شهادت در غربت

به مناسبت آخر ماه صفر، شهادت امام رضا (ع)

شهادت در غربت

امام رضا (ع)در روز 11 ذی قعده سال 153، پس از وفات جدّ اطهرش امام صادق (ع)به پنج سال در مدینه منوره به دنیا آمد و در آخر ماه صفر از سال 203 هجری قمری در قریه «سناباد» در طول توسط مأمون پلید، مسموم گشته و به شهادت رسید.

امام هشتم (ع)، بیست و نه سال و چند ماه، همراه با پدر زیست و پس از شهادت پدر بیست سال امامت کرد.

القاب مبارکش: الرضا، الصابر، الرَّضی، الوفی، الصّدیق، نورالهدی و الفاضل است.

عبادت امام رضا (ع)

شخصی به نام ابراهیم بن عباس که در زمان حضرت می­زیست، درباره عبادتش چنین می­گوید:

«وکان کلامه کله وجوابه وتمثله انتزاعات من القرآن، وکان یختمه فی کل ثلاث و یقول: لو أردت أن أختمه فی أقرب من ثلاثة لختمت، ولکنی مامررت بآیة‌‌‌ قطُّ الّا فکرت فیها وفی أی شیء ائزلت وفی أی وقت، فلذلک صرت أختم فی کل ثلاثة أیام».

سخن حضرت و پاسخش به سئوالات و تمثلش، برگرفته از قرآن بود. او هر سه روز یکبار قرآن را ختم می­کرد و می­فرمود: اگر می­خواستم، زودتر از سه روز ختم می­کردم ولی به هیچ آیه­ای نگذشتم جز اینکه در آن اندیشیدم و در مورد نزولش و در چه زمانی نازل شده است و لذا هر سه روز یک بار قرآن را ختم کرد.

رجاء بن ابی الضحاک به دستور مأمون، رفته بود که امام را از مدینه به مرو بیاورد. او که در این سفر همراه امام بود و نگهبانی حضرت را به عهده داشت، سخنان زیادی درباره حضرت و رفتار و کردارش نقل کرده، از جمله می­گوید:

«فوالله ما رأیت رجلاً کان أتقی لله منه، ولا اکثر ذکراً له فی جمیع أوقاته منه ولاأشدّ خوفاً لله عزّوجلّ...».

به خدا قسم نیافتم مردی را که نسبت به خداوند از وی باتقواتر باشد و از او بیشتر به یاد خدا در تمام اوقات زندگی باشد و خوفش نسبت به خداوند از او بیشتر باشد.

بمناسبت آخر ماه صفر، شهادت امام رضا (ع)

شهادت در غربت

امام رضا (ع)در روز 11 ذی قعده سال 153، پس از وفات جدّ اطهرش امام صادق (ع)به پنج سال در مدینه منوره به دنیا آمد و در آخر ماه صفر از سال 203 هجری قمری در قریه «سناباد»، در طوس توسط مأمون پلید، مسموم گشته و به شهادت رسید.

امام هشتم (ع)، بیست و نه سال و چند ماه، همراه با پدر زیست و  پس از شهادت پدر بیست سال امامت کرد.

القاب مبارکش: الرضا، الصابر، الرَّضی، الوفی، الصّدیق، نورالهدی و الفاضل است.

عبادت امام رضا (ع)

شخصی به نام ابراهیم بن عباس که در زمان حضرت می­زیسته، درباره عبادتش چنین می­گوید:

«وکان کلام کله وجوابه وتمثله انتزاعات من القرآن، وکان یختمه فی کل ثلاث و یقول: لو أردت أن أختمه فی أقرب من ثلاثة لختمت، ولکنی مامررت بآیة قطُّ الّا فکرت فیها وفی أی شیء أئزلت وفی أی وقت، فلذلک صرت أختم فی کل ثلاثة أیام.»

سخن حضرت و پاسخش به سئوالات و تمثلش، برگرفته از قرآن بود. او هر سه روز یکبار قرآن را ختم می­کرد و می­فرمود: اگر می­خواستم، زودتر از سه روز ختم می­کردم ولی به هیچ آیه­ای نگذشتم جز اینکه در آن اندیشیدم و در مورد نزولش و در چه زمانی نازل شده است و لذا هر سه روز یک بار قرآن را ختم کردم.

رجاءبن ابی الضحاک به دستور مأمون، رفته بود که امام را از مدینه به مرور بیاورد. او که در این سفر همراه امام بود و نگهبانی حضرت را به عهده داشت، سخنان زیادی درباره حضرت و رفتار و کردارش نقل کرده، از جمله می­گوید:

«فوالله ما رأیت رجلاً کان أتقی لله منه، ولا اکثر ذکراً له فی جمیع أوقاته منه ولاأشدّ خوفاً لله عزّوجلّ...».

