فلسفه و اهداف حج

سیمای حج در قرآن

قسمت سوم

فلسفه و اهداف حج

آیات بعدی قرآن بهتر و روشنتر این جریان را روشن میسازد و از مطالعه آنها بروشنی بدست میآید که یهودیان این مسئله را دستاویز قرار داده بودند و بعنوان یک حربه سیاسی از آن استفاده می­کردند تا در مقابل رهبری اسلامی مقابله نمایند و مسلمین را نسبت باین دین جدید دلسرد و مأیوس سازند:

«ولئن اتیت الذین اوتوالکتاب بکلّ آیة ماتبعوا قبلتک و ما انت بتایع قبلتهم و ما بعضهم بتائع قبلة و لئن اتّبعت اهوائهم من بعد ما جائک من العلم إنّک إذاً لمن الظالمین- الّذین آتیناهم الکتاب یعرفونه کما یعرفون ابناءهم و إنّ فریقاً منهم لیکتمون الحقّ و هم یعلمون- الحقّ من ربّک فلا تکونّن من الممترین- ولکلً وجهةٌ هو مولّیها فاستبقوا الخیرات اینما تکونوا یأت بکم الله جمیعاً إنّ‌ الهل علی کلّ شیءٍ قدیرٍ- ومن حیث خرجت فولّ وجهک شطر المسجد الحرام و إنّه للحقّ من ربّک و ما الله بغافلٍ عمّا تعملون- و من حیث خرجت فولّ وجهک شط المسجد الحرام و حیث ما کنتم فولوا وجوهکم شطره لئلا یکون للناس علیکم حجّة الّا الّذین ظلموا منهم فلا تخشوهم و اخشونی و لأتمّ نعمتی علیکم و لعلّکم تهتدون».[1]

شما باید متوجه باین معنا باشید یهودیان که کتاب بآنان داده شده است و از حقیقت آگاهی دارند و حقانیت تورا میدانند و بعلّت حسادت و عوامل نفسانی حاضر نیستند زیر امر تو قرار گیرند و اگر هر حجّت و دلیلی بر آنان اقامه کنی و استدلالات محکم برای آنان بیاوری از قبله تو تبعیّت و پیروی نخواهند کرد و شما هم از جهت گیری و قبله آنان پیروی نخواهید کرد و در میان خود آنان نیز اختلاف وجود دارد بحرف همدیگر گوش نداده و برخی از قبله برخی دیگر نیز پیروی نخواهید کرد و مبادا از موضع رهبری کوتاه بیائی و باید این موضع با صراحت و قاطعیت هر چه بیشتر محفوظ بماند و اگر مقداری کوتاه بیائید و طبق خواستها و خواهشهای آنان عمل کنید با اینکه میدانید حق کدام است و وضعیت کاملاً روشن و مشخص است شما هم در ردیف ظالمان و ستمکاران قرار خواهید گرفت آنان (اهل کتاب) افرادی هستند وضعیت کاملاً روشنی دارند و خط فکریشان مشخص است و ما بآنان کتاب دادیم و وسائل شناختشان را در اختیارشان گذاشتیم و خوب شما را هم میشناسند و از حقانیت راه تو کاملاً آگاهی دارند و آنقدردرباره تو معرفت و شناخت دارند مثل فرزندانشان تو را میشاسند و در میان آنان اگر چه افراد با انصافی ممکن است یافت شود ولیکن گروهی از آنان آنقدر عناد دارند و لجوجند که حاضر نیستند تو را بپذیرند و حق را کتمان مینمایند با اینکه میدانند، با این همه مشکلات و گرفتاریها مطمئن باش که آنچه که از ناحیه خدا است حق است و هیچ شک و تردیدی در این باره بر خودت راه نده هر گروه و جمعیّتی برای خودش قبله و سمتی دارد و بسوی آن سمت حرکت خویش را ادامه میدهد و هوای آن را دارد و شما جهت حرکت خودتان را بسوی خانه خدا والله برگردانید و باین سمت رو آورید و در این راه خیر بر همه پیشی گیرید و هر جا باشید خدای عالم همه شما را جمع میکند و میآورد. او بر همه چیز قادر و توانا است و از هر جار رفتی و در هر جای عالم قرار گرفتی روی بسوی مسجدالحرام برگردان و این حقّ از ناحیه خدای عالم است و بهمه اعمال و کارهایتان علم و اطلاع دارد و از افعالتان غافل نمیباشد.

