سقوط نمیری

و بروز تحولات در کشور سودان

17 فروردین هزار و سیصدو شصت و چهار صدای رادیوی سودان خبر از بروز یک کودتای‌بدون خونریزی‌ و افتادن قدرت به دست نظامیان داد و همزمان با اعلام این خبر از رادیوی سودان سفیر این کشور در پایتخت کنیا طی بیانیه ای‌خبر کودتا را به جهانیان اعلام نمود.

نمیری که در همین لحظات از آمریکا عازم سودان بود غافلگیرانه با چنین واقعه ای‌ روبه رو گشت و مسیر پرواز خود را از خارطوم به سوی‌ قاهره تغییر داد و بدین ترتیب سرانجام جعفر نمیری‌ پس از فریب 16 سال حکومت به زیر کشیده شد.

نمیری در سال 1348 هجری‌ شمسی و همزمان با محبوبیت عبدل ناصر در جهان عرب به همراه تنی‌ چند از افسران جوان کودتا نمود و به نام نجات ملت سودان و با مشی سوسیالیستی زمام امور را به دست گرفت. وی در طی دوران حکومت ننگین خود از طرفی‌به دلیل بی‌کفایتی‌ و سوء مدیریت، کشور اسلامی‌و پهناور سودان را از اهمیت واقعی خود انداخته بود و از طرف دیگر به لحاظ وابستگی شدید به آمریکا از موقعیت استراتژیک این کشور در منطقه در جهت منافع آمریکا و قدرت های‌ شیطانی‌استفاده می نمود.

وی‌که خود را سوسیالیست ملی‌ گرا و ناصریست می خواند در ابتدا با گروه ها‌ی چپ و کمونیست ها مناسبات دوستانه ای‌داشت و از شوروی‌ سلاح های سنگین دریافت می‌کرد.

امّا پس از مدتی‌ به همراه سادات معدوم رو به سوی‌ غرب نهاد و دوستان و متحدین قدیمی خود را بر قلع و قمع نمود. و تا آنجا پیش رفت که از مورد اعتماد ترین دوستان آمریکا در قاره آفریقا شناخته شد. و چنانچه در چند سال اخیر شاهد بودیم در طرح ننگین « ستاره درخشان » به منظور مقابله با انقلاب اسلامی‌ در منطقه به همراه مصر و عمان شرکت جست و سرزمین اسلامی سودان را جولانگاه سربازان آمریکایی برای‌‌ انجام مانور« تجاوز سریع » قرار داد.

... و چنان چه مستحضریداین اواخر نمیری در ظاهری‌ فریب کارانه در قال یک مسلمان اسلام شناس درآمد و با همکاری برخی‌از جناح های اخوان المسلمین به فکر اجرای احکام اسلامی‌ افتاد.

البته در این نوشته قصد تحلیل حرکت اسلام نمائی نمیری و گروهی‌که با وی‌ همکاری می کردند نداریم لیکن در یک جمله می‌توان گفت که حرکت های‌ اسلام نمائی‌ حکام سرسپرده نه تنها تزویری بیش نیست که با منظور ضربه زدن به اسلام و امواج حرکت توده های‌ انقلابی مسلمان صورت می‌ پذیرد و  چنانچه دیدیم همکاری نمیری با همین گروه اسلامی نیز به طول نیانجامید و او در اواخر حکومتش کلیه رهبران و اعضای‌ مؤثر اسلامی و حتی همان گروهی‌که با او همکاری‌داشتند دستگیر و روانه زندان نمود.

بنابراین بجاست که علمای‌ اسلامی‌ در سراسر جهان اسلام و با توکل به خدا وتمسک به ارزش های اسلامی‌ ساده لوحی ننموده و گرفتار این گونه حیله های‌ دشمنان نشوند.

سقوط نمیری به عنوان یکی از مهره های‌ قدیمی‌سیاست های‌آمریکا در منطقه از اهمیت ویژه ای‌برخوردار است و در اینجا به طور اختصار عوامل مهم سقوط او را ذکر می کنیم.

