نهضت عاشورا، مبارزه با تحریفها

نهضت عاشورا، مبارزه با تحریفها

بزرگترین مشکلی که شرایع آسمانی و نهضتهای الهی را- چه در گذشته و چه در حال و آینده- تهدید می­کرده است، مشکل ایجاد انحراف در روند اصلی نهضت و شریعت بوده است. همانگونه که این انحراف­ها باعث از هم پاشیدگی ادیان گذشته و کتابهای آسمانی گذشته مانند تورات و انجیل شده و پیامبران الهی از این مسئله بسیار وحشت داشته­اند که مبادا پس از خویش، احکام خدا دستخوش تمایلات و اهواء نفسانی گردد و دین از مسیر اصلی خود منحرف شود که اکنون آثار شوم آن انحراف­ها را در پیروان دروغین آن پیامبران الهی آشکارا می­بینیم که صهیونیستهای اشغالگر نمونه­ای از آن در زمان حاضر است اسلام نیز از این خطر بزرگ نمی­توانست مصون بماند، زیرا دشمنان قسم خورده­ای داشت که با اکراه و انزجار به آن گرویده بودند و هرگز به آن علاقمند نبوده و پذیرشی نداشتند این منافقان را که خداوند از کافران نیز بدتر و خطرناکترشان می­داند، از روز نخست در پی توطئه­ها و نقشه­های پلید برای نابودی اسلام و ضربه زدن به احکام شریعت مقدّسه برآمدند.

خطر شجرۀ ملعونه

خطرناکترین گروهی که در برابر اسلام قد علم کردند و با ترفندهای موذیانه از زبان پیامبر اکرم (ص) با آن به ستیز و مبارزه پرداختند، بنی امیه، این شجرۀ ملعونه بودند که اگر فرصتی بیشتر بدست آورده بودند، ریشۀ اسلام را بکلی قطع کرده و آن را برای همیشه نابود می­کردند یا چهره­ای کژ و غلط از آن جلوه می­دادند که از مسیر خود منحرف شده و تمام تلاشها و شهادتهای طول تاریخ را به هدر می­دادند.

همانگونه که در تاریخ طبری و مسعودی و ابن اثیر و دیگر بزرگان تاریخ اهل سنت آمده است روزی که اوّلین خلیفه اموی به حکومت رسید، ابوسفیان در مجلسی که تمام یاران و فرزندان و خویشانش جمع شده بودند، به آنها گفت: «یا بنی امیه تلقفوها تلقّف الکرة، فوالذی یحلف به ابوسفیان، مازلت أرجوها لکم، ولتصیرنّ الی صبیانکم وارثه»- ای بنی امیه، خلافت را مانند توپ به یکدیگر پاس دهید، به آنکه ابوسفیان به او قسم می­خورد، سوگند که همواره آن را برای شما درخواست می­کردم و حتماً به فرزندانتان از طریق وراثت، منتقل خواهد شد.

ملاحظه کنید که چگونه به آنها خط می­دهد و اعلام می­کند که خلافت مسلمین را مانند تو        پ به یکدیگر پاس دهند، زیرا ارزشی برای اسلام قائل نیست و جز زور او را به اسلام وارد نکرده است، تازه قسم هم که می­خورد، معلوم است که به خدا قسم نمی­خورد بلکه به همان بُتهای معروف خودشان قسم می­خورد، زیرا او حتی خدا را هم قبول ندارد. در روایت دیگری، از او نقل شده است که می­گوید: «آن را مانند توپ دربر گیرد و مطمئن باشید که نه بهشتی و نه جهنمی، هیچ در کار نیست!»