به خدا قسم نیافتم مردی را که نسبت به خداوند از وی باتقواتر باشد و از او بیشتر به یاد خدا در تمام اوقات زندگی باشد و خوفش نسبت به خداوند از او بیشتر باشد.

او هرگاه نماز صبح را بجای می­آورد، پس از سلام، مشغول تعقیب می­شد و ذکر خدا می­گفت و صلوات بر پیامبر و آلش می­فرستاد تا وقتی که آفتاب طلوع کند، سپس سجده­ای طولانی می­کرد. پس از آن با مردم سخن می­گفت و موعظه­شان می­کرد تا نزدیک زوال شود. آنگاه وضویش را تجدید می­کرد و به مصلاّیش باز می­گشت و پس از نافله نماز ظهر و تمام شدن نماز ظهر، سجده شکر می­کرد و صد بار «شکراً لله» می­گفت. سپس برمی­خاست نافله نماز عصر را بجای می­آورد و نماز عصر را می­خواند و پس از نماز، بسیار خدای را تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل می­نمود...

دو سوّم از شب که می­گذشت، برای نماز شب برمی­خاست و بسیار استغفار می­کرد، سپس وضو می­گرفت و هشت رکعت نماز شب بجای می­آورد که در دو رکعت اوّل پس از حمد، سی بار قل هو الله احد می­خواند. سپس چهار رکعت نماز جناب جعفر بن ابی­طالب(ع) را بجا می­آورد و آن را جزء نماز شب انجام می­داد. سپس دو رکعت نماز می­خواند، در رکعت اوّل پس از حمد، سوره ملک و در رکعت دوّم، پس از حمد، سوره هل أتی می­خواند و نماز وتر را با دعاهائی طولانی به پایان می­رساند و پس از نماز وتر به تعقیب مشغول می­شد تا نزدیک فجر که دو رکعت نماز نافله فجر را بجای می­آورد، در رکعت اوّل، پس از حمند، سوره قل یا ایها الکافرون و در رکعت دوّم، پس از حمد سوره قل هو الله را می­خواند...

امام هشتم در تمام نمازهای واجب، در رکعت اوّل، پس از حمد، سوره انّا انزلنا و در رکعت دوّم، پس از حمد، سوره قل هو الله می­خواند جز در نماز صبح و ظهر و عصر روز جمعه که، سوره جمعه در رکعت اوّل و سوره منافقون، در رکعت دوّم تلاوت می­کرد. و در شب جمعه، در رکعت اوّل، پس از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوّم، پس از حمد، سوره «اعلی» را می­خواند.

و در نماز ظهر روزهای دوشنبه و پنجشنبه، در رکعت اوّل، هل أتی و در رکعت دوّم غاشیه را می­خواند...

امام در قنون تمام نمازهایش می­فرمود: «ربّ اغفروارحم و تجاوز عمّا تعلم، اندک انت الأعزالأجل الأکرم»...

امام (ع)، همواره دعایش را با صلوات آغاز می­کرد و در هر حال حتّی در نماز، بسیار صلوات می­فرستاد، و شبها بسیار قرآن می­خواند و هرگاه به آیه­ای می­رسید که در آن ذکر بهشت یا جهنم شده است، می­گریست و از خداوند بهشت را درخواست می­کرد و از جهنم به او پناه می­برد...

راوی گوید: وقتی او را بر مأمون وارد کردم،‌ در پنهانی از وضعیّت و رفتار حضرت پرسید، آنچه را در شب و روز حضرت دیده بودم، برای او تعریف کردم. به من گفت: ای ابن ابی ضحاک! این بهترین، دانشمندترین و پارساترین مردم روی زمین است ولی تو آنچه را دیده­ای به کسی نگو تا فضلش بر مردم ظاهر نشود مگر آنچه را که من صلاح می­دانم و از زبانم گفته می­شود!!!

رفتار با مأمون، و معرّفی خود

ابوالصلت هروی گوید: مأمون به علی بن موسی الرضا (ع)عرض کرد: یا ابن رسول الله! فضل و علم و زهد و پارسائی و عبادتت بر من پوشیده نیست و من تو را سزاوارتر به خلافت از خود می­یابم. اما رضا (ع)(که از مکر و حیله مأمون و نقشه­های پلیدش، کاملاً آگاه بود) فرمود:

«بالعبودیة لله عزّوجلّ أفتخر وبالزهد فی الدنیا أرجو النجاة من شرّ الدنیا، وبالورع عن المحارم، أرجوالفوز بالمغانم، وبالتواضع فی الدنیا، أرجو الرفعة عند الله عزّوجلّ»
با عبودیت و خاکساری در برابر خدای سبحان، مباهات می­کنم و بوسیله زهد در دنیا و بی­اعتنائی به آن، ایمنی از شر دنیا را می­جویم، و با استعانت به ورع و پارسائی و دوری از حرام­های الهی، امید دست یابی به غنیمتهای جاویدان را دارم و با تواضع در دنیا، آرزوی رفعت و سربلندی در پیشگاه خدای عزّوجل را دارم.

