آثار اعمال

اصول اعتقادی اسلام

قسمت سی و یکم

معاد

آثار اعمال 2

آیت الله حسین نوری

یکی از اصول مسلٌم اسلام این است که اعمال انسانها دارای آثار و عکس العملهائی است بر این اساس ما هرگز نباید تصوٌر کنیم آنچه که از ما در این جهان صادر می شود محو و نابود می گردد، بلکه لازم است این حقیقت را همیشه در نظر داشته باشیم که عقائد و باورهای ما و همچنین گفتار و سخنهای ما و کردار و روحیٌات و ملکات اخلاقی ما همه و همه مانند بذری در مزرعه این جهان کشت می شود و این بذر دو مرتبه محصول می دهد نخست در این عالم و از آن پس در عالم دیگر.

و بعبارت دیگر اعمال ما دو مرتبه چهره واقعی خود را بما نشان می دهد یکی در این جهان و دیگر در جهان آخرت.

این اصل را قبل از هر منبع و مدرکی در قرآن مجید که مهمترین و عالیترین منبع آثار اسلامی است بطور روشن می بینیم.

قرآن مجید سرچشمه تمام حوادث و رخدادهای جهان انسانها، نعمت ها، عذابها، سعادتها، سقوطها، عزٌت ها، ذلٌت ها، عظمت ها، نکبت ها، پیشرفتها و عقب ماندگیها اعمٌ از فردی و اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را اعمال انسان معرٌفی می کند و با کمال صراحت می گوید،« ظهر الفساد فی البرٌ و البحر بما کسبت ایدی النٌاس »[1].

در خشکی و درفا فساد که محصول دست انسانها است پدید آمده است.

و نیز می گوید:« و لو انٌ اهل القری آمنوا و اتٌقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء و الأرض »[2].

اگر اهل آبادیها همه ایمان آورده و پرهیز کاری از گناهان را پیشه خود میساختند ما درهای برکات را از آسمان و زمین بر روی آنها می گشودیم.

و نیز می فرماید:« ان الله لا یغیٌر ما بقوم حتی یغیٌروا ما بانفسهم»[3].

یعنی: خداوند هرگز وضع ملٌتی را – تا آنها خودشان را تغییر ندهند – تغییر نمی دهد.

اینها نمونه هائی است از آثار اعمال انسانها در این عالم و درباه آثار و نتائج اعمال در جهان آخرت نیز نمونه های فراوانی در این کتاب الهی وجود دارد که ذکر یکی از آنها ر این مقاله کافی است: بسم الله الرحمن الرحیم

«اذا السٌماء انفطرت و اذا الکواکب انتثرت و اذا البحار فجٌرت و اذا القبور بعثرت علمت نفس ما قدٌمت و اخٌرت... ان الأبرار لفی نعیم و ان الفجٌار لفی جحیم»[4].

در این سوره در ابتدا از پدید آمدن رستاخیز عظیم قیامت سخن می گوید که: هنگامی که آسمان شکافته شود، هنگامیکه ستارگان فرو ریزند و پراکنده شوند هنگامی که آب دریاها منفجر شود و هنگامی که مردم از قبرها برانگیخته شوند در آن هنگام هر که انسانی بهر چه از عمل نیک و بد که در ایٌام زندگی خود انجام داده و همچنین به آثاری که پس از خود در دنیا باقی گذاشته ولی پی آمدهای آنها به او رسیده است پی می برد و از ا« مطلع می شود از آن پس مردم را بطور کلی از لحاظ اعمال و پی آمد اعمالشان دو دسته می کند: انجام نیکوکاران را بهشت و پایان کار بد کاران را جهنم معرٌفی می نماید.

پیغمبران الهی نیز که شاگردان مکتب خداوند می باشند همواره آثار اعمال انسانها را به آنها گوشزد می کنند همانطور که اطبٌاء با سازمان بدن و کار آن آشنائی دارند و می دانند هر نوع غذائی که انسان مصرف می کند در سازمان بدن چه عکس العملی ایجاد می کند انبیاء نیز به قوانین خلقت و اسرار طبیعت بوسیله وحی الهی آشنائی کامل دارند و از سنٌت الهی باخبرند و میدانند هر نوع عملی که از انسان ها سر می زند چه اثری در اینجهان و آنجهان در وضع زندگی آنها می گذارد آنها از راه نبض به وضع مزاجی انسانها پی می برند و اینها نبض عالم وجود را در دست دارند.

