تأثیر دخانیات بر بدن انسان

خودکشی و دیگر کشی تدریجی با دخانیات

دکتر سید حسن عارفی(4)

درمان معتادین به دخانیات

«Ÿwur (#qà)ù=è? ö/ä3ƒÏ‰÷ƒr'Î/ ’n<Î) Ïps3è=ök­J9$# »

خود را با دستهای خود در هلاکت نیندارید.

(سوره بقره- آیه 195)

1- شوک الکتریکی:

 شوک الکتریکی در رفتار درمانی مورد استفاده است. گو اینکه در آزمایشگاه قابل انجام ولی در انسان مشکل و تقریباً غیرممکن است. زیرا شخص معتاد به انجام الکتروشوک و انجام آن با رضایت شخص معتاد غیر ممکن است.

2- مصرف سریع دخانیات:

شخص معتاد با سرعتی بیش از معمول با سرعت زیاد و مکرر پک به سیگار می زند و در حدود هر 6 ثانیه یک پک می زند.

مطابق بررسی و مطالعات اشماهال و لیک تنستین و هاریس در 1972 و لیک تنستین و همکاران او در 1973 گزارش داده اند که 60% افراد مورد مطالعه در این تجربه ترک سیگار کرده اند.

در مطالعه فوق شخص مصرف کننده دخانیات دود دخانیات را از جریان هوای گرم و متراکم که به طرف صورت او جاری است، دریافت می کند.

مورد استفاده قرار دادن روش فوق برای ترک دخانیات کمتر مورد موافقت معتادین بوده است.

3- دارو:

انواع داروها برای ترک دخانیات مصرف شده و به طور کلی سه نوع دارو مورد استفاده قرار گرفته است:

الف- داروهائی که شباهت به نیکوتین دارند. تحقیقات در این باره از سال 1930 شروع شد و اولین بار لوبلین مورد استفاده قرار گرفت. ولی ثابت شد داروی مؤثری برای هدف فوق نیست.

(مطالعات مجدد در 1969 توسط برن استین انجام شد).

مصرف بعضی داروهای تحریک کننده یا آرام بخش در ابتدای ترک دخانیات ممکن است مؤثر باشد، ولی وایت هد و داو یس در 1964 اثرات محرک متتل فنیدیت را با آرام بخش های ضعیف مثل دیازپام مقایسه کردند و تفاوتی با داروهای بی اثر نداشتند.

مطابق مطالعات استین در 1987، اگر قسمتی از احساس لذت مصرف دخانیات به واسطه آزاد شدن مواد مخدر داخلی به دست می آید، بنابراین تجویز مصرف داروهای ضد مواد مخدره ممکن است در ترک دخانیات مؤثر باشد.

مدارکی که توسط دانشمندانی مثل میل در 1980 ارائه شد نتیجه گرفت که تزریق مکرر داخل وریدی نالوکسون سبب کاهش مصرف دخانیات می شود.

کین و کاراس در 1980 به این نتیجه رسیدند که تزریق زیر جلدی نالوکسون سبب کاهش مصرف دخانیات می شود.

نالوکسون دارای اثر موقتی و کوتاه است و داروئی با خاصیت نالوکسون ولی با اثر طولانی مؤثر خواهد بود. منطقی به نظر می رسد که مؤثرترین دارو بر ضد دخانیات برای ترک آن از نقطه نظر سایکوفارما کولژی نیکوتین می باشد.

نیکوتین به شکل قرص از راه دهان مصرف می شود، ولی به علت اشکال جذب و متابولیسم در کبد، زیاد مؤثر نیست. ولی آدامس های محتوی نیکوتین که توسط راسل ارائه شد، آدامس نیکوتین دار می تواند سطح خونی نیکوتین را به قدری بالا ببرد که هم سطح مصرف نیکوتین از راه استنشاق می باشد.

