سرمقاله

بهترین فرصت

 بسم الله الرحمن الرحیم

با مروری گذرا بر سخنان امام خمینی مدّظلّه این نکته را می توان دریافت که هر چه به زمان حاضر نزدیکتر می شویم، تکیه روی مسائل عرفانی، اخلاقی و تزکیه نفس مشهودتر است. اهمیت دادن به این نکته نشانه̾ آن است که در شرائط کنونی، اساسی ترین و مهمترین مسئله برای تداوم و تحکیم انقلاب و جمهوری اسلامی، تقویت ایمان و تزکیه بیشتر نفس در پرتو یاد خدا است.

این روند دقیقاً مطابق همان روش پیغمبر بزرگ اسلام ((ص)) است که پس از فراغت از جهاد با دشمنان برونی و پیروزی بر آنها، روی جهاد اکبر یعنی مبارزه با نفس و تزکیه درونی تکیه فرماید و مدال شجاعت برتر را به کسانی اعطا می کند که در صحنه̾ نبرد درونی پیروز شوند « اشجع الناس من غلب هواه ».

انسان همانگونه که در طبیعت، برای حرکت در سرازیری و غلتیدن و سقوط در درّه ها و پستی ها، جز به یک لغزش و بی خردی به چیز دیگری نیاز ندارد و در مقابل برای صعود یا پرواز به بالا و رسیدن به اهداف بلند،‌باید حد اقصای اندیشه و خرد را به کار گیرد تا با تهیّه̾ اسباب و ابزار لازم و تحمل رنج ها و دشواریها به مقصد خود دست یابد، در مورد سقوط یا صعود معنوی و روحانی نیز با همین وضع رو به رو است.

امروز جامعه ما بر خلاف دیگر جوامع منحط شرقی و غربی و وابسته که به آسانی در مسیر سقوط و سرازیری انحطاط اخلاقی و فرهنگی‌ قرار گرفته اند،‌در حال حرکت و صعود به سوی‌کمال و تقرب الی الله است و طبیعی است که این پرواز به آسانی و بدون وسائل مناسب، امکان پذیر نیست.

بدیهی است که انقطاع از بندگی شیطان و خواسته های شیطانی نفس و بریدن از سلطه های‌استکباری شرق و غرب و رهسپردن به سوی حق و پیوستن به خدا، نه فقط مستلزم تحمل سختی ها، رنجها،‌محرومیتهای ظاهری، ایثارها، فداکاریها و تلاشهای فراوان است که باید با هوشیاری و فرزانگی و تشخیص دقیق در پرتو رهبری مقام امامت و ولایت حقه،‌مصونیت این راه را از انحراف تضمین کرد. و به قول حافظ :

قطع این مرحله بی همرهی خضر مکن

               ظلمات است، بترس از خطر گمراهی

و همانگونه که ذکر شد گذشته از اینها صعود به سوی عالم بالا، بدون کمک گرفتن از وسائل وابزار متناسب، میسور نیست و قرآن کریم خود مهمترین این وسائل را چنین بیان فرموده است : « واستعینو بالصّبر و الصّلاة انَّ الله مع الصّابرین » ( بقره ــ‌45 ) به وسیله صبر و نماز کمک جوئید که همانا خدا با صابران است.

و صبر به روزه تفسیر شده است چرا که روزه نموداری از صبر است. صبر برای خدا، صبر از چیزهایی که باید از آنها امساک شود، صبر بر گرسنگی و تشنگی و صبر از همه̾ گناهانی که مانع قبول شدن روزه می شود و این تمرینی است جسمی و روحی‌ برای‌ وزیده شدن و پیروزی در جهاد اکبر و صعود و سلوک الی‌ الله.

و اکنون که در آستانه̾ ماه خدا،‌ماه روزه و خودسازی و جهت گیری، ماه تمرین و آمادگی و ماه سرنوشت و شبهای قدر قرار گرفته ایم، بهترین فرصت است تا بار دیگر گامی بلند در این راه برداریم   در این ماه به صورت ویژه هه مهمان خدائیم و سفره̾ پر برکت و بی دریغ او بر ما گسترده است. باشد که هر چه بیشتر از این مهمانی پر برکت الهی توشه̾ تقوا برگرفته و با تزکیه̾ نفس خویش به سوی‌او ره سپرده و آئینه دل را تجلی گاه عشق او کنیم.

