اصول اعتقادی اسلام

اصول اعتقادی اسلام معاد

بهشت

(2)

بر اساس معارف اعتقادی اسلام که از متن قرآن مجید و احادیث معتبر دینی سرچشمه می­گیرد بهشت و جهنّم هم اکنون مخلوق و موجود می­باشند و خداوند جهان از آغاز خلقت انسانها این دو جایگاه را نیز آفریده و بهشت را وعده گاه نیکان و پاکان و جهنّم را مسکن بدکاران و ظالمان قرار داده است.

و بر پایۀ دلالت بسیاری از روایات اهلبیت علیهم السلام حضرت پیغمبر اکرم (ص) هنگامی که به عنوان معراج به آسمانها مسافرت کرده­اند بهشت و جهنّم را مورد بازدید قرار داده و بعلاوه وارد بهشت گردیدند و پس از مراجعت مطالبی در این رابطه بیان نمودند که در کتب حدیث موجود است.

و نیز بر اساس تعدادی از روایات معتبر که از آن پیشوایان معصوم علیهم السلام صادر گردیده است هیچ فردی نمی­میرد مگر اینکه پیش از اینکه از این جهان به جهان آخرت منتقل شود جایگاه خود را در بهشت یا جهنّم می­بیند.[1]

به این نکته نیز باید توجه کنیم که خلقت قبلی بهشت و جهنّم با موضوع تجسّم اعمال که اعمال انسان را در ساختار بهشت و جهنّم مؤثّر می­داند منافات ندارد زیرا خلقت بهشت و جهنّم به عنوان زمینه است که تکمیل و بوجود آمدن خصوصیّات دیگر با اعمالی که انسان در دنیا انجام می­دهد مرتبط می­شود.

در قرآن کریم آیات فراوانی از شکوه و عظمت و زیبائی و و پاکیزگی بهشت سخن می­گوید و نعمتهائی که حضرت رحمان در این جایگاه با عظمت مهیّا کرده است را مورد تذکّر قرار می­دهد که توجّه به آنها برای اینکه انسانها در زندگی تقوا و پاکی را پیشه خود بسازند و برای نیل به تقرّب پروردگار و رسیدن به این مقامات و موقعیّتها بکوشند فوق العاده مؤثّر است.

و ما برای نمونه به بیان قسمتی از آنها می­پردازیم:

در 36 مورد از نهرهائی که در میان باغستانهای بهشتی در جریان است خبر می­دهد و در یک مورد خصوصیّات آن نهرها را به این عبارت بیان می­کند:

«ã@sW¨B Ïp¨Ypgø:$# ÓÉL©9$# y‰Ïããr tbqà)­GßJø9$# ( !$pkŽÏù ֍»pk÷Xr& `ÏiB >ä!$¨B Ύöxî 9`ř#uä ֍»pk÷Xr&ur `ÏiB &ûtù©9 óO©9 ÷Ž¨tótGtƒ ¼çmßJ÷èsÛ Ö»pk÷Xr&ur ô`ÏiB 9÷Hs~ ;o©%©! tûüÎ/̍»¤±=Ïj9 ֍»pk÷Xr&ur ô`ÏiB 9@|¡t㠒y"|Á•B ( öNçlm;ur $pkŽÏù `ÏB Èe@ä. ÏNºtyJ¨V9$# ×otÏÿøótBur `ÏiB öNÍkÍh5§‘ ( ô`yJx. uqèd Ó$Î#»yz ’Îû ͑$¨Z9$# (#qà)ߙur ¹ä!$tB $VJŠÏHxq yì©Üs)sù óOèduä!$yèøBr& ».[2]

یعنی: داستان بهشتی که از جانب خداوند وعدۀ آن داده شده است این است که در آن نهرهائی از آب زلال و گوارا و نهرهائی از شیر بی­آنکه هرگز طعمش تغییر کندو نهرهائی از شراب ناب که نوشندگان را لذّتی به حد کمال می­بخشد و نهرهائی از عسل مصفا روان است.

در مواردی چشمه­هائی را که در آن چشمه سار الهی وجود دارد مورد توجّه قرار می­دهد و می­فرماید: «¨bÎ) tûüÉ)­GßJø9$# ’Îû ;M»¨Zy_ Abqã‹ããur»[3]

افراد باتقوا در بهشت بر لب چشمه­های آب قرار گرفته­اند.

و گاهی آن چشمه­ها را با این عبارت شرح می­دهد:

«$YZøŠtã Ü>uŽô³o„ $pkÍ5 ߊ$t7Ïã «!$# $pktXrãÉdfxÿム#ZŽÉføÿs? »[4]

یعنی بندگان خاص خدا از سرچشمه گوارای آب می­نوشند که آن را به اختیار خودشان هر کجا بخواهند جاری می­سازند به این معنا که جهت جریان آن چشمه­ها نیز با میل بهشتیان انجام می­گیرد.

و در موردی نام آن چشمه را با این تعبیر بیان می­کند و می­فرماید:

«$YZøŠtã $pkŽÏù 4‘£J|¡è@ Wx‹Î6|¡ù=y™ »[5]

یعنی آن سرچشمۀ ناب و زلال سلسبیل نامیده می­شود.

