نگاهی به سیره امام مجتبی علیه السلام

نگاهی به سیره امام مجتبی علیه السلام

در عصری که ارزشهای اسلامی بوسیه اسلام ادعائی معاویه، سر دسته منافقان، در هاله‌ای از فراموش یفرو رفتهب ود و جامعه اسلامی در سراشیبی سقوط و انحطاط قرار گرفتهب ود؛ اسلام راستیان هم چون خورشیدی فروزان، تنها در پرتو گفتار و کردار امام مجتبی علیه السلام می‌درخشید و تمام تشنگان حقیقت را به صراط مستقیم اسلام راهنمائی می‌کرد، و از آنجا  که این امام معصوم همانند تمام ائمه هدیعلیهم السلام حجت تمام انسانها در هر عرص و برایهر نسلی، از جانب خداوند به حساب می‌آید، از اینرو سیره آنحضرت می‌تواند هادی و راهگشای تمام افرادی باشد که به اسلام و حقیقت، عشق ورزیده و برای خویش الگو و اسوه‌ای می‌طلبند مجله پاسدار اسلام ضمن عرض تبریک و تهنیت به مناسبت ولادت پر برکت آنحضرت، توفیق هر چه بیشتر و پویندگان راهش را در عمل به سخن و سیره او از خداوند متعال مسئلت می‌نماید.

زهد و عبادت امام

حضرت صادق علیه السلام درباره زهد و عبادت و بعضی دیگر از ویژگیهای امام مجتبی علیه الصلاة و السلام از پدران بزرگوارش چنین روایت می‌فرماید:

«ان الحسن بن علی بن ابی‌طالب علیه السلام کان اعبد الناس فی زمانه و ازهدهم و افضلهم و کان اذا حج، حج ماشیا و ربما مشی حافیا و کان اذا ذکر الموت بکی و اذا ذکر القبر بکی و اذا ذکر البعث و النشور بکی و اذا ذکر الممر علی الصراط بکی و اذا ذکر العرض علی الله تعالی ذکره، شهق شهقة یغشی علیه منها. و کان اذا قام فی صلاته ترتعد فرائصه بین یدی ربه عزوجل و کان اذا ذکر الجنة و النار اضطراب اضطراب السلیم و سأل الله الجنة و تعوذ به من النار. و کان علیه السلام لا یقرءژأ من کتاب الله عزوجل«یا ایها الذین آمنوا» الا قال: لبیک اللهم لبیک، و لم یرفی شیءٍ من احواله الاّ ذاکراً لله سبحانه و کان اصدق الناس لهجة وافصحهم منطقا»

(بحار ـ جلد 43 ـ ص 331)

بدرستی که حسن بن علی علی السلام عابدترین، زاهدترین و فاضلترین مردم عصر خویش بود، و چون آهنگ حج می‌نمود، پیوسته پیاده و چه بسا با پای برهنه به حج می‌رفت و هنگامی که یاد مرگ، قبر، قیامت، عبور از صراط و حضور و عرضه شدن بر لرزه بر پیکر مبارکش در پیشگاه پروردگار عزوجل مستولی می‌شد، و آنگاه که ذکر بهشت و آتش می‌نمود مانند مار گزیده ناآرام و مضطرب می‌گردید و از خداوند بهشت را مسألت می‌نمود و از آتش جهنم به او پناه می‌برد. «یا ایها الذین آمنوا» را در قرآن تلاوت نمی‌کرد، جز اینکه عرضه می‌داشت: لبیک خداوندا لبیک، و در هیچ حالی دیده نشده، جز اینکه ذکر خدای سبحان می‌نمود، و در سخن راستگوترین، و در گفتار فصیح‌ترین مردم بود.

خوف و خشیت الهی

امام رضا علیه السلام درباره خوف و خشیت آن حضرت از پدران بزرگوارش چنین نقل می‌فرماید: «لما حضرت الحسن بن علی بن ابی‌طالب الوفاة بکی فقیل له: با ابن رسول الله أتبکی و مکانک من رسول الله صلی الله علیه و آله الذی انت به؟ و قد قال فیک رسول الله صلی الله علیه و آله، ما قال؟ و قد حججت عشرین حجة ماشیا و قد قاسمت ربک مالک ثلاث مرات حتی النعل و النعل؟ فقال انما ابکی لخصلتین: لهول المطلع و فراق الأحبة.»

