وظایف وزارت خارجه و سفارتخانه‌ها از دیدگاه امام

امام خمینی(س) و سیاست خارجی

وظایف وزارت خارجه و سفارتخانه‌ها از دیدگاه امام

پیرامون وظیفه وزارتخانه نظام جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه بنیانگذار آن، امام خمینی‌(س) ذکر جملاتی از وصایای آن بزرگوار اگر چه تذکری کوتاه به شمار می اید اما به قدر کافی گویا و تعیین کننده است:

«وصیت من به وزرای خارجه در این زمان و زمانهای عبد آن است که مسئولیت شما بسیار زیاد است چه در اصلاح و تحول وزارتخانه‌ها و سفارتخانه‌ها و چه در سیاست خارجی، حفظ استقلال و منافع کشور و روابط حسنه با دولتهایی که قصد دخالت در امور کشور ما را ندارند و از هر امری که شائبه وابستگی با همه ابعادی که دراد بطور قاطع احتراز نمائید و باید بدانید که وابستگی در بعض امور هرچند ممکن است ظاهر فریبنده‌ای داشته باشد یا منفعت و فایده‌ای در حال داشته باشد لیکن در نتیجه، ریشه کشور را به تباهی خواهد کشید».[1]

در واقع وظیفه وزارتخانه اصلاح وزارتخارجه و سفارتخانه‌ها یعنی تبدیل وضعیت وزارتخارجه زمان طاغوت، که بر اساس و پایه وابستگی و خودفروختگی در برابر بیگانگان خصوصا قدرتهای بزرگ سلطه‌گر استوار بوده است، به وزارتخارجه یک کشور اسلامی مستقل می‌باشد. با تحصیل این هدف در حقیقت بخش دوم وظیفه وزارتخارجه تأمین می‌گردد بدین معنی که با حضور و فعالیت نیروهای مؤمن و دارای استقلال رأی و عمل، حرکت این وزارتخانه به سمت و سوی  وابستگی انحراف نخواهد یافت.

و اما وظایف سفارتخانه‌ها از دیدگاه امام را می‌توان به دو محور اصلی زیر تقسیم کرد:

1-    طاغوت‌زدائی و تصفیه سفارتخانه‌ها از عناصر و مظاهر طاغوتی و وابسته، و سپس جایگزین نمودن نیرهای انقلابی و اسلامی.

2-    مقابله با تبلیغات کذب بیگانگان و تبلیغ اسلام ناب محمدی‌(ص).

در این مورد سخنان امام قابل توجه است:

«اگر افراد و وضع سفارتخانه‌ها و کیفیت اداره و برخوردها از سفارتخانه‌ها، با جمهوری اسلامی مطابقت نداشته باشد، نبود سفارتخانه بهتر از بود ان است. اگر سفارتخانه‌های ما مثل سفارتخانه‌های زمان محمدرضا باشد دیگر چه توقعی است از اینکه قلم‌ها و زبان‌ها چیزی نگویند و ننویسند. آنها چیزهایی را که نیست جعل می‌کنند، اگر خدای نخواسته باشد چه؟ لذا وظیفه اسلامی و ملی شما و ماست تا حیثیت اسلام و کشورمان را حفظ کنیم شما که خارج می‌روید سعی کنید تا اشخاصی را برگزینید که انحراف نداشته باشد و اگر نمی‌توانید یکمرتبه اصلاح کنید، در فکر اصلاح تدریجی باشید. همه می‌دانید که مسئولیت وزارتخارجه به مناسبت سروکار داشتن با خارج، بسیار سنگین است، لذا سعی کنید به هر مقداریکه امکان دارد سفارتخانه‌هایتان را در مسیر رشد و ترقی و تعالی اسلامی قرار دهید و سعی کنید نشریه‌ای داشته باشید تا مسائلتان را بیان کنید و به دروغهای رادیوها و روزنامه‌ها تا آنجا که میسر است جواب دهید»[2]

«تقویت و توسعه تبلیغات خصوصا در خارج از کشور، از اهم امور است و کشور ما در این چندسال تقریبا فاقد آن بوده است. ما در مقابل همه بوقهای تبلیغاتی جهانخواران در خارج که اسلام عزیز، آنان را بوحشت انداخته است فاقد تبلیغات صحیح هستیم. سفارتخانه‌های ما عمل مثبتی انجام نداده‌اند».[3]

«مسأله سفارتخانه‌ها کار مهمی است. سفارتخانه‌ها از اول که جمهوری اسلامی بپا شد من از آن روز اول به وزرای خارجه که شدند یکی بعد از دیگری این مطلب را، هی گفته‌ام این سفارتخانه‌ها باید تصفیه بشود، باید درست بشود آنها. کسانیک رفته‌ان و دیدند و آمدند، آنها می‌گویند که اینها همان بساط سابق را دارند. چند وقت پیش از این یکی آمده بود گفته بود همان بساط سابق را دارند، گاهی فرق مختصری کرده. این سفارتخانه‌ها آبروی کشور اسلامی ماست، اگر آنجا بد باشد، مردم آنها را، که یک سفارتخانه‌ای در وفق دولت اسلامی نیست، بر وفق اسلام نیست، وضعش همان وضع طاغوتی است از آن قیا می‌کنند که، خوب، در داخل هم همین است، فرق نمی‌کند». [4]