مولوی این حقیقت را اینچنین بیان می کند:

ما طبیبانیم شاگردان حق     بحر قلزم دی ما را فانفلق

آن طبیبان طبیعت دیگرند      که بدل از راه نبض بنگرند

ما بدل بیواسطه خوش بنگریم                کز فراست ما بعالی منظریم

آن طبیبان غذایند و ثمار                جان حیوانی بدیشان استوار

ما طبیبان فعالیم و مقال       ملهم ما پرتو نور جلال

کاینچنین فعلی ترا نافع بود    و آنچنان قولی ترا قاطع بود

این چنین قولی ترا پیش آورد و آنچنان فعلی ترا نیش آورد

آن چنان و اینچنین از نیک و بد               پیش تو بنهیم و بنمائی جدٌ

گر تو خواهی این گزین و خواهی آن        زهروشکر سنگ و گوهر شد عیان

آن طبیبان را بود بولی دلیل   وین دلیل ما بود وحی جلیل

دست مزدی می نخواهیم از کسی دست مزد ما رسد از حق بسی

در فرهنگ ناب اهلبیت عصمت و طاهرت علیهم السٌلام نیز که نقش حضرت پیغمر اکرم(ص) را در هدایت بشر و ولایت بر جهان هستی دارند احادیث بسیاری که انسانها را از آثار و نتائج اعمال آنها در این جهان و آن جهان باخبر می سازد وجود دارد مخصوصا آنها در ضمن بیان این اصل از اینکه پیروان این مکتب در گرفتاریها و پیش آمدهای ناگوار تقصیر را به گردن روزگار بیندازند یا این قبیل جریانها را به حساب شانس و اقبال (منهای اعمال انسان) بگذارند بر حذر می داشتند.

روی حسن بن سعید که مردی از راویان حدیث بود به قصد درک فیض محضر مبارک حضرت هادی (ع) از منزل خارج شد و در مسیر خود از میان جمعیتی که برای منظوری ازدحام کرده بودند عبور کرد در این بین سواره ای با او با شدٌت برخورد کرد شانه حسن سخت آسیب دید و یکی از انگشتانش نیز سخت مجروح گردید و لبایش پاره شد هنگامی که به محضر آنحضرت رسید: گفت چه روز شومی بود!

حضرتش فرمودند: ای حسن تو با اینکه با ما ارتباط داری با این منطق حرف می زنی؟ در پیش آمدها تقصیر را بگردن روز و روزگار می گذاری؟

حسن با شنیدن این کلام متنبٌه شد و متوجه گردید که اشتباه کرده است عرض کرد: مولای من استغفار می کنم به خطای خود پی بردم.

حضرت توضیح بیشتر داد و فرمود: روزگار چه تقصیری دارد؟ ناراحتیها و جریانهای زندگی با اعمال انسانها مربوط است.

ای حسن این را بدان که خداوند خلقت را طوری قرار داده است که پیش آمدهای این دنیا و آن دنیا (آنچه که با سعادت و شقاوت انسانها مربوط می شود) با اعمال انسانها ارتباط کامل دارد[5].

ما برای نمونه قسمتی از این دسته احادیثی که از حضرت رسول اکرم (ص) و اهلبیت باعظمتش صادر گردیده و نمایانگر آثار اعمال در صحنه این جهان و آنجهان است در اینجا یادآور می شویم.

الف- حضرت پیغمبر (ص) فرمودنند نیکی و احسان به مردم انسان را از سقوط و گرفتاریها نگاه می دارد و دادن صدقه آتش غضب خداوند را خاموش می کند و احسان و نیکی به خویشاوندان عمر انسان را زیاد می کند و فقر را از بین می برد [6].

ب- و فرمودند: کسیکه در راه نیکی و احسان به خویشاوندان خود با بذل مال و تحمٌل زحمت گام بر می دادر خداوند بهر گامی چهل هزار حسنه به او عنایت می کند و درجه و مقام او را بالا می برد [7].

ج- حضرت صادق (ع) فرمودند: ارتباط و نیکی با خویشاوندان مرگ را به تأخیر می اندازد و موجب افزایش مال و ثروت انسان و محبوبیت او در محیط خانوادگی می گردد.[8].

د- و فرمودند: ارتباط و احسان به خویشاوندان خانه ها را آباد و عمرها را طولانی می کند و رسیدگی به حساب در روز قیامت را برای انسان آسان می گرداند [9].

هـ - حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند: مهربانی و نیکی به خویشاوندان عمر را زیاد می کند و صدقه پنهانی آتش غضب خداوند را خاموش می گرداند و قطع رابطه با خویشاوندان و قسم دروغ خوردن خانه ها را ویران می کند و نسلها را منقرض می سازد [10].

