مشخصات کلی نظام آموزشی

ساختار نظام اجرائی کشور

قسمت سی ام ـ‌ محمدرضا حافظ نیا

مشخصات کلی نظام آموزشی

8ـ متکی به حافظه بودن و نه بر فهم:

چگونگی عمل در درون نظام آموزشی بگونه ایست که دانش آموز و دانشجو باید محتوای آموخته را حفظ نماید و طبعا پس از مدتی از ذهنش خارج شود. فهمیدن مطلب توسط آموزنده در مجموعه عملکرد سیستم آموزشی مطرح نیست و اصولا سیستم موجود، آموزش متکی به فهم را القاء و تأکید نمی نماید و بگونه ای طراحی شده است که همه عناصر سیستم آموزشی در یک فرایند و عملکرد متقابل ناچارند به حفظ کردن مطالب از سوی آموزنده روی آورند. در چنین وضعی معلوم است که نتیجه چه خواهد شد؟ رشد کم سوادی ـ ضعف علمی و ناتوانی در کسب تازه های علمی و دسترسی ضعیف به ابداعات و اکتشافات و غیره.

وقتی آموزنده ای مطالب را حفظ می نماید یقینا پس از چند صباحی از ذهنش بیرون خواهد رفت. آموزش در چنین نظامی فاقد استمرار و جهت تکاملی است و آموختن به چند روز ایام امتحان محدود گردیده و پس از آن نیز آثارش از ذهن آموزنده رفع می گردد. این معنی پدیده ای بسیار واضح و روشن در مدارس و دانشگاه های کشور است.

یکی از صاحبنظران تعلیم و تربیت در ارتباط با این قضیه گفته بود: «دانشجویان ما شب امتحان همه چیز دارند ولی ورقه ها سفید است و شب بعد از امتحان ورقه ها همه چیز دارند ولی ذهن دانشجویان سفید است» گرچه این گفته کاملا قابل پذیرش نیست ولی بیان واقعیتی دردناک و رنج آور در سیستم آموزشی متداول کشور بوده و هست که در قالب یک انقلاب آموزشی قابل حل است. آموزش متکی به حافظه مانع از رشد فکری و اندیشه های خلاق می گردد. و هنگامی که تفکر فرد از رشد و پویائی برخوردار نبود نباید انتظار تازه ها را از اذهان ایستا و فاقد تحرک داشت.

آنچه که در سیستم آموزشی متداول مدارس و دانشگاه ها باعث حاکمیت آموزش متکی به حافظه می گردد سیستم و نظام ارزشیابی و روش امتحانات سنتی است. و در واقع شیوه متداول امتحان و ارزشیابی در مؤسسات آموزشی کشور عامل اصلی تاکید بر حفظ کردن مطالب توسط آموزنده می باشد. این سیستم ارزشیابی و امتحان متاسفانه آنچنان سنت محکم و غالبی گردیده است که امتحان کننده اعم از استاد و معلم و مدرسه و دانشگاه و کنکور و مقررات مربوطه نمی توانند بپذیرند که این روش غلط است و عامل بدبختی جامعه و کشور ما در بعد آموزش و علم و تکنولوژی می باشد. برای تحول در نظام ارزشیابی و امتحانی را به زیر سئوال برده و آن را متلاشی نمود و سیستم ارزشیابی تاکید کننده فهم مانند ارزشیابی تحقیقاتی و استدلالی و... را جایگزین نمود. هر چند باید سایر ابعاد و اجزاء سیستم آموزشی را نیز با این هدف تناسب داد.

یکی از فرقهای اساسی که نظام آموزشی وارداتی و متداول در کشور با نظام آموزش سنتی و بومی دارد و همین موضوع می باشد، که در نظام متداول در مدارس و دانشگاه ها متکی به حافظه می باشد و نظام آموزش حوزه متکی به فهم شکل گرفته است. یکی از مشخصه های نظام آموزشی حوزه که باعث فهم مطالب و آموخته ها می گردد وجود جریان مباحثه در فرآیند آموزش است، که با توجه به ویژگیهای مباحثه آموزنده سعی می کند بخوبی بر مطالب مسلط شده و آنها را بفهمد و بخوبی درک نماید.

 

9ـ القاءِ ناچیز روحیه تفکر و تحقیق و کنجکاوری به افراد

نظام آموزشی باید به گونه ای باشد که این روحیه را در آموزنده ایجاد و رشد دهد. ولی متاسفانه سیستم آموزشی متداول چنین نتیجه ای را از خود کمتر بروز می دهد. کنجکاوی و جستجو و تلاش برای کشف حقایق به فعالیت فکری نیازمند است و تفکر فعال در پی درک مطالب و محتواها و حقایق می باشد و ادراک تازه ها خود باعث تکامل فکری و روند فزاینده قدرت تفکر فرد می گردد.