«امیدوارم سفارتخانه‌ها هم در صراط مستقیم انسانیت سیر بکنند و سعی شود که سفارتخانه‌ها تحت سلطه دیگران نباشند و تصرفاتی در آنها از ناحیه دیگران نباشد. هر قدمی که بر می‌دارند به فکر این باشند که آیا رو به وابستگی می‌رویم، یا به طرف رهایی و آزادی؟» [5]

این دو محور یعنی طاغوت زدائی و زدودن مظاهر طاغوتی از سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی ایران و نیز تبلیغات صحیح توسط آن سفارتخانه‌ها، دائما مورد تأکید حضرت امام قرار گرفته و در مناسبتهای گوناگون پیرامون آن به سفارتخارجه تذکر و تنبه می‌دادند:

« سفارتخانه‌ها را در خارج به صورتی [دنبال] کنید که هر کس که آنجا برود ببیند در محیط اسلامی و اخلاقی وارد شده است»[6]

«باید وضع بکلی تغییر کند، تغییر هم کرده است، اما تغییر اساسی باشد که یک سنتی بشود به واسطه شما برای آینده‌ها، کسی که یک سنت خوبی را بگذارد، در اجرش تا آخر شریک است به حسب روایت‌ ما. یک وضعی در آنجا ردست کنید که کسانی که می‌آیند و سفارتخانه را می‌بینند متوجه بشوند که این سفارتخانه‌ با سایر سفارتخانه‌ها فرق دارد حتی با سفارتخانه‌های دول اسلامی فرق دارد. این سفارتخانه‌ با سفارت‌های سابق اصلا طرف نسبت نیست، یک جور دیگری است. اگر شما موفق بشوید به این معنا که وضع را جوری کنید که به ارث برده بشود برای آتیه، ما مسئول حالا که نستیم، ما مسئول همیشه هستیم. ما الآن که مجال دستمان آمده است مسئولیت مان برای دوره‌های بعد است. نه اینکه فقط- ما حالا- هر چه شد بعد، بعدها هرچه شد بشود، ما تا زنده‌ایم بشود، هر چه می‌خواهد بعد بشود. اینجور نیست. ما مسئولیم که این سفارت، شماها آقایان این سفارتخانه‌ها را به جوری درست بکنید که وقتی دست یک سفارت دیگری افتاد نتواند اصلا تغییرش بدهد به این زودی‌ها و همه جهاتش، هر جهتی که در آن وقت بوده عکسش را بکنید. آن وقت من می‌دان جهت صحیح نبوده در کار، جهت سالم نبوده یا بست و بندهایی بوده است که سیاسی‌ها می‌کنند غالبا برای استفاده‌های شخصی یا استفاده‌های دیگری، غیرمشروع».[7]

«و‌ آن چیزی که راجع به برادرهایی که از خارج این جا هستند و همه برادرهایی که در خارج کشور خدمت می‌کنند عرض می‌کنم این است که باید همه شماها در هر جا هستید خودتان را مقید و متعهد به اسلام بدانید، تحت تأثیر محیط آن جا واقع نشوید. خوب! کسی که وارد می‌شود دریک سفارتخانه‌‌ای در خارج، ببیند که وارد شد در یک محیط اسلامی در یک محیط انسانی، این طور نباشد که خدای نخواسته در آن جا از آن چیزهایی که در سابق بود چیزی باقی مانده باشد. اگر آن چیزهائی که در دوران سابق بود، در دوران طاغوت بود در آن جا هست، جدیت کنید که بکلی پاکسازی بشود و امیدوارم شده باشد تاکنون»[8]

پایان این بحث نیز باکلامی از امام خمینی‌(س) حسن ختام می‌یابد که فرموده‌اند:

«سفارتخانه در هر کشوری متعلق به آن کشوری است که سفیر آن به آنجا می‌رود. یعنی یک قطعه‌ای است از یک کشور دیگر. وقتی مردم به سفارتخانه‌های ما می‌آیند، باید وضع ایران را ببینند نه وضع آمریکا و فرانسه و سایر کشورها را. آقایان! تحت تأثیر هیچ چیزی واقع نشوید که در سابق چه بوده است که الآن آن طورنیست. ما اگر بخواهیم خودمان باشیم، باید همه چیزمان از خودمان باشد و در آداب و رسوم، خودمان را از غرب جدا کنیم، ما از غرب خیلی بدی‌ها دیده‌ایم و چیزی که بشود گفت که خوبی آنها بوده است، از حکومت‌های غربی نبوده بلکه از اهل صنعت بوده است که البته بسیاری از آنها برای حکومت‌ها کار می‌کنند. بنابراین، باید وضع شما جوری باشد که هر کس وارد به آنجا می‌شود یک محیط اسلامی ببیند، چه از حیث پرسنل و چه از جهت زندگی». [9]