بنابراین به عقیده راسل مصرف آدامس نیکوتین دار در درمان و در ترک اعتیاد به دخانیات مؤثر است به عقیده اوهلین و وست لینگ در 1972 و برنت مارک و اوهلین و وست لینگ در 1973 مصرف آدامس نیکوتین دار سبب پوسکا و همکاران و بجور کویست و کوسکلا در 1979 مصرف آدامس نیکوتین دار سبب ترک عده زیادی از معتادین می شود ولی در زمان طولانی تفاوتی با مواد بی اثر نداشته است. بدین ترتیب که پوسکا و همکاران او گزارش دادند که بعد از 6 ماه مصرف آدامس نیکوتین دار 35% معتادین ترک دخانیات کرده اند در حالی که 6 ماه بعد از مصرف آدامس نیکوتین دار (هر آدامس حاوی دو میلی گرم نیکوتین) 23 درصد معتادین ترک دخانیات کردند. در حالی که 6 ماه بعد از مواد بی اثر فقط 5% معتادین ترک دخانیات کرده بودند.

برانت مارک و همکاران او دریافتند که آدامس نیکوتین دار در معتادینی که مصرف دخانیات آنها زیاد است در ترک این افراد مؤثر است.

در قدیم از کنیدین برای درمان معتادین به دخانیات استفاده می کردند، ولی خطرناک بودن این دارو و بخصوص توقف قلب بعد از فعالیت بدنی و ورزش ممکن است اتفاق افتد.

(الکساندر در 1963 مقاله ای در مجله لانست منتشر کرد و علت توقف قلب در موقع ورزش و فعالیت های بدنی را ناشی از بالا رفتن سطح پتاسیم سرم دانست).

عده ای برای درمان معتادین به دخانیات از اسید اسکوربیک استفاده کرده اند، گو اینکه بی ضرر است ولی اثر این ویتامین مورد بحث است.

کلینیک ضد اعتیاد به دخانیات و طرق دیگر درمانی

صدها کیلینیک در مبارزه با دخانیات تأسیس شده است که اطلاعات کافی در اختیار معتادین قرار می دهد و آنها را تشویق به ترک دخانیات می کند و کسانی که خواهان ترک دخانیات باشند به وسیله کلینیک ها حمایت و هدایت می شوند.

ریچز در 1978 گزارش داد که بعد از 5 روز مراجعه به کلینیک های ضد اعتیاد دخانیات نتیجه ترک دخانیات 80- 70% و بعد از 3 ماه 30% و بعد از یک سال از این رقم کمتر است.

اجراپ در سوئد و راسل در 1970 گزارش دادند که نتیجه کار کلینیک ها در حدود 28- 12% سبب ترک دخانیات شده.

راههای دیگر ترک دخانیات شامل استفاده از طب سوزنی هیپنوتیزم و محروم کردن از احساس حسی است.

چوی و همکاران او بنامهای پورنل جافه 1978 گزارش دادند که بیش از نصف یک بیش از نصف یک گروه 33 نفری در فاصله 25- 2 ماه بعد از گزارش تکمه فلزی زنگ نزن در هر گوش، ترک دخانیات کرده اند. مطابق گزارش گروب گلاس و لوی در 1978 درمان معتادین به دخانیات توسط طب سوزنی سبب تنفر شخص معتاد به مزه و بوی توتون می شود.

قضاوت راجع به اثر طب سوزنی در ترک اعتیاد دخانیات مشکل است زیرا شخص معتاد آگاه به آنچه انجام می شود بوده و داروئی مثل دیازپام نیز مصرف می شود.

نتیجه هیپنوتیزم درمانی در ترک دخانیات هنوز کاملاً روشن نیست.

ترک اعتیاد به دخانیات بوسیله متد محروم کردن احساس حس توسط سودفلد، وای کارد در 1974 مورد استفاده قرار گرفت.

بدین ترتیب که اشخاص معتاد را به مدت 24 ساعت در محلی تاریک و کاملاً بدون صدا در حالی که فقط غذای مایع استفاده می کردند تحت نظر قرار دادند.- 12 ماه بعد از اجرای این متد درمانی در حدود نیمی از معتادین به دخانیات ترک اعتیاد کرده بودند. بنابراین، این متد تا حدودی مؤثر ولی غیر قابل اجرا می باشد. فیلیپس در کتاب خود توصیه می کند ترک دخانیات به تدریج انجام شود تا عوارض محرومیت کمتر ظاهر شود.