و همین طور به پیروانت بگو هر جا باشند و در هر نقطه از عالم قرار گرفته باشند رو به سوی مسجد الحرام نمایند و روی این سمت گیری و جهت ایستادگی کنید و تفرق و تشتّت از خودتان نشان ندهید تا کسی و یا گروهی بر شما زبان سرزنش نتواند بگشاید و حجّتی بر شما داشته باشد و از آنان و ظالمان هراس نداشته باشید و تنها از من بترسید و حرکت کنید من میخواهم نعمتم را بر شما تمام کنم و راههای هدایت امت تو را بروی شما بنمایانم و راهنمائیتان کنم.

ملاحظه میکنید که نحوه برخورد قرآن با مسئله تغییر قبله اوّلی مسلمین و معرفی کعبه و مسجد الحرام بعنوان قبله دوّمی و همیشگی مسلمانان چگونه است و با موضوع بعنوان یک موضوع فرعی و جنبی برخورد نمیکند. بلکه بعنوان یک اساس و محوری برخورد مینماید و لذا میفرماید از آنها نترسید و فکر آن جوّ سازیها و موج کاذب دشمنان که موقتاً بوجود میآورند نباشید و از من بترسید و خشیت داشته باشید، این جمله نشان میدهد که مسئله واقعاً حسّاس بوده و آنقدرحساس بوده است که نبی اکرم اسلام(ص) محزون و غمگین شده بود و متوقع نزول وحی و آمدن جبرئیل بود و مسئله واقعاً هم مهمّ بود، و باعتقاد ما این حالت امکان ندارد بوجود بیاید مگر اینکه با قضیّه برخورد اصولی و جدّی کنیم و در طرز فکرمان راجع به حجّ تغییر بوجود آوریم و حجّ را یک عمل سطحی و عبادی محض ندانیم و بلکه آن را یکی از مهمترین اعمال سیاسی  و اجتماعی و در  عین حال عبادی و نوعی موضع گیری سیاسی و تشکل میلیونی بلکه میلیاردی انسانهای محروم و مسلمان سراسر عالم بدانیم و در نتیجه حاکمیت اسلام و «الله» و طرد مخالفان و معاندان اسلام و مسلمین و تحقّق حکومت واحد اسلامی بدانیم و این مدلول و مفهوم این آیات است که باعتقاد ما اگر کسی مقداری دقت در سیاق آیات و کلمات آنها بنماید بوضوح این مطلب را می­یابد.

و لذا می­بینید وقتی که رسول خدا(ص) پس از هجرت از مکه مکرّمه به مدینه منوّره، میتواند هسته مرکزی حکومت اسلامی را تشکیل دهد و بوضع نابسامان آنان که قبلاً بود مقداری سروسامان بخشد تصمیم میگیرد اعلام موضع کند و قدرت مرکزی را برخ دشمنان بکشد و محرومان و مستضعفان را بسوی این دین جدید دعوت نماید و اعلام کند که از این پس از دشمنان خدا و خلق خدا و چپاولگران تاریخ و مشرکان و منحرفان از مسیر خلقت و فطرت بیزار و بری است. بهترین و مناسبترین وقت را همان ایام حج تشخیص میدهد و از آن اجتماع عظیم انسانها که از سراسر دنیا گرد آمده­اند و جمع شده­اند بهره­برداری نموده و دستور می­دهد سوره برائت بوسیله علی بن ابیطالب (ع) در اجتماع آنان در یوم حج اکبر اعلام شود که از آن تاریخ ببعد مکه بعنوان مرکز توحید مطرح است و پیام موحدان تاریخ و بشریت از این مکان مقدس بگوش انسانها می­رسد و هر کس در اصول محوری اسلام و در توحید و اسلام و رسالت نبیّ اکرم اسلام(ص) با ما تفاوت داشته باشد و این اصول را قبول نکرده باشد حق ورود باین منطقه را ندارد و اینجا جزء مناطق آزاد شده برای موحدان و مسلمانان راستین است.