در صحیح بخاری- ج 4- ص 122 (کتاب الجهاد) «قال ابوسفیان: والله مازلت مستیقاً بأن امره سیظهره، حتی ادخل الله قلبی الاسلام وانا کاره»- ابوسفیان گوید: بخدا قسم، همواره ذلیل و خوار بودم و یقین داشتم که امر (محمّد) ظاهر می­شود، تا اینکه خداوند اسلام را در قلبم وارد کرد در حالی که از آن متنفر بودم. تازه در این روایت که بخاری آن را نقل می­کند و احتمالاً آن را ویرایش! کرده است، با این حال، اعتراف می­کند که من با کراهت و زور وارد اسلام شدم. و همانگونه که وصیت به خویشانش می­کند، از روز اوّل آنها را مطمئن می­سازد که بهشت و جهنمی در کار نیست، باید حکومت را در دست بگیرید و از صاحب شریعت انتقام بگیرید.

امام مجتبی سلام الله علیه،‌ خطر امویان را بسیار روشن و از زبان پیامبر اکرم صل الله علیه و آله وسلم معرفی می­کند. در سفینة البحار از آن حضرت نقل شده است که فرمود: «لولم یبق لبنی امیه الّا عجوزٌ درداء، لبغت دین الله عوجاً و هکذا قال رسول الله صل الله علیه و آله وسلم» اگر از خاندان بنی امیه، جز پیرزنی فرتوت و بیمار نماند، خواستار تحریف و کژی در دین خدا است،‌ و این فرمودۀ رسول خدا صل الله علیه و آله وسلم می­باشد.

در این روایت امام مجتبی (ع)، سخن را مستند به قول صاحب شریعت می­کند که چه دل پرخونی از این گروه خطرناک و انحرافی داشته است که حتی از یک پیرزن فرتوت و بیماری- از آن خاندان- نیز اطمینان ندارد. و اما سخنان پیامبر دربارۀ معاویه بسیار زیاد است که حتّی در چندین مورد، پیامبر او را نفرین کرده است در مسند احمدبن حنبل- ج4- ص 421 آمده است که پیامبر درباره معاویه و عمروعاص فرمود: «اللّهم ارکسهما فی الفتنة رکساً ودعهما الی النار دعّاً»- خداوندا آن دو نفر را در فتنه واژگون ساز و به شدّت در دوزخ بیافکن.

و این خطر عمده در حکومت یزید، به شدّت جلوه­گر بود، زیرا او دیگر به هیچ ظاهری از دین نیز پایبند نبود و اگر پدرش و جدش، منافقانه و موذیانه، با اسلام می­جنگیدند، یزید تصمیم داشت با تمام اصول اسلام، بدون هیچ ملاحظه­ای مبارزه­ای جدّی کند و آنچه پدر و نیایش از دستشان برنیامده بود، او، انجام دهد. لذا اگر امام حسین سلام الله علیه، قیام خونبار خود را در مبارزه و پیکار مستقیم، علیه یزید، آغاز نمی­کرد، قطعاً زحمات پیامبر اسلام و امیرالمؤمنین و تمام شهدای اسلام ضایع می­شد و اثری از اسلام و قرآن و احکام جاویدانش باقی نمی­ماند. اینجا دیگر جای تقیّه و سازش به هیچ وجه نیست. در چنین مواردی که اصل اسلام در خطر است، تقیّه کردن و سازش نمودن، بزرگترین ضربه را بر اسلام وارد می­کند و سزا است که در چنین مواردی، انسان سازشگر- بویژه اگر عالم و دانشمند باشد- با ستمگر در یکجا محشور گردند.

فلسفه قیام امام حسین (ع)

از این رو است که حضرت سید الشهدا (ع)علناً، فلسفه قیام خود را برای مردم بیان می­کند و می­فرماید:

«ای مردم! رسول خدا (ص) فرمود: هر که حاکم ستمگری را ببیند که حرام خدا را حلال کرده و پیمانش را شکسته و با سنت رسول خدا به مخالفت برخاسته و در بین بندگان خدا با ظلم و حق کشی، حکومت می­کند و علیه او در رفتار و گفتار، در قول و عمل، قیام نکند، بجا است که خداوند او را با همان ستمگر محشور سازد.

