفا انتراسن خاصیت و اثر سرطانزائی دارد.

10-                       فلزات به مقدار بسیار کم مثل نیکل و پلونیوم که دارای خاصیت و اثر سرطانزائی می باشند.

11-                       ایندول که دارای خاصیت تسریع کننده در تومورها می باشند و سرعت در رشد تومورها ایجاد می کنند.

12-                       کربازول، خاصیّت و اثری مشابه ایندول دارد.

13-                       منواکسید کربن که دارای خاصیت و ایجاد نقص در انتقال اکسیژن و مصرف اکسیژن می باشد.

14-                       اسید هیدروسیانیک که دارای خاصیت و اثر تحریکی بر روی مجاری تنفسی و دارای خاصیت سمی بر روی مژک ها می باشد که این عمل را سیلوتوکسین نامند.

15-                       استا الدهید که دارای اثر مشابه هیدروسیانیک اسید می باشد.

16-                       اکرولئین، دارای خاصیت و اثری شبیه استاالدهید می باشد.

17-                       آمونیا دارای خاصیّتی شبیه اثر اکرولئین است.

18-                       فورمالدهید دارای خاصیتی شبیه آمونیا است.

19-                       اکسید نیتروژن اثر آن شبیه فورمالدهید است.

20-                       نیتروزامین دارای اثر سرطانزائی می باشد.

 

تراکم مواد سمی موجود در دود دخانیات بیش از حدودی است که از نقطه نظر سمی در محیط صنعت تعیین شده است.

در مطالعه ای که در دانشگاه واترلو به عمل آمد به این نتیجه رسیدند که در دود حاصل از سوختن توتون و در خاکستر باقیمانده آن، سرب و کادمی یوم وجود دارد. و جالب است که در ریه بیماران معتاد به دخانیات که به عللی مرده اند، بعد از مرگ ریه آنها را مورد بررسی قرار داده اند، سرب و کادمی یوم در ریه آنها یافت شده است.

 

مصرف دخانیات و مسائل روانی:

روانشناسان و روان کاوان و روانپزشکان معتقدند که شخصیت وضع روانی معتادین به دخانیات با افراد غیر متعاد متفاوت است برای نمونه:

- بررسی آماری نشان می دهد که معتادین به دخانیات بیشتر از غیر معتادین تصادف اتومبیل می کنند.

معتادین به دخانیات با خصوصیات اخلاقی که دارند بیشتر در زندگی زناشوئی همسر خود را طلاق می دهند یا طلاب می گیرند.

از 25 مطالعه ای که در بین سالهای 1970-1956 انجام شده معتادین به دخانیات را از نظر برونگرائی و درون گرائی بررسی کرده اند، 22 مطالعه نشان داده است که معتادین به سیگار بیشتر برونگرا می باشند.

(برونگرا فردی است که توجهش بیشتر به ظواهر خارجی معطوف است و از انجام کار مفید و مؤثر ضعیف تر از درون گرا، می باشد).

معتادین به دخانیات از نقطه نظر سطح بیداری در سطح پائین تر از معمول قرار داند و با مصرف دخانیات بیدارتر می شوند تا بتوانند در اجتماع مشابه افراد غیر معتاد فعالیت کنند.

دانشمندانی مثل «هاگ»، «لارسون»، «فروید»، و دیگران معتقدند که قرار دادن سیگار و چپق و پیپ و غیره در بین لبها و دهان مشابه عملی است که نوزادان با پستانک انجام می دهند و این عمل سبب ارضاء احساس لذت دهانی آنها می شود.

گذاشتن پستان مادر در اوائل تولد در دهان نوزاد، نوشیدن شیر از شیشه و بعد از چندی گذاشتن پستانک (گول زن) در دهان و در سنین بالاتر خوردن غذا و سن بالاتر و بلوغ گذاشتن سیگار یا یک وسیله دود کننده دیگر همه و همه برای اغناء حسی است که در دهان وجود دارد و گذاشتن سیگار یا هر وسیله دود کننده دیگر برای ارضاء این حس دهانی است.

به عبارت علمی تر معتادین به دخانیات از نقطه نظر ارضاء مرحله دهانی در محله طفولیت باقی مانده اند.

بعضی مطالعات نشان می دهد که مصرف دخانیات سبب افزایش کار موثر و تمرکز فکری و افزایش حافظه می شود و عده ای از معتادین ادعا می کنند که مصرف دخانیات سبب کاهش خشونت و تهاجم به دیگران می شود. به عقیده اکثر محققین اثرات ذکر شده در دو سطر فوق می تواند ناشی از تلقین و یا تقلید کورکورانه باشد که در ذیل ذکر خواهیم کرد.

اکثر معتادین معتقدند که مصرف دخانیات برای آنها لذت بخش است.

به نظر می رسد مهمترین عامل در اعتیاد به دخانیات حالت روانی خاصی است که دانسته یا ندانسته تقلید از بزرگتر ها و رهبران محیط های کوچک (مدرسه، منزل) و یا بزرگ (اجتماع) می کنند. در عمل با ذکر موارد ذیل می توان در مطالب روانی ذکر شده فوق تا حدودی شک کرد و افراد معتاد را در اکثر موارد سالم دانست و علل معتاد شدن آنها را صرفاً تقلید کورکورانه بحساب آورد. این موارد عبارتند از:

1- در طول 18-17 ساعت روزه دارای در ماه مبارک رمضان، میلیون ها مسلمان که اکثراً از سیگار کش های قهار می باشند دخانیات مصرف نمی کنند و بازده کار آنها، ضریب هوش آنها، خصوصیات اخلاقی آنها و سطح بیداری اکثر آنها با روزهای غیر روزه داری تفاوت زیادی ندارد. با وجود نکشیدن سیگار مسئله مهمی از نظر عوارض محرومیت برای آنها ایجاد نمی شود.

2- معدنچیان و کارگرانی که در اعماق زمین کار می کنند (مثلاً در معادن اورانیوم) در اکثر موارد اجازه مصرف دخانیات در اعماق زمین را ندارند. عدم استعمال دخانیات در چنین افراد، نقصی از نظر کار مؤثر، فعالیت مغزی، کار مفید ایجاد نمی کند.

3- کلیمیان ارتودوکس که در روز های شنبه حق روشن کردن آتش را ندارند و در روزهای شنبه سیگار نمی کشند، نکشیدن و مصرف نکردن دخانیات تفاوتی از نظر بازده کار و کار مؤثر و ضریب هوشی و مهارت کاری بین روزهای شنبه و روزهای دیگر هفته برای آنها ایجاد نمی کند.

4- عده زیادی از مسئولین بالای مملکتی و افراد پر کار و فعال ما نیز در سال های اخیر ترک دخانیات کرده اند نه تنها اشکالی از نظر تمرکز فکری و کار مؤثر و سطح بیداری برای آنها بوجود نیامده بلکه بعد از ترک دخانیات از نظر جسمی سالمتر، و قوی تر شده اند و قیافه آنها بشاش تر و خندان تر و بیدارتر و باهشو تر و فعال تر و موثرتر می باشد.

نتیجه آنکه ما توجیهات روانشناسان و روانکاوانی چون «فرویدها» و «راسل ها» که غرق در شهوت و مادی گری بوده اند قبول نداریم و مبنای فکری و عقیدتی ما اتکال به نیروی لایزال خداوندی، اراده قوی انسانی و پیروی از تعالیم انسان ساز اسلام است و تقلید از چرچیل ها و هنر پیشه های مبتذل برای ما قبیح و ننگ محسوب میشود. ادامه دارد

 

تعداد مشاهده مقاله: 191