از آنجائی که نظام آموزشی متداول همان طور که قبلا بیان گردید بر حافظه متکی می باشد،‌ بنابراین آموزنده در پی تفکر و تامل پیرامون آموخته ها نخواهد بود، و فکر فعالیت نداشته و روح علمی و تحقیقی در فرد ایجاد نخواهد گردید و یا اگر ایجاد شود نیز، ضعیف خواهد بود، وقتی سیستم آموزشی نتواند این روحیه را در افراد ایجاد کند طبعا دستیابی به حقایق علمی و فنی مقدور نخواهد بود زیرا با تحقیق و پژوهش و تفکر است که روابط علت و معمولی پدیده ها و مناسبات آنها کشف می گردد. و کشف روابط علت و معلولی پدیده ها و ارتباطات متقابل بین اجزاء و عناصر مادی طبیعت و شناخت ماهیت و چگونگی آنها مستلزم انجام تحقیقات علمی و تفکر پیرامون آن می باشد، و زمانی که این امر انجام نشود عقب افتادگی علمی و تکنولوژیکی امری غیر منتظره نخواهد بود و یکی از دلایل عقب ماندگی علمی کشور ما نیز همین خصوصیت نظام آموزشی می باشد.

 

10ـ گسترش کم سوادی و نتیجتا ادامه وابستگی تکنیکی به خارج

همان طور که قبلا بیان گردید چون سیستم آموزشی بر حافظه تاکید دارد لذا آموزش از عمق لازم برخودار نبوده و سطحی است. تخصص ها عمدتا ظاهری و صوری هستند و بین فرد متخصص اسمی که از دانشگاه فارغ التحصیل گردیده با توانائی واقعی تخصصی وی که از محتوای آموزش او انتظار می گردد فاصله قابل توجهی وجود دارد. یک پزشک یا یک مهندس و تکنیسین پس از فراغت از تحصیل از دانشگاه و ورود به محل کار با اولین مسئله ای که روبرو می شود این است که خود را کمتر از میزان مورد احتیاج می یابد و باید برای کسب توانائی مورد نیاز با گذراندن آموزش های توجیهی و عملی ویژه خودش را با نیاز محیط کار هماهنگ سازد. از آنجائی که سیستم آموزشی روح تحقیق و تفکر از فرصت های ایجاد شده در مقام تجربه و محیط کار کمتر بهره برداری می نمایند، و لذا نوآوری و خلاقیت کمتر شکل می گیرد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی که حضور کارشناسان و متخصصان بیگانه در تاسیسات صنعتی و غیر صنعتی کشور وجود داشت کمتر به نیروهای بومی و متخصصین فرصت رشد و پویائی در زمینه ابداع و اختراع و خود گردانی تاسیسات داده می شد و دانشگاه نیز چنین روحیه ای به آنان القاء نکرده بود. ولی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به لحاظ ضرورت امر و نیاز شدیدی که احساس می شد و تاسیسات صنعتی و غیر صنعیت باید به صورت فعال اداره می گردید و خوشبختانه متخصصان بیگانه از کشور بیرون رانده شده بودند، بحمدالله متخصصین ایرانی دست به کار شده و از فرصت های ایجاد شده جهت رشد تکنولوژی استفاده کردند و ما شاهد بروز خلاقیت ها و ابداعات و اختراعات توسط این نیروها در مراکز یاد شده بودیم به ویژه که کمبود قطعات یدکی و و ... آنها را وادار به طراحی و تولید تازه ای تکنولوژیک می نمود. حال اگر سیستم آموزشی روح تحقیق و پژوهش را به معنی واقعی در وجود متخصصین بیرون دادۀ خود ایجاد کرده و آنها را در این زمینه به خوبی تمرین دهد یقینا دست آوردهای تکنولوژیک کشور در داخل فوق العاده خواهد بود.

 

11ـ القاء روحیه مدرک گرائی

سیستم آموزشی به مسئله مدرک بیش از علم و دانش اصالت داده است به طوری که علم آموزی و دانش افزائی و تحصیل در درون سیستم به خاطر علم و دانش، به صورت امری حاشیه ای و هدفی فرعی در آمده است. ولی بالعکس کسب صوری درجه تحصیلی و به عبارتی نائل شدن به مدرک رسمی بالاتر به صورت هدف اصلی و انگیزه مهم تحصیل برای افراد در سیستم آموزشی مطرح است. در واقع هدف های اصلی و فرعی بنا حق جابجا شده اند به طوری که معیار سنجش سطح سواد و دانش افراد، مدرک بدون انطباق کامل با میزان سواد مورد انتظار، گردیده است. مدرک به عنوان یک ارزش در جامعه جای خود را باز کرده است و در آفرینش نقش های اجتماعی و کسب پایگاه های اجتماعی تاثیر زیادی دارد! مدرک ملاک رشد و ارتقاء اجتماعی افراد گردیده است! این در حالتی است که در این سیستم آموزشی به طور قطع و یقین افراد باسواد ولی فاقد مدرک وجود دارند که به آنها بها داده نمی شود. هر چند به یُمن پیروزی انقلاب اسلامی ارزش کاذبانه مدرک درهم شکست و به دانش و توانائیهای علمی افراد بها داده شد ولی این حرکت باید گسترش بیشتری یافته و علم ارزش پیدا نماید نه مدرک.