نتیجه ترک دخانیات

بعد از ترک کامل مصرف دخانیات، خطرات احتمالی و درصد مرگ و میر به تدریج کاهش می یابد و بعد از 10 سال احتمال مرگ و میر برابر یک شخص غیر معتاد خواهد بود.

در بین سالها65- 1951 نیمی از پزشکان معتاد به دخانیات در انگلیس ترک اعتیاد کردند و آمار نشان داد که مرگ و میر پزشکان در سالهای بعد کاهش یافت و درصد احتمال سرطان ریه در سنین 64- 35 در آنهائی که ترک سیگار معمولی کرده اند 38% کاهش یافت.

ادامه دارد

 

مرگ و میر پزشکان معتاد به دخانیات بیشتر ناشی از بیماریهای ذیل بوده است:

1- بیماری های عروق کرونر قلب.

2- بیماری های برونشیت مزمن.

3- سرطان ریه.

دو سوم مرگ و میر معتادین به سیگار معمولی در بین پزشکان به علت یکی از بیماریهای فوق بوده است.

آمار نشان می دهد که بعد از ترک سیگار معمولی توسط پزشکان انگلیسی مرگ و میر به علت بیماریهای فوق کاهش یافته است.

معتادینی که سیگار معمولی را ترک می کنند، به تدریج احتمال مبتلی شدن به سرطان ریه در آنها کاهش می یابد.

در مطالعات دقیق روی پزشکان انگلیسی نشان داده شده که 5 سال بعد از ترک مصرف سیگار معمولی احتمال مبتلا شدن به سرطان ریه به نصف تقلیل یافت و بعد از 25 سال تفاوت زیادی بین آنها و اشخاصی که ابداً معتاد به دخانیات نبوده اند، وجود نداشته است. آنچه از مطالعات و مطالب فوق نتیجه گرفته می شود به ترتیب عبارتند از:

1- مصرف سیگار معمولی در انسان سرطان زاست وسبب بروز سرطان ریه و غیره می شود.

2- قطع مصرف سیگار معمولی احتمال مبتلا شدن به سرطان را به تدریج کم می کند، 15 سال بعد از قطع و ترک اعتیاد احتمال مبتلی شدن به سرطان برابر اشخاص غیر معتاد می شود.

اشخاصی را که مصرف سیگار معمولی را ترک می کنند، به نام اکس اسموکرنامند.

منحنی فوق نتیجه گیری از مطالعات محققین انگلیسی به نامهای دال و هیل می باشد. چنانکه مشاهده می شود با شروع ترک دخانیات به تدریج ولی سریعاً احتمال سرطان ریه سقوط می کند.

در مطالعاتی که در آلبانی و فرامینگهام انجام شد، مدارکی که دال بر کاهش عوارض ناشی از مصرف دخانیات بعد از ترک آن ارائه شده بود مورد تائید مجدد قرار گرفت.

ترک دخانیات سبب کاهش اسپاسم و انسداد عروق انتها می شود. کمیسیونی تحت نام کمیسیونی اجتماعی برای تحقیقات بیماریهای قلب پیشنهاد کرده است که باید کوشش در ترک دخانیات شود و فروش و آگهی های تجارتی دخانیات باید محدود شود و برنامه های آموزشی وسیع در عدم استعمال و ترک دخانیات و در نهایت از بین بردن و متوقف کردن صنعت دخانیات راه اساسی در برانداختن این سم کشنده است.

به عقیده بال و ترنر در 1974 ترک مصرف دخانیات سبب کاهش خطرات قلبی و عروقی می شود.

به عقیده بنت ولورنس در کتاب کلینیکال فارما کولژی، در صورتی که افراد معتاد اعتیاد به دخانیات را ترک کنند، احتمال سکته قلبی مجدد کاهش می یابد.

راد و روس و شفارد در 1972 چنین منتشر کردند که ترک دخانیات سبب افزایش وزن به مقدار 5- 4 کیلو گرم می شود.

