دانستیهائی از قرآن

یاران خدا

«یٰا ایُّها الَّذینَ آمَنُوْا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأتِی اللهُ بِقْومٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّوْنَهُ، أَذِلَةَ عَلی الْمُؤمِنیْنَ أعِزَةَ عَلٰی الْکٰافِرِیْنَ، یُجٰآهِدُوْنَ فی سِبیْل اللهِ وَ لا یَخافُونَ لَؤمَةَ لاِئم، ذٰلِک فَضْلُ اللهِ یُؤتیْهِ مَنْ یَشٰاءُ وَ اللهُ واسعٌ عَلیْمٌ».

(سوره مائده، آیه 54)

ترجمه

ای آنان که ایمان آوردید! هر یک از شما از دین خود باز گردد و مرتد شود، به زودی خداوند قومی را بیاورد که دوستشان دارد و آنها او را دوست دارند؛ با مؤمنان افتاده و فروتن، با کافران سرکش و سرافرازند، در راه خدا جهاد و کار زار کنند و از ملامت هیچ ملامتگری نهراسند. این فضل و کرم خداوند است که به هر که خواهد دهد و خداوند وسعت بخش و دانا است.

لغت

یرتد: مرتد شود و از دین خود دست بردارد. ارتداد به معنای بازگشتن و برگشتن است. «لا ترتد و اعلی ادبارکم». (سوره مائده، آیه 21).

یعنی به جبهه جنگ پشت نکنید و رو بر نگردانید. ارتداد در اصطلاح شرع به معنای برگشتن از دین است که احکام مخصوص به خود دارد. و ظاهر آیه مورد بحث، همان ارتداد شرعی است گرچه با توجه به سیاق آیات گذشته و اوصاف و ویژگیهائی که در این آیه شریفه برای دوستداران خداوند ذکر شده است، چنین بر می آید  که مقصود آن ارتداد نیست بلکه در اثر ضعف ایمان، به جای این که عزت و قدرت را نزد خداوند بجویند که تمام قدرت و نیرومندی از آن او است، در برابر برخی از آلات و ابزار قدرت مادی و ظاهری که نزد کفار می بینند، هراس در دلشان پیدا شده و به زانو در می آیند و چنین می پندارند که با صاحبان قدرت نمی توان در افتاد و لذا به آنها روی می آورند و در برابر مشکلات و حوادث ناگوار زندگی از آنها استمداد می جویند در صورتی که حتی قدرت ظاهری از آن خداوند است و او به هر که خواهد می دهد و از هر که خواست باز می ستاند.

ذلیل: این کلمه به معنای خوار و در مقابل عزیز است و هر گاه خداوند در مورد کفار از این کلمه استفاده می کند، همین معنی را می دهد ولی در مورد مومنان به معنای فروتنی و تواضع و رام بودن است.

آیه 152 سوره اعراف درباره کفار می فرماید: «سینالهم غضب من ربهم و ذلة فی الحیاة الدنیا» خشم الهی و ذلت و خواری در زندگی دنیوی به آن کافران خواهد رسدی. و در برخی موارد به معنای رام و نرم آمده که چندین آیه بدین معنی درباره زمین و گیاهان آمده است، مانند آیه 15 سوره ملک که می فرماید: «هو الذی جعل لکم الارض ذلولاً فامشوا فی مناکبها» او است که زمین را برای شما رام گردانیده، پس در اطراف آن راه روید.

در آیه مورد بحث نیز، «اذلة علی المومنین» به معنای افتاده و فروتن است، یعنی این یاران خداوند نسبت به برادران مومن خود رام و متواضع هستند، در حالی که نسبت به کفار، خشن و سرکش می باشند.

عزت: عزت به معنای توانائی و قوت است. راغب در مفردات گوید: عزت حالتی است که نمی گذارد انسان مغلوب واقع شود. «أیبتغون عندهم العزّة فإن العزة لله جمعیاً» (نساء،139)، آیا قدرت و توانائی را نزد کفار می جویند؟! عزت همه اش از آن خداوند است.

مورد استفاده از آیه

آیات قبل از این، آیه، دستور یاری نجستن از یهود و نصاری را بیان می ـ فرماید و اکیدا مسلمانان را از دوستی و پیمان بستن با کفار بر حذر می ـ دارد و اینکه اگر با آنها یار و یاور شدید، از آن ها خواهید بود. در این آیه می فرماید: اگر هم شما از دین خود دست بردارید ــ و ولایت کفار را بپذیریدــ به زودی خداوند گروهی را می آورد که دارای چنین ویژگیهائی هستند:

1ـ خدا آنها را دوست می دارد و آنها هم دوست داران و محبان خدایند.

2ـ با مؤمنان فروتن و متواضع اند «رحماء بینهم».

3ـ در برابر کفار خشن و تسلیم ناپذیرند «اشداء علی الکفار».

4ـ در راه خدا پیکار می کنند و با دشمنان خدا می جنگند.

5ـ از هیچ ملامتی هراس ندارند زیرا امیدشان به خدا و توکلشان بر او است.

در مجمع البیان روایتی نقل شده است که از رسول اکرم (ص) پرسیدند، این افرادی که دارای چنین ویژگیها هستند و خداوند آنها را در این آیه یاد کرده است، چه کسانی می باشند. حضرت دست بر شانه ی سلمان زد و فرمود: این است و بستگانش.

آری! امروز جهان شاهد است که این ملت عظیم الشان و شهید پرور دارای همین ویژگیها و خصوصیات می باشند و در برابر شرق و غرب جنایتکار هیچ گاه سر تسلیم فرود نمی آورند گر چه از آسمان بر آنها باران تیر ببارد و در راه خدا ــ به رهبری امام امت ــ به پیکار جهاد با دشمنان تا رفع فتنه در عالم ادامه خواهند داد، بی آنکه از ملایمت ملایمت کنندگان بهراسند. به امید پیروزی و نصرت سریع خداوند.