از عاشورا تا اربعین

از عاشورا تا اربعین

تاریخ پرنشیب و فراز بشر از آغاز، شاهد جنگها و برخوردهای خونین و فراوانی بوده که بر سر کسب قدرت و پیروزی میان جناحهای درگیر اتفاق افتاده است، ولی گاهی این برخوردها از سطح یک درگیری نظامی صرف میان افراد، فراتر رفته و به صورت جنگی تمام عیار میان دو جریان و دو جهان بینی مختلف درآمده است، چنانچه تمام جنگهائی که میان جبهه اسلام واقعی و شرک و استکبار پیش آمده از این قبیل بوده است، ولی آنچه سرنوشت نهائی جنگ را در این جهاد مقدس و مستمر تاریخ با جبهه کفر و شرک تعیین نموده، همیشه پیروزی نظامی نبوده است، بلکه گاهی پیروزی و افتخاری که شهادت و خون آفریده است  از توان هر سلاح و شمشیری بیرون بوده و این درست همان حقیقتی است که در جریان قیام خونین عاشورا به واقعیت پیوست، و لذا نوشته‌اند:

«لم یتزلزل ارکان دول بنی امیة الا بعد شهادته و لم یظهر للناس کفرهم و ضلالتهم الا عند فوزه بسعادته»[1] پس از شهادت امام حسین(ع) پایه‌های حکومت اموی متزلزل و چهره کفر و ضلالت آنان برای مردم ظاهر و افشا گردید، و اینچنین است که در فرهنگ قرآن از شهادت بعنوان «احدی الحسنیین» یاد شده است، و آن نتیجه‌ای که قیام تاریخی و بی نظیر عاشورا به بار آورد در حقیقت تفسیری رسا برای این بخش کوتاه و پرمحتوای این  آیه است.

ریشه یابی عاشورا

یکی از مشکلاتی که پیوسته جامعه بشر در طول حیات خویش با آن روبرو بوده، مشکل رهبری است، و متأسفانه غالباً افراد در این مسأله از روی اشتباه و یا تحت تأثیر تهدید و تطمیع به گمراهی کشیده شده اند، و فاجعه آمیزتر از آن این بوده که فرصت طلبان ستمگر با نیروی همین مردم، پیامبران و امامانی را که برای رهائی و هدایتشان بپا خاسته اند، از پای درآورده و به شهادت رسانده‌اند. امام باقر(ع) چنین افرادی را به گوسفندی تشبیه می‌کند که از شبان و رمه جدا افتاده و در جریان جست و خیزش در تکاپوی گله و شبان، به اشتباه به گله و چوپان بیگانه می‌پیوندد و پس از توجه به اشتباهش از آنها جدا شده و به گله و چوپان دیگر و همین طور تا سرانجام در حالت تحیر و سرگردانی، گرگی فرا رسیده و از بی پناهی و بی سرپرستی او استفاده نموده و او را طعمه خویش می‌سازد.

سپس امام (ع) چنین نتیجه می‌گیرد: «و کذلک و الله- یا محمد- من اصبح من هذه الامة لا امام له من الله عزوجل ظاهر عادل، اصبح ضالاً تائها»[2] محمد بن مسلم! به خداوند سوگند کسی که از میان امت، امام حاضر و عادلی که از سوی خدای عزوجل تعیین شده باشد، انتخاب ننماید، به گمراهی و پریشانی خواهد افتاد.

