گواهان روز قیامت

اصول اعتقادی اسلام معاد

گواهان روز قیامت

بخث ما اخیرا در رابطه با ( معاد) در بیان موقف شهادت شاهدان بر اعمال انسانها است همانطور که در مقالۀ قبل گفته شد تعداد این گواهان به این شرح است: 1ـ خداوند متعال  2ـ پیامبران الهی ( ع)  3ـ جانشینان پیمبران علیهم السّلام  4ـ فرشتگانی که از جانب حضرت حقّ بر نیت و ضبط اعمال گماشته شده اند 5ـ  زمانی که در آنزمان انسان مرتکب عمل شده است 6ـ سرزمینی که انسان درهنگام انجام عمل د آن میزیسته است. 7ـ اعضاء و جوارح انسانها

دربارۀ چهار تا از این گواهان د رمقاله پیش توضیح لازم داده شد و اکنون در تعقیب آن بحث با ید توجّه داشت که یکی دیگر از این گواهان بر اساس احادیثی که از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و اهلبیت کرامش علیهم السّلام رسیده است زمانی است که انسان در آنزمان عملی را آنجام داده است که در  بحار الأنوار و وسائل الشیعه از حضرت صادق علیه السّلام و او از پدر بزرگوارش نقل میکند:( الّیل إذا اقبل نادی مناد بصوت یسمعه الخلائق الا الثقلین بابن آدم انّی خلق جدید انّی علی ما فی شهید فخذ منی او طلعت الشمس ثم ارجع الی الدنیا و لم تزدد فی من حسنة و لم تستعتب فی من سیئة و کذلک یقول النّهر اذا ادبر اللّیل) [1]

یعنی: حضرت صادق ع از پدر بزرگوار خود نقل میکند که فرمودند: هر شبی از شبهای زندگی انسان که پدید می آید با صدائی که همۀ موجودات جز انسانها و جنّیان آن را می شنوند( چون انسان و جنّ که دارای عقل می باشند باید این قبیل صداها را با گوش جان بشنوند) میگوید ای فرزندان آدم من شب جدیدی هستم وهرعملی که درمن انجام بگیرد بر آن شاهد و گواه می باشم بنابراین قدر مرا بدانید و از آن فرصت استفاده کنید که اگر خورشید طلوع کند و این شب به پایان برسد من دیگر بر نخواهم گشت  و دیگر انحام کارهای نیک و همچنین بازگشت و توبه از گناه در من فراهم نخواهد شد. و هر روز هم موقعی که پدید می آید همین سخن را می گوید. و نیز در کتابهای نامبرده: ( عن جعفر بن محمد الصادق عن ابیه عن آبائه قال ما من یوم یأتی علین ابن آدم الا قال له ذلک الیوم یا ابن آدم انا یوم جدید و انا علیک شهید فافعل فیّ خیرا واعمل خیرا اشهد لک یوم القیامة فانّک لن ترانی بعدها ابدا.)[2]