ای مردم! اینان دست از اطاعت پروردگار برداشته­اند و سر به فرمان شیطان نهاده­اند و فساد و تباهی و ظلم را برملا کرده­اند و حدود خدا را کنار زده­اند و بیت المال مسلمین را به خود اختصاص داده­اند و حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام نموده­اند...».

و بدینسان انگیزه قیام را روشن می­کند و خطر انحراف را در دین برملا می­سازد و مصمّم برای مبارزه و پیکار تا شهادت می­گردد، فقط به خاطر اینکه اسلام را از وضعیت موجود برهاند و انحراف را از آن بزداید، لذا هنگامی که شعار انقلاب را سر می­دهد، با لحنی قوی و محکم و بدون هیچ معامله و سازش و تعارفی،‌ با شهامت و شجاعت نیرومندانه و پیروزمندانه فریاد بر می­آورد که: «والله لاأعطیکم بیدی اعطا و لا أفرّ فرار العبید»- به خدا قسم، هرگز دست ذلت و خواری بدست شما نمی­دهم و مانند بردگان از شما فرار نمی­کنم.

سپس با اعتراف به قلّت عدد و کمی یاران، هرگز آن را بهانه و دلیل تحمُّل شکست و ذلت نمی­داند و می­فرماید: «الا و انی زاحفٌ بهذه الأسرة مع قلة العدد و خذلان الناصر»- هان! من با همین خانواده­ام و با این عدد کم از یارانم و با پذیرش خیانت بسیاری از پیروانم، به سوی میدان نبرد، حرکت خواهم کرد.

او که مرگ را در راه احیای دین و سنت پیامبر اکرم، جز سعادت و خوشبختی نمی­داند و او که زندگی در پرتو ظالمان و ستم پیشگان را جز قبول ذلت و خواری نمی­داند که و او که عزّت را منحصراً برای خدا و رسولش و مؤمنین واقعی می­داند، هر چند یقین دارد که کوفیان- گر چه به ظاهر پیروانش هستند و نامه­های زیادی به او نوشتند و دعوتش کردند- با او خیانت می­کنند، با این حال، درنگ در برابر تحریف احکام دین، لحظه­ای روا نمی­دارد و قیام می­کند.

نکته­ای که در اینجا بسیار حائز اهمیت است و متأسفانه کمتر به آن توجه می­شود، همین است که یزید می­خواهد احکام را وارونه جلوه دهد و اسلام را از مسیر خود منحرف سازد، و لذا باید در برابرش قیام کرد. یعنی آنچه بیشتر امام را به حرکت و قیام واداشت، ظلم و ستم یزید به بندگان خدا نبود زیرا قبل از او نیز ظالمان زیاد بودند و هر چند باید با ظلم مبارزه کرد ولی اگر ظالم قصد تحریف در دین نداشته باشد و سنت خدا و رسولش را برهم نزند، ممکن است در برخی از موارد تقیّه در برابرش، روا و مجاز باشد ولی اگر حاکمی با اصل و اساس دین مخالفت می­کند، دیگر به هیچ وجه سکوت در برابرش روا نیست و باید قیام کرد، هر چند عدد یاران اندک باشد، بلکه حتی اگر یک نفر باشد باید به تنهائی قیام کند. و یزید می­خواست اساس الام را نابود کند، لذا امام حسین (ع)به نصیحت برخی سازشکاران، گوش نکرد و بدون فوت وقت، به قیام و مبارزه علیه او برخاست.

امام خمینی قدس سره- می­فرماید:

«اگر عاشورا و فداکاری خاندان پیامبر نبود، بعثت و زحمات جانفرسای نبی اکرم را طاغوتیان آن زمان، به نابودی کشانده بودند.

