حجاب و طهارت باطنی

قسمت دوازدهم

حجة الاسلام رحیمیان

حجاب و طهارت باطنی

4-حجاب

یکی دیگر از محورهایی که قرآن به عنوان عامل طهارت و به عبارت دقیق تر عامل پیشگیری از آلودگی به گناه و قذارات روحی مورد تأکید قرار داده است مسئله حجاب و محدودیّت آمیزش بین زن و مرد است زیرا بخش عمده ای از گناهان و آلودگی های روحی ریشه در شهوت و تجاذب جنسی دارد و این غریزه̾ نیرومند چنان چه سرکش و مستولی بر انسان شود وی را در ورطه یکی‌ از مهلکترین عوامل سقوط و حیوانیّت فرو می‌ برد . همان گونه که کنترل و تعدیل آن غیر از آن که عامل بقای نسل است ، منشاء بسیاری از فضائل اخلاقی است .

قرآن مجید ضمن بیان احکام کلی حجاب و تأکید فراوان بر کنترل روابط جنسی به نتایج و دستاورد های آن نیز تصریح فرموده است « ... و اذا سالتموهن متاعا فاسئلو هن من وراء حجاب ذلکم اطهر لقلوبکم و قلوبهن » ( از آیه 52 / احزاب )

و هر گاه چیزی از آن ها ( زنان ) خواهید . از پس پرده حجاب بخواهید این برای قلوب شما ( مردان ) و قلوب ایشان ( زنان ) « پاکیزه تر » است .

گرچه آیه مربوط به زنان پیغمبر اکرم (ص) است ولی حکم کلی رعایت حجاب و حفظ حریم شرعی در ارتباط ها‌ی افراد نامحرم و نتیجه ای که بر آن مترتب می شود یعنی طهارت قلب برای طرفین ، از آیه شریفه استفاده می شود .

و در آیه دیگر می فرماید :

« قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم و یحفضوا فروجهم ذلک ازکی لهم ... » ( نور /30 )

مردان مؤمن را بگو که : چشم ـ از نگاه حرام ـ فرو پوشند و عورت خویش را مستور دارند که این برای آنان « پاکیزه تر » است .

 در یان آیه از بیان حکم کلی پوشیدن چشم از نگاه حرام و ستر عورت جهت و مصلحت آن را در پاکیزگی و طهارت بیشتر دانسته است و شاید دلیل آن که « اطهر» و « ازکی » ـ صیغه افعل التفضیل ـ در دو آیه فوق به کار رفته است ، آن باشد که چون نگاه حرام و کشف عورت اوّلین گام و نقطه آغاز انحراف جنسی است ، با رعایت احکام فوق و مسدود کردن راه انحراف در اوّلین قدم و مهار کشش جنسی از سرکشی و طغیان آن که بسیاری از گناهان و رذایل اخلاقی را در پی دارد ، پیش گیری می ‌شود و پیش گیری بهترین راه درمان است .

نقش پاک چشمی و پاک دامنی وطهارت قلبی ناشی از کنترل روابط جنسی در ایجاد زمینه های مساعد برای قبول نماز و متقابلا نقش نماز مقبول در تضمین این طهارت تا حدی است که قرآن در آیات اوّل سوره̾ مؤمنون « الذین هم لفروجهم حافظون » را در موازات . « الذین هم فی صلوتهم خاشعون » ذکر فرموده ، و در سوره معارج « الذین لفروجهم حافظون » را در شمار نمودار های « مصلین » قرار داده است و در مقابل آن ضایع کردن نماز را ملازم با پیروی از شهوات ذکر فرموده است .

« اضاعوا الصلوة واتبعوا الشهوات » ( مریم /59 )

با این بیان گوشه ای از نقش نماز در باز دارندگی از فحشا و منکرات روشن می گردد « ان الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر » و بدین گونه است که بخش عظیمی از رذایل اخلاقی و کارهای زشتی که ناشی از غریزه شهوت و مهار گسیختگی آن است ـ به عنوان یکی از دستاورد های نماز ـ از صفحه قلب و دیوان عمل انسان زدوده می شود و در مقابل فضایل اخلاقی و کارهای شایسته متناسب با این زمینه تحقق می‌ یابد .

بدیهی است که خداوند متعال که مبداء تشریع و تکوین است ، احکام تشریعی او با احکام تکوینی اش هماهنگ است و هرگز طهارت مورد نظر در رابطه با غریزه̾ شهوت از کور کردن آن که مخالف با مصلحت تکوین است ، حاصل نمی شود ، بکله این طهارت محصول کنترل و تعدیل این غریزه در چهارچوب احکام الهی است و به همین لحاظ است که در مورد ازدواج که مهم ترین مجرای این کنترل و تعدیل از جهت تکوینی و تشریعی است روایات بسیاری وارد شده است مانند آن که احراز و تحقق نیمی از دین رانتیجه̾ ازدواج دانسته است :

امام صادق (ع) از پیغمبر اکرم (ص) نقل کرده که فرمود :

« من تزوج احرز نصف دینه » ( کافی / ج 5 / 329 )

ودو رکعت نماز شخصی را که ازدواج کرده است از هفتاد رکعت نمازی که غیر متزوج بخواند افضل دانسته است از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود :

« رکعتان یصلیها المتزوج افضل من سبعین رکعة یصلیها الاعزب » .  ( کافی / ج 5 328 )

واین تعبیرات در مورد ازدواج نمایانگر اهمیّت کنترل غریزه̾ شهوت و اهمیّت استفاده صحیح از آن برای دسترسی به طهارت مطلوب بوده ، و مبین ارتباط و نقش این طهارت در احراز دین داری و انجام نماز مقبول است .

5-زکات وصدقات

از عوامل دیگری که موجب طهارت می شود زکات و صدقات است، که نقش عمده ای در زدودن آلودگی دلبستن به دنیا ، که ریشه تمام گناهان است ، ایفا می کند :

« خذ من اموالهم صدقه تطهرهم و تزکیهم بها » ( توبه / 103 )

زکات بگیر از اموالشان تا پاکشان کنی و بدین وسیله آن ها را تزکیه کنی .

و نقش انفاق در ایجاد این طهارت آن گاه کامل تر می شود که انسان چیزهایی را در راه خدا انفاق کند که دلبستگی و محبّت بیشتر به آن ها دارد :

« لن تنالوا البرّ حتی تنفقوا مما تحبون » .  ( آل عمران / 92 )

به نیکی نمی رسید مگر از آن چه را دوست می دارید انفاق کنید . لازم به تذکر است که در بسیاری از آیات قرآن که درباره̾ نماز نازل شده است بلافاصله زکات در کنار آن قرار گرفته است که در این جا سخن درباره̾ وجه این تقارن نیست ، ولی تأخیر زکات نسبت به نماز از جهت رتبه است و در عین حال می توان زکات را از جهت آن که عامل طهارت مذکور است از مقدّمات نماز به حساب آورد .

1-    مسجد

در پایان باید به نقش مسجد به عنوان بهترین ظرف و جایگاه برای تطهیر نفس اشاره شود:

« فیه رجال یحبون ان یتطهروا والله یحب المطهرین » ( توبه / 108 )

در مسجد مردانی هستند که دوست دارند پاکیزه شوند و خداوند پاکیزگان را دوست دارد .

تفصیل بیشتر این موضع در آداب باطنی مکان نماز گزار مورد بحث قرار می گیرد . 

                                                                                         ادامه دارد