و این امثال، ترسیمی رسا از وضع جامعه‌ای است که در سقیفه و صفین و ساباط و کربلا از رهبر واقعی و امت محمدی جدا شده، و سرانجام دچار گرگان خون آشام اموی شدند که بنام خلافت و جانشینی رسول خدا(ص) سرنوشت آنان را در دست گرفته و از هیچ جرم و جنایتی نسبت به آنها کوتاهی نکردند، و ای کاش از اشتباه اول و دوم خویش عبرت گرفته و در کربلا به تکرار آن نمی‌پرداختند، گرچه آنچه را که در صفین واقع شد اگر بگفته عقاد- نویسنده مصری- بواسطه ترفند سیاسی قرآن بر سر نیزه کردن، بتوان نام فریب و اشتباه بر آن نهاد، ولی در کربلا هرگز چنین اشتباهی در کار نبود، چرا که حکومت عدل علی (ع) در آن مدت کوتاه خویش، توانست با تمام مشکلاتی که برایش به وجود آوردند، نمونه‌ای کامل و درست از سیاست صحیح و حکومت واقعی اسلامی به جامعه ارائه دهد؛ از این رو معاویه با تمام تلاشی که در اسلامی جلوه‌دادن حکومت ضد اسلامی خویش نمود، نه تنها نتوانست پایگاهی در میان جامعه پیدا نماید، بلکه روز به روز بر نفرت و نارضائی مردم از حکومت او افزوده و افزوده تر شد، تا آنجا که به ناچار چهره نامردمی خویش را به رسم همه دیکتاتوران تاریخ نشان داد و دست به تبعیدهای دسته جمعی از عراق به نقاط دوردست مرزی زد و اقدام به قتل وزندان و شکنجه کسانی کرد که سرانجام متوجه این اشتباه بزرگ خویش گردیدند که معاویه را به جای علی(ع) به رهبری انتخاب نموده بودند، و امیرمؤمنان(ع) در آخرین روزهای حیاتش در بستر شهادت از اینکه مردم در نهایت به اشتباه خود پی خواهند برد، خبر داد و فرمود:

«غدا ترون ایامی و یکشف لکم عن سرائری و تعرفونی بعد خلو مکانی و قیام غیری مقامی»[3] فردا است که ایام (درخشان حکومت) مرا ببینید و اهداف و خواسته هایم برایتان آشکار شود، و پس از خالی ماندن جایم و قرار گرفتن دیگری در جایگاهم مرا خواهید شناخت؛ و اینک آن روز فرا رسیده بود و مردمی که از حکومت ظالمانه اموی سخت به تنگ آمده بودند، حکومت عدل علی(ع) را در رهبری فرزندش امام حسین(ع) جستجو می نمودند و لذا به امام نامه ها نوشته و او را از آمادگی خویش برای سقوط امویان و استقرار حکومت اسلامی بدست آن حضرت مطلع ساختند، ولی حکومت رعب و وحشت اموی که دلهای آن مردم سست اراده و بی ایمان را از ترس و طمع لبریز نموده بود. بر سر این عهد و تصمیم استوار نماندند و لذا «مجمع عامری» در راه بازگشت از کوفه به امام(ع) که از وضع کوفه جویا شده بود گفت: بزرگان و سران کوفه رشوه های کلانی جویا شده گفت: بزرگان و سران کوفه رشوه های کلانی دریافت کرده و علیه تو هم دست شده اند «و اما سایرالناس بعدهم فان قلوبهم تهوی الیک و سیوفهم غداً مشهورة علیک» ولی سایر مردم دلهایشان شیفته تو و شمشیرهایشان فردای جنگ آماده کشتن تو است، و فرزدق نیز همین تعبیر را به این صورت تکرار کرد: «قلوب الناس معک و سیفهم مع بنی امیه» قلبها با تو و شمشیرها با امویان است. و سرانجام شمشیرهائی که در صفین برای سرنگونی حکومت اموی، بالا رفته، ولی با فریب بر سر نیزه کردن قرآن به نیام بازگشت، در کربلا برای تثبیت حکومت اموی و ریختن خون  فرزند علی(ع) بالا رفت و بدین ترتیب بزرگترین فاجعه تاریخ اتفاق افتاد.

