اصول اعتقادی اسلام

اصول اعتقادی اسلام معاد

عذاب اهل جهنم

در مقاله‌های پیش در رابطه با عذابهای جسانی اهل جهنم چهار موضوع که عبارت از انواع غذاها و آشامیدنیها و منازل و لباسهای جهنمیان است براساس استفاده از آیات قرآن مجید و احادیث اهلبیت علیهم‌السلام مورد تذکر قرار گرفت. اکنون دنباله بحث.

غل و زنجیرهای اتشین

قسمتی از عذابهای جسمانی جهنمیان با غل و زنجیرهای آتشینی که بر دستها و گردنهای آنها گذارده می شود مربوط می گردد. قرآن کریم این موضوع را در 4 مورد متذکر گردیده است:

«tûïÏ%©!$# (#qç/¤‹Ÿ2 É=»tFÅ6ø9$$Î/ !$yJÎ/ur $uZù=y™ö‘r& ¾ÏmÎ/ $oYn=ߙ①( t$öq|¡sù šcqßJn=ôètƒ  όÎ) ã@»n=øñF{$# þ’Îû öNÎgÉ)»oYôãr& ã@Å¡»n=¡¡9$#ur tbqç7ysó¡ç„  ’Îû ÉOŠÏJptø:$# ¢OèO ’Îû ͑$¨Z9$# šcrãyfó¡ç„  »[1]

کسانی که کتابهائی که ما نازل کردیم و همچنین احکامی که بوسیله پیغمبران خود فرو فرستادیم را تکذیب کردند بزودی خواهند پی برد که راه باطل را پیش گرفتند و آن رد هنگامی است که عقل‌ها در گردنهایشان نهاده شده بازنجیرها درافکنده شوند و از آن پس در آتش افروخته گردند.

«tPöqtƒ ãA£‰t7è? ÞÚö‘F{$# uŽöxî ÇÚö‘F{$# ßNºuq»yJ¡¡9$#ur ( (#rã—tt/ur ‌! ωÏnºuqø9$# ͑$£gs)ø9$#  “ts?ur tûüÏB̍ôfßJø9$# 7‹Í³tBöqtƒ tûüÏR§s)•B ’Îû ϊ$xÿô¹F{$# Oßgè=‹Î/#ty™ `ÏiB 5b#tÏÜs% 4Óy´øós?ur ãNßgydqã_ãr â‘$¨Y9$#  y“Ì“ôfu‹Ï9 ª!$# ¨@ä. <§øÿtR $¨B ôMt6|¡x. 4 ¨bÎ) ©!$# ßìƒÌy™ É>$|¡Åsø9$#  »[2]

در آنروز گناهکاران در زیر زنجیر قهر الهی در حالیکه پوشش هائی از ماده قطران (مایع مخصوصی است بسیار بد بو و چسبنده که در حرارت نیز خیلی زود مشتعل می‌شود و سطح بدنهای جهنمیان را فرا می‌گیرد) برتن دارند و چهره‌های آنها در شعله‌های آتش پنهانست مشاهده خواهی کرد و این عذاب بر این اساس است که خداوند هرکس را به کیفر کردارش می‌رساند و با سرعت حساب خلق را مورد رسیدگی قرار می‌دهد.

«tA$s%ur z`ƒÏ%©!$# (#qàÿÏèôÒçGó™$# tûïÏ%©#Ï9 (#rçŽy9õ3tFó™$# ö@t/ ãõ3tB È@ø‹©9$# ͑$yg¨Y9$#ur øŒÎ) !$oYtRrããBù's? br& tàÿõ3¯R «!$$Î/ Ÿ@yèøgwUur ÿ¼ã&s! #YŠ#y‰Rr& 4 (#r•Ž| r&ur sptB#y‰¨Z9$# $£Js9 (#ãrr&u‘ z>#x‹yèø9$# $uZù=yèy_ur Ÿ@»n=øñF{$# þ’Îû É-$uZôãr& tûïÏ%©!$# (#rãxÿx. 4 ö@yd tb÷rt“øgä† žwÎ) $tB (#qçR%x. tbqè=yJ÷ètƒ »[3]

غل‌ها را در گردن کافران قرار دادیم آیا آنها جز اعمال خود کیفر دیگری را می‌بینند؟

«çnrä‹è{ çnq=äósù  ¢OèO tLìÅspgø:$# çnq=|¹  ¢OèO ’Îû 7's#Å¡ù=ř $ygããö‘sŒ tbqãèö7y™ %Yæ#u‘ÏŒ çnqä3è=ó™$$sù  ¼çm¯RÎ) tb%x. Ÿw ß`ÏB÷sム«!$$Î/ ÉOŠÏàyèø9$#  Ÿwur Ùçts† 4’n?tã ÇP$yèsÛ ÈûüÅ3ó¡ÏJø9$#  »[4]

یعنی او را بگیرید و در غل بکشید و در آتش جهنم در افکندید پس از آن در زنجیری که 70 ذراع طول دارد او را بکشید زیرا او بخدای بزرگ ایمان نیاورد و برای سیر کردن مستمندان (و تأمین زندگی آنان) گامی برنداشت.