«براءة من الله و رسوله إلی الّذین عاهدتم من المشرکین- فسیحوا فی الارض اربعة اشهر و اعلموا أنکم غیر معجزی الله و أنّ الله مخزی الکفارین»[2] از این تاریخ از ناحیه خدا و رهبر امّت اسلامی اعلام میگردد که مشرکان و کسانی که اصول محوری اسلام را قبول ندارند عهد و پیمانشان فاقد اعتبار بوده و حکومت مرکزی اسلام تعهدات آنان را مورد احترام نداشته و تعهداتش را کأن لم یکن تلقّی کرده و بمدت چهار ماه هم بعنوان ارفاق مهلت بآنان میدهد تا درباره این موضوع فکر کنند و وضع خودشان را در رابطه با اسلام و حکومت اسلامی روشن سازند و این را بدانند اگر باز در کفر و عناد اصرار ورزند خداوند بوسیله مؤمنان رسوایشان خواهد کرد و اعلان است در روز حج اکبر از ناحیه خدای عالم و رسول گرامی او و حکومت مرکزی که از مشرکان بیزار است و از آنان تبرّی میجویند اگر توبه کنید و بسوی اسلام بازگشت نمائید و تسلیم حکومت مرکزی گردید این شیوه برای شما بهتر و طبق مصلحت خودتان است و اما اگر روگردان شوید و باز در عناد بمانید و با اسلام و حکومت اسلامی بستیز برخیزید بدانید کاری را نمیتوانید از پیش ببرید و در مقابل خدای عالم نمیتوانید بایستید و خدا را عاجز و ناتوان سازید و بشارت باد بر شما ای کافران عذاب بسیار سخت و دردناک الهی. این آیات که اعلام جنگ است  واعلام استراتژی است و برخورد قاطع و صریح و روشنی است بدون تردید نشان میدهد که هدف از حج و اعمال و مناسک آن تنها انجام دادن یکسری کارهای ظاهری نمیباشد و مسئله چیز دیگر است و هدف از آن بسیار بالاتر و والاتر است و در عین حال مو به مو باید این اعمال اجراء و پیاده شود بعد ضوابط این استراتژی را بیان میدارد میفرماید از این تاریخ مشرکین هیچ تعهد معتبری در نزد حکومت مرکزی اسلام ندارند و از آن به بعد استراتژی اعلام درباره­شان اجراء میگردد و آنانیکه تعهدی داشتند و روی تعهدشان ایستاده­اند و کوچکترین کوتاهی درباره عمل و پیاده کردن اصول و ضوابط تعهداتشان نکرده­اند و از مخالفان اسلام و مسلمین هم حمایت و پشتیبانی ننموده­اند در این صورت تعهداتشان با توجه باین شروط تا آخرین مدتشان دارای اعتبار است و این نشان تقوی و پرهیزکاری است و خدای عالم انسان باتقوی را دوست میدارد[3] این شیوه برخورد قرآن با حج و حج اکبر و کسانی است که بزیارت بیت الله الحرام میروند و این شیوه برخورد نشان دهنده این است که حج اساساً برای تشکل امت اسلامی و موضع گیری صریح و قاطع در مقابل دشمنان اسلام است چطور امکان دارد که نظامی برای خودش تشکیلاتی قایل نگردد و مرکزیتی بوجود نیاورد و یا اعتقادی به لزوم مرکزیت نداشته باشد و در موضع گیریها فقط بارشاد و هدایت قولی و زبانی اکتفا نماید و اگر در ارشاد و هدایت به عمل هم باور داشته باشد در حدّی باور داشته باشد که منجرّ بدرگیری و پیکار و مبارزه و مقابله نشود در موضع گیریها فقط بمبارزات و موضع گیریهای سیاسی بسنده کند بدون تردید هیچ موقع چنین برخورد تند و قاطع را بطور رسمی در میان آنهمه انسان که از سراسر جهان اسلام آمده­اند و در حرم خدا گرد آمده و منتظر چنین وقایع و حوادث هستند و کوچکترین حادثه هزاران عکس العمل و بازتاب خواهد داشت بعمل نمیآورد و با این صراحت اعلام نمیکرد که از این تاریخ ببعد هیچ مشرکی حق ورود باین منطقه را ندارد و بعضی از آنان که کارشکنی نکرده­اند و با کارشکنان هم همکاری نکرده­اند و روی عهد و پیمانشان ایستاده­اند تا پایان عهد و پیمانشان مهلت داده میشود و اگر اینان برگشتند بآغوش اسلام و در سایه پرمهر حکومت اسلامی حاضر شدند زندگی نمایند عامل خوشبختی خودشان خواهند بود و اگر حاضر نشدند بدون کوچکترین احتمال سازش و کوتاه آمدن در مقابلشان ایستادگی خواهد شد و با آنان قاطع و صریح برخورد بعمل خواهد آمد.

