معاد

آیت الله حسین نوری

معاد

اصول سه گانه دین اسلام

ارتباط با معاد با سرنوشت انسان انسان

تاثیر ایمان به معاد در عمل

اصول دین عقلی است

چنان که در یک ساختمان دو قسمت مشخص وجود دارد یکی پایه و زیر بنا و دیگری خود ساختمان و همچنین در یک درخت ریشه و شاخه موجود است دین اسان نیز از این دو قسمت :

1.                اصول دین

2.                فروع دین

به وجود آمده است که اصول دین به منزله زیر بنای ساختمان و ریشه درخت است و فروع دین مانند ساختان و شاخه های درخت می باشد.

اصول دین با گرایش قلبی ارتباط دارد و اعتقاد و ایمان به ان وظیفه دل و نیروی درک انسان است و فروع با عمل انسان مربوط می گردد و باید عملا مورد رعایت قرار بگیرد

اصول دین سه تا است

1.                توحید

2.                نبوت

3.                معاد

ما به توفیق خداوند بحث خود را این جا در باره اصل سوم یعنی معاد آغاز می کنیم معاد مصدر میم به معنای عود و بازگشتن است و منظور از آن این است که زندگی انسان پس از مرگ و همچنین نتیجه اعمال وی در صحنه دیگری به او بر می گردد که معاد نه تنها از اصول دین اسلام است بلکه در کلیه ادیان الهی به عنوان یک اصل شناخته شده است.

باید دانست که موضوع معاد از دو جهت برای انسان حائز اهمیت می باشد:

1.                از جهت این که با سرنوشت انسان ارتباط دارد و انسان به دانستن سرنوشت خود علاقه مند است و لذا انسان می خواهد بداند چند روز زندگی دنیا است و به واسطه مردن طومار زندگی وی در هم پیچیده می شود و پرونده زندگی جاوید است و مرگ به معنای نابود شدن نیست بلکه عامل انتقال از صحنه ای به صحنه دیگر که با اعمال وی ارتباط دارد می باشد؟

باید توجه داشت که در این مورد براهین معاد این مطلب را اثبات می کند که انسان دارای زندگی جاویدان است و انسان نه تنها با مردن نابود نمی شود بلکه بیدار تر و هشیارتر می گردد و در پرتو این هشیاری و بیداری به زندگی خود در جهان دیگر ادامه می دهد.

هر چند بدن انسان معمولا بعد از مرگ می پوسد و اعضا بدن از هم جدا و متلاشی می شود و به صورت یک مشت خاک در می آید و این یک مشت خاک ممکن است جزء خاک ها بیابان  با جز ء ساختمان ها شود یا در اعماق دریا قرار بگیرد ولی روح انسان که شخصیت و اساس زندگی وی وابسته به ان است هم چنان پس از مرگ باقی می ماند و به زندگی خود به تناسب اعتقادات و اخلاق و اعمالی که در زندگی دنیا داشته است در عالم دیگری به نام عالم برزخ در جسم مخصوص که قالب مثالی نامیده می شود. ادامه می دهد تا روزی که روز قیامت نام دارد خداوند متعال با علم و قدرت خود ذرات آن بدن را در هر جا که باشد جمع می کند و دوباره کالبد وی را تشکیل می دهد و روح او را با آن مرتبط می سازد تا درباره اعمال وی که بایگانی و در خزینه با امانت خداوندی نگهداری شده است قضاوت عادلانه صورت بگیرد  بر آن اساس زندگی خود را سرانجام در بهشت یا جهنم به دست بیاورد.

2.                از جهت تاثیری که در اعمال انسان در زندگی دارد چه این که انسان می خواهد بداند که آیا کارهای نیکی که بر اساس عقل و دین آن ها را برای خود وظیفه ای تشخیص داده و در زندگی به انجام آن ها پرداخته دارای پاداشی در جهان دیگر می باشد یا نه ؟ و کارهای ناپسندی که عقل و دین ارتکاب آن ها را ناروا می دانسته است از او سر زده است کیفر و مجازات در صحنه دیگر می باشد یا نه؟ آیه به ستم ها و تجاوزهائی که قدرت مندان در پهنه این دنیا درباره مظلومین مرتکب می گردند در صحنه دیگری رسیدگی می شود آیا احقاق حق صورت خواهد گرفت یا نه ؟ آیا انتقام مظلومین از ظالمان کشیده خواهد شد یا نه ؟ و آیا اعمال انسان مانند بذری است که در مزرعه این جهان کشته می شود و در جهان دیگری این بذرها به ثمر خواهد رسید ؟

یا این که کارهای وی مانند دانه هائی است که بر روی سنگ ها پاشیده شده و در دل صخره ها و در دل پهنه بیابان های شوره زار ناپدید می شود که هرگز به ثمر نخواهد رسید؟

لازم است بدانیم که در این مورد نیز براهین معاد چنان که بذکر آن ها با توفیق الهی خواهیم پرداخت این حقیقت را با روشنی اثبات می کند که گفتار یا کردار کوچک یا بزرگ کم یا زیاد هرگز گم و نابود نمی شود بلکه در مزرعه این جهان کشته می شود و روزی آثار ومیوه های همه آن ها ظاهر و متجلی خوهد شد و برای کردار ها و گفتارهای انسان ها پرونده های دقیق از جانب خداوند تشکیل و دستگاه های ضبط و بایگانی و فیلم برداری حساس دنبال این اقوال و اعمال در جریان است و هیچ عمل بدون کیفر نخواهد ماند و با بررسی دقیق انتقام مظلومان و محرومان از ستمگران و مستکبران کشیده خواهد شد.

در این مورد برای بیان این مطلب از بیان رسای قرآن مجید کمک می گیریم که می فرماید:

«¢Óo_ç6»tƒ !$pk¨XÎ) bÎ) à7s? tA$s)÷WÏB 7p‌6ym ô`ÏiB 5AyŠöyz `ä3tFsù ’Îû >ot÷‚|¹ ÷rr& ’Îû ÏNºuq»yJ¡¡9$# ÷rr& ’Îû ÇÚö‘F{$# ÏNù'tƒ $pkÍ5 ª!$# 4 ¨bÎ) ©!$# ì#‹ÏÜs9 ׎Î7yz »[1] ای فرزند من ( لقمان به فرزند خود می گوید) اگر اعمال خوب و بد مردم به اندازه خردلی در دل سنگ یا اوج آسمان ها یا در اعماق زمین پنهان باشد خداوند همه را به حساب می آورد که خداوند بر همه چیز دانا و آگاه است.

اصول دین عقلی است

باید دانست که اصول دین به طور کلی عقلی است یعنی بر اساس براهین عقلی استوار گردیده است و لذا لازم است هر فردی در آن تحقیق کند و با درک و عقل خود با براهینی که درباره هر یک از آن وجود دارد آشنا شود و بر ان اساس آن را بپذیرد و گرایش قلبی نسبت به آن پیدا کند و این دلائل و براهین ان قدر محکم و استوار است که حقیقت امر برای هر فرد عاقل و منصف که در این راه گام بردارد به طور کامل روشن می گردد و لذا در اصول دین تقلید و تعبد هرگز صحیح نیست.

و مطالبی که در قرآن کریم و نهج البلاغه و سایر اثار دینی درباره اثبات اصل معاد آمده است همه آن ها تایید و تثبیت حکم عقل است.

ما با تفضّل و توفیق خدای بزرگ در ادامه این بحث در شماره آینده به ذکر براهین معاد خواهیم پرداخت.