و  اگر عاشورا نبود، منطق جاهلیت سفیانیان که می­خواستند قلم سرخ بروحی و کتاب بکشند و یزید، یادگار عصر تاریک بت پرستی که به گمان خود با کشتن و به شهادت کشیدن فرزندان وحی، امید داشت اساس اسلام را برچیند و با صراحت و اعلام «لاخبرٌ جاء ولا وحیٌ نزل» بنیاد حکومت الهی را برکند، نمی­دانستیم بر سر قرآن کریم و اسلام عزیز چه می­آمد؟ لکن ارادۀ خداوند متعال بر آن بوده و هست که اسلام رهائی بخش و قرآن هدایت افروز را جاوید نگه دارد و با خون شهیدانی چون فرزندان وحی، احیا و پشتیبانی فرماید و از آسیب دهر نگه دارد و حسین بن علیهم السلام، آن عصارۀ نبوت و یادگار ولایت را برانگیزد تا جان خود و عزیزانش را فدای عقیدۀ خویش و امت معظم پیامبر اکرم نماید، تا در امتداد تاریخ، خون پاک او بجوشد و دین خدا را آبیاری فرمایدی و از وحی و ره آوردهای آن پاسداری نماید».

امام حسین و مبارزه با انحراف:

و بدینسان امام حسین (ع)با نثار خون خود و یارانش، اسلامی که می­رفت توسط امویان، به نابودی یا انحراف کشیده شود، احیا و زنده کرد و آن را جاویدان نمود و امویان را که می­خواستند سنتهای الهی را به خاموشی بکشند و کلمات خدا را تحریف کنند، رسوا و برای همیشه نابود ساخت. لذا است که پیامبر(ص) می­فرماید: «حسین منی و انا من حسین»- حسین از من و من از حسینم. روشن است که حسین از پیامبر است ولی چگونه می­شود که پیامبر نیز از حسین باشد؟ در اینجا نکته بسیار ظریفی نهفته است که اگر قیام و نهضت حسین نبود، هیچ کس از محتوای این جمله کوتاه و بسیار پرمعنی، آگاه نمی­شد «من از حسینم» یعنی شریعت من بوسیله حسین احیا و زنده می­شود و نام من با ریختن خون حسین، جاویدان می­گردد.

اینجا است که باید به این نکته توجه کرد که مهمترین و خطرناکترین آفت برای احکام دین، ایجاد تغییر و تبدیل و انحراف در آنها است. از این رو است که رسول خدا (ص) می­فرماید «هر کس که به آن سنّت عمل کند، تا روز رستاخیز، به او هم داده می­شود و هر که سنّت بدی را در میان مردم ایجاد نماید، تا روز قیامت، هر که به آن عمل کند، او در گناه همۀ آنان شریک خواهد بود».

و حتّی خود امام حسین علیه اسلام نیز بر همین مسئله تکیه فرموده و در چندین مورد که فلسفه قیام خود را گوشزد می­نماید، تأکید می­کند که می­خواهد با انحراف و کژی که توسط امویان در دین جدش ایجاد شده، مبارزه کند و هر کس قیام نکند با او محشور خواهد شد. و حتّی در روز عاشورا نیز سپاهیان بنی امیه را بعنوان «محرّفیِ الکم و مطفئیِ السنن» مورد خطاب قرار می­دهد و آنان را ملامت و سرزنش می­کند که کلمات خدا و احکام خدا را تحریف و فروغ روشنی بخش و الهام دهندۀ سنّـ رسول خدا صلی الله علیه و آله را خاموش می­نمایند. و اگر امام در آن شرایط بسیار خطرناک قیام نمی­کرد، قطعاً مردم به جاهلیت و بدتر از جاهلیت می­گرویدند، چرا که یزید فرزند خلف ابوسفیان، این بار تصمیم گرفته بود، نوای جان بخش «اشهد ان لاله الا الله و اشهد ان محمداً رسول الله» را براندازد و بجای تکبیر برای حضرت ذوالجلال، هُبل ولات و عزّی را به بزرگی یاد کند، یعنی او با کشتن امام حسین (ع)نه تنها او را که می­خواست محمّد(ص) را نیز به قتل برساند، و چه کور خوانده بود که درست، نتیجه به عکس اهداف او ظاهر شد و قتل حسین، نه تنها حسین را زنده نگه داشت بلکه پیامبر و احکام پیامبر و شریعت پیامبر و نام پیامبر را نیز برای همیشه تاریخ، زنده و جاویدان ساخت.