ملاحظه مینمائید این اعلام با این خصوصیّات و در این موقعیت خاص و حسّاس و در ایام حجّ بهترین و روشنترین دلیل است بر اینکه حج بعنوان یکی از مراسم رسمی امّت اسلامی و بعنوان یک محلّ تجمّع برای مسلمانان سراسر دنیا بحساب آمده اعلام یک مطلب از کانال سخنگوی رسمی رهبر امّت اسلامی و نبّی اکرم(ص) اعلام موضع فرد و شخص نمیباشد، بلکه اعلام موضع حکومت است و نظام است و حج همین است و دقت در آیات قرآن و شرائط خاصی که در نوع آیات مربوط بحج وجود دارد و در سیاق آنها بوضوح این معنی را میرساند و اگر حج سیمائی بیابد غیر از آن سیما که قرآن ترسیم فرموده است یقیناً خاصیّت و اثر خود را نخواهد داشت و بهمین جهت است که دیده میشود در طول چندین قرن مسلمانها از سراسر عالم در آنجا جمع میشوند و مناسک حج را بجا میآورند و مدتی از خانه و کاشانه دور میشوند و در جوار بیت الله الحرام اعمالی را انجام میدهند و بعد از انقضاء مراسم باوطانشان برمیگردند و در وضع زندگی و اخلاقی و فکری آنان هیچگونه تفاوتی دیده نمیشود و مثل اینکه این فریضه عظیم الهی را انجام نداده­اند منشأش این است که حج آن حجّی نیست که ابراهیم و اسمعیل و محمد(ص) آورده است و سیما آن سیمائی نیست که در قرآن تصویر گردیده است والا وضع جهان اسلام و مسلمین اینطور نبوده که بر همه واضح و آشکار است.

آری حجّ منشور یک نظام الهی و اسلامی است و اعمال حج اعلام موضع رسمی از ناحیه حکومت اسلامی است و حج برای تثبیت حکومت حقّه الهی  و برخورد با ظالمان و ملحدان و مشرکان و کافران است در سراسر تاریخ و لذا میفرماید: «فاذا انسلخ الاشهر الحرم فاقتلوا المشرکین حیث وجدتموهم و خذوهم و احصروهم واقعدوا لهم کلّ مرصد فإن تابوا و اقاموا الصّلاة و اتوا الزّکوة فخلّوا سبیلهم إنّ الله غفور رحیم، و إن احد من المشرکین استجارک فاجره حتّی یسمع کلام الله ثمّ ابلغه مأنه ذلک بانّهم قوم لایعلمون، کیف یکون للمشرکین عهد عندالله رسوله إلّا الّذین عاهدتهم عند المسجد الحرام فما استقاموا لکم فاستقیموا لهم إنّ الله یحبّ المتقین، کیف و إن یظهروا علیکم لایرقبوا فیکم إلاّ ولا ذمّةً یرضونکم بافواهم و تابی قلوبهم و اکثرهم فاسقون[4] منتظر باشید هر موقع ماههای حرام منقضی گشت و پایان یافت مشرکین را هر جا یافتید و پیدا کردید عرضه را بر آنان تنگ گیرید و در تمام کمین گاهها برای آنان کمین بگذارید و دستگیرشان سازید، مگر کسانی از آنان که جداً تسلیم گردند و توبه نمایند و در اقامه نماز و اعطاء زکات باشما باشند و در شعایر شما عملاً شرکت نمایند بر اینها سخت نگیرید و راهشان را باز بگذارید و با آسانی بآنها رفتار کنید برای اینکه خدای جهان غفور رحیم است. و همین طور اگر در اثر تبلیغات شما افرادی از مخالفان و مشرکان بخواهند بسراغ شما بیایند و از نزدیک بمطالب شما گوش فرا دهند و بدانند مواضع شما و سخنان شما چیست و بدین منظور از شما پناه بخواهند بآنان پناه دهید و شرائط فهمیدن و آگاه شدن را بطور کامل آماده و مهیّا سازید تا بیایند و کلام خدا را بشنوند و سپس آنانرا بمأمنشان برسانید چون برخی از آنان از عمق قضایا و جریانات اطلاع نداشته و از مسائل آگاهی دقیق ندارند.

