سیمای حج ابراهیمی

سیمای حج ابراهیمی

حجة الاسلام محمد تقی رهبر

مراسم پر شکوه عبادی سیاسی حج امسال نیز با مشارکت میلیونی امت اسلامی به پایان رسید. پیروان آئین حنیف از سراسر جهان لبیک گویان در این کنگره عظیم بین المللی حضور یافته تا عظمت تاریخی اسلام را ضمن انجام فریضه حج به نمایش گذارند...

علاوه بر ابعاد عرفانی، عبادی و اخلاقی که طیّ این سفر پربار معنوی، از میقات گرفته تا مطاف و از صفا تا مروه و از عرفات تا مشعر و منی، و دیگر مواقف کریمه و مشاهد شریفه جلوه گر است، معجزه جاویدان مراسم حج جلوه قدرتی است از همبستگی امت اسلام که استحکام بخش دین در طول تاریخ می باشد همانگونه که در روایات آمده: «والحج تشییداً للدّین»- یعنی خدای سبحان حج را وسیله ای جهت استواری و پابرجائی دین قرار دارد.

رسالت تبلیغی حج

بهره برداری از این موقف عظیم، در ابلاغ رسالت مکتب و اعلام اهداف والای آن و بر افراشتن رایت توحید و ابزار تنفر و انزجار از شرک و مشرکان و طرد و نفی خداوندان زمین، و شکستن حصار بردگی و تبعیض و استثمار، چیزی است که با تاریخ نورانی اسلام پیوند خورده است. پیامبر عظیم الشأن اسلام دعوت جهانشمول خویش را از این نقطه آغاز فرمود و در آن هنگام که قبائل بار سفر بدین سرزمین مقدّس می بستند آن حضرت در میان جمع آمده و آهنگ رسالت ابراهیمی خویش را ساز می کردند و مردمی که در این میعادگاه حضور یافته بودند پس از بازگشت خبر رسالت جدید را برای دیگران می بردند و این منبر و تریبون نقش فراونی در تبلیغ اسلام داشت.

اعلام برائت از مشرکان که کعبه را در اسارت صدها بت صامت و متحرک کشیده بودند، فرمانی بود که آیات قرآنی بدان ناطق است.

اعلام رسمی رهبری آینده امت اسلام در غدیر خم نیز هنگامی صورت گرفت که حدود صدهزار حجاج بیت الله الحرام از عمره و حج بازگشته و راهی دیار خویش بودند و پیامبر اکرم با فرمان مؤکد الهی این امر مهم را که آخرین سنگ بنای اسلام بود با مردم در میان گذاشتند. و آئین محمدی (ص) را با ولایت علوی تکمیل نمودند.

رسالت حج پس از پیامبر (ص)

همچنین پس از پیامبر اکرم (ص) حرکتهای عظیم فرهنگی، سیاسی و اجتماعی از جوار کعبه آغاز می شد حضرت حسین بن علی علیهما السلام در آخرین روزهای حکومت معاویه و یک سال به پایان زندگی ننگین طاغیه اموی باقیمانده یعنی درست روزگارانی که بدعت و ضلالت سراسر فضای اسلامی را گرفته بود، در سرزمین مقدس منی پیام تاریخی و الهی خویش را بوسیله زائران بیت الله به زوایای شهرها و کشورها فرستادند. آن حضرت بیش از هزارتن از عالمان و محدّثان و وجوه صحابه و تابعین را دعوت کردند و طی خطابه ای به بیان فضایل و جایگاه خلیفه بر حق پیامبر و امام متقین امیر المؤمنین (ع) پرداختند و آیات قرآن و روایات وارده از پیامبر در این خصوص نقل کردند و از حاضران به طور مؤکد عهد و میثاق گرفتند که این حقایق را پس از بازگشت به وطن و قبائل خود برای مردم بگویند و مجال ندهند تبلیغات مسمومی که امویان علیه خاندان پیامبر هدایت می کردند، به صورت یک فرهنگ و تفکر درآید. همچنین نهضت خونین عاشورای آن حضرت نیز از این سرزمین وحی آغاز شد.

بدین سان حج منبر عظیم بین المللی اسلام بود که صدای حق طلبان تاریخ را از ابراهیم تا محمد و از محمد (ص) تا مهدی- عجل الله تعالی فرجه- رسانده و خواهد رسانید.