این افزایش وزن در نتیجه تجمع چربی اضافه در بدن است افزایش چربی بدن بعد از ترک دخانیات سبب کاهش قدرت ائروبیک به ازای واحد توده بدن می شود.

مدارک قوی وجود دارد که ترک مصرف دخانیات بعد از انفارکتوس قلبی ار مرگ ناگهانی می کاهد.

گوتن برگ و سپس ویل هلم سن و همکاران در 1975 به این نتیجه رسیدند که کسانی که انفارکتوس قلبی کرده اند اگر به مصرف دخانیات ادامه دهند 10% آنها در 2 سال آینده فوت می شوند، در حالی که اگر ترک دخانیات کنند 5% فوت خواهند کرد.

مشابه گزارش فوق از دو بلین توسط هی کی و همکاران او در سال 1978 گزارش شده است.

اثر اعتیاد به دخانیات در ناتوانی عمومی

مصرف دخانیات نه تنها عمر را کوتاه می کند بلکه سبب طولانی کردن دوره بیماری های مختلف می شود برای مثال یک شخص غیر معتاد ممکن است به سرماخودگی معمولی مبتلا شود و در عرض 3 روز بهبودی کامل می یابد، ولی شخص معتاد به سیگار معتاد مدت طولانی تر از عوارض سرما خوردگی رنج می برد. و حتی ممکن است عوارضی که در شخص غیر معتاد ظاهر نمی شود در او تظاهر کند مثل سرفه، خلط چرکی و غیره.

اگر شخص غیر معتاد به سیگار معمولی انفار کتوس قلبی کند(و ریسک فاکتوری غیر از سیگار سبب انفار کتوس قلبی او شده باشد) معمولاً مدت زمان کوتاهتر دوره نقاهت بیماری را طی می کند و عوارض کمتری دارد.

اما شخص معتاد به سیگار اگر انفارکتوس قلبی کند عوارض زیادی خواهد داشت و هم دوره نقاهت او طولانی و بعد از بهبود ناتوانی او شدید خواهد بود.

بیمارانی که در نتیجه برونشیت مزمن یا آمفیزم فوت می شوند. معمولاً در 10- 5 سال آخر عمر خانه نشین و یا اکثراً در بیمارستانها بستری هستند و معمولاً از تنگی نفس و سرفه های خلط آور رنج می برد.

به عبارت دیگر افراد معتاد به دخانیات در مقابل ابتلا به بیماریها زخم پذیرتر از افراد غیر معتاد می باشد.

آمار نشان می دهد که به علت مصرف دخانیات (سیگار معمولی) سالانه میلیونها روز کار مؤثر در هر کشور از بین می رود که ناشی از زخم پذیری معتادین بیش از غیر معتادین است.

کسانی که معتاد به سیگار معمولی می باشند احتمال آنکه به سن بازنشستگی برسند کمتر از افرادی است که معتاد نیستند. و اگر اشخاص معتاد به سیگار معمولی به سن بازنشستگی هم برسند اکثراً از لذت دوران بازنشستگی برخوردار نخواهند شد. بعضی اشخاص از ابتدای عمر و از آغاز زندگی در کوشش و تکاپوی بوده اند تا در دوران بازنشستگی زندگی آرام و لذت بخشی داشته باشند و از دوره بازنشستگی لذت کافی ببرند.

آمار نشان می دهد که آنهائی که در سنین پایین تر مصرف سیگار را ترک کرده اند احتمال آنکه بتوانند از لذت دوران بازنشستگی استفاده کنند، بیشتر است.

عواملی که در ترک دخانیات دخالت دارند

1- در دسترس نبودن و کمیاب بودن دخانیات و گرانی قیمت دخانیات سبب می شود که عده ای مصرف دخانیات را ترک کنند.

موضوع فوق را به وضوح در مواقعی که سیگار در کشور عزیزمان ایران کمیاب شده بود و به صورت قاچاق و با قیمتهای گران به فروش می رسید ملاحظه کردیم ولی بعد از فراوان شدن و ارزان شدن، مجدداً معتادین قبلی به اعتیاد خود بازگشت نمودند.

