گوشه هائی از: سیره امام صادق علیه السلام

گوشه هائی از: سیره امام صادق علیه السلام

25 شوال سالروز شهادت امام جعفر صداق «ع» بر پیروانش تسلیت باد

رفتار با مستمندان

هشام بن سالم نقل می کند که: وقتی شب فرا می رسید و دنیا تاریک میگشت، امام جعفر صادق علیه السلام انبانی را پر از گوشت و نان و پول می کرد و بر دوش مبارک حمل می نمود و به خانه های فقرا و مستمندان و بیچارگان مدینه منوره می برد و در میانآنان تقسیم می نمود،بدون اینکه آنها، آن حضرت را بشناسند. ولی وقتی امام صادق علیه السلام رحلت کرد و دیدند که دیگر آن شخص کریم و خیر به سراغشان نمی آید، تازه فهمیدند که او چه کسی بوده است.

بازار سیاه،کسب حلال نیست

امام صادق علیه السلام برای تهیه مصارف زندگی خویش به پیشکار خود «مصادف» مبلغ هزار دینار داد تا به مصر برود و تجارت کند. مصادف به مصر رفت و در آنجا کالائی را که با خود برده بود، چون دید کمیاب است با دیگر افراد کاروان تصمیم گرفتند که به قیمت دلخواه خود بفرشند و سرانجام با صد در صد سود خالص جنس آنان بفروش رسید.

وقتی خدمت حضرت بازگشت، با خوشحالی دو کیسه هزار دیناری را نزد حضرت گذاشت. حضرت پرسید: اینها چیست؟ عرض کرد: هزار دینا سرمایه شما است و هزار دینا دیگر هم سود خالص. امام پرسید: علت این همه سود چیست؟

مصادف داستان بازار سیاه را بازگو کرد.

حضرت سخت برآشفت و به او فرمود: «سبحان الله! شما چنین کاری کرده اید که در میان مسلمین بازار سیاه به وجود آورده اید. من چنین سودی را نمی خواهم. سپس کیسه سرمایه خود را برداشت و به آن کیسه سود دست نزد و فرمود: ای مصادف! شمشیر زدن آسان تر از کسب حلال است».

مهمان نوازی

عبدالرحمن بن حجاج گوید: در خدمت امام صادق علیه السلام نشسته بودیم که ناگهان غذا آوردند، ظرفی پر از برنح بود که در سفره گذاشته شده بود. ما خیلی آرام شورع به خوردن کردیم و بسیار ملاحظه می کردیم که زیاد نخوریم.

حضرت صادق علیه السلام متوجه ما شد فرمود: «چه کار می کنید؟هر کس بیشتر به ما علاقه دارد و ما را دوست دارد، در منزل ما بیشتر غذا می خورد». و با این جلمه، ما را تشویق به خوردن بی تعارف کردند. ما هم تا توانستیم خوردیم تا اینک ظرف از غذا خالی شد.

حضرت خیلی شاد شد و فرمود: الأن درست است. سپس داستانی را برایما تعریف کرد که روزی از سوی انصار ظرف غذائی برای رسول خدا صلی الله علیه و‌آله و سلم هدیه کرده بودند. حضرت ، سلمان و مقداد و ابوذر را طلبید که با او همغذا شوند. آنها هم مثل شما تعارف می کردند. حضرت روسل فرمود: «اشدکم حباً لنا، احسنکم اکلات عندنا»0 کسی که ما را بشتر دوست می دادر، در نزد ما بهتر غذا می خورد. لذا آنها هم خوب و بی تعارف غذا خوردند. خداوند آنان را بیامرزد و درود برآنان بفرستد.

بازخواست از نعمت

ابوحمزه گوید: با گروهی از اصحاب در خدمت امام صادق علیه السلام بودیم. غذای بسیار خوب و خوشمزه ای آوردند و خرمای بسیار تازه و لذیذی برسر سفره گذاشتند که از شدت خوبی و زیبائیش به یکدیگر نگریستیم.

یکی از حاضرین گفت: از این نعمت که نزد فرزند رسول الله است،ار بخورید حتماً در روز قیامت ممورد بازخواست و سؤال قرار می گیرید. و اشاره ای به آیه قرآنی کرد که می فرماید: «و لتسألن یومئذ عن النعیم»- و در آن روز از نعمت قطعاً مورد سؤال قرار می گیرید.