حج در رهگذر انقلاب اسلامی

بر همین اساس بود که حضرت امام (سلام الله علیه) در مراسم حج پیامهای تاریخی خود را به مسلمین جهان ابلاغ فرمودند و حج بی برائت و نهی از مسائل مبتلا به مسلمین را فاقد ارزش دانستند و فرمودند حج بی برائت حج نیست. زیرا در حالیکه جهان اسلام از سلطه شوم سیاسی نظامی و فرهنگی شرک و کفر جهانی رنج می برد و اتحاد شوم امپریالیسم و صهیونیسم و ارتجاع بدترین سرنوشت را برای مسلمین و منطقه طراحی کرده و در حال اجرای آنند حج نمی تواند از روشنگری و هدایت و فریاد دشمن کوب «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیل» و «مرگ بر ارتجاع» خالی باشد و این سیاست همیشگی حج است که از این تریبون بین المللی اسلامی مسائل مبتلا به جهان اسلام عنوان شود به وسیله پیام آوران امّت به همه کشورهای اسلامی و غیر اسلامی منتشر گردد.

بحمدالله، حج امسال نیز با چنین ویژگی و محتوایی با تلاش پیگیر مسئولین جمهوری اسلامی برگزار شد، پیام بسیار مهم و جامع مقام معظم رهبری به مسلمین جهان ابلاغ گردید و با مشارکت حجّاج بیت الله الحرام در اجتماع عظیم مکه مکرمه رسالت انقلاب اسلامی عنوان گردید که خدای را سپاس می گوئیم و کوشش مسئولان و دست اندرکاران حج و حضور مردم را مورد ستایش قرار می دهیم و یاد گلگون کفنان مکه را گرامی می داریم.

ره توشه حاجیان از این سفر

بُعد اخلاقی و سازندگی حج برای زائران از اهمیت ویژه ای برخوردار است وبیشترین سخن ما نیز در اینجاست.

حج درس اتّحاد و همبستگی، و تمرین زهد و وارستگی، و آموزش خشوع و تواضع و مدرسه اخلاق و تربیت و به طور خلاصه آئین انسان سازی است. و اگر حاجیان به جای ره توشه معنوی ارزیا کالای تجاری حمل کنند و در بازگشت با چند قلم کالای لوکس و رادیو و تلویزیون و آتاری و اسباب بازی و غیره باز گردند و تحوّلی در روح خود نداده باشند، خسران و زیان جبران ناپذیری نصیب آنها شده است و اگر با رجم شیاطین روح شیطنت را در خود و در درون و برون نکشند و با قربانی کردن، خواسته های نفسانی را ذبح نکنند و اگر از زمزم عشق آب حیات معنویت ننوشند، و در بحر توحید و دریای انسانهای موحد هضم نگردند و غرور خویش را سرکوب ننمایند بر کعبه ایمان طواف نکرده اند، همانگونه که امام چهارم زین العابدین (ع) برای شیلی پس از بازگشت از سفر حج در حدیثی مفصّل بیان فرمودند.

مع الأسف شرایط به گونه ای که این اهداف معنوی چنانکه شاید و باید تحقّق نمی پذیرد و در بسیاری موارد جلوه های مادی بر تجلیّات معنوی غلبه می کند، گشت و گذار بازار و تبادل ارز و دلار و اجناس لوکس به حدّی است که بیشترین اوقات زائران را اشغال می کند و این مایه دریغ و افسوس است که یک فرد مسلمان عمری را در انتظار حج به سر برد و هنگام عظیمت مقداری اجناس تجارتی با وضع مبتذل با خود حمل کند و در بازار مکه و مدینه به زعفران و تسبیح و انگشتر فروشی و غیره بپردازد و حتی برخی زنان ایرانی برای فروش این نوع کالا با فلان عرب به چانه زدن سرگرم شوند که بسیار زننده و شرم آور است و یا دلار به نرخ بالایی تهیه نمایند و آنجا اجناسی تهیه کنند و با رنج فراوان به کشور حمل کنند که بسا در اینجا ارزانتر تمام می شود.

علاوه بر اینها آموزش قبلی و حین عمل به قدر کافی وجود ندارد تا عظیمت کنندگان را با اهداف و فلسفه حج و یا ره آورد معنوی آن کاملاً آشنا سازد و از چرخش به سمت مادیّات بازدارد و با روح و اخلاق اسلامی بیشتر آشنا سازد. این است که یک نوع غرور و خودگرایی در میان برخی افراد دیده می شود و بعضا برای منافع فردی و مصالح شخصی ارزشهای اخلاقی و ایثار و نوع دوستی و ضعیف نوازی را با نوعی خودگرایی و خشونت و استکبار معاوضه می کنند و حالت تنازع بقا و بی تفاوتی نسبت به دیگران جای تعاون و صفا را پر می کند و این تجربه ای است که در سفرهای متعدد مشاهده کردیم. خلاصه اینجا نیز شیطان آدم ها را راحت نمی گذارد و می کوشد نوعی تقدّس کاذب را جایگزین قدس واقعی نماید که با این حالت باید مجاهده کرد و نقش مبلّغان و روحانیان در این زمینه بسیار حسّاس و مؤثر است.