از این رو است که اقامۀ عزای حسین در تداوم خط حسین، قطعاً مؤثّر و نتیجه بخش است و اینجا است که یک قطره اشک بر حسین، دارای آنچنان اهمیّتی است که امام سجاد (ع)می­فرماید: «هر مؤمنی که بر کشته شدن حسین (ع)، دیده­اش گریان شود و اشکش بر گونه­هایش جاری گردد، خداوند به او غرفه­هائی در بهشت عطا می­فرماید که سالهای سال در آن مسکن گزیند».

این گریه، دیگر گریه سکوت و سازش نیست. این گریه، گریه انتقام و خونخواهی است امام باقر (ع)به علقمه می­فرماید: در روز عاشورا وقتی به یکدیگر تسلیت می­گوئید، بگوئید:  «عظم الله اجورنا بمصابنا الحسین (ع)و جعلنا و ایاکم من الطّالبین بثاره مع ولیه و الامام المهدی من آل محمد»- یعنی در همان عرض تسلیت از خدا بخواهید که شما را جزء خونخواهان حسین قرار دهد. پس ما وقتی بر مصایب امام حسین گریه می­کنیم، باید خود را آمادۀ فداکاری در راه فرزندش امام مهدی (ع)بنمائیم تا با خون خود، خون حسین را طراوت بخشیم و از دین جدش نگهداری کنیم.

امام خمینی (قدس سره) می­فرماید:

ما که مجالس عزا را به امر حضرت صادق (ع)و به سفارش ائمه هدی علیهم السلام بپا می­کنیم، این مجالس عزا مقابله با ظلم ستمکاران است. خطبای ما قضیه کربلا را زنده نگه داشتند. گریه کردن بر شهید، زنده نگه داشتن نهضت است.

حالا یک دسته آمده­اند می­گویند: روضه نخوانید! اینها نمی­فهمند که روضه یعنی چه؟ اینها ماهیّت عزاداری را نمی­دانند چیست؟ نمی­دانند که گریه کردن بر امام حسین، زنده نگه داشتن نهضت است. بچّه­ها و جوانهای ما خیال نکنند که مسئله، مسئله ملت گریه است. این را  دیگران القاء کردند به شماها که بگوئید: ملت گریه!!

آنها از همین گریه­ها می­ترسند برای اینکه این گریه، گریه بر مظلوم است، فریاد مقابل ظالم است... اینها شعائر مذهبی ما است که باید حفظ شود.

و مگر همین مجالس عزاداری نیست که در آنها راز قیام حسین (ع)گفته می­شود و با ذکر جریان عاشورا، مسئولیت هر انسانی در برابر دینش و قرآنش مشخّص می­گردد و مگر در همین مجالس عزاداری حسین نبود، که خطبا و سخنرانان، با تشریح نهضت حسینی، مسائل روز را بیان می­کردند و مردم را از خطر انحرافی که توسّط حکومت خائن پهلوی پی­ریزی می­شد، برحذر داشتند و مگر از همین حسینیه­ها و مسجدها نبود که راهپیمائی­ها و تظاهرات شروع شد و دامنه­اش سراسر ایران را دربر گرفت و به برکت پایداری مردم و پیروی از حرکات جاودانه امام حسین (ع)در روز عاشورا، نهضت اسلامی در ایران به ثمر رسید و امروز پرتو پرفروغ انقلاب، جهان را روشن ساخته و مسلمانان جهان را به حرکت و امید و نهضت و قیام واداشته و می­رود تا سیلی جهانگیر ایجاد کند و تمام خس و خاشاک­ها و علف­های هرزه را از میان بردارد و کلمة الله را در جهان معاصر اعلا و بلند کند و منحرفان و تبهکاران و ستمکاران را رسوا و از صفحه روزگار براندازد ان شاءالله.