.... تا اربعین

فاصله میان عاشورا تا اربعین، از نظر زمانی، فاصله چندانی نیست ول نقشی را که خاندان شهیدان عاشورا در این فاصله کوتاه در رساندن پیام خون آن شهیدان به جامعه و تاریخ، ایفا نمودند، تمام تلاش بیست ساله حکومت معاویه و سپس جانشینان او را، در مشروع جلوه دادن خلافت اموی، به کلی خنثی و بی اثر ساخت، و شمشیرهائی را که در جهت اراده و خواست حاکمان ستمکار اموی بالا می‌رفت، با دلهای مردم هم سو نمود و کوفه و دیگر شهرهای اسلامی آن روز را به کانون انفجاری علیه حکومت بنی امیه تبدیل ساخت، آن چنان که در نهایت به سقوط خفت بار آنان منتهی گردید، و بدین ترتیب رسالت خانواده همه شهیدان را در پاسداری از خون شهید و حفظ دست آوردهای انقلابی که بخاطر آن، عزیزانشان به فوز و فیض عظیم شهادت نائل گردیده‌اند، مشخص و روشن ساختند.

و به راستی اگر نقش امام سجاد، زینب کبری(ع) و دیگر شاهدان بازمانده صحنه کربلا در نقل لحظه به لحظه و جزء به جزء حوادث کربلا نبود، چهره‌ای که دشمن می‌خواست از امام حسین(ع) و عاشورا ترسیم ساخته و به تاریخ منتقل سازد، چهره‌ای نبود که ما امروز از امام و عاشورا می‌شاسیم و در نتیجه عاشورا با تمام شکوه و عظمتش در تاریخ-و لااقل برای مدت زیادی- مسخ و محو می‌شد و این واقعیتی است که با نگاهی به برنامه‌ریزی و تدارکات قبلی دستگاه تبلیغات اموی می‌توان به آن پی برد.

امویان از نظر تبلیغات در وضعیت بسیار بالائی قرار داشتند، چرا که معاویه از همان آغاز، خود را با مردی روبروی می‌دید که با سابقه‌ترین و درخشنده‌ترین چهره اسلام بود، و از نظر نظامی در موقعیتی پائین‌تر از امیرمؤمنان(ع) قرار داشت و بهمین دلیل بود که در صفین در آستانه سقوط کامل قرار گرفت ولی درست در همان لحظاتی که می‌رفت برای همیشه به آن جریان نفاق گونه اموی پایان داده شده و دیگر قدرت نظامی او کارآئیش را از دست داده بود، به قدرت تبلیغاتی متوسل شده و با بر سر نیزه کردن قرآن، سرنوشت جنگ را به سود خویش تغییر داد، و این خود نمونه‌ای روشن از نیروی دستگاه تبلیغاتی معاویه و میزان تأثیر پذیری جامعه ناآگاه و رشد نیافته آن عصر بود چرا که معاویه ده‌ها نفر مفسر قرآن، محدث و قاری و شاعر و داستانسرا، و چهره‌های مورد قبول جامعه و مغزهای سیاسی را به وعده مال و مقام به سوی خویش جلب نموده و بوسیله آنان قدرت تبلیغاتی بی رقیب و نیرومندی به وجود آورده بود و بواسطه همین دستگاه تبلیغاتی بود که توانست امیرمؤمنان(ع) را با آنهمه سابقه و صلاحیت، منزوی سازد و خود را به عنوان خلیفه رسمی پیامبر بر جامعه اسلامی تحمیل نماید.

روش تبغلیاتی یزید

یزید نیز که همان دستگاه تبلیغاتی معاویه را در کنار داشت، فکر می‌کرد که با کشتن امام حسین(ع) و سپس با ترور شخصیت او همه چیز، به همان سادگی پایان می‌پذیرد و از اینرو پس از پایان کار نظامی، دست به کار تبلیغاتی زد و در این راستا:

1-    عاشورا را روز پیروزی خدا معرفی نمود، و از این جهت هنگامی که ابن زیاد، «زید بن ارقم» یکی از اصحاب رسول خدا(ص) را گریان می‌بیند، با اعتراض به او می‌گوید: «اتبکی لفتح الله؟!» آیا از این فتح و پیروزی «الله» گریانی؟!!

2-    عاشورا را چنانچه امام صادق(ع) می‌فرماید، روز عید اعلام نمودند، و نیز این روز را چنانچه در زیارت عاشورا می‌خوانیم «اللهم ان هذا یوم تبرکت به بنو امیه» روز پربرکت و مبارک بخاطر قتل امام معرفی کردند!