(بحار ـ جلد 43 ـ ص 332)

چون حالت احتضار حضرت حسن بن علی علیه السلام فرا رسید، شروع به گریستن نمود، عرض شد: ای فرزند پیامبر خدا! با وجود این موقعیت و نسبتت به رسول الله صلی الله علیه و آله، و آنچه را که آنحضرت درباره مقام و فضیلت شما فرموده، و با اینکه بیست بار پیاده به مکه رفته‌اید و در مدت زندگی سه مرتبه نیمی از اموال خویش حتی نعلین خود را بین مستمندان در راه پروردگارت تقسیم نموده‌ای، گریه می‌نمائی؟ امام در پاسخ فرمود: برای دو چیز گریه می‌نمایم! برای اهوال روز قیامت و فراق دوستان.

پاداش احسان

انس بن مالک گوید: کنیزی، شاخه گلی به امام مجتبی علیه السلام تقدیم نمود«فقال لها: انت حر لوجه الله فقلت له فی ذلک، فقال ادبنا الله تعالی: فقال»: «و اذا حییتم بتحیة فحیوا باحسن منها و کان احسن منها اعتقاها».

بحار جلد 43 ص 343

امام فرمود: تو در راه خدا آزادی، انس می‌گوید: با امام در این مورد صبحت کردم امام فرمود: خداوند ما را چنین تربیت نموده و فرموده: هنگامی که کسی به شما تحیت گوید پاسخ آن را بگونه‌ای بهتر دهید. و بهتر از هدیه او، آزاد ساختن او بود.

دستگیری از نیازمندان

مردی بنام سعید بن عبدالعزیز گوید:

«ان الحسن سمع رجلا یسأل ربه تعالی ان یرزه عشرة آلاف درهم فانصرف الحسن الی منزله فبعث بها الیه».

(کشف الغمه)

امام حسن علیه الصلوة و السلام شنید مردمی از پیشگاه پروردگار تعالی ده هزار درهم مسئلت می‌نماید. امام که نیاز و احتیاج او را دریافت، به منزل مراجعت فرموده و مبلغ یاد شده را برایش فرستاد.

تواضع و فروتنی

روزی امام مجتبی علیه السلام از کنار جمعی از مستمندان گذشت که نشسته و از خرده نانهائی که در پیش داشتند میل می‌نمودند و چون حضرت را دیدند از ایشان خواستند که نشسته و با آنها از آن نانها میل نمایدف امام از مرکب پیاده شد و فرمود: «ان الله لا یحب المستکبرین» خداوند مستکبران را دوست نمی‌دارد، و سپس با آنان شروع به خوردن نان نمود، تا همگی سیر شده و کناری رفتند ولی ببرکت وجود امام آن نانها هم چنان باندازه قبل باقی ماند، سپس حضرت آنان را به خانه خویش دعوت نمود با غذا و لباس از آنها پذیرائی فرمود: (بحار ـ جلد 43 ـ ص 352)

اجتناب از ناسزاگوئی

شخصی بنام عمیر بن اسحاق می‌گوید:

«ما سمعت منه کلمة فحش قط، و انه کان بین الحسن بن علی و عمرو بن عثمان خصومة فی ارض فعرض الحسن امرا لم یرضه عمرو، فقال الحسن علیه السلام: لیس له عندنا الا ما ارغم انفه فان هذه اشدّ وافحش کلمة سمعتها منه قط».

(بحار ـ جلد 43 ـ ص 358)

هرگز از آنحضرت سخنی ناسزا نشنیدم، بین امام حسن علیه السلام و عمرو بن عثمان در مورد زمینی اختلافی به وجود آمده بود، امام به او راه حلی ارائه داد که عمرو به آن رضایت نداد، امام حسن علیه لاسلام فرمود: او را چیزی پیش ما نیست، مگر آنچه بینی او را به خاک بمالد. و این تنها تندترین و ناسزاترین سخنی بود که از او شنیدم.

تکیه بر آرزوها

*امیرالمؤمنین«ع»:

«ایاک و الا تکال علی المنی فانها بضائع النوکی». (نهج البلاغه فیض ـ ص 922)

در ضمن نصایح به حضرت مجتبی: فرزند عزیز! از تکیه کردن بر آرزوهای نفسانی خویش بپرهیز که آرزوها متاع احمقان و نادانان است.