برای حل مسئله. می توان با رایج کردن مدارک افتخاری اقدام نمود و پس از یک ارزیابی جدی از افراد در صورتی که تشخیص داده شد دارای توانائی لازم هستند به صورت افتخاری مدرک هم سطح آن توانائی به آنان داده شود. در اینجا هر چند در پی مقایسه سیستم آموزشی متداول با نظام آموزشی حوزه نیستیم زیرا که این امر خود بحث جداگانه ای را می طلبد. ولی لازم است اشاره گردد که در نظام حوزه چون به علم جوئی و دانش بهاء داده می شود و طلبه به انگیزه علم جوئی تحصیل می نماید می بینیم برای تحصیل و مطالعه و تحقیق و شرکت در جلسات کلاس و درس جدیت و علاقه در حد بالاست ولی در سیستم آموزشی متداول که انگیزه علم جوئی منحرف گردیده است می بینیم دانش آموز و دانشجو علاقمند نبوده و با بی حوصلگی برای درس و بحث و کلاس آماده می شود. مثلا وقتی زنگ کلاس می خورد دانش آموزان با بی میلی به کلاس می آیند و به محض این که زنگ پایان کلاس می خورد جملگی با شتاب از در و دیوار مدرسه قصد فرار دارند گوئی از زندان آزاد شده اند!!

 

12ـ وجود مقررات محدود کننده

در سیستم آموزشی متداول محدودیت هایی چون سن و استاد و معلم و کلاس اجباری و و... وجود دارد و این امر مانع از اختیار آموزنده می شود. مقررات هر چند لازم است ولی مختار گذاشتن آموزنده در حدی که عقل اجازه می دهد امری ضروری است. این امر که آموزنده دخالتی در آن چه برایش تعیین کرده اند نداشته باشد خودش عامل بی میلی و تحمیلی تلقّی کردن آموزش می شود و بالعکس آزادی نسبی او در انتخاب، باعث علاقمندی و رشد جنبه های استعدادی او خواهد شد.

 

13ـ گسستگی واحدهای اجرائی نظام آموزشی

نظام آموزشی کشور فاقد انسجام و تمرکز در سیاست گذاری های آموزشی است و چند دستگاه اجرائی بدون پیوند سیستمی با همدیگر در این زمینه فعالیت می کنند. در حال حاضر وزارت خانه های آموزش و پرورش و آموزش عالی از دستگاههای اجرائی عمدۀ نظام آموزشی هستند و در کنار آنها و در سطحی محدود سازمان آموزشی دیگر فعالیت های کوچک و بزرگ را در درون خود انجام می دهند. این گسستگی و عدم انسجام در تشکیلات نظام آموزشی منجر به ناهماهنگی در برنامه ها و سیاست های آموزشی و گسستگی در نظم آموزش می گردد. البته آن چه که باعث این گسستگی شده و ادامه آن را تائید می نماید متاسفانه متمرکز بودن نظام اجرائی کشور است که تمامی دستگاه های اجرائی را متاثر نموده است و طبعا وقتی که سیستم اجرائی متمرکز باشد تصمیم گیری در خصوص مسائل جزئی نیز به حوزه های ستادی دستگاه های اجرائی کشیده می شود و لذا انباشتگی امور در حوزۀ مرکزی دستگاه منجر به تقسیم آن و زایش سازمان جدیدتر خواهد شد و بالعکس با غیر متمرکز شدن امور اجرائی کشو، سازمان های مرکزی و حوزه های ستادی دستگاه ها فارغ البالتر شده و انسجام و همبستگی و الحاق دستگاه های هم کردار را باعث خواهد گردید. به هر حال در نظام آموزشی مطلوب با تاکید بر غیر متمرکز کردن امور اجرائی باید دستگاههای اجرائی نظام آموزشی در همدیگر ادغام گردند تا بتوان انسجام و وحدت رویه را در تمام ابعاد آن لحاظ نمود.