3-    از روز عاشورا بعنوان روز گرفتن روزه شکر و انجام دیگر اعمال خیر بهمین منظور تبلیغ می گردید و برای نمونه زنی ده شتر قربانی نمود!!

4-    به نشانه شادی و  رضایت از قتل امام از سوی امویان چهار مسجد در کوفه بازسازی می‌گردد، تا بناهای یادبودی برای چنان پیروزی باشد!!

5-    از قیام حسین بن علی(ع) بعنوان حرکتی از سوی انسانی خارج از دین اسلام در برابر امام مسلمین و حکومت قانونی او تبلیغ شد چنانچه یکی از مبلغان و ارتشیان لشکر یزید با خطاب به افراد خویش می‌گوید: «لا ترتابوا فی قتل من مرق من الدین و خالف الإمام» در کشتن کسی که از دین خارج و بر خلیفه و رهبر جامعه شوریده است تردیدی به خویش راه ندهید!!

اینها نمونه‌ای اندک از تبلیغات بسیاری بود که از سوی دستگاه تبلیغاتی اموی ترتیب داده شده بود و در کوفه و شام، تمام شهر را آزین بسته و جشن پیروزی برگزار ساخته بودند تا در میان آن جنجال تبلیغاتی، فریاد رسای عاشورا و پیام خون رنگ شهیدان را محو و نابود سازند، ولی غافل از اینکه آن خون‌های پاک و مقدسی که در آن سرزمین تفتیده «طف» بر زمین ریخته بود، می‌رفت که تازه به ثمر نشسته و آن حرکتی که آنان در عاشورا بنیانگذار آن بودند، از نو در جامعه و تاریخ آغاز گردد، و مقدمات این کار بدست خود یزید تدارک دیده شده بود، چرا که اگر اهل بیت امام را از همان کوفه بدون سر وصدا به مدینه باز می‌گرداند و سپس به تبلیغ و تحریف عاشورا می‌پرداخت، شاید به هدف خویش می‌رسید، ولی چنین نکرد، بلکه در هر شهری قبل از ورود آنها، مردم را دعوت به اجتماع نمود، و نیز دلارالإماره کوفه و کاخ خضراء شام و مسجد دمشق را از مردم پر نمود تا پیروزی خود و شکست دشمنش را به نمایش گذارد اما اهل بیت از همین اجتماعات در شهر و کاخ و مسجد برای تشریح حادثه عاشورا، و افشای چهره کریه امویان و عمال آنان، آن چنان بهره‌برداری نمودند که تاریخ عاشورا را همانگونه که بود نگاشتند و بدین ترتیب پیام خون شهیدان را به جامعه و تاریخ رساندند.

و معاویه که روزی به هنگام صدای اذان مردی او را به دست برداشتن از مبارزه با پیامبر دعوت کرده بود، در پاسخ گفت:

«الا دفنا دفنا» تا دفن کامل این صدا و تام محمد(ص) به تلاشم ادامه خواهم داد و یزید از همانجا که پدر به پایان برده بود، کار او را با شهادت امام دنبال نمود، اینک آنگونه به شکست خفت باری در این هدف پلید خویش دچار شده بود که گناه و مسئولیت قتل امام را به گردن دست نشانده‌اش ابن زیاد می‌انداخت و می‌گتف: «و لو کنت انا المتولی لحربه لما قتلته ... و لکن عبیدالله بن زیاد لم یعلم رأیی فی ذلک و تعجل علیه بالقتل فقتله و لم یستدرک مافات»[4] اگر من خود مسئول جنگ با او بودم هرگز او را نمی کشتن ولی ابن زیاد که نظر مرا در این مورد نمی‌دانست، خودسرانه در قتل او شتاب نمود و گذشته را نمی‌توان جبران نمود. و ابن زیاد فرمان قتلی را که به عمر سعد داده بود، مصرانه از او می‌خواست تا او را مسئول قتل امام معرفی ننموده و خود را تبرئه نکند.