عوامل مهم سقوط نمیری

1-    نفرت مردم سودان از نمیری : نمیری‌نه تنها با حمایت مردم سودان روی کار نیامد که در طی‌ 16 سال حکومت خود نیزنسبت به ایجاد رابطه عاطفی بین خود و ملت مسلمان سودان توفیق نیافت و هرگز نتوانست حمایت های‌ مردمی‌ را جلب کند و شاید همین امر سبب شد با تمسک دروغین به اسلام توده های‌ مسلمان را جذب نماید و نفرت مردم سودان از خود و رژیمش را بزداید اما او در این راستا نه تنها فقط موفق به رسیدن به هدف خویش نگشت بلکه به دلیل حضور بیشتر مسلمانان در سطح حکومت (هر چند که مسلمانان انقلابی‌ به هیچ وجه حاضر به همکاری‌با نمیری نشدند) مورد تعرض و بی مهری آمریکا قرار گرفت و به دنبال قطع کمک های‌ مالی و وام های‌پرداختی‌ آمریکا به سودان و در زیر فشار آمریکا با کنار زدن و دستگیر نمودن عناصر مسلمان مختصر طرفدارای گروهی‌از مردم را نیز از دست داد و به لحاظ ضعف اقتصاد‌ی و بحران غیر قابل علاج ارزی که آمریکائی ها برای وی  ایجاد نمودند، در شرایط سختی که حکومت وی‌ لرزان بوده و بروز تحولات در کشور پیش بینی‌می شد مجبور به سفری شد که بازگشتی‌ در آن نبود...

2-    اختلافات جنوب و شمال سودان : از همان ابتدای استقلال سودان در سال 1956 به سبب تعلق اکثریت مطلق مردم شمال سودان به دین مبین اسلام و گرایش جمع بسیاری‌از مردم به مسحیت و یا به نحوی بت پرستی ایجاد تفاهم بین طرفین لامحاله مشکل بود و طبیعی است که استعمار انگلستان برای‌ تداوم استعمار خود در سودان از این اختلاف سود بسیار می‌برد.

و نمیری نیز ظرف چند سال اخیر  با تبدیل جنوب به 3 ایالت و تعیین فرمانداران مورد اعتماد خود و اعزام نیروهای شمال به جنوب بار دیگر  آتش زیر خاکستر جنگ جنوب و شمال را شعله ور نمود و با قیام سرهنگ جان گارانگ که یکی‌از رهبران مسیحی جنوب و به لحاظ دینی و گرایش سیاسی با اتیوپی نزدیک است جنگ داخلی سودان به مرحله حساس خود رسید و دردسر بزرگی‌ برای نمیری‌ ایجاد نمود و در ظرف یک سال و نیم اخیر بیشترین درگیریها را با رژیم نمیری به وجود آوردند.

3-    اوضاع نا به سامان اقتصادی : اقتصاد لرزان سودان و سوء مدیریت نمیری این کشور را در آستانه ورشکستگی‌کامل قرار داد و میزان بدهی های‌ خارجی سودان از مرز 9 میلیارد دلار گذشت و نمیری ناگزیر برای تمدید بازپرداخت وام های دریافتی و وصول وام های جدید تصمیمات بانک جهانی‌و صندوق بین المللی پول را در مورد حذف سهم ویژه دولت و افزایش قیمتها پذیرفت و فشار را بر مردم مستضعف سودان فزونی‌ بخشید و در سال های اخیر مردم سودان در بدترین و غیر قابل تحمل ترین وضعیت اقتصادی به سر می‌بردند.

4-    سلب اعتماد آمریکا از نمیری : سلب اعتماد آمریکا نسبت به توان نمیری برای اداره حکومت و تضمین ثبات نیز از عوامل ضعیف شدن و نهایتاً سقوط نمیری بود به تعبیر دیگر آمریکا برای جلوگیری‌از یک تحول عمیق در میان مردم سودان و سرنگونی حکومت نمیری به وسیله یورش ملت مسلمان ترجیح می داد که قبل از رادیکال شدن اوضاع نمیری از حکومت کنار گذاشته شود و این فکر در هیئت حاکمه آمریکا در تصمیم ( اسفند ماه 63 ) دولت آمریکا مبنی بر قطع کمک 194 میلیون دلاری آمریکا به سودان ظاهر می شود.