سپس قرآن دامنه هشدار و برنامه وسیع خودش را گسترش داده و استراتژی جنگ با کفار را مورد توجه و تاکید قرار داده است و با صراحت میفرماید چگونه امکان دارد که از طرف نظام اسلامی و رهبری آن برای مشرکان و معاندان عهد و پیمانی در نزد خدا و رسول خدا باشد و برای آنان اعتباری و روی سخنان آنان حسابی باز شود مگر کسانی از آنان که در کنار مسجد الحرام باشند و در این صورت مادامیکه آنان استقامت ورزند و روی عهدشان بایستند شما هم استقامت ورزید و تقوی را پیشه گیرید و خدای عالم پرهیزکاران را دوست میدارد اما مواظب باشید و سادگی از خودتان نشان ندهید و در مواقعی که ضعیفند ممکن است طوری حرف بزنند که شما خیال کنید که میتوان بآنان اعتماد کرد و حال آنکه چنین نیست اگر آنان غالب گردند و امکانات را بدست آورند و شما را ناتوان ببینند و در حالت برتر قرار گیرند. در اینصورت نه به عهدشان پایبند میشوند و نه برای سوگندشان حسابی باز مینمایند بلکه منافقانه با شما برخورد مینمایند و با سخنان شما را راضی و خوشنود میگردانند و حال آنکه دلشان با شما نبوده و قلباً آن چه که از ظاهر سخنانشان فهمیده میشود مخالفند و اکثر آنان فاسق بوده و متعهد بگفتار و پیمانشان نیستند و اینها آیات خدا را به بهای اندک فروخته و در مقابل مطامع شیطانی و اموال مادی و پست دنیا «صدّعن سبیل الله» کرده و در مقابل انبیاء الهی همیشه مشکل و مانع بوجود آورند و قطعاً آنان از نظر عملکرد بسیار کارهای بدی را مرتکب شده و باعمال بدی دست یازیده­اند و اینها روی افراد متعهد و مکتبی و مؤمن حساسیّت دارند و روی آنها همیشه نظر منفی از خود نشان داده و درباره آنان نه بسوگندشان اعتماد میشود کرد و نه به پیمانشان و آنان از حدودشان تعدّی کرده و از تجاوز کاران میباشند.

اینها شمّه­ای از آیات قرآن در سوره برائت است که بگوشه­ای از ابعاد حجّ پرداخته است و این اهداف و اغراض و دستور العملها بدون یک مرکزیت و حکومت نیرومند و قوی قابل وصول و نیل نمیباشد و آن حجّتی میتواند اعلان برائت نماید و تمام مخالفان خدا را طرف خطاب قرارد دهد و قاطع برخورد کند که به هیچ کس از آن ببعد حق ورود باین منطقه را نداشته باشد و آن حجّتی است که دارای حکومت قویّ محمّدی(ص) و ابراهیمی باشد، حج بدون حکومت اسلامی حجّتی تهی و بی­محتوی و بدون ضمانت اجرائی و غیرقابل پیاده شدن خواهد شد.

انتقادی از مقاله «ساختار نظام اجرائی کشور»
در شماره 53 سال جاری آن نشریه در مقاله­ای تحت عنوان «ساختار نظام اجرائی کشور» مطالبی در رابطه با نظام مالی کشور و ذیحسابان منتخب این وزارت درج گردیده که بکلی بدور از حق و حقیقت بوده و حاکی از بی­اطلاعی نویسنده میباشد. چون درج چنین مقاله­ای آنهم در نشریه وزینی که زیر عنوان مقدّس «پاسدار اسلام» منتشر میشود از یک طرف وهن جامعه مطبوعات جمهوری اسلامی ایران است و از طرف دیگرموجبات انحراف افکار عمومی را فراهم مینماید. لذا بر اساس رسالت قانونی این وزارت و نیز بلحاظ احساس تکلیف شرعی بمنظور روشن شدن حقایقی که در مقاله مورد بحث مورد تحریف واقع شده است با رعایت جانب اختصار مبادرت به ارسال پاسخ زیر مینماید. خواهشمند است دستور فرمائید طبق قانون مطبوعات در اولین شماره، آن نشریه محترم در همان صفحه ایکه مقاله مذکور درج شده بود نسبت بدرج آن اقدام نماید:

1-     مقدمتاً تذکر این نکته ضروری است که پیش نویس لایحه جدید محاسبات عمومی پس از سالها تلاش و تحقیق و تتبع مستمر با استفاده از تمامی تجربیات حاصله طی سنوات متمادی و با الهام از پیامهای جانبخش انقلاب اسلامی و با احساس مسئولیت عمیق در قبال بیت المال در سال 1360 توسط این وزارت تهیه و برای سیر مراحل قانونی به جریان گذارده شد که شور اول آن نیز دوبار در دوره­های اول و دوم مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده و برای شور دوم در کمیسیون مربوط مورد بررسی میباشد.

با این ترتیب وزارت امور اقتصادی و دارائی به رسالت خود در مورد بازنگری نظام مالی کشور بمنظور انطباق آن با اهداف و ارزشهای انقلاب شکوهمند اسلامی بموقع عمل نموده است در حالیکه نویسنده محترم مقاله احتمالاً از این اقدامات غافل بوده­اند.

ضمناً‌ لازم به یادآوری است که کلیات قانون محسابات عمومی مورد عمل فعلی هم از لحاظ لزوم وجود حساب و کتاب در مخارج دولتی و نظم و انسجام و نظارت مالی کراراً بطور مستقیم و غیرمستقیم، مورد تائید مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است.

2-     نویسنده مقاله بدون کوچکترین اطلاع از نظام مالی و اهمیت بسزای آن سعی نموده است شعارگونه با بمیان کشیدن بیمورد نام یک آمریکائی بنام مورگان شوستر، نقش وزارت امور اقتصادی و دارائی در انتصاب ذیحساب و اصولاً فلسفه وجودی ذیحساب را بزیر سئوال و انتقاد بکشد، در حالیکه حذف نقش وزارت امور اقتصادی و دارائی در اینخصوص نه فقط اصل نظارت قبل از خرج و لزوم کنترل داخلی عملیات مالی دولت را سست و مخدوش میسازد بلکه اصولاً نیل بهدف بسیار مهم و حیاتی هماهنگی مالی و محاسباتی را بغایت دشوار و بلکه غیر ممکن مینماید. زیرا اصل هماهنگی وحدت رویه ایجاب مینماید همانطوریکه هر یک از امور مملکتی از جمله: صنعتی، کشاورزی، آموزش عالی، بهداشت و درمان و مسکن در یک وزارتخانه متمرکز بوده و با ایجاد هماهنگی­های لازم از طریق وزارتخانه مربوط رتق و فتق میشود، امور مالی که به تعبیر مولای متقیان حضرت علی(ع) رگ حیات و رشته جان ملت محسوب میشود نیز از طریق یکی از وزارتخانه­ها متمرکز و هماهنگ گردد ضمناً ایجاد این هماهنگی و وحدت رویه که ضامن اصلی توفیق دولت در اجرای برنامه­ها محسوب میشود میسر نخواهد بود مگر آنکه کارگزاران خزانه و بیت المال از طریق یک دستگاه واحد تعیین و بکار گماشته شوند زیرا در غیر اینصورت امور مالی مملکت دچار تشتت و پراکندگی و ناهماهنگی شدید خواهد شد که زیانهای ناشی از آن از شدت وضوح بینیاز از تشریح و توضیح بنظر میرسد.

3-     حتی با یک نظر سطحی به قانون محاسسبات عمومی از جمله مواد 24 و 45 و 87 بسادگی ثابت میشود که به شهادت نص صریح مواد مذکور نه تنها برخلاف ادعای نویسنده مقاله مورد بحث ذیحساب وزیری دیگر در مقابل وزیر وزارتخانه محل خدمت محسوب نمیشود بکله مانند سایر مدیران وظایف خود را زیر نظر وزیر وزارتخانه محل خدمت محسوب نمیشود بلکه مانند سایر مدیران وظایف خود را زیر نظر وزیر انجام میدهد (ماده 24) و حتی اگر دستور پرداخت او را مخالف قانون تشخیص دهد در صورت تائید وزیر یا مقام مجاز از طرف ایشان مکلف به پرداخت میباشد (ماده 87) و از مراحل پنج گانه خرج فقط مرحله تأمین اعتبار بعهده ذیحساب  ومراحل تشخیص و تعهد و تسجیل و صدور حواله بعهده وزیر و یا مقامات مجاز از طرف حواله ایشان محول میباشد (ماده 45) بعلاوه ذیحساب بدون داشتن اختیارات کافی و حتی کادر لازم و بدون اینکه بتواند حتی یک نفر حسابدار همراه خود به دستگاه محل خدمت ببرد بموجب ماده 74 قانون محاسبات عمومی و سایر قوانین مربوط در مقابل دیوان محاسبات کشور وزارت امور اقتصادی و دارائی و سایر مراجع ذیصلاح مسئول و جوابگوی تنظیم بموقع و صحیح حساب دستگاه محل ماموریت میباشد.