یعنی : حضرت صادق علیه السّلام از پدر بزرگوار خود و او هم از پدران بزرگوار خویش علیهم السّلام نقل کردند که فرمودند:هر روزی از روزها که پدید میآید فرزندان آدم را صدا میزند و میگوید من روز تازه ای هستم و بر اعمال شما گواه می باشم در این چند ساعتی که همراه من میباشی، بکوش که کارنیک انجام بدهی که من در روز قیامت در نزد پروردگار شهادت خواهم داد و مرا دیگرـ جز در روز قیامت که برای گواهی دادن براعمال تو خواهم آمد ـ نخواهی دید. علامه مجلسی رضوان الله علیه  در کتاب بحار از حضرت رسول اکرم صلّی الله علیه تو آله نقل میکند که آنحضرت فرمودند: همانطور که خداوند اسنادی که با روابط زندگی اجتماعی انسالنها ارتباط دارد را امر فرموده است بر اساس شهادت شاهدان عادل تنظیم کنند، روابط مابین خود و بندگان خود را نیز بر اساس شهادت شاهدان مقدّر کرده است و از این نظر بر بندگان خود دیده بانانی گماشته است که هم آنها را حفاظت کنند و هم بر کردار و گفتار و حتی نگاههای آنها شاهد باشند و گواهی بدهند و لذا هر مکانی از مکانها که انسان در آن به سر میبرد ـ چه مدّت کوتاه و چه مدّت طولانی ـ شاهدی از جانب پروردگار می باشد و هر حرکت و گفتار و کرداری که از انسان درهر سرزمین صادر می شود آن سرزمین در روز قیامت بر آن حرکت و کردار و گفتار شهات خواهد داد و همچنین ( زبانها) گواه اعمال انسانها می باشند یعنی شبها، روزها و ماهها در روز قیامت بر اعمال انسانها شهادت خواهند داد. و نیز فر شتگانی که از جانب خداوند مأمور نگاشتن اعمال انسانها می باشند گواهانی از جانب او بر انسانها میباشند. چه بسا افرادی که به واسطۀ شهادت این شاهدان که بر اعمال نیک او شهادت می دهند به سعادت نائل می گردند و جه  اشخاصی که به جهت شهادت همین شاهدان بر اعمال بد او د رورطۀ سقوط و شقاوت می افتد. خداوند در روز قیامت همۀ مردم را در یک نقطه جمع می نماید و شبها و روزهای عمر اشخاص را نیز محشور می کند و از سرزمینهائی که هر یک از انسانها در آنها به سر برده اند و همجنین از ساعتها و روزها و شبها و ماههای عمر مخصوصا ساعتها و شبها و روزهای جمعه استشهاد به عمل می آورد، در این مورد کسانی که درباره آنها سرزمینها و روزها و شبها و ماههای زندگی و همچنین اعضا واندا م آنها به نیکی شهادت بدهند، به سعادت جاویدان می رسند و در بارۀ کسانی که سرزمینهای زندگی و ساعتها و شبها و روزهای عمرشان و همچنین اعضا و اندامشان به بدی اعمال آنها شهادت بدهند به شقاوت همیشگی گرفتار می گردند. بنابراین برای روز قیامت زاد وتوشه فراهم کنید واز گناهان اجتناب نمائید و به وسیلۀ مراعات تقوا وسیلۀ نجات خود را فراهم کنید. ازآن پس افزودند: کسیکه احترام ماه رجب و ماه شعبان و ماه رمضان که ماه بزرگ خدا است را به جا بیاورد این ماهها در روزقیامت به نیکی اعمال او شهادت می دهند. و در روز قیامت منادی ای از جانب حضرت حق ندا می دهد که ای ماه رجب و ماه شعبان و ماه رمضان بر خورد فلان بنده با شما چگونه بوده است و جه اعمالی را در شما انجام داده است؟ این ماهها در پاسخ به شهادت بر میخیزند و میگویند: ما گواهی می دهیم که این بنده در ماه زاده و توشه برای خود فراهم کرده و در جلب خشنودی تو گامها برداشته آنگاه خداوند به فرشتگانی که دراین 3ماه بر این شخص گماشته شده بودد می فرماید: شما دربارۀ مورد شهادت این شاهدان چه میگوئید؟ آنها در پاسخ میگویند: پروردگارا، ماه رجب و شعبان و رمضان راست میگویند این بنده در این ماهها در راه اطاعت تو گام بر می داشت روزها به گرفتن روزه و شبها به عبادت می پرداخت و در احسان به فقرا و در خدمت به بندگان خدا کوشا بود در این هنگام خداوند فرمان میدهد آن بنده را به بهشت ببرند، فرشتگان الهی او  را بر مرکبی از نور سوار کرده به سرائی که جوانان درآن پیر نمی شوند و سرور و شادمانی آن همیشگی است و نوهای آن هرگز کهنه و فر سوده نمی گردد و هرگز خستگی و ناراحتی در آن راه پیدا نمی کند منتقل می سازند.[3]

شهادت مکانها

همانطورکه زمانها به شرحی که گفته شد دربارۀ اعمال آدمیان گواهی میدهند مکانها نیز یعنی سرزمینهائی که انسان در آنها به سر می برده و در آن به انجام اعمال ـ چه نیک و چه بدـ پرداخته است در روز قیامت شهادت میدهند که در این مورد قرآن مجید می گوید: ( بسم الله الرحمن الرحیم اذا زلزلت الأرض زلزالها و اخرجت الأرض انقالها و قال الأنسان مالها یومئذ تحدّث اخبارها.)[4] یعنی : هنگامیکه به سخت ترین زلزله های خود به لرزه درآید و اجساد مردگان را از دل خاک بیرون بیفکند انسان با تعجب می گوید برای زمین چه حادثه ای پیش آمده است؟ آنروز زمین همۀ جریانها و اعمالی که در روی آن واقع شده است را بازگو می کند. احادیث بسیاری از ائمه علیهم السّلام نیز در این مورد رسیده است از جمله اینکه مردی به نام ابو کهمس ازحضرت صادق علیه السّلام پرسید نمازهای نافله در یک نقطه از زمین خوانده شود بهتر است یا در نقاط متعدّد؟ حضرتش در پاسخ فرمودند: ( درنقاط مختلف خوانده شود بهتر است زیرا در روز قیامت هر نقطه ای از زمین به آنجه در روی آن در دنیا واقع شده است گواهی خواهد داد.)[5]

و شاید فلسفۀ اینکه حضرت امیرمؤمنان و امام سجّاد علیهما السّلام که شبی هزار رکعت نماز میخوانده اند هر دو رکعت از آنرا در نخلستان در کنا ر یکدرخت از درختهای آن نخلستان میخوانده اند نیز همین بوده است.

شهادت اعضای بدن

یکی دیگر از گواهان روز قیامت اعضای بدن انسان است قرآن کریم می فرماید:

یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم بما کانوا یعملون .[6]

یعنی : روزیکه زبانها، دستها و پاهای انسانها به آنچه که در دنیا انجام داده اند شهادت می دهد و نیز میگوید:(الیوم تختم علی افواههم و تکلّمنا ایدیهم و تشهد ارجلهم بما کانوا یکسبون.)[7]