در این مختصر برای آنکه جلوه ای از جامعیت احکام اسلام و اهداف والای آن یادآوری‌ شود روایت صحیحه ای را که در وسائل ج 7 ص 2 آمده است نقل می کنیم :

حضرت صادق (ع)در پاسخ هشام بن الحکم که از حکمت روزه سوال کرده چنین می فرماید :

« انّما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی والفقیر، و ذلک أن الغنی لم یکن لیجد مسّ الجوع فیرحم الفقیر لأن الغنی کلّما أراد شیئاً قدر علیه، فأراد الله تعالی أن یسوّی بین خلقه و أن یذیق الغنی مسّ الجوع والألم لیرق علی الضعیف و یرحم الجائع ».

خداوند روزه را واجب فرمود تا بین غنی و فقیر مساوات برقرار فرماید. چرا که غنی هرگز رنج گرسنگی را نچشیده تا بر فقیر رحم نماید زیرا غنی‌هر چه را بخواهد بر آن دست می یابد و لذا خداوند اراده فرمود که بین بندگانش تساوی‌ برقرار نموده و رنج گرسنگی را بر غنی‌بچشاند تا برضعیف رقّت و بر گرسنه رحم نماید.

در این حدیث شریف می بینیم که روزه با تمام فضائل و برجستگیهای عبادی آن،‌دارای هدفی انسانی‌و اجتماعی است. و به تعبیر دیگر هدف مهم دراین عبادت بزرگ همچون بسیاری‌ از عبادات دیگر، آن است که انسان را در پرتو خداپرستی و محبّت به ذات حق،‌از بند خودپرستی و خود محوری‌،‌ آزاد و روح مردم دوستی و خدمت به بندگان خدا را در او زنده می کند ؛ و نکته مهمتر آنکه انسان گرچه مؤمن باشد باز هم ممکن است تحت تأثیر او زنده می کند ؛ و نکته مهم تر آنکه انسان گرچه مؤمن باشد بازهم ممکن است تحت تأثیر شرایط مرفّهی که برای‌ او فراهم آمده از بسیاری واقعیات و تکالیفی که بر آنها مترتب می شود غافل و از مسیر حق و انجام وظائف الهی دور گردد.

گرچه مسئولیت افراد توانمند نسبت به مستمندان امری است مسلّم ولی روزه دارای این ویژگی‌ است که احساس این مسئولیت را زنده کرده و انسان را هم در پرتو ایمان به خدا و هم با احساس وجدانی‌چشیدن رنج گرسنگی به سوی‌ انجام این مسئولیت سوق می دهد.

و به همین دلیل است که در نظام اسلامی‌، زمامداران که مسئولیت خدمت به جامعه̾ اسلامی را دارند برای آنکه از رسالت و مسئولیت خود نسبت به مردم ضعیف غافل نشوند موظف هستند که زندگی خود را در سطح مردم عادی‌ قرار دهند و حتی می بینیم که امیرالمؤمنین (ع)با آنکه دارای‌ مقام عصمت و از علم غیب برخوردار است،‌ خشن ترین لباس را می‌ پوشد و ساده ترین غذا را می خورد و از ساده ترین امکانات زندگی استفاده می‌کند. و در نامه ای‌ عتاب آمیز و پر سوز به عثمان بن حنیف استاندار بصره می نویسد به خاطر آنکه بر سفره̾ رنگینی که مستمندان حضور نداشتند حاضر شده وو.... و حتی در اوج قدرت خویش و در آخرین روزهای‌ زندگی از تناول افطاری که نان و نمک و شیر بود ابا می‌ فرماید و در حالی که نمک و شیر را دو خورش به حساب می آورد فقط به یکی آنهم نمک اکتفا می‌فرماید.

اینها هم و همه نمودار آن است که مسئولین در نظام اسلامی‌ باید در رنجها،‌کمبودها و سختی ها توده مردم و جامعه شریک باشند تا بتوانند به فکر آنها بوده و از انجام وظائف خویش غافل نشوند ؛ همانگونه که اکنون این روش را در زندگی فرزند راستین امیرالمؤمنین(ع) یعنی امام امّت شاهد هستیم که برای‌تنبّه، نمونه̾ کوچکی از روش او را در اینجا متذکر می شویم : سال گذشته در ماه رمضان که هندوانه در تهران کمیاب و هر کیلو حدود 10 تومان بود،‌ یک روز هندوانه ای برای منزل حضرت امام خریده بودند. وقتی امام از این قیمت گران که طبعاً قابل استفاده برای‌ طبقات ضعیف جامعه نبود مطلع شدند با ناراحتی فرمودند :« در چنین شرایطی هرگز هندوانه نمی خواهم » و اکیداً از خرید آن نهی فرمودند.

« ان فی ذلک لعبرة لا ولی الالباب ».              و السلام                          رحیمیان