فضیلت شب قدر

فضیلت شب قدر

در فضیلت شب قدر همین بس که قرآن کریم درآن شب نازل شده است : (انّا انزلناه فی لیلة القدر) ـ ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم .و همین فضیلت است که شب قدر را از هزار ماه برتر دانسته و فرموده است:( لیلة القدر خیرُ من الف شهر) زیرا دراین شب مبارک است که فرشتگان و روح القدس به آسمان دنیا فرود می آیند و آنچه دراین سال خداوند مقدّر فرموده است، همه رامی نویسند و هر حادثه ای که در طول سال بخواهد رخ دهد،در این شب نوشته می شود.

در قرآن می خوانیم : (فیها یفرق کل آمر حکیم) (سوره دخان آیه 4) یعنی در این شب که قدر است، خداوند هر امر مهمی را در طول سال، مقدّر می فرماید.

در روایات بسیاری اشاره به این شده است که فرشتگان و روح القدس دراین شب مبارک به زمین می آیند و پرونده حوادث سال از  ولادتها و وفاتها و تقسیم روزی ها و حج رفتن ها و هر رویدادی که می خواهد در طول یک سال روی دهد را تقدیم امام معصوم سلام الله علیه می کنند و در برخی از روایات تصریح به حضرت صاحب الزمان ـ عجّل الله فرجه ـ شده است و شاید آخرین آیه از سوره قدر که می فرماید :(سلام هی حتّی مطلع الفجر) اشاره به سلام و درود الهی بر آن حضرت باشد، حتّی دربعضی از روایات که امام معصوم به صراحت نام امام زمان را نمی برد و شاید از روی تقیّه باشد، امّا اشاره ای میفرماید که (ابلغ من التصریح) است. در روایتی هشام از امام صادق سلام الله علیه نقل میکند که درتفسیر آیه (فیها یفرق  کل امر حکیم) فرمود: (تلک لیلة القدر، یکتب فیها و قد الحاجّ، ومایکون فیها من طاعة أو معصیة آوموت أو حیاة و یحدث الله فی اللیل و النّهار ما یشاء ؛ ثم یلقیه الی صاحب الأرض)ـ آن شب قدر است که خداوند گروه حاجیان را درآن ثبت میکند و آنچه از اطاعت و گناه و مرگ و  زندگی و حوادثی که در شب و روز رخ می دهد، همه را یکجا تحویل صاحب زمین می نماید. راوی سئوال می کند که این صاحب زمین کیست؟ حضرت می فرماید: (صاحبکم) سرپرست شما. که مقصود از کلمه (صاحب)، همان ولیّ امر یا صاحب الزمان سلام الله علیه است که در روایات، به اصطلاحهای گوناگون، ذکر شده است. و در روایات دیگری، حضرت پس از اینکه اشاره به حوادث و رویدادهای سال می کند و می فرماید که در شب 23 رمضان، تمام این مسائل بررسی می شود و آنگاه به حضرت صاحب الزّمان  واگذار  می گردد

آنگاه حضرت این جمله را میفرماید که :(ولو لا ذلک ثم یعلم ) واگر چنین نباشد، او خبردار نمی شود. و همچنین  در برخی از  روایات که حضرت همین مطلب را تکرار می فرماید، راوی می پرسد : این  مطلب به چه کسی واگذار می شود ؟

شاید به قدری مطلب برای حضرت روشن است که خلاف توقّعش می شود از اینکه یکی از یارانش چنین سؤالی بکند، لذا در پاسخ به صورت سئوال استنکاری می فرماید: (الی من تری یا عاجز ؟) ـ ‌یا (الی من نری یا ضعیف؟) تو ای ناتوان به نظرت می رسد که آن شخص کیست ؟!

بنابراین، در این شب سزاوار است که مؤمنین مشغول نماز و دعا و قرآن و مناجات باشند و از خدای خود توفیق بهتر زیستن را درخواست کنند و مطمئن باشند که آن حضرت پرونده یک یک ما را بررسی می کند و اگر آن را پر از گناه و معصیت دید، خاطر مبارکش آزرده و ناراحت می شود و باالعکس، اگر آن را پر از اطاعت دید، خرسند و شاد می گردد . و ما باید با اعمال  و کردار خود، آن حضرت و خدای آن حضرت را از خود شاد و خرسند کنیم و رضایتش را که رضایت الهی است، جلب نمائیم.

