زندگی اجتماعی رسول اکرم(ص) سرور کائنات

زندگی اجتماعی رسول اکرم(ص) سرور کائنات

ششم شهریور ماه امسال مصادف با 28 صفر، سالروز رحلت وجود مقدس رسول اکرم (ص) و بیست و چهارم این ماه مصادف با 17 ربیع الاوّل، سالروز ولادت مبارک آن حضرت است. بدین مناسبت، قسمتهائی از زندگی اجتماعی سرور کائنات را، برای تیمّن و تبرّک یادآور می­شویم.

با طلوع فجر روز جمعه 17 ماه ربیع الاّول از عام الفیل، در منزل عبدالله بن عبدالمطلب و آمنه بنت وهب، شیرین­ترین و عظمیترین رویداد عالم خلقت رخ داد. در این هنگام بود که نوری از درون این منزل تایید که نه تنها آن خانه را بلکه تمام خانه­های مکّه را روشن ساخت، این نور وجود محمّد (ص)، راز آفرینش و سرور انبیا و اولیای الهی بود که متولّد شده بود.

سرِ سروران تاج ازل نوراوست سپهدار خیلِ فرستادگان

محمّد کحه شمع ازل نور اوست               قلم، اوّلین حرف منشور اوست

در گنج هستی به او باز شد            دلش مخزن گوهر راز شد

خرد، تشنه فیض تعلیم او                ترشّح کش از چشمه میم او

تن پاکش از ظلمت سایه دور           زمین از فروغ رخش، غرق نور

دریغ امدش سایه از فرش خاک                 از آن سایه انداخت بر عرش پاک

گذشت از سپهر برین پایه­اش           که تا عرش آساید از سایه­اش

معاشرت پیامبر

دیلمی در ارشاد القلوب روایت کرده که:

رسول خدا (ص)، لباس خود را وصله می­زد و کفش خود را می­دوخت و گوسفندان خود را می­دوشید. با بردگان غذا می­خورد و بر زمین می­نشست... بدون اینکه خجالت بکشد، مایحتاج خانه­اش را از خود از بازار تهیّه می­کرد و به سوی منزل حمل می­نمود.

با ثروتمند و فقیر، یکسان مصافحه می­کرد و دست خود را نمی­کشید تا طرف، دست خود را بکشد. به هر کس می­رسید سلام می­کرد، چه غنی و چه فقیر، چه کوچک و چه بزرگ...

بدون اینکه بخندد، همیشه تبسّمی بر لب داشت و بدون اینکه چهره­اش درهم کشیده باشد، اندوهگین به نظر می­رسید. بدون اینکه از خود ذلّتی نشان دهد، همواره متواضع بود. بدون اینکه اسراف بورزد، سخاوتمند بود. دل نازک و به همه مسلمانان مهربان بود.

اخلاص اجتماعی

در مناقب آمده است:

حضرت رسول (ص)، جنازه مؤمنین را تشییع می­کرد و بیماران را در دورترین نقاط شهر، عیادت می­نمود.

با فقرا می­نشست و با آنان همغذا می­شد و با دست مبارک خود به آنان غذا می­داد. به کسانی که در اخلاق با فضیلت بودند، احترام می­گذاشت و با اشخاص آبرومند دوست می­شد و به آنان نیکی می­کرد. خویشاوندان خود را در عین اینکه بر دیگران مقدّم نمی­داشت، صله رحم می­کرد.

به احدی از مردم جفا نمی­کرد. پوزش عذرخواهان را می­پذیرفت. در غیر اوقاتی که قرآن بر او نازل می­شد و یا موعظه می­کرد، تبسّمش از دیگر مردم بیشتر بود و گاهی که خنده می­کرد بدون قهقهه بود.

در خوراک و پوشاک، از غلام­ها و کنیزهای خود برتری نمی­جست. هرگز به کسی فحش نمی­داد. هیچ وقت به زنان یا به نوکران خود، ناسزا نمی­گفت...

هر کس باری حاجتی نزدش می­آمد، چه آزاد بود و چه برده، نیازش را برطرف می­ساخت. خشن و درشت خود نبود. در بازار صدایش را بلند نمی­کرد. در مقابل بدیهای دیگران، بدی نمی­کرد بلکه گناه آنان را نادیده می­گرفت و از آنان می­گذشت. به هر کسی می­رسید، نخست بر او سلام می­کرد .

السّلام عیکم

در تفسیر قمی روایت شده: چون اصحاب نزد رسول خدا (ص) می­آمدند، بجای سلام به آن حضرت می­گفتند: صبح به خیر و یا شب به خیر. و این جمله، و تحیّت زمان جاهلیت بود. پس خدای متعال این آیه را نازل فرمود: «واذا جاؤک حیّوک بمالم یحیّک به الله»- و هنگامی که پیش تو می­آیند، درود می­فرستند بر تو به چیزی که خداوند به آن، بر تو درود نفرستاده. سپس آن حضرت فرمود: خداوند بهتر از آن تحیّت، بر ما کرامت فرموده: «السلام علیکم» که تحیت و سلام اهل بهشت است.

شیخ ابوالفتوح رازی در تفسیر خود روایت کرده که: وقتی یکی از مسلمانان به آن حضرت سلام می­کرد و می­گفت: «سلام علیک» حضرت در جوابش می­فرمود: «و علیک السّلام و رحمة الله» و اگر می­گفت: «السلام علیک و رحمة الله» حضرت می­فرمود: «و علیک السلام و رحمة الله و برکاته».