 

14ـ‌ تاثیر پذیری بیش از اندازه از دستگاه های برون سازمانی

نظام آموزشی کشور از دستگاه های برون سازمانی اداری و مالی و بودجه ای تاثیر می پذیرد و این تاثیر پذیرفتن بیش از حد بوده و گاهی منجر به توقف و رکود در فعالیت های آن می گردد. آموزش مقوله ای است بسیار ظریف و محدودیت های اداری و مالی و بودجه نباید بر چگونگی آن تاثیر بگذارد بلکه قبل از دخالت این عوامل باید تمامی تحولات آن برخاسته از نظرات عمیق و صریح کارشناسان تعلیم و تربیت باشد تا امر آموزش که بسیار ظریف می باشد خدشه پذیر نگردد، سازمان امور اداری به عنوان متولی نظام اداری و وزارت دارائی و امور اقتصادی به عنوان متولی عملیات مالی دولتی در دستگاه ها و وزارت برنامه و بودجه به عنوان متولی امور برنامه ای و بودجه ای کشور هر یک در راستای انجام وظایف سازمانی خود باعث ایجاد محدودیت های زیادی در نظام آموزشی شده که کیفیت آموزش را تحت تاثیر قرار می دهد. به عنوان مثال نظام اداری در امور مربوط به تامین معلم، نسبت دانش آموز به کلاس ـ نسبت معلم به دانش آموز و موارد دیگر و نیز نظام مالی دولتی در گردش عملیات مالی نظام آموزشی دخالت نموده و جریان کیفی آموزش را در کشور خدشه دار می کنند.

 

15ـ تناسب نداشتن محصولات نظام آموزشی با نیاز بازار کار کشور

نظام آموزشی علاوه بر انجام رسالت های تربیتی و رفتاری و اخلاقی در مورد نسل آینده و اصولا ساختن جامعه فردا، باید رسالت پرورش نیروهای انسانی متخصص و تکنیک دیده را انجام داده و مهارت های مشخصی را در افراد به معنی واقعی کلمه ایجاد نماید. متاسفانه نظام آموزشی در هر دو قسمت از رسالت های خود ضعیف عمل کرده است که البته از چنین نظام آموزشی و با چنان بنیاد و مشخصه هائی؛ بیش از این انتظار نمی رود.

جامعه با روند گسترش روبرو است و توسعه تکنولوژی هر روز تکنیک جدیدی را به وجود می آورد و از همه مهمتر، نیازهای جوامع روند فزاینده ای دارد که با توجه به منابع خدادادی طبیعت، انسان ناگزیر است به خلق تکنولوژی و تکنیک های جدید بپردازد تا بتواند نیاز خود را از منابع خدادادی طبیعی و جغرافیائی تامین نموده و جوامع بشری را با تدبیر لازم اداره نماید. انجام این امور جملگی به مهارت نیاز دارد. و انسان ها باید برای رفع نیازها، مهارت های لازم را کسب نمایند. اگر انسان ها در جامعه این مهارت ها را کسب ننموده و یا از حیث کمی و کیفی به طور ناقص کسب نمایند یقینا تنگناهای اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بروز کرده و جامعه دچار بحران اشتغال نیز خواهد گردید.

سیل عظیم جمعیتی جامعه را، نظام آموزشی باید از حیث کسب مهارتها، با نیازهای متنوع و فزاینده بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تناسب داده و تربیت کند. نظام آموزشی باید جنبه های مختلف تعهد و تقوی و عشق و ایثار و نیز تخصص و مهارت خوب را در افراد ایجاد و رشد دهد. در صورتی که مجموعه نظام آموزشی مدرسه ای و دانشگاهی کشور در انجام این رسالت قوی عمل ننموده است و علاوه بر نارسائی های تربیتی و رفتاری که در محصولات آن وجود دارد نتوانسته است مهارت هائی به آنها بدهد که نیاز جامعه را مرتفع نماید. و این امر باعث گردیده است که از سوئی کشور دچار تنگنای نیروی انسانی متخصص باشد و کلیه برنامه ریزی های توسعه را تحت تاثیر قرار دهد و از سوی دیگر باعث بیکار ماندن فارغ التحصیلان شده و بحران اشتغال را ایجاد نماید. در اینجا وقتی صحبت از نیروی انسانی متخصص می شود منظور فقط فنی و حرفه ای نیست که بعضی از بینش ها متاسفانه این گونه به مسئله می نگرند و تصور می کنند باید همه چیز به این سمت سوق داده شود که همان طور که در بحث نقش استعمار فرهنگی دیدیم یکی از جهت گیری های نظام آموزشی در کشورهای زیر سلطه همین مسئله می باشد که اغنیاء و اشراف زادگان به سوی تخصص های عالی و نظری پیش بروند و محرومین و مستضعفین در مسیر آموزش های فنی و حرفه ای قرار گیرند تا نیروی کار جسمی و یدی جامعه را تامین نمایند بلکه امروزه مشکل کشور ما قبل از این که تربیت نیروی فنی و حرفه ای باشد کمبود و نبود نیروهای متخصص علوم اجتماعی و انسانی و جغرافیا و برنامه ریزی و آزمایشی سرزمینی است که باید با تفکر عمیق به مسائل اصلی جامعه و کشور بپردازند و آن را به خوبی تجزیه و تحلیل کنند و بخش های مختلف توسعه را در سطح ملی و منطقه ای هدایت سیستمی و نظام یافته نمایند و چهره و فضای جغرافیائی کشو را از حیث سکونت گزینی و فعالیت های اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی و دفاعی در چشم انداز آینده آرایش دهند و مقدار و چگونگی کاربری منافع و توانائی ها و نیروهای انسانی و محصولات نظام آموزشی کشور را مشخص کنند. و بالاخره خط مشی و استراتژی بخش های مختلف توسعه کشور من جمله نظام آموزشی را مشخص نموده و آنها را در مسیر خیر و صلاح آینده جامعه هدایت برنامه ای نمایند.