و نیز در مواردی جایگاههای بلندو کاخهای باعظمتی که بهشتیان را در آغوش خود جای داده را متذکّر می­شود و از آنها به عنوان غرفه­هائی که بر روی یکدیگر قرار دارند تا از آن جایگاه بلند و با شکوه مناظر زیبای بهشت را بهتر ببینند نام می­برد و می­گوید:

«Ç`Å3»s9 tûïÏ%©!$# (#öqs)¨?$# öNåk®5u‘ öNçlm; Ô$täî `ÏiB $ygÏ%öqsù Ô$täî ×p§‹Ï^ö7¨B “̍øgrB `ÏB $pkÉJøtrB ㍻pk÷XF{$# ( y‰ôãur «!$# ( Ÿw ß#Î=øƒä† ª!$# yŠ$yè‹ÏJø9$# »[6] .

برای انسانهائی که در برابر خداوند تقوا را پیشۀ خود ساخته­اند کاخها و عمارتهائی که بالای یکدگیر قرار دارد بنا شده است که در جلوِ آن کاخها نهرهای آب جاری است و این وعدۀ خداوند است و خداوند هرگز وعدۀ خود را خلاف نخواهد کرد.

در جاهای متعدّدی از اینکه بهشت جای آمن است و اهل بهشت در ایمنی نکامل بسر می­برند سخن می­گوید.

برای توضیح باید توجّه داشت که خداوند حکیم بر اساس مصلحت و حکمتی که در نظر داشته است این دنیا را برای آمن و آسایش کامل قرار نداده است و در اقیانوس این جهان، انسانها در هر لحظه­ای از زندگی خود امواجی از مرگ و میرها، طوفانها و تلاطم­ها از بلاها و ناراحتی و رنجها و غم و اندوه­ها را در بالای سر خود مشاهده می­کنند که کشتی زندگی آنها را با خطر و ویرانی­ها و هول و هراسها مواجه می­سازد و هنوز شهد زندگی را نچشیده شرنگ­ها کام آنها را تلخ می­کند.

این حقیقت را حضرت امیرالمؤمنین (ع)با این عبارات بیان فرمودند.

«دارٌ محفوفة و بالغدر و معروفة‌‌ لاتدوم احوالها ولایسلم نزّالها احوال مختلفة و تارات متصرفة العیش فیها مذموم و الأمان منها معدوم و انّما الها فیها اغراض مستهدفة ترمیهم بسهامها و تفنیهم بِحِمامها».[7]

یعنی دنیا جایگاهی که بلاها و مصیبتها آنرا فرا رگفته است و به مکرر و حیله شناخته شده است.

منه دل بر جهان کین سرد ناکس              وفاداری نخواهد کرد با کس

از این سرد آمد این جای بلاخیز        که تا جا گرم کردی گویدت خیز

اوضاع آن همیشگی نیست و ساکنان این جهان هرگز به سلامت نخواهند ماند حالاتی است متفاوت و نوبتهائی است در تغیّر بطوریکه هر کسی چند روز نوبت اوست شادمانی کامل در آن مورد مذمّت و ایمنی کامل در آن وجود ندارد و اهل انی دنیا هدفهای تیرهای اندوه و گرفتاری و مرگ می­باشند که دنیا آنان را هدف قرار می­دهد و بالاخره به وادی مرگ و نابودی می­کشاند ولی قرآن مجید بهشت را جای امن و آسایش معرفی می­کند و در مواردی متعدّدی امنیت بهشتیان را بعنوان یکی از مزایای این مهمانخانۀ الهی گوشزد می­نماید:

«¨bÎ) tûüÉ)­FãKø9$# ’Îû BQ$s)tB &ûüÏBr&  ’Îû ;M»¨Zy_ 5cqã‹ããur »[8]

یعنی افراد باتقوا در جایگاه امن و در باغستانها و چشمه سارهای بهشت بسر می­برند  و نیز میگوید:«!$tBurz`tBu Ÿ@ÏJtãur $[sÎ=»|¹ y7Í´¯»s9'ré'sù öNçlm; âä!#t“y_ É#÷èÅeÒ9$# $yJÎ/ (#qè=ÏHxå öNèdur ’Îû ÏM»sùãäóø9$# tbqãZÏB#uä ».[9]

یعنی کسانی که دارای ایمان بوده و به انجام کارهای نیک اقدام نمودند برای آنها پاداش مضاعف خداوندی مقرر گردیده است تا در غرفه­های بهشتی از هر غم  و اندوه و رنج و ناراحتی ایمن و آسوده خاطر باشند. و نیز می­فرماید:

¨bÎ) tûüÉ)­FãKø9$# ’Îû BQ$s)tB &ûüÏBr&   ’Îû ;M»¨Zy_ 5cqã‹ããur  tbqÝ¡t6ù=tƒ `ÏB <¨ß‰Zߙ 5-uŽö9tGó™Î)ur šúüÎ=Î7»s)tG•B  y7Ï9ºx‹Ÿ2 Nßg»oYô_¨ry—ur A‘qçt¿2 &ûüÏã  tbqããô‰tƒ $ygŠÏù Èe@ä3Î/ >pygÅ3»sù šúüÏZÏB#uä»[10]

_{کسانی که در راه تقوا} را در زندگی پیش گرفتند در بهشت در مقام امن و امان قرار گرفته و در باغها و کنار چشمه­ها آرمیده و لطیف­ترین لباس از حریر نازک و ستبر بر تن پوشیده و روبروی هم بر تخت­ها تکیه زده­اند و با حوریان زیبا آن را همجفت قرار داده­ایم و از هر نوع میوه که بخواهند برای آنها و از هر گونه ناراحتی و درد و رنج و زحمت ایمن و آسوده­اند.

ادامه دارد