2- تبلیغات بر ضد مصرف دخانیات

چون با افزایش اطلاعات، معتادین به دخانیات پی به عوارض آن خواهند برد، عده قابل ملاحظه ای از مردم دخانیات را بعد از پی بردن به عوارض و سراطانزا بودن و سکته زا بودن ترک خواهند کرد.

و ثابت شده است که هر چه اطلاعات بیشتری راجع به خطرات سیگار داشته باشند ساده تر ترک دخانیات می کنند.

و نیز هرچه شخص معتاد به سیگار دارای اراده قوی تر باشد در ترک سیگار موفق تر خواهد بود.

خانمهائی که بیش از 40 سیگار در روز می کشیده اند هرگز موفق به ترک سیگار نمی شوند. بنابراین در چنین افرادی بهتر است ابتدا از تعداد سیگارها کاسته و سپس ناگهانی ترک کنند.

اشخاصی که دود را عمیقاً استنشاق می کنند و مکرر به سیگار پک می زنند، در ترک آن با مشکل بیشتری روبرو هستند.

راههای توصیه شده در ارتباط با قطع مصرف دخانیات

برن ستین و مک الیستر در 1967 و هورن در 1978 در بررسی های خود به این نتیجه رسیده اند که سالانه در حدود یک میلیون نفر در آمریکا ترک دخانیات می کنند.

مطابق گزارش سرجن جنرال در 1979 و سازمان بهداشت جهانی در 1979 بیش از 30 میلیون نفر در آمریکا وجود دارد که در گذشته معتاد به دخانیات بوده ولی در حال حاضر ترک اعتیاد کرده اند.

برای مبارزه با مصرف دخانیات راههای ذیل توصیه می شود:

اول- مردم شهر و روستا، کودکان و بزرگان مردم کوچه و بازار، دانشگاهها، اشخاص بیسواد، علما، مبلغین مذهبی را راجع به مضرات دخانیات آگاه و اطلاعات کافی در اختیار آنها قرار داد.

باید برای همه روشن شود که مصرف دخانیات باعث بیمار شدن و ناتوان شدن و در نهایت سبب بروز سرطانهای مختلف و سکته های قلبی و مغزی خواهد شد.

به عبارت ساده تر مصرف دخانیات سلامتی انسان ها را تهدید می کند.

دوم- مردم را راجع به تأثیر تبلیغات و راههای نفوذی دولتها و شرکتهای سودجو و جهانخواران خون آشام مطلع نبود.

 

در سازمان بهداشت جهانی که در ژنو منعقد شد چنین ذکر شد:

مصرف دخانیات در کشورهای توسعه یافته رو به کاهش است، اما تبلیغات سوء شرکتهای نفع طلب سبب توسعه منافع اقتصادی و افزایش مصرف دخانیات در کشورهای در حال توسعه می شود.

مردم جهان سوم و کشورهای در حال توسعه باید به این افکار پلید و این و تصمیمات مرگ زای جهانخواران و خون آشامان آگاه باشند. باید بدانند با روشن کردن آتشی که خرده هیزم آن توسط کشورهای توسعه یافته و شرکتهای سودجو که زالووار بر پیکر نیمه جان جهان سوم افتاده اند، تهیه شده است، چه برنامه هایی دارند.

مردم کشورهای در حال توسعه بدانند که با روشن کردن آتشی بر سر سیگارت معمولی آتش بر خرمن زندگی و هستی خود می زنند و با دود حاصل از سوختن دخانیات کانون گرم خانواده خود را نابود و سیاه پوش می کنند.

حداقل 20 سال زودتر از معمول به قبرستان می روند و خانواده ای بی سرپرست بر جای می گذارند.

سوم- جنبه های سیاسی اقتصادی مصرف دخانیات که در تاریخچه بیان شد برای مردم با روشنگری و وضوح خاصی بیان شود.

چهاذم- برای آنچه گفته شد و در آینده خواهیم گفت از رادیو، تلویزیون، از پوسترها و نوشتن جزوات کوچک و بزرگ استفاده شود.

 

تعداد مشاهده مقاله: 105