این است که تربیت نیروی متخصص را در تمامی ابعاد انسانی ـ اجتماعی ـ جغرافیائی ـ برنامه ریزی ـ کشاورزی ـ فنی و مهندسی و درمانی و بهداشتی و غیره باید متعادل و در قالب یک برنامه توسعه جامع ملی و منطقه ای دید و باز متخصصین علوم انسانی و جغرافیا و برنامه ریزی هستند که می توانند میزان نیاز شغلی جامعه را در هر بخش و هر تخصص در چشم انداز آینده مشخص و بر روی جهت گیری و ساختار نظام آموزشی مدرسه ای و دانشگاهی کشور اثر بگذارند و اصولا تنگناهای اشتغال را برطرف نمایند.

ادامه دارد

پاسخ به نامه ها

* بروجرد ـ براد، م ـ‌ ر

حالتی که مشاهده می کنید کاملا طبیعی است و اگر چنین نبود نیاز به معالجه داشت. ازدواج اشکالی ندارد ولی اگر بتوانید صبر کنید تا نهایت تحصیل بهتر است. در مورد گناهان گذشته توبه کافی است، نمازهای فوت شده را قضا کنید.

 

* تهران ـ برادر سید امیر ـ م

1ـ قطع رحم از گناهان کبیره است. ولی صله رحم فقط این نیست که رفت و آمد خانوادگی داشته باشید بلکه این یک راه صله رحم است و اگر مستلزم گناه باشد نباید انجام دهید.

2ـ باید از انسانی که برای شما کاری انجام داده تشکر کنید و در احادیث بسیار بر این امر تاکید شده است.

3ـ احضار ارواح و جن ملحق به سحر و حرام است.

4ـ اخلاص در عمل یک امر قلبی است و انسان با دقت و کاوش در نهان ذا خویش می تواند تشخیص دهد که عمل را تا چه اندازه خالص انجام داده است و البته اخلاص کامل بسیار نادر است.

5ـ به نظر حضرت امام قدس سره در غیبت توبه کافی است.

6ـ توکل این است که تنها مؤثر در عالم وجود را خدا بدانید و از آن چه جز او است قطع امید کنید و ایمان داشته باشید که آن چه واقع می شود به خواست و ارادۀ او است در عین حال چون سنت الهی بر این مستقر شده که از راه اسباب ظاهری حوادث جهان واقع شود انسان نیز باید در کارهای خویش به اسباب و علل و عوامل طبیعی متوسل شود.

 

* تهران ـ خواهر زینب ـ ی 5/19

شما باید با کمال صراحت و شهامت مسائل را با خانوادۀ خود در میان بگذارید و دروغ های آن فرد از خدا بی خبر را فاش سازید و هر چه زودتر پاسخ مثبت به آن فرد متعهد که از نظر اخلاق و دیانت مورد پسند است بدهید و از هیچ چیز نترسید. کسی که پرونده اش پاک است دلیلی ندارد که بترسد اشتباه شما این است که از روز اول در برابر آن دروغ ها خانوادۀ خود را آگاه نساختید.

 

* ورامین ـ برادر، ص ـ ص ـ ص

لازم نیست آن شخص خود را معرفی کند توبه اش قبول می شود انشاءالله. عملی که او انجام داده مستوجب حد نیست بلکه فقط تعزیز می شود و این هم لازم نیست با اقدام خود او باشد و به هر حال ازدواج او هیچ گونه اشکالی ندارد.

 

اهواز ـ برادر، ت ـ‌ ع ـ م

آن ازدواج صحیح نیست و عقد اگر خوانده شود هم اثری ندارد باید عذری بتراشید و انصراف خود را اعلام کنید هر چند بسیار سخت و مشکل باشد.

 

* تهران ـ برادر امیر ـ ع

1ـ لا اکراه فی الدین یک حقیقت روشن است یعنی نمی توان دین را که همان عقیده است بر مردم تحمیل کرد زیرا اعتقاد یک امر قلبی است ولی این ربطی به نظام اجتماعی ندارد. قوانینی که در جامعه اسلامی پیاده می شود دستور همان قرآن است که این جمله را فرموده، اسلام هرگز آزادی غربی را تائید نمی کند. شما که یک آیه قرآن را مورد توجه قرار می دهید بقیه آن را هم بخوانید. از مراجعه به آیات دیگر متوجه می شوید که منظور از این آیه دموکراسی غربی نیست بلکه فقط به رسول اکرم «ص» تذکر می دهد که شما از عدم ایمان مردم نگران نباشد و شما وظیفه ای در این رابطه به جز تبلیغ ندارید و آیاتی که این مضمون را می رساند فراوان است ولی این هرگز به آن معنی نیست که مردم را رها کنید هر کار می خواهند انجام دهند بلکه برعکس، اسلام برای همه مسائل اجتماعی و فردی تکلیف معین کرده و برای متخلفین از قانون جزای سخت قرار داده است.