ورود در مجلس

در کافی از امام صادق (ع)روایت کرده که فرمود: رسول خدا (ص) هر وقت وارد مجلسی می­شد، در نزدیک­ترین جای به محل ورود خود، می­نشست.

در روایت دیگری آمده است که: رسول خدا هرگز پای خود را بین اصحاب دراز نکرد. و اگر مردی با آن حضرت، مصافحه می­کرد، حضرت دست خود را از دست طرف نمی­کشید تا اینکه او خود دستش را بکشد و چون مردم این معنی را می­فهمیدند،‌ وقتی با آن حضرت مصافحه می­کردند، فوراً دست خود را از دست او می­کشیدند.

از حضرت عبدالعظیم نقل شده که: رسول خدا هرگز چهارزانو، مانند متکبران نمی­نشست.

سخن گفتن

در مکارم طی روایتی طولانی آمده است:

حضرت وقتی کسی را صدا می­زد، سه بار تکرار می­کرد. ولی در کلام خود تکرار نداشت و اگر اجازه دخول می­گرفت سه بار تکرار می­نمود. کلامش روشن بود بطوری که هر شنونده­ای آن را می­فهمید و چون سخن می­گفت، سفیدی دندان­هایش برق می­زد.

در کتاب اخلاقِ ابوالقاسم کوفی که از امام صادق (ع)نقل شده که فرمود: مومنی نیست جز اینکه از مزاح بهره­ای داشته باشد و همانا رسول خدا (ص) مزاح می­فرمود و جز مطالب حق چیزی نمی­گفت.

امیرالمؤمنین (ع)می­فرماید: نشد کسی با آن حضرت صحبت کند، و او قبل از طرف سکوت نماید... چیزی از آن حضرت درخواست نشد که در جواب بگوید: نه. و هرگز حاجت سائلی را رد نکرد: چنانکه برای او میسّر بود، حاجتش را روا می­کرد و اگر نمی­توانست، با زبانی نرم و شرین، او را راضی می­ساخت.

امام حسین سلام الله علیه از پدرش امیرالمؤمنین (ع)می­پرسد: روش رسول خدا درباره همنشینان خود چطور بود؟

حضرت فرمود:

رسول خدا (ص) دائماً خوش رو و خوش خوی و نرم بود. خشن و درشت خو و سبکسر و فحاش و عیب جو نبود و کسی را زیاد مدح نمی­کرد و از چیزی که به آن رغبت نداشت، غفلت می­ورزید، بگونه­ای که مردم از او مأیوس نمی­شدند.

حضرت فرمود:

رسول خدا (ص) دائماً خوش رو و خوش خوی و نرم بود. خشن و درشت خو و سبکسر و فحاش  و عیب جو نبود و کسی را زیاد مدح نمی­کرد و از چیزی که به آن رغبت نداشت، غفلت می­ورزید، بگونه­ای که مردم از او مأیوس نمی­شدند.

حضرت رسول، خود را از سه چیز دور می­داشت: جدال و پرحرفی و گفتن مطالب بیهوده. و نسبت به مردم نیز از سه چیز پرهیز می­کرد:

هرگز کسی را سرزنش نمی­کرد و از او عیب نمی­گرفت و لغزش و عیبهای مردم را جستجو نمی­کرد.

سخن نمی­گفت مگر در جائی که امید ثواب در آن می­داشت.

هنگام سخن گفت، چنان حاضران را به خود، جذب می­کرد که از احدی نفس شنیده نمی­شد و چون ساکت می­شد، آنان سخن می­گفتند. و در حضور آن حضرت، روی مطلبی نزاع نمی­کردند. و اگر یکی از آنان صحبت می­کرد، همه ساکت می­شدند تا سخنش پایان باید. و تکلمشان در محضر رسول خدا به نوبت بود.

اهل مجلس از چیزی که به خنده می­افتادند وی نیز می­خندید و از آنچه تعجب می­کردند، تعجب می­کرد.

بر اسائه ادب شخص غریب در پرسش و گفتار، تحمّل می­کرد، تا جائی که اصحاب درصدد جلب شخص مزاحم برمی­آمدند، می­گفت: وقتی صاحبان حاجت را دیدند، آنان را کمک و یاری کنید.

پیامبر هرگز ثنای کسی را نمی­پذیرفت مگر اینکه ثنایش به عنوان تشکر از آن حضرت باشد. و کلام احدی را قطع نمی­کرد مگر آنکه از حدّ مشروع تجاوز کند که در آن صورت با نهی و یا برخاستن، کلام او را قطع می­نمود.

فرا رسیدن روز 28 صفر را به عموم مسلمانان بویژه به ساحت پاک مقام ارجمند فرزند رسول خدا، ولی الله الاعظم ارواحنا له الفداء، مقام معظم رهبری و ملّت عزیز ایران، تسلیت عرض نموده و فرا رسیدن روز باسعادت ولادت آن حضرت، این عید بزرگ اسلامی را به همگان تبریک و تهنیت عرض می­نمائیم. به امید اینکه توشه­ای از روش معاشرت و اخلاق بزرگ آن حضرت برداریم و در زندگی روزمرّه خود ان شاءالله اعمال کنیم. «ولکم فی رسول الله اسوةٌ حسنة» و به امید موفقیت همگان در پیروی خالصانه از سرور کائنات، خاتم الانبیا (ص).