گرزهای آهنین

یکی دیگر از عذابهای جسمانی اهل جهنم «مقامع» یعنی گرزهای آهنین است که قرآن کریم در این رابطه می‌فرماید:

«óOs9r& ts? žcr& ©!$# ߉àfó¡o„ ¼çms9 `tB ’Îû ÏNºuq»yJ¡¡9$# `tBur ’Îû ÇÚö‘F{$# ߧôJ¤±9$#ur ãyJs)ø9$#ur ãPqàf‘Z9$#ur ãA$t7Ågø:$#ur ãyf¤±9$#ur >!#ur¤$!$#ur ׎ÏVŸ2ur z`ÏiB Ĩ$¨Z9$# ( ÏWx.ur ¨,ym Ïmø‹n=tã Ü>#x‹yèø9$# 3 `tBur Ç`Íkç‰ ª!$# $yJsù ¼çms9 `ÏB BQ̍õ3•B 4 ¨bÎ) ©!$# ã@yèøÿtƒ $tB âä!$t±o„ Èb#x‹»yd Èb$yJóÁyz (#qßJ|ÁtG÷z$# ’Îû öNÍkÍh5u‘ ( tûïÏ%©!$$sù (#rãxÿŸ2 ôMyèÏeÜè% öNçlm; Ò>$uŠÏO `ÏiB 9‘$¯R =|Áム`ÏB É-öqsù ãNÍkŝrâä①ãN‹ÏJptø:$#    ãygóÁム¾ÏmÎ/ $tB ’Îû öNÍkÍXqäÜç/ ߊqè=ègø:$#ur  Nçlm;ur ßìÏJ»s)¨B ô`ÏB 7‰ƒÏ‰tn  !$yJ¯=à2 (#ÿrߊ#u‘r& br& (#qã_ãøƒs† $pk÷]ÏB ô`ÏB AdOxî (#r߉‹Ïãé& $pkŽÏù (#qè%rèŒur z>#x‹tã È,ƒÍptø:$#  »[5]

یعنی: برای کافران لباسهائی از آتش بریده شده است و بر سر آنان آب سوزان جهنم تا بآنوسیله پوس بدنشان و آنچه که در درون وجود آنها است گداخته شود ریخته می‌شود و گرزهای آهنین برای آنها آماده شده است هرگاه بخواهند از اعماق آتش‌های متراکم دوزخ بدرآیند و از غم و اندوه آن رهائی یابند باز فرشتگان عذاب آنها را به اعماق آتش برمی‌گردانند و می‌گویند عذاب آتش سوزان را بچشید.

حضرت امیرمؤمنان علیه‌السلام در طی نامه‌ای که برای اهل مصر مرقوم داشتند مکتوب فرمودند:

«احذروا نارا قعرها بعید وحرها شدید و شرابها صدید و عذابها جدید و مقامعها حدید»[6]

بترسید از آتشی که گودی آن بسیار ژرف و حرارت آن شدید و آشامیدنی آن چرکهائی است که از زخمهای بدن‌های اهل جهنم خارج می‌شود و عذاب آن تازه است (از نظر اینکه پوست‌های جدیدی در بدن آنها پس از سوختن پوستهای قبل بطور مرتب بوجود می‌آید عذاب را جدید معرفی کرده است) و گرزهای گران آن آهن است.

در کتاب تفسیر منوسب به حضرت عسکری علیه‌السلام در تفسیر آیه 18- 22 از سوره حج چنین می‌خوانیم:

اهل جهنم در اعماق آتش دست و پا می‌زنند و آنها همچنان در ظرف 70 سال به طرف قعر جهنم می‌لغزند در این هنگام جهنم نعره‌‌ای می‌کشد و آنها را بسوی بالا پرتاب می‌کند و همینکه روی آتش‌ها قرار گرفتند گرزهای آهنین بر سر آنها کوبیده می‌شود تا دوباره راه خود را به طرف اعماق آن آتش پیش بگیرند و این وضع همچنان برای آنها تداوم دارد.[7]

همنشینان جهنمی

یکی دیگر از عذابهای اهل جهنم همنشینان مخصوصی است که برای آنها مقرر گردیده است که قرآن مجید در این مورد می‌گوید:

«$]ùã÷zã—ur 4 bÎ)ur ‘@à2 y7Ï9ºsŒ $£Js9 ßì»tFtB Ío4quŠptø:$# $u‹÷R‘‰9$# 4 äotÅzFy$#ur y‰YÏã y7În/u‘ tûüÉ)­FßJù=Ï9   `tBur ß·÷ètƒ `tã ̍ø.ό Ç`»uH÷q§9$# ôÙÍh‹s)çR ¼çms9 $YZ»sÜø‹x© uqßgsù ¼çms9 Ö`ƒÌs%  öNåk¨XÎ)ur öNåktXr‘‰ÝÁu‹s9 Ç`tã È@‹Î6¡¡9$# tbqç7|¡øts†ur Nåk¨Xr& tbr߉tGôg•B  #Ó¨Lym #sŒÎ) $tRuä!%y` tA$s% |Mø‹n=»tƒ ÓÍ_øŠt/ y7uZ÷t/ur y‰÷èç/ Èû÷üs%Ύô³yJø9$# }§ø©Î7sù ßûï̍s)ø9$#  »[8]

یعنی کسیکه از یاد خداوند رحمان رخ بتابد و اعراض کند شیطانی را برانگیزیم تا یار و همنشین او باشد، شیاطین همیشه مردم غافل از خدا را از راه حق باز می‌دارند و آن مردم چنین گمان می‌کنند که راه درست را در پیش گرفته‌اند تا اینکه در روز قیامت که بسوی ما باز می‌آیند (و آن در حالی است که پرده‌ها بر کنار رفته و حقایق آشکار گردیده است) با حسرت می‌گویند ای کاش میان ما و این همنشین (که شیطان است) فاصله‌ای بدوری مشرق از مغرب بوجود می‌آمد که او یار و همنشین بسیار بدی برای ن بود که مرا به این روز نشانید.

حضرت امیرمؤمنان علیه‌السلام در یکی از خطبه‌های خود که از عذاب جهنم مخصوصا از غل و زنجیرهای آتشین و همنشینان جهنمیا سخن بگوید چنین می‌فرماید:

«فَاتَّقُوا اللهَ الَّذِی أَنْتُمْ بِعَیْنِهِ، وَنَوَاصِیکُمْ بِیَدِهِ، وَتَقَلُّبُکُمْ فِی قَبْضَتِهِ، إِن أَسْرَرْتُمْ عَلِمَهُ، وَإِن أَعْلَنْتُمْ کَتَبَهُ، قَدْ وَکَّلَ بِذلِکَ حَفَظَةً کِرَاماً، لاَ یُسْقِطُونَ حَقّاً، وَلاَ یُثْبِتُونَ بَاطِلاً. وَاعْلَمُوا أَنَّهُ (مَنْ یَتَّقِ اللهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً) مِنَ الْفِتَنِ، وَنُوراً مِنَ الظُّلَمِ، وَیُخَلِّدْهُ فِیَما اشْتَهَتْ نَفْسُهُ، وَیُنْزِلْهُ مَنْزِلَ الْکَرَامَةِ عِنْدَهُ، فِی دَارٍ اصْطَنَعَهَا لِنَفْسِهِ، ظِلُّهَا عَرْشُهُ، وَنُورُهَا بَهْجَتَهُ، وَزُوَّارُهَا مَلاَئِکَتُهُ، وَرُفَقَاؤُهَا رُسُلُهُ. فَبَادِرُوا الْمَعَادَ، وَسَابِقُوا الْآجَالَ، فَإِنَّ النَّاسَ یُوشِکُ أَنْ یَنْقَطِعَ بِهِمُ الْأَمَلُ، وَیَرْهَقَهُمُ الْأَجَلُ، وَیُسَدَّ عَنْهُمْ بَابُ التَّوْبَةِ، فَقَدْ أَصْبَحْتُمْ فِی مِثْلِ مَا سَأَلَ إِلَیْهِ الرَّجْعَةَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ، وَأَنْتُمْ بَنُو سَبِیلٍ، عَلَی سَفَرٍ مِنْ دَارٍ لَیْسَتْ بِدَراِکُمْ، وَقَد أُوذِنْتُمْ مِنهَا بِالْإِرْتِحَالِ، وَأُمِرْتُمْ فِیهَا بِالزَّادِ. وَاعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ لِهذَا الْجِلْدِ الرَّقِیقِ صَبْرٌ عَلَی النَّارِ، فَارْحَمُوا نُفُوسَکُمْ، فَإِنّکُمْ قَدْ جَرَّبْتُمُوهَا فِی مَصَائِبِ الدُّنْیَا. أَفَرَأَیْتُمْ جَزَعَ أَحَدِکُمْ مِنَ الشَّوْکَةِ تُصِیبُهُ، وَالْعَثْرَةِ تُدْمِیهِ، وَالرَّمْضَاءِ تُحْرِقُهُ؟ فَکَیْفَ إِذَا کَانَ بَیْنَ طَابَقَیْنِ مِنْ نَارٍ، ضَجِیعَ حَجَرٍ، وَقَرِینَ شَیْطَانٍ! أَعَلِمْتُمْ أَنَّ مَالِکاً إِذَا غَضِبَ عَلَی النَّارِ حَطَمَ بَعْضُهَا بَعْضَاً لِغَضَبِهِ، وَإِذَا زَجَرَهَا تَوَثَّبَتْ بَیْنَ أَبوَابِهَا جَزَعاً مِنْ زَجْرَتِهِ! أَیُّهَا الْیَفَنُ الْکَبِیرُ، الَّذِی قَدْ لَهَزَهُ الْقَتَیرُ، کَیْفَ أَنْتَ إِذَا الْتَحَمَتْ أَطْوَاقُ النَّارِ بِعِظَامِ الْأَعْنَاقِ، وَنَشِبَتِ الجَوَامِعُ حَتَّی أَکَلَتْ لُحُومَ السَّوَاعِدِ. فَاللهَ اللهَ مَعْشَرَ الْعِبَادِ! وَأَنْتُمْ سَالِمُونَ فِی الصِّحَّةِ قَبْلَ السُّقْمِ، وَفِی الْفُسْحَةِ قَبْلَ الضِّیقِ، فَاسْعَوْا فِی فَکَاکِ رِقَابِکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُغْلَقَ رَهَائِنُهَا» [9]