امام خمینی، آن فرزند خلف حسین (ع)می­فرماید:

«این خون سید الشهدا است که خونهای همه ملتهای اسلامی را به جوش می­آورد و این دستجات عزیز عاشورا است که مردم را به هیجان می­آورد و برای اسلام و برای حفظ مقاصد اسلامی، مهیا می­کند. در این امر، سستی نباید کرد».

عزاداری سنّتی

حال که سخن از عزاداری به میان آمد، تذکّری برادرانه به عزیزان عزادار در سراسر کشور اسلامیمان عرض کنیم:

اینکه می­بینیم حضرت امام خمینی رضوان الله علیه، تأکید بر عزداری سنّتی داشتند و همواره آن را مدّ نظر قرار می­دادند، برای این بود که ایشان می­خواستند به نحوی با انحراف- حتی در عزاداری­ها- مبارزه بکنند، زیرا از یک سوی، برخی مغرضان و یا جاهلان، مردم را از اصل عزاداری و روضه خوانی، با ترفندهائی زشت، می­خواستند دور و منحرف کنند و برخی دیگر که مؤمن و متعهد نیز بودند، و شاید تحت تأثیر همان مخالفان عزاداری قرار گرفته بودند، راهپیمائی­های ایام محرم را فقط با شعارهائی سیاسی و به ظاهر انقلابی اختصاص می­دادند و رگ عزاداری را از صبغة اللهیش بیرون آورده و می­رفت که شعارهای اصل عاشورا که توسّط سید الشهدا سلام الله علیه اعلام شده بود، مانند «هیات منا الذله» به فراموشی سپرده شود. از آن گذشته، مراسم عاشورا منحصر شده بود به راهپیمائ­ها و این نه تنها کافی نبود که آن برداشت واقعی از مجالس عزاداری- بطور کلی- گرفته نمی­شد، زیرا ما در عزاداری­هایمان باید به امامان معصوممان علی نگاه کنیم و روش و الگو را از آنان بگیریم. و این است معنای «عزاداری سنتی».

آنچه از روایات استفاده می­شود، این است که ائمه معصومین علیهم السلام، در طول سال، به ویژه در ایّام محرّم و در روز عاشورا مجالس عزاداری برپا می­کردند و حوادث عاشورا و مصیبت­هائی که بر خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام گذشته است را تذکّر می­دادند و بر حسین علیهم السلام اشک می­ریختند و گریه می­کردند.

امام صادق (ع)به فضیل می­فرماید: آیا کنار هم می­نشینید و درباره ما سخن می­گوئید؟ عرض کرد: آری، فدایت شوم! فرمود: «من آن مجالس را دوست می­دارم،‌ پس شما هم احیا کنید امر ما را ای فضیل. خدا رحمت کن کسی که امر ما را احیا کند. ای فضیل! هر کس از ما یاد کند یا اینکه نزد او ما را یاد کنند (و مصیبت­های ما را برای او ذکر کنند) و به اندازۀ پر مگسی، اشک از چشمش بیرون آید، خداوند گناهانش را می­آمرزد هر چند به اندازه کف دریاها باشد».

این همه اهمیّت دادن به ذکر و یاد ائمه و یادآوری مصیبت­هایشان و این همه پاداش برای آن بیان کردن، مبیّن این حقیقت است که یاد آنان، اسلام را زنده نگه می­داد و پیروان اسلام را از یاد می­کند و دشمنانش را نسبت به آنان علاقه­مند می­سازد.