با این ترتیب وجود ذیحساب نه تنها مغایرتی با اختیارات و مسئولیتهای وزیر ندارد بلکه با عنایت به این واقعیت مهم و انکارناپذیر که اصولاً اختیار خرج و مصرف بیت المال فقط در ید معدودی از دولتمردان و مقامات طراز اول مملکتی نمیباشد که بتوان با اتکاء به شخصیت و تعهد و سایر خصوصیات اخلاقی و نحوه انتخاب آنها لزوم اعمال نظارت مالی را نفی نمود بلکه در عمل توزیع اعتبارات در سطح کشور و نظام اداری مملکتی بنحوی است که اختیار تشخیص و انجام خرج در سطوح مختلف اداری و به تعداد بسیار زیادگسترده میگردد، وجود ذیحساب بعنوان یک بازوی مالی قوی قبل از هر کس به وزیر یا بالاترین مقام هر دستگاه اجرائی کمک میکند که از حسن جریان امور مالی دستگاه خود و هماهنگ بودن و انطباق آن با مقررات و تصمیمات مالی اطمینان خاطر پیدا نماید.

با توجه به مراتب فوق هر گونه کوششی برای حذف ذیحساب و یا ایجاد اخلال در روابط او و دستگاه اجرائی محل خدمت در حقیقت تلاشی برای قطع این بازوی توانای مالی محسوب میشود که مفاسد چنین اقدام ناپسندی بر هیچ صاحب نظری پوشیده نمیباشد.

4-     با اینکه اصل مهم اعمال نظارت مالی همراه با مصرف وجوه بیتالمال از ضررویات انکارناپذیر میباشد و تحقق این امر نه تنها پیروی از یک اصل مسلم علمی در اجرای بودجه است بلکه ملهم از تعالیم عالیه مکتب اسلام بویژه توصیه­ها و تاکیدات مولای متقیان حضرت علی (ع) نیز میباشد معهذا نویسنده محترم مقاله یاد شده بدون ارائه نظام و روش جدیدی برای اعمال نظارت مالی نظام و روش فعلی را مورد حمله و انتقاد ناآگاهانه قرار داده است و بدین ترتیب در حقیقت بطور غیرمستقیم بی نظمی و هرج و مرج مالی را در مصرف بیت المال پیشنهاد نموده­اند که چنین پیشنهادی بطور قطع از طرف هر صاحب نظر دلسوز و متعهدی چه از لحاظ شرعی و چه از نظر عرفی مردود شناخته میشود.

5-     در خاتمه با تاکید به این امر که ذیحسابان منتخب این وزارت در محدوده رسالتهای مالی محوله شرعاً و قانوناً خود را ملزم و متعهد به نهایت همکاری و مجاهدت در پیشرفت امور دستگاههای اجرائی محل خدمت میدانند و از طرف این وزارت نیز نظارتهای لازم بر عملکرد آنها اعمال میگردد نظر باینکه قضاوت نهائی در اینخصوص با مجلس شورای اسلامی این عصاره ملت شهید پرور میباشد که انشا الله بزودی با اتخاذ تصمیم نهائی و قاطع در مورد لایحه محاسبات عمومی، نظام مالی منطبق با مصالح جمهوری اسلامی را تعیین و تثبیت خواهد نمود سخن را کوتاه نموده و توفیق روزافزون آن نشریه گرامی را در راه خدمت باسلام و مسلمین از درگاه ایزد متعال مسئلت مینمایم.

با آرزوی پیروزی نهائی قریب الوقوع رزمندگان اسلام

دفتر روابط عمومی و ارشاد وزارت امور اقتصادی و دارائی