یعنی: نسبت بآن خداوندی که همیشه در محضر او هستید «تقوا» داشته باشید خدائی که زمام اختیار و امور در دست قدرت اوست و نشست و برخاست همه حرکات شما در پرتو قیومیت او انجام می گیرد و از تمام اسرار و اندیشه‌های درون شما با خبر است و هرکاری را که انجام بدهید می‌نویسد.

او نگهبانان کرامی را بر شما واداشته که گفتار و کردار شما را بنویسند حقی را از قلم نمی‌اندازنند و بیجا و ناکرده را نمی‌نویسند و بدانید و بدانید که هر کس تقوا را پیشه خود سازد خداوند او را از فتنه‌ها نجات می‌دهد و در تاریکی‌ها و تباهی‌ها روشنائی‌ و نور برای او فراهم می‌نماید ....

شما در دنیا مسافرانی هستید که باید از این جهان که جای ماندن شما نیست کوچ کنید و شما را به توشه برداشتن از این دنیا مأمور ساخته‌اند پس سعی کنید که از زندگی خود زاد و توشه برگیرید.

بدانید که برای پوست نازک بدن شما شکیبائی و طاقت بر آتش نیست بخودتان رحم کنید که شما خود را در دنیا بمصیبتها و سختیها آزموده‌اید و بضعف وبی‌طاقتی خود پی برده‌اید آیا دیده‌اید که یکی از شما ازخاری که ببدن او فرو می‌رود چگونه ناله و اظهار درد می‌کند و همچنین از لغزیدگی یک نقطه از بدن او آسیب ببینید و خون جاری گردد و همچنین از یک ریگ گرم که بدن او را بسوزاند پس چه حالتی خواهد داشت هرگاه بین دو تاوه از آتش قرار بگیرد در حالی که همخوابه سنگ سوزان و همنشین شیطان گردد.

آیا می‌دانید که مالک دوزخ هنگامی که برآتش خشم می‌کند از هیبت و غضب او آتش بجوش و خروش آمده بحرکت درمی‌آید و بر روی هم قرار می‌گیرد و هرگاه او آتش را زجر کند و بانگ بر آن بزند قطعات آتش از جای خود مجهد و شکیبائی خود را از دست می‌دهد و بطرف درهای جهنم حرکت می‌کند.

ای پیرسالخورده که ناتوانی پیری دامنگیرت شده است آیا چگونه خواهی بود زمانی که طوقهای آتش باستخوانهای گردنها چسبیده شود و غل و زنجیرها در گوشت بازوان فرو بنشیند بطوری که گوشتهای بازوان را بخورد.

پس ای بندگان خدا از خدا بترسید از خدا بترسید در حال تندرستی پیش از بیماری در فراغت و آسایش قبل از تنگی و سختی،‌در راه آزاد ساختن خویش از آتش سهمگین و طاقت‌فرسای جهنم بکوشید. ادامه دارد