تذکار چند نکته

برای بهره وری بیشتر از این رهگذر معنوی نکاتی قابل ذکر است:

1-مسئله آموزش

آموزش حجّاج قبل از عظیمت و به هنگام سفر در بهبود وضع روحی و اخلاقی و عملی آنها نقش فراوان دارد. بسیارند کسانی که از یک قرائت ساده نماز عاجزند که روی اینها باید کار بیشتر کرد و حتّی اگر ضوابط شرعی اجازه دهد می توان به صورت گزینشی با این مسئله برخورد کرد تا مسئله جدّی گرفته شود. آموزش چهار پنج جلسه هم کافی نیست، لذا در نظر گرفتن جلسات بیشتر آموزشی، توجیهی و ارشادی نسبت به احکام، فلسفه حج و مناسک و مسئولیت های اخلاقی حاجی در این سفر می تواند از این نقیصه تا حدودی بکاهد. همچنین جلسات توجیهی از برای روحانیون در سفرهای اولیه می تواند آنان را با پختگی و آمادگی بیشتر به انجام مسئولیت های محوله یاری رساند. چنانچه انتخاب روحانیون از منطقه زائران نیز مسئله آموزش را به صورت کاملتر میّسر خواهد ساخت که متصدیان امور روحانیت باید توجه بیشتری بدان داشته باشد.

2-حمل کالاهای تجاری به حج

از سوی مسئولین حج و مدیران و روحانیون به حجاج تذکّر داده شود از حمل کالا برای چند ریال سود مبتذل و خرید و فروش در کوچه و بازار عربستان بپرهیزند و در گمرک از حمل اینگونه اشیاء جلوگیری شود که برای نسل انقلابی و امّت بزرگ و آبروی نظام ما جدّاً زننده و زیان بار است که حاجی در بازارها راه بیفتد و بسته های آلوچه خشکه و زعفران را در دست بگیرد و تسبیح و انگشتر بفروشد درحالیکه مسلمین از نقاط مختلف ایرانیان را می شناسد و از آنها توقع چنین حرکات مبتذلی را ندارند.

3-خرید لوازم منزل و کالای لوکس

از سوی وزارت بازرگانی تسهیلاتی فراهم شود تا کالاهای مورد نیاز مردم تهیه و در حدّ وفور در اختیار آنها قرار گیرد که حاجی دلار یکصد و چهل تومانی به کشور سعودی نبرد و کالای گران قیمت خریداری کند و با زحمت و اضافه بار به کشور حمل کند و روح عبادت و حضور قلب خود را به پای این نوع کالاها فدا کند و با بیماری و گرما زدگی به وطن باز گردد می دانیم که حمل لوازم برقی و یخچال و رادیو و تلویزیون و امثال اینها تقریباً منحصر به ایرانیان است. حال چرا ما در داخل تسهیلاتی را فراهم نکنیم که حاجی حریصانه به بازار مکه و مدینه روی بیاورد و همچنین سایر کالاهایی که تهیه آنها برای حجّاج در کشور خارجی دشوار است و خواه ناخواه به تهیه آنها نیاز دارد.

4-نوع لباس و پوشش برای حجّاج

از جمله تذکرات، نوع لباس حجّاج ایرانی است که می توان آن را با یک برنامه حساب شده تنظیم و هماهنگ ساخت و از بانوان و آقایان حجّاج خواست از یک فرم لباس سنگین و متناسب استفاده کنند بخصوص خانم ها آنقدر چادرهای جور و واجور نپوشند و به بازار و مسجد الحرام و مسجد النبی بیایند که بعضاً حفاظ آنها نیز قابل خدشه است. اگر نوعی لباس یکنواخت و ساده و متناسب برای کوچه و بازار به بانوان از قبل پیشنهاد شود تهیه آن مشکل نخواهد بود و در حین سفر نیز توصیه شود رعایت پوشش مورد نظر دقیقاً به اجراء درآید و همچنین در مورد آقایان که مثلاً با پیژامه در ملأ عام و مساجد و خیابانها ظاهر نشوند. بطور خلاصه فرم لباس برای حاجی و حاجیه که همواره مورد بحث بوده جای آن دارد به طور جدّی مورد توجّه قرار گیرد و از هم اکنون برای حج و عمره مدّنظر باشد.

به امید آنکه با برنامه ریزی دست اندرکاران و همکاری حاجیان سیمای حج ابراهیمی با جلوه خاص معنوی و انقلابی خود بهتر از گذشته به نمایش گذاشته شود.