2ـ‌ هیچ راهی برای اطمینان از آن مساله نیست و هیچ نیازی به تحقیق ندارد و اصولا امر مهمی نیست.

 

* بروجردـ برادر، ب ـ م ـ ب 111

1ـ اگر می توانید با نهی از منکر جلوی ادامه گناه را بگیرید و اگر نمی توانید برای جلوگیری از ادامه منکر مراکز انتظامی را در جریان قرار دهید و در مورد مسائل امنیتی و قاچاق مواد مخدر و امثال آن فورا به مراکز مربوطه اطلاع دهید. این یک وظیفه شرعی و ملی است.

2ـ سال اول تکلیف که به دلیل جهل به مسائل شرعی و عدم توجه به تکلیف روزه را خورده اید فقط قضا دارد و کفاره بر شما واجب نیست

3ـ در مورد سوم اشکال ندارد ولی سعی کنید موافقت آنها را جلب نمائید.

 

* اهواز ـ براد علیرضا توسلی

پاسخ نامه شما برگشت شد آدرس کافی بدهید.

 

* اهواز ـ برادر، ا ـ‌ع

بچه ها حلال زاده اند و اشکالی ندارد ولی یک بار دیگر عقد را طبق آن چه در رساله است بخوانید یا کسی را برای اجرای عقد وکیل قرار دهید.

 

* تهران ـ برادر، پ ـ ش 22

توبه کنید و از خداوند با عجز و لابه تقاضای عفو نمائید و گذشته را با عمل صالح جبران کنید و به لطف و کرم بی نهایت الهی امیدوار باشید. هیچ کسی را از راز خود مطلع نسازید و اگر کسی پرسید تکذیب کنید و آبروی خود را حفظ نمائید.

 

قزوین ـ ی ـ برادر، 1ـ ر

مطالبی که در آن کتاب دیده اید واقعیت ندارد نگران نباشید در رابطه با آن بیماری پوستی به پرشک متخصص مراجعه کنید.

 

* گرمسار ـ‌ خواهر، م ـ‌ ط ـ‌21

شرکت شما در آن مجالس اگر مستوجب گناه است جایز نیست و قطع رابطه شما هیچ اشکالی ندارد آنها رحم شما نیستند و حتی اگر هم رحم باشند نباید رابطه آن جا که مستوجب گناه است نیز رعایت شود می توانید به احوال پرسی و امثال آن اکتفا کنید.

 

* اصفهان ـ برادر جان علی سربیدی

1ـ شرط بندی و برد و باخت بر سر هر چیز باشد به جز مسابقات جنگی حرام است.

2ـ دختر و خواهر ملک انسان نیست که آن را با کسی معامله کند یا در قمار ببازد نمی دانم شما از مردم همین قرن صحبت می کنید یا از مردم دوران جاهلیت.

 

* تهران ـ براد، ج ـ ف ـ‌آ ـ‌ج 533

اختلاف سن مانع ازدواج نیست.

 

* تهران ـ برادر، ع ـ خ ـ‌ ی

با خانوادۀ خود در میان بگذارید.

 

* خرم آباد ـ‌برادر، ع‌ ـ‌ س ـ‌ف 110

1ـ توبه هر گنهکار طبق آیه قرآن مورد قبول خداوند است.

2ـ لازم نیست از آن افراد رضایت بخواهید.

3ـ در مورد اموال افرادی که برداشته اید اگر نمی شناسید باید به مقدار آن مال به فقیری از جانب صاحب واقعیش صدقه بدهید.

4ـ حق با همسر شما است. حتما باید برای او منزل جداگانه ای تهیه کنید در عین حال احترام پدر را نگه دراید.

 

* ساری ـ‌ برادر، س ـ ش

1ـ در مورد سوال اول توبه کافی است.

2ـ پاسخ رد آنها دلیل نمی شود که قطع رحم کنید به هر حال آنها آزادند طبق مصلحت اندیشی خود بپذیرند یا رد کنند شما هم اصراری نداشته باشید و به جای دیگر روی آورید این مشکلی نیست که آن را بزرگ کرده اید.

 

* باختران ـ برادر، س ـ س ـ م

1ـ‌ اگر آن کار برای امرار معاش کافی نیست می توانید به کار و کسب دیگری روی آورید این عذری نیست که مجوز دزدی باشد. به هر حال اگر از بریدن دست و ریختن آبرو در دینا بتوانید جان سالم به در ببرید که آن هم معلوم نیست ولی حتما از چنگال عذاب الهی نمی توانید فرار کنید.