و- حضرت صادق (ع) روزی به یکی از راویان حدیث که میسٌر نام داشت فرمودند: ای میسٌر چکار انجام می دهی بر عمرت افزوده شده است. او در پاسخ گفت من از جوانی به اجرت کار می کنم و روزی 5 درهم می گیرم و با آن دائی خود را که بی بضاعت است اداره می کنم [11].

ز- حضرت صادق علیه السٌلام فرمودند: نگهداری رابطه خویشاوندی و احسان به خویشاوندان:

1.    اعمال انسان را پاگیزه می کند.

2.    اموال او را افزون می گرداند.

3.    حساب روز قیامت را آسان می کند.

4.    بلاها را برطرف می نماید.

5.    عمر را افزایش می دهد [12].

ح- حضرت پیغمبر (ص) فرمودند: ثواب صدقه 10 برابر و ثواب قرض دادن 18 برابر و ثواب احسان به برادر دینی 20 برابر و ثواب احسان به خویشاوندان 24 برابر است [13].

بطور خلاصه از احادیث معتبر اسلامی این مطلب بطور روشن استفاده می شود که دین مقدس اسلام عنایت زیاد به این موضوع دارد که هر انسانی با خویشاوندانش باید مربوط باشد و رابطه خویشاوندی را همیشه حفظ کند و هرگز پیوند قرابت را با آنها قطع نکند و رفتار انسان با آنها با طرز رفتار با بیگانگان باید تفاوت داشته باشد در درجه اول باید هر چند روز یکبار (این موضوع با دوری و نزدیکی خویشاوند و همچنین با دوری و نزدیکی راه فرق می کند) به ملاقات آنها برود و به آنها سری بزند و حالی بپرسد این ملاقات و دیدار آنقدر مهم است که:

ط- حضرت پیغمبر اکرم (ص) فرمودند: هر چند به یک سلام کردن هم باشد رابطه خویشاوندی خود را حفظ کند [14].

ی- و نیز فرمودند: به کسانی که هم اکنون از امٌت من، حضور دارند و کسانی که غائب هستند و حتٌی افرادی که در صلب پدران و رحم مادران می باشند توصیه می کنم که با خویشاوندان خود ارتباط برقرار بسازند هر چند برقرار داشتی این ارتباط احتیاج به یک سال راه پیمودن باشد [15].

و بالاخره با آنها با مهربانی برخورد کردن و احتیاجات آنها را در صورت امکان برآورده کردن و در صورت قدرت انسان و نیاز آنها به آنها کمک مالی کردن و همچنین از کمکهای غیر مالی نیز مضایقه نکردن و در غیاب آنها برای آنها دعا کردن و در موقع دعا آنها را فراموش نکردن و با فرستادن نامه از آنها احوال پرسی کردن و آنها را در جریان احوال و اوضاع خود قرار دادن... اینها همه نمایانگر صله ارحام و حفظ رابطه خویشاوندی است و مخصوصا اینها درباره خویشاوندان نزدیک مانند پدر و مادر و برادر و خواهر مورد تأکید بیشتری است.

و این موضوعات را رعایت نکردن نشانگر قطع رحم و مراعات نکردن پیوند خویشاوندی است که یکی از گناهان کبیره است و آثار زیانباری از قبیل کوتاهی عمر و ویرانی آبادیها را در این دنیا به بار می آورد و در آخرت موجب محرومیٌت از بهشت و نعمت های الهی و باعث عذاب می گردد.

ک- حضرت پیغمبر اکرم (ص) فرموندن خداوند متعال فرموده است: به عزٌت و جلال خودم سوگند کسیکه شراب می خورد و کسیکه پیوند قرابت خود را قطع می کند هرگز داخل بهشت نخواهد شد [16].

ل- حضرت صادق (ع) فرمود: کیسکه احترام و حق پدر و مادر را رعایت نمی کند و همچنین کسیکه با خویشاوندان خود رابطه خویشاوندی را قطع می کند از بوی بهشت محروم خواهد بود[17].

م- حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند: کسیکه رعایت یک موضوع را برای من ضمانت کند من 4 چیز را برای او ضمانت می کنم. او برای من رعایت صله ارحامش را ضمانت کند من ضمانت می کنم: [18]

1.    خداوند اور را دوست می دارد.

2.    روزیش را وسعت می بخشد.

3.    عمرش را خداوند افزایش می دهد.

4.    داخل بهشتش می گرداند.

ادامه دارد

تعداد مشاهده مقاله: 70