شب قدر چه شبی است؟

آنچه مسلّم است، شب قدر درماه رمضان است و مؤکدا در دهه آخر ماه رمضان است، لذا این دهه آخرـ در روایات ما ـ دارای شأن و مقام بیشتری از سایر شبهای سال است. با این حال در احادیث معصومین، دقیقا مشخّص نشده است، شاید به این خاطر باشد که می خواهند مؤمنین تمام این ده شب را یا لااقل سه شب 21،19و23را با نماز و نیاز به درگاه ذوالجلال احیا بدارند وشب زنده داری کنند. و گاهی که بعضی از اصحاب، اصرار می ورزیدند که شب قدر را مشخّصا بدانند، امام درپاسخ می فرماید :(ما ایسرلیلتین) ـ چقدر آسان است که انسان دو شب را احیا بدارد و شاید این سخن، پاسخ به بعضی افراد تنبل نیز باشد که اگر شما نمی خواهید تمام این ده شب را احیا بدارید، دو شب که دیگر خیلی آسان است، پس لااقل این دو شب 23،21را حتما احیا بدارید که به فضیلت احیای شب قدر نائل آئید. در روایات معتبری زراره از امام باقر علیه السّلام نقل می کند؛ می گوید: از آن حضرت سئوال کردم که شب قدر، چه شبی است؟ حضرت فرمود: (هی احدی و عشرین او ثلاث و عشرین) یا بیست و یکم است و یا بیست و سوم. باز من پرسیدم: (الیس انما هی لیلة؟) ـ ‌مگر آن یک شب نیست؟ حضرت پاسخ دادند: (بلی)آری ! گفتم: (فآخبرنی بها)ـ آن شب را برای من مشخّص فرمائید .حضرت فرمود:(و ما علیک خیرا آن تفعل فی لیلتین) ـ‌ چه می شود تو را اگر عمل خیر در دو شب انجام دهی؟! در روایت دیگری از امیرالمؤمنین سلام الله علیه نقل شده است که فرمود: (سلوا الله الحج فی لیلة سبع عشرة من شهر رمضان و فی تسع عشرة و فی احدی وعشرین و فی ثلاث و عشرین فانّه یکتب الوفد فی کل عام لیلة القدر و فیها یفرق کل امر حکیم ) ـ از خداوند توفیق حج را بخواهید درشب هفدهم ماه رمضان یا شب نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوّم، چرا که هرسال در شب قدر، ثبت نام حاجیان می شود و درآن شب هر امر مهمّی مقدّر می گردد. به هرحال، روایتهای زیادی که شب قدر را معرّفی کرده اند، آن را در میان چند شب قرار داده اند و کمتر روایتی آن را مشخّص کرده است؛ ولی به هر حال احتمال اینکه این شب بزرگ درشب 23رمضان باشد بیش از دیگر شبها است زیرا امیرالمؤمنین علیه السّلام می فرماید: (ان رسول الله صلّی الله علیه و آله کان یطوی فراشه و یشدّْ مئزره فی العشر الآواخر من شهر رمضان، و کان یوقظ اهله لیلة ثلاث و عشرین وکان یرشّ وجوه النیام بالماء فی تلک الیلة). (بحار الآنوارـ ج 97ـ ص10)

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله در دهه آخر ماه مبارک رمضان، رختخواب خویش را می پیچید و کمر خود را محکم می بست و خانواده خویش را در(شب بیست و سوّم) بیدار میکرد و آنان را که در آن شب خواب بودند، بر صورتشان آب می پاشید (که حتما بیدار شوند و فضیلت احیای آن شب مهم را درک کنند.)

وهرچند دراین روایت، تآکید بر شب 23دارد، امّا چون در برخی از روایتها، شب شهادت امیرالمؤمنین سلام الله علیه را شب قدر ذکر کرده اند و شب شهادت آن حضرت شب بیست ویکم است، لذا روایت است که مؤمنین هر دو شب 21و23

از ماه مبارک رمضان را جدّا به دعا و نماز تا صبح بگذرانند زیرا محرومیّت از این امر یعنی محرومیّت از عبادت خدا در هزار ماه؛ بالاتر اینکه از کجا تا سال بعد زنده باشیم که این  شب مهم را درک کنیم؛ پس باید از این فرصت مغتنم بیشترین بهره برداری کنیم و به عنوان سپاس و حمد الهی، آن را تا به صبح به عبادت و نماز بگذرانیم، تا شاید خداوند بر ما تفضّل کرده و جائزه اش را نصیب نماید.

زراره از امام باقر علیه السّلام نقل میکند که حضرت رسول صلی الله علیه و آله پس از بازگشت از عرفات و رفتن به سوی منی، وارد مسجد شد و درحالی که مسلمانان، از آن حضرت درباره شب قدر سئوال می کردند، خطبه ای خواند و پس از حمد و ثنای الهی فرمود: (اما بعد فانّکن سآلتمونی عن لیلة القدر و لم أطوها عنکنن لآنی لم أکن بها عالما؛ اعلموا أیّها النّاس انّه من ورد علیه شهر رمضان وهو صحیح سوی فضام نهاره و قام وردا من لیله و واظب علی صلواته و هجر الی جمعته وغدا الی عیده، فقد أدرک لیلة القدر و فاز بجائزة الرّبّ).

ـ شما از من درباره شب قدر سئوال کردید و من از شما چیزی را پنهان نمی کنم چون خودم نمی دانم مشخّصا چه شبی است. ولی ای مردم بدانید، هرکس که ماه رمضان بر او وارد شد و او سالم و توانمند بود که روزه اش را بگیرد و شبهائی از آن را احیا کرد و بر نمازهایش مواظبت نمود و نما زجمعه اش را خواند و به روز عیدش رسید، پس بی گمان شب قدر را دریافت کرده و به جائزه الهی نائل آمده است. امام صادق علیه السّلام درتعقیب سخن آن حضرت می فرماید:(فاز والله بجوائز لیست کجوائز العباد) ـ به خدا قسم، به جائزه ای دست یافت که هرگز مانند جائزه های بندگان خدا نیست. به امید توفیق هرچه بیشتر عبادت و نماز و مناجات با پروردگار در این شبهای عظیم و مقدّس.