5-    نقش جریانات اسلامی : همانگونه که گفته شد نمیری‌ در بین مردم سودان وخصوصاً مسلمانان محبوبیتی نداشته و در مدت 16 سال حکومت خود هیچ گاه مردم را در پشت سر خود نداشت، اما در دو سال گذشته به منظور ادامه حیات حکومت خود مجبور به همکاری‌ با گروه های‌ اسلامی‌ شد و یکی از رهبران اخوان المسلمین به نام « حسن ترابی » حاضر به همکاری با وی گشت اما بسیاری از جناح های ‌دیگر اسلامی‌ از ابتدا نسبت به توطئه نمیری آگاه بوده و هرگونه همکاری با وی را تحریم نمودند و مبارزه خود را با نمیری ادامه دادند. و به دنبال اقدام اخیر نمیری‌ مبنی بر دستگیری‌ و محدود نمودن مسلمانان ملغی نمودن اجرای احکام اسلامی ‌و تغییر سیاست های‌وی، مقاومت های اسلامی و مردمی‌ گسترش پیدا نمود و هنگام سفر نمیری به آمریکا به اوج خود رسید به طوری که با صراحت می توان اظهار نظر نمود که زمینه اصلی سقوط نمیری و عدم مقاومت یاوران نمیری در مقابل کودتای اخیر همین حرکت مردمی ‌و اسلامی ‌بوده است و بدون شک این حرکت از پتانسیلی برخوردار است که هیچ حکومتی‌ بدون در نظر گرفتن منافع و مصالح مردم مسلمان در سودان قادر به ادامه حرکت و کار خود نخواهد بود.

حکومت جدید

بدون تردید سقوط رژیم نمیری برای همه مردم مسلمان سودان ونیروهای مبارز مترقی قابل قبول و مبارک بود اما در مورد اینکه حکومت جایگزین بتواند بیانگر خواسته های واقعی مردم سودان باشد ونیز بر مشکلات عدیده موجود فائق آید. برخی از صاحب نظران بر این عقیده اند که تنها در صورت حضور فعال و هرچه گسترده مسلمانان از یک طرف و اجرای منطقی برای حل مشکل جنوب ونیز در پیش گرفتن سیاست های صحیح اقتصادی است که رژیم جدید خواهد توانست در ظرف چند سال آینده بر مشکلات فائق آمده و ثبات را به کشور بازگرداند.

چرا که اولاً ـ مردم مسلمان و بسیاری از گروه های‌اسلامی مترصد و منتظر روشن شدن مواضع واقعی‌ دولت در قبال مسائل مختلف از جمله اجرای‌ احکام اسلامی و نقش مسلمانان در حکومت و امثالهم می باشند.

ثانیاً ـ مشکلات اقتصادی به ارث مانده از زمان نمیری و نیازهای‌مالی و قروض رژیم به کشور های خارجی‌از جمله آمریکا به قدری زیاد است که بعید است رژیم جدید حتی اگر دارای گرایش های‌ ملی و مستقل باشد بتواند به سادگی بندهای‌ وابستگی را بگسلد.

ثالثاً ـ مشکل گروه های داخلی و روابط با همسایگان از جمله لیبی و اتیوپی که حامیان اصلی گروه ها‌ی مخالف در جنوب بود و از این جریان به عنوان اهرمی برای‌ بهبود روابط با رژیم جدید سودان استفاده می‌کنند قابل تأمل است.

النهایة‌ با توجه به مشکلات ذکر شده رژیم فعلی سودان راه سختی را در پیش خواهد داشت و موقعیت وی در گرو چگونگی برخورد با مردم سودان و گروه های سیاسی خصوصاً مسلمانان است. در این راستا هر چند که سوار الذهب رهبر کودتای‌ نظامی قول برقراری‌ دمکراسی و سپردن قدرت به دست مردم را در ظرف یک الی دو سال را داده است لیکن با توجه به گرایشات مختلف قدرت در داخل حکومت و نیز در بین گروه های مدعی در شمال و جنوب در صورتی که دولت یک خط ایدئو لوژیک و سیاسی مشخصی‌ را در سطح کشور و در سطح بین المللی ارائه ندهد به نظر نمی رسد که بتواند به سادگی‌ بر مسئولیت اداره کشور فائق آید و می توان گفت که سودان آبستن حوادث مهم خواهد بود.