و از این رو هنگامی که مردی بنام ابراهیم بن طلحه از امام سجاد(ع)- پس از عاشورا- می‌پرسد: در این جنگ چه کسی پیروز شد؟ امام در پاسخ می‌فرماید: «اذا اردت ان تعلم من غلب و دخل وقت الصلاة فاذن ثم اقم»[5] اگر می‌خواهی بدانی که چه کسی پیروز شد، چون وقت نماز فرا رسد، اذان و اقامه بگو، تا ببینی آیا نام ننگین معاویه و یزید در تاریخ دفن شد و یا نام پیامبر(ص) و صدای رسای اذان و اسلام.

آنچه را که امام سجاد(ع) پس از فاصله کوتاهی با حادثه عاشورا بیان نمود، حقیقتی بود که رفته رفته دستگاه اموی مجبور به اعتراف به آن شد، پس از واقعه عاشورا، موقعیت امویان هر روز متزلزل و متزلزل‌تر شد تا آنجا که رژیم اموی مجبور شد با آزاد گذاشتن دست والیان جلادی چون حجاج در مناطقی که به کانون انفجاری علیه آنان تبدیل گشته بود، به آرامش اوضاع کمک نماید، حجاج همان چهره پلید تاریخ است که از عمر بن عبدالعزیز خلیفه اموی نقل شده است که اگر هر امتی خبیث‌ترین فرد خود را ارائه دهد ما با ارائه حجاج در این مسابقه برنده خواهیم بود، حجاج در مدت بیست ساله ولایتش صد و بیست هراز انسان بی گناه را به بدترین وضعی به شهادت رساند، گذشته از آنهائی که در سیاه چالهای مخوف او و یا در جریان حمله‌های نظامیش به قتل رسیدند، تا بدین وسیله موقعیت متزلزل خلافت اموی را تثبیت نماید ولی با اینهمه، عبدالملک که در مورد همه این قتلها رضایت خاطرنشان می‌داد در مورد اهل بیت، به حجاج می‌نویسد: «اما بعد فجنبنی دماء بنی عبدالمطلب فانی رأیت آل ابی سفیان لما و لعوا فیها لم یلبثوا بعدها الا قلیلاً»[6]- مرا از آلوده شدن به خون خاندان عبدالمطلب بدور دار، چرا که خود شاهد بودم که خاندان ابوسفیان چون در ریختن خون آنان حرص و ولع از خویش نشان دادند، جز مدتی کوتاه درنگ ننمودند. و در نقل دیگری آمده «لم ینجحوا» پیروز نشده و شکست خوردند.

و شهادت امام مجتبی(ع) که سالروزش را در 28 صفر بسوک می نشینیم نیز از جنایاتی است که بدست همین خاندان انجام گرفته است.

ولی کاش بنی عباس از آنچه جنایات آل ابی سفیان در مورد خاندان علی(ع) بر سر آنان آورد و سرانجام به سقوط خفت بارشان منتهی گردید عبرت می‌گرفتند، و فرزندان بزرگوار آن حضرت را در زمان خلافت غاصبانه خویش به شهادت نمی‌رساندند، چنانچه مأمون امام هشتم و معتمد عباسی امام عسکری(ع) را مسموم ساخت، و آنچه رسول خدا(ص) به امام مجتبی(ع) فرموده بود، واقع شد که «ما منا الا مقتول او مسموم»[7] از اهل بیت ما کسی نیست جز آنکه بدست دشمن، مقتول و یا مسموم گردد، و این خود، گواهی صادق بر حقانیت مکتبی است که پیشوایان آن پیشگامان جهاد و شهادت در راه خدایند، و روحانیت متعهد و همیشه در صحنه که پیروان صادق این خاندان‌اند، نیز پویندگان چنین راهی پرافتخارند، چنانچه مهرماه امسال شاهد شهادت دو چهره درخشان انقلاب، شهید محراب آیةالله اشرفی اصفهانی، و حجةالسلام و المسلمین شهید هاشمی نژاد بدست منافقان موافق با آل ابی سفیان هستیم.

پاسدار اسلام این شهادتها را به همه رهروان راه اهل بیت عصمت و طهارت تبریک و تسلیت گفته و تداوم راهشان را برای این امت ایثارگر و شهادت طلب آرزومند است.