2ـ نماز و روزه شما صحیح است ولی از ادامه آن گونه روابط اجتناب کنید.

 

* تهران ـ ص ـ‌ عابد

آدرس و نام کامل بنویسید یا به وسیله تلفن (24803) تماس بگیرید.

 

* برادر امید ـ‌ 2345

پولی که نذر کرده اید به قحطی زدگان اتیوپی بدهید باید به وسیله شخص یا ارگان موثقی به آنها برسانید.

 

* تهران ـ برادر، ح ـ د ـ ا ـ‌ 1280

نگران گناه بودن و خوف از عذاب و خشم الهی یک فضیلت است باید همیشه این حال را نگه دراید ولی به لطف و رحمت الهی کاملا امیدوار باشید خداوند خود فرموده است که توبه را از همه بندگان می پذیرد. توبه با زبان آسان است. همین دعای کمیل را که می خوانید بهترین و رساترین بیان پشیمانی و بازگشت به درگاه الهی است. در رابطه با سلامتی جسمی مطمئن باشید که مشکلی پیش نیامده و شما کاملا سالم و طبیعی هستید.

 

* خوزستان ـ برادر، م ـ ر ـ‌ ت

بر شما لازم است هر چه زودتر ازدواج کنید.

 

* تاکستان ـ برادر، س ـ ی

از آن عمل اجتناب کنید.

 

* قم ـ‌ برادر، ن ـ‌ ی

شما کاملا سالم و طبیعی هستید و هیچ جای نگرانی نیست چیزی که مشاهده می کنید یک امر طبیعی است و آن پاک است و غسل ندارد.

 

* نطنز ـ‌خواهر س ـ‌ م

به نظر ما نیز بهتر است شما در آن رابطه استخدام شوید. ولی باید سعی کنید رضایت همسرتان را به دست آورید.

 

* ساری ـ برادر میثم شیرازی

1ـ لاغری شما معلول آن مساله نیست به پزشک مراجعه کنید.

2ـ برای ترک عادت های زشت ارادۀ قوی لازم است ورزش و تلقین در این رابطه مفید است. به خود چنین تلقینی نکنید که روحیه ام ضعیف است و اراده ندارم. برعکس مرتب به خود تلقین کنید که من مانند هر انسان دیگر قوی و نیرومند هستم. هیچ انسانی بالطبع ضعیف الاراده نیست. ضعف اراده یا ناشی از تلقین خود او است یا از القاء دیگران. سعی کنید شخصیت واقعی خود را پیدا کنید خواهید دید که بسیار قوی الاراده و نیرومندید و می توانید با یک تصمیم قوی و جدی مشکل ترین عادت ها را ترک نمائید.

3ـ از پیشنهاد شما در مورد بحث و تفسیر سیاسی متشکریم.

4ـ آخرت گرائی هرگز خطرناک نیست و اگر قرآن را بخوانید خواهید دید که مهمترین مساله آن، سوق انسانها به عمل برای آخرت و ایجاد نفرت نسبت به زینت ها و ظواهر دنیا است ما هرگز دعوت به رهبانیت و ترک دنیا نمی کنیم ولی دلبستگی به دنیا مذموم است نه دنیا داری. ممکن است کسی در دنیا یک زندگی ساده و محقر داشته باشد ولی اگر از او گرفته شود تا سرحد خودکشی یا دیوانگی برسد و دیگری اگر در یک لحظه، زن و فرزند و خانه و همه وسایل زندگی مرفهی که دارد از دست بدهد به جز حمد و شکر الهی بر زبان نیاورد. آن فقیر دنیا گرا و این ثروتمند آخرت گرا است البته چنین چیزی نادر است.

 

* خمین ـ برادر، ع ـ ع ـ ع ـ ن ـ‌ ن ـ‌ ن

بدون شک راه بازگشت به سوی خدا باز است ولی باید دست از کارهای زشت خود بردارید و برگردید. این که می گوئید نمی توانم اشتباه است ارادۀ انسان بسیار قوی و شگفت انگیز است مهم این است که تشخیص بدهید که باید گناه را ترک کنید و به سوی خدا باز گردید. اگر انسان این را از صمیم قلب باور کرد اراده به طور طبیعی محقق می شود و او را از گناه باز می دارد.

 

* قم ـ برادر اسماعیل، م ـ‌ ن

اگر مساله همان گونه است که نوشته اید ازدواج شما با او جایز نیست و هیچ راه حلی ندارد اگر آدرس بدهید یا تلفنی تماس بگیرید توضیح بیشتری داده می شود.

 

* خوانسار ـ برادر، م ـ‌ح ـ د 643

1ـ پرداخت فطره بر هر کس که مخارج سال خود را دارد یا کاری دارد که تدریجا مخارج سال خود را به دست می آورد واجب است.

