دانستیهائی از قرآن

دانستنیهائی از قرآن

انفاق بزرگترین خدمت اجتماعی

«و ما أنفقتم من شیء فهو یخلفه، و هو خیر الرازقین». (سوره سبا- آیه 39)

و هر چه در راه خدا انفاق کنید، خداوند آن را جایگزین می‌کند و همانا خدا بهترین روزی دهندگان است.

***

شاید هیچ مطلبی پس از نماز، به اندازه انفاق در راه خدا و بذل و بخشش اموال در موارد فردی و اجتماعی، مورد تأیید قرآن قرار نگرفته است. در بیشتر موارد قرآن کریم، اصرار بر این دارد که همگام با ذکر نماز و اقامه آن، بحث از انفاق اموال در راه خدا بنماید تا جائی که همراه با اقامه نماز، انفاق فی سبیل الله را مطرح می‌نماید و حتی همراه با جهاد، انفاق  اموال را مورد تأکید قرار می‌دهد گویا یکی از نزدکترین راه رسیدن به رحمت الهی، انفاق است. بالاتر اینکه آنان که در راه خدا اموالشان را انفاق می‌کنند، در قرآن کریم تحت عنوان «صادقون»- راستگویان و یا «المؤمنون حقاً»- مؤمنین راستین یا «یرجون تجارة لن تبور»- در پی رسیدن به تجارتی هستند که هرگز کسادی در آن راه ندارد، قرار می‌گیرند و پاداش این انفاق چیزی جز رضایت پروردگار که از هر بهشت برینی ارزشمندتر است و در درجه دوم، جنة عرضها السموات و الارض نمی‌تواند باشد.

در این آیه کریمه نیز خداوند ضمانت می‌دهد به افرادی که انفاق می‌کنند، به اینکه هر چه را انفاق کردید،‌ من جبران می‌کنم، حال چه با برکت در اموالتان و چه با پاداش بهتر در روز رستاخیز. البته از لطف و کرم الهی بعید نیست که مقصود از این جبران کردن و جایگزین نمودن، هر دو مورد باشد و قرائن بسیار نیز دلالت بر آن دارد. همچنانکه خود شاهدیم رباخواران هر چه اموال بیشتری اندوخته کنند، در مدتی کوتاه دود می‌شود و نابود می‌گردد؛ یا صرف دکتر و دارو می‌شود و یا در قماری یا تجارتی یا هر موردی دیگر که باشد، از بین می‌رود و جز وزر و وبالش نمی‌ماند.

در روایتی از رسول اکرم(ص) آمده است که «ینادی مناد کل لیلة... اللهم هب للمنفق خلفاً‌و ینادی مناد: اللهم هب للممسک تلفاً»- بار الها انفاق کنندگان را بیشتر عطا کن و بخیلان را اموالشان نابود ساز.

آری! خداوند در این آیه و آیات مشابه دیگر، تضمین نموده است که اموال انفاق کنندگان را برکت بخشد و به آنها در دنیا و آخرت از روزی‌های حلال افزونی دهد، مشروط بر اینکه در راه خدا باشد یعنی هدفی جز کسب رضایت حضرت حق نداشته باشد و به خاطر اغراض و انگیزه‌های دنیوی و مادی انفاق نکرده باشد، حال چه این انفاق، برای رفع حاجت مستمندان و یتیمان و بیچارگان باشد و یا اینکه در راه‌های اجتماعی که ثمره‌اش عاید یک گروه و یک قوم و یک ملت گردد و صدقه‌ای جاریه باشد مانند ساختن مدرسه‌ها و بیمارستان و مساجد و تکایا و درمانگاه‌ها و مراکز عمومی و هزاران مورد دیگر که نه تنها حاجت یک فرد یا یک خانواده را برآورده می‌کند بلکه نیاز عمومی را بر طرف می‌سازد؛ اینجا است که آن مال، افزونی می‌یابد «کمثل حبة انبتت سبع سنابل فی کل سنبلة، مائة حبة»- مانند یک دانه گندم که هفت خوشه بدهد و در هر خوشه‌ای صد دانه گندم باشد؛ این است نتیجه انفاق در راه خدا.

جالب اینجاست که در آیات بی‌شماری، خداوند به انفاق کنندگان بشارت می‌دهد که از انفاق کردن هراس نداشته باشید چرا که خداوند آنها را نادیده نخواهد گرفت و به بهترین وجهی جبران خواهد کرد و هیچ ظلمی به شما نخواهد شد. من جمله می‌فرماید:

«و ما تنفقوا من خیر فلأنفسکم و ما تنفقون الا ابتغاء وجه الله، و ما تنفقوا من خیر یوف الیکم و انتم لا تظلمون» (بقره