مأمون گفت: من جداً می­خواهم از خلافت کناره­گیری کنم و آن را به تو بسپارم و با تو بیعت نمایم.

حضرت فرمود: اگر خلافت از آنِ تو است و خدا آن را برای تو قرار داده، جایز و روا نیست، لباسی را که خداوند به تو پوشانده، درآوری و به دیگری بسپاری و اگر خلافت مالِ تو نیست و تو حقی در آن نداری، باز هم تو نمی­توانی چیزی که مال تو نیست، به من ببخشی.

مأمون که در برابر پاسخ قاطع و دندان شکن حضرت قرار گرفته بود، و راه چاره­ای نداشت، گفت:

ای فرزند رسول خدا! باید این امر را بپذیری!!!

حضرت فرمود: هرگز این کار را به دست خود انجام نمی­دهم.

مأمون بسیار کوشید ولی هر بار با جواب قاطع امام روبرو می­شد و پس از نومیدی از آن، به حضرت عرض کرد: پس اگر خلافت را نمی­پذیری و دوست نداری با تو بیعت کنم، باید ولی عهد من باشی که پس از من، خلافت به تو برسد!!

امام رضا (ع)فرمود: به خدا قسم، پدرم، از پدرانش از امیرالمؤمنین، ‌و آن حضرت از رسول خدا (ص) روایت کرده که من پیش از تو بوسیله زهر، مظلومانه، کشته می­شودم و از دنیا می­روم. فرشتگان آسمان و فرشتگان زمین بر من می­گریند و در زمین غربت، در کنار هارون الرشید، به خاک سپرده می­شوم.

مأمون گریست، پس گفت: ای فرزند رسول خدا! چه کسی تو را می­کشد یا می­تواند به تو کوچکترین اسائه ادبی کند، در حالی که من زنده­ام!!!

حضرت فرمود: اگر بخواهم، می­توانم بگویم چه کسی مرا بقتل می­رساند.

مأمون گفت: تو با این سخن می­خواهی از زیربار ولایتهدی دربروی، تا اینکه مردم بگویند که تو در دنیا زهد می­وزی!!

حضرت فرمود: به خدا قسم از روزی که خدای عزّوجل مرا آفریده، دروغ نگفته­ام و من در دنیا، به خاطر دنیا، زهد نمی­کنم (یعنی به خاطر خدا از دنیا چشم­پوشی می­نمایم) و من به خوبی می­دانم تو چه غرضی داری.

و سرانجام مأمون با عصبانیت به حضرت عرض کرد: به خدا قسم اگر ولایتهدی را نپذیری تو را بر آن مجبور سازم  و اگر قبول نکردی، گردنت را می­زنم.

حضرت ولایتهدی را ناچار پذیرفت ولی بهرحال، مأمون نتوانست نقشه­های خائنانه­اش را برای کوبیدن شخصیت حضرت رضا (ع)، عملی کند و روز به روز رسوائیش بیشتر شد، لذا چاره را تنها در آن دید که از حضرت، به هر نحو شده، خلاص شود و همانگونه که امام پیش بینی کرده بود، در غربت، بدست مامون، مسموم شد و به شهادت رسید، و مامون با این عمل، بزرگترین جنایت تاریخ را مرتکب شد، تا شاید چند روزی به اهواء و شهوات نفسیش برسد که بحمدالله تمام آرزوهایش به گور برده شد و جز نام ننگ از او چیزی باقی نمانده است ولی امام (ع)، از آن غربت، بیرون آمد و اکنون شیفتگان و محبّان و شیعیانشان، از سراسر جهان به زیارت مرقد مطهرش می­رسند و بارگاهش را چون کعبه، در بغل گرفته­اند لحظه­ای از شور جمعیت کاسته نمی­شود و شبانه روز ضریح مقدّس امام هشتم (ع)چون درّی درخشان می­تابد و عاشقانش، این نگین مطهر، را همچنان دربر گرفته­اند و لحظه­ای آن را رها نمی­کنند.

و نیازمندان و حاجتخواهان، پیوسته دست نیاز به سویش بلند کرده، از او می­خواهند، حاجتهایشان برآورده شود. و استغفار کنندگان و توبه کنندگان، با بلند کردن دستهای دعا و مناجات، در کنار آن حضرت، او را شفیع خود قرار داده، از خدای آن حضرت طلب مغفرت و آمرزش می­کند و امید استجابت دارند، چه اینکه او را باب الحوائج می­دانند و یقین دارند که شفاعت او هرگز در درگاه ذی الجلال نکول نمی­شود و حواله­اش باز نمی­گردد.

 

 

تعداد مشاهده مقاله: 72