2ـ‌بهتر آن است که فطره را به فقیر بدهید گرچه صرف آن در همه مصارف زکات صحیح است.

3ـ کسی که خود مستحق فطره است فقیر است و بر او فطره واجب نیست ولی بهتر است در صورت امکان فطره بدهد.

4ـ‌خجالت عذر نیست و اگر به این دلیل کسی در ماه رمضان جنب شد و قبل از فجر غسل نکرد روزه اش باطل است و قضا و کفاره دارد.

5ـ آن رطوبت ها پاک است و غسل ندارد.

 

آمل ـ خواهر رفیعه ـ خ ـ 242

شما باید تفصیلا آن چه رخ داده بنویسید تا پاسخ صحیح داده شود.

 

* تهران ـ برادر جواد جمالی

پیشنهادی که او داده است راهی است برای به دام انداختن شما و دیگر هرگز نمی توانید از این دام شیطانی رها شوید به فکر چاره ای اساسی برای زندگی خویش باشید.

 

* اصفهان ـ خواهر، ف ـ م ـ 321

کتاب «آئین دوست یابی» را بخوانید و در رابطه با لاغری به پزشک مراجعه کنید.

 

* تهران ـ‌ م ـ‌ ر ـ‌ ت

موردی که استخاره کرده اید جای استخاره نیست با اولیای خود مشورت کنید.

 

* بندر ماهشهرـ‌ برادر، الف ـ الف

1ـ‌ نمازهائی را که می دانید پس از رسیدن به تکلیف شرعی نخوانده اید باید قضا کنید. علامات بلوغ را در رساله بخوانید.

2ـ‌ تراشیدن ریش چه با تیغ و چه با وسایل دیگر خلاف احتیاط واجب است ولی تراشیدن موهای زائد بدن با تیغ یا هر چیز دیگر اشکالی ندارد.

 

* قم ـ برادر، م ـ‌ خ

شما که استعداد خوبی دارید سعی کنید با مطالعه بیشتر و دقت در مسائل علمی ضعف های طبیعی خویش را جبران نمائید ضعف ها و کمبودهای طبیعی غیر قابل علاج انگیزۀ خوبی است برای تلاش انسان در تحصیل علم و کمال. البته بعضی از آن ضعف ها که نام برده اید قابل معالجه است. ضعف بیان با تمرین و اصرار و ضعف ارادده با ورزش و تلقین قدرت، برطرف می شود. به جای این که همیشه خود را ضعیف و بیچاره بدانید به خود تلقین کنید که من قوی و نیرومند و با اراده و مصمم هستم. این تلقین را مانند یک ورد و ذکر با تلفظ به کلمات و با صدای محکم تکرار کنید اثر عجیب آن را مشاهده خواهید کرد.

 

* تکاء ـ برادر محمدرضا مقدم

متاسفانه پاسخ کامل به چنین مطلبی در مجله آن هم بدون ذکر نام رمز ممکن نیست و ما نمی دانیم آدرس و نامی که داده اید واقعی است یا نه. به هر حال به نظر ما چند اشتباه از سوی هر دو طرف موجب این انزجار و تنفر شده است. داستانی که او نقل می کند ممکن است واقعیت داشهت باشد ولی توجیهی دارد که ذکر آن در مجله ممکن نیست. آدرس صحیح و نام کامل ذکر کنید.

 

* تهران ـ برادر ولی الله ـ سکالو

اگر کسی به طور کلی از مساله شکسته شدن نماز مسافر اطلاع نداشته و نمازهایش را در سفر تمام می خوانده نمازش صحیح است و قضا لازم نیست و اگر اصل شکسته شدن نماز مسافر را می دانسته ولی در مساله خاصی وظیفه خود را نمی دانسته مثلا مسائل مربوط به بلاد کبیره را نمی دانسته و امثال آن در این صورت باید نمازهائی را که تمام خوانده و وظیفه اش شکسته بوده یا به عکس قضا کند.

 

* تهران ـ برادر، ر ـ‌ م

شما هیچ تکلیفی در رابطه به آن گناهان به جز توبه به درگاه خداوند ندارید هرگز از لطف او مایوس نشوید که بدترین گناه است. گناه خود را به هیچ کس به جز خدا بازگو نکنید کسانی را که با شما در گناه شریک بودند سعی در هدایتشان داشته باشید.

 

* قم ـ برادر حمید واعظی

1ـ رضایت یا اجازۀ پدر و مادر و همسر در انتخاب شغل یا تحصیل شرط نیست.

2ـ‌ اگر نان خور پدر است بر خود او فطره واجب نیست.

3ـ‌ مفاتیحی که از جبهه آورده اید باید به جای خود برگردانید و اما آن لباس ها که به شما بخشیده اند اشکال ندارد.

 

تعداد مشاهده مقاله: 90