ابوعماره می­گوید: امام صادق (ع)به من فرموده: ای ابوعماره! شعری را درباره امام حسین (ع)برایم بسرای. او می­گوید: من شعری را خواندم، حضرت گریست، باز هم اشعاری دیگر درباره سید الشهدا (ع)سرودم، باز هم حضرت گریست و همچنان من شعر می­خواندم و او گریه می­کرد تا اینکه صدای گریه از خانه حضرت بلند شد. سپس حضرت فرمود... ابوعماره هر که درباره حسین شعری بگوید و یک نفر را بگریاند، به بهشت می­رود. و هر که شعری بگوید و بگرید، به بهشت می­رود و هر که در باره حسین شعری بگوید و خود را به گریه بزند، برای او نیز بهشت است.

بهرحال روایتهای زیادی داریم که امامان ما در ایام محرم، مجلس می­گرفتند و به شیعیان سفارش می­کردند که مجالس عزای حسینی برپا کنید و مصیبت­های آنحضرت را یادآور شوید و گریه کنید. شاید مهمترین انگیزه برای برپائی این مجالس، یادآوری شعارهای انقلابی حسین (ع)می­باشد که با تکرار آنها، اسلام در هر زمان و مکانی از انحرافات نگهداری می­شود و بر مبارزه جدّی- تا سرحدّ شهادت- با هر گونه انحراف و سنّت غلطی در اسلام و احکام مقدّسه آن، تأکید می­گردد.

بنابراین، باید مجالس ما یادآور مجالس سنّتی امامان­مان باشد و از هر گونه تحریف و یا خدای نخواسته کاری که موجب وهن مذهب و دادن بهانه بدست مخالفین می­باشد، جدّاً خودداری شود. ما هرگز در روایت­ها نداریم که در روز عاشورا، کسی به عنوان عزاداری قمه زده باشد!! لذا امام با قمه زدن جدّاً مخالفت می­ورزیدند و آن را موجب وهن مذهب می­دانستند. پس باید از آن خودداری شود، گو اینکه اضرار به نفس است و گاهی موجب زیان­های جبران ناپذیر می­گردد.

مطالب در این زمینه بسیار است، به یک مطلب کوچک دیگر اشاره­ای کوتاه می­کنیم و آن برداشتن علامتها و کتل­ها است که متأسفانه گاهی به صورت خودنمائی یا ظلم به نفس و یا ظلم به دیگران جلوه می­کند و باید رعایت احتیاط را در این زمینه کرد که خدای نخواسته کسی از این بابت اذیّت و آزار نبیند و یا موجب خودنمائی نگردد که عزاداری را لکه­دار کند. و حتّی در سینه زدن­ها و شبیه­ها باید مراعات موازین شرعیّه کنند و از حدّ و مرز شرع خارج نگردند.

خداوند ما را جزء عزاداران واقعی سید الشهداء (ع)قرار دهد و توفیق خونخواهی از آن حضرت را در زیر پرچم ولی الله الاعظم ارواحنا فداه، عطا فرماید. آمین ربّ العالمین.

موریس دوکبری:

اگر مورّخین ما، حقیقت این روز را می­دانستند و درک می­کردند که عاشورا چه روزی است این عزاداری را مجنونانه نمی­پنداشتند زیرا پیروان حسین بواسطۀ عزاداری حسین می­دانند که پستی و زیردستی و استعمار و استثمار را نباید قبول کنند زیرا شعار پیشرو و آقای آنها ندادن تن به زیر بار ظلم و ستم بود.

چارلز دیکنس:

اگر منظور امام حسین جنگ در راه خواسته­ها دنیائی خود بود من نمی­فهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه او بودند پس عقل چنین حکم مینماید که او فقط بخاطر اسلام فداکاری خویش را انجام داد.