حضتر پاسخ فرمود : خداوند بزرگتر و کریم تر از آن است که طعام خوبی را به شما بدهد،سپس از شما بازخواست و سؤال کند ولی خداوند شما را از نعمت محمد و آل محمد- صلی الله علیه و آله و سلم- سؤال و بازخواست می کند. یعنی شما را از ولایت آل محمد سؤال می کند که آیا حق ولایت و این نعمت بزرگ را ادا کردید یا نه؟

پس آن نعمتی که در آیه آمده است، که مورد سؤال درباره آن قرار می گیریم، ولایت آل محمد علیهم السلام است نه این نعمتهای لذید مادی. خداوند از آن نعمت بزرگ ما را مورد بازخواست قرار می دهد که آیا ولایت را پذیرفتید یا خیر؟ پیروی از اهل بیت پیامبر علیهم السلا کردید یا خیر؟

غذای پیامبران

یکی از اصحاب به نام «عجلان» گوید: شما شب را در خدمت امام صداق علیه السلام گذراندیم. درسفره شام،سرکه و روغن زیتون و گوشت گذاشته شده بود. حضرت گوشت را با دست مبارک،قطعه قطعه کرد و نزد من گذاشت و خودش به خوردن سرکه و روغن زیتون مشغول شد. و از گوشت، چیزی تناول نفرمود، و به من گفت: این غذای ما است و این غذای انبیا نیز هست.

سخنی با اهل خراسان

جماعتی از خراسانی ها به خدمت حضرت مشرف شدند. حضتر بدون مقدمه به آنها فرمود:

«من جمع ملاً من مهاوش، اذهبه الله فی نهابر»- هرکه از راه فشار و سختگیری بر مردم، پولی را جمع کند، خداوند او را به دوزخ افکند و آن پول نابود شود.

آنها عرض کردند: فدایت شویم،ما این سخن را متوجه نشدیم.

حضرت به زبان فارسی فرمود: «از باد آید بدم بشود»- یعنی پول باآورده- که با زحمت و تلاش و از راه حلال بدست نیامده است- دوامی نخواهد داشت و از بین خواهد رفت.

عمل به تقیه

موسی بن اشیم گوید: نزد حضرت ادق علیه السلام نشسته بودیم شخصی از آیه ای از آیات قرآن کریم سؤالی کرد. حضرت، تفسیر آیه را به او گفت.

شخصی دیگر وارد شد و از همان آیه سؤال کرد. امام صادق علیه السلام بگونه ای دیگر به او پاسخ داد. من در قلبم شک و تردید زیادی پیدا شد و بقدری ناراحت شدم که خیال می کردم با چاقو، قلبم را دارند پاره پاره می کنند!! و در دل خود گفتم: ابوقتاده در شام بود، او را رها کردم و نزد این شخص آمدم که اینقدر خطا می کند (والعیاذ بالله). در همان حال که بودم، شخصی دیگر وارد شد و از هما آیه سؤالی کرد. حضرت باز هم بگونه ای دیگر که نه مانند اولی و نه دومی بود،با او سخن گفت. دلم آرام گرفت و فهیمد که حضرت تقیه می کنند.

سپس دیدم که رو به من کرد و فرمود: «ای ابن اشیم! خدای عزوجل به سلیمان بن داود امر را تفویش کرد و مخیر نمود و فرمود: «هذا عطاءنا، فامنن او امسک بغیر حساب»- این عطیه و بخشش بی حساب ما است، ار می خواهی ببخش و اگر می خواهی نگهدار و خداوند به رسول ش صلی الله علیه و آله و سلم نیز اختیار داد  و فرمود: «ما آتاکم الرسول فخذوه و ما نهاکم عنه فانتهوا»- هر دستوری را پیامبر به شما فرمود، آن را گیرید و از هرچه نهیتان کرد، خودداری کنیدو آنجه به پیمابرش تفویض کرده، به ما نیز تفویض کرده است.

پوشیدن لباس،متناسب با زمان

حمادبن عثمان گوید: در حضور امام صادق علی السلام مشرف بودم که سسخصی از او پرسید: شما خودتان فرمودید که علی بن ابی طالب علیه السلام لباسی خشن می پوشید؛ و قیمت لباسش غالاً از چهار درهم تجاوز نمی کرد ولی در بر شما لباسی نو می بینیم.

حضرت صادق علیه السلام فرمود«ان علی بن ابی طالب علیه السلام کان یلبس ذلک فی زمان لاینکر و لو لبس مثل ذلک الیوم شهّر به، فخیر لباس کل زمان لباس اهله، غیر أن قائمنا أهل البیت علیه السلام اذا قام لبس ثیاب علی و سار بسیره امیرالمؤمنی علی علیه السلام»- همانا حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام آن لباس را در زمانی می پشید که آن طرز لباس پوشیدن، منکر و غیر معملی نبود و اگر امروز آن حضرت مانند آن لباس بپوشد،لباس شهرت می شود. پس بهترین لباس در هر زمان،لباس متناسب با آن زمان است. هرچند قائم ما هلی بیت سلام الله علیه وقتی قیام کند،لبساس علی را در بر می کند و به سیره و روش حکومتی امیرالمؤمنین علیه السلام عمل می نماید.

بهترین صدقه

فقیری به درخانه امام صادق علیه السلام آمد. حضرت به برده اش فرمود: پول چقدر داری؟ عرض کرد: چهارصد درهم. حضرت فرمود: آن را به این سائل بده. پول به سائل داده شد.گرفت و با حمد و سپاس الهی، خداحافظی کرد و رفت. حضرت به برده اش فرمود: او را بازگردان. سائل برگشت و عرض کرد: من درخواست کردم،شما هم بخشیدید. دیگر چرا مرا بازگرداندید؟

حضرت فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:

بهترین صدقه این است که طرف را بی نیاز گرداند. و ما تو ا بی نیاز نکردیم. این انگشتر را بگیر که ده هزار درهم قیمتش است. پس اگر نیازی پیدا کردی،این را بفروش و نیازهای خود را برطرف ساز.

در روایت دیگری آمده است که حضرت صادق علیه السلم غالباً با شیرینی صدقه می داد. به حضرت عرض کردند: چرا با شیرینی صدقه می دهید؟ فرمود: بهترین چیز، در نظر من،شیرینی است و چون من شیرینی را خیلی دوست می دارم لذا مایلم به بهترین چیز نزد خودم صدقه بدهم. فضل بن ابی قره گوید: امام صادق علیه السلام را پهن می کرد و پول ها روی آن می ریخت. سپس به خدمتگذارش می فرمود: این را نزد فلان شخص و این را نزد فلان شخص از خاندان خویش ببر. و برای هر یک از اهل بیت پیمابر سهمیه ای قرار می داد و به آن شخص می داد که آن ها را ببرد و در میان آنان تقسیم کند و به آنها خبر ندهد که چه کسی این پولها را فرستاده است. بعضی از آنها به آن شخص می گفتند: خدا تو را خیر دهد که خویشان رسول الله را یاری می بخشی ولی از جعفر (ع) خبری نیست، خدا خودش بین ما و او داوری کند!!

تجلیل از حرم الهی

ابان بن تغلب گوید: از مدینه همراه با امام صادق علیه السلام به سوی خانه خدا راه افتادیم. وقتی به مکه رسیدیم، حضرت نزدیک حرم پیاده شد، غسل کرد،نعلین خویش را در دست گرفت و با پای برهنه، در کمال خضوع و خشوع وارد حرم و مسجد الحرام شد.

تلاش برای بدست آوردن روزی

شخصی به نام عبدالاعلی گوید: در یکی از روزهای بسیار گرم تابستان، امام صادق علیه السلام را دیدم که مشغول کار بود. عرض کردم: قربانت شوم! شما با این مقام و منزلت که نزد خداوند دارید و با آن خویشی و قرابت که با پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و سلم دارید، در مانند چنین روز گرمی، سچرا خود را اینقدر به زحمت می اندازید؟

فرمود: ایی عبدالاعلی! در طلب روزی حلال، از خانه بیرون آمدم و اینقدر زحمت می کشم تا از مانند توئی بی نیاز گردم.

آری! زندگی یکایک امامان معصوم ما سلام الله علیهم اجمعین، درس زندگی دنیا و آخرت برای ما است تا ما بتوانیم این درسها را عملا در زندگی خود اجرا کنیم و پیروانی صادق و راستین برای امامانمان باشیم. امامان ما همانگونه که در آخرت بسیار کوشا بودند و تمام لحظات زندگی را با ذکر خدا و اعمال خیر به پایان می رساندند،برای چند روز زندگی دنیا نیز تلاش می کردند که با عزت سپری شود و هرگز دست ذلت و خواری نزد بندگان خدا دارز نکنند و با تکیه بر خدای بی نایز و تلاش و زحمت برای بدست آوردن روزی حلال، نیاز خود و خانواده خود را برطرف سازند. و درضمن لحظه ای هم مستمندان و بیچارگان و مستضعفان مادی علمی را فراموش نمی کردند،با رهنمودها و راهنمائی های خویش، مشکلات معنوی و اخروی آنان را نیز برطرف می ساختند و تلاش می نمودند که از اصحاب خود افرادی نمونه در مسائل علمی و عملی بسازند تا وقتی در میان بیگانگان و مخالفان قرار بگیرند، به آنها با احترام و تجلیل اشاره شود که آری! اینان هستند تربیت شدگان مکتب جعفربن محمد سلام الله علیه.

به امید اینکه ما نیز موفق به پیروی خالصانه از آن حضرت و پدران و فرزندان معصومش باشیم.

فرا رسیدن25 شوال المکرم، روز شهادت آن بزرگوار را به مقام والای حضرت مهدی، ولی الله اعظم ارواحنا فداه، مقام معظم رهبری و شیعیان و علاقمندان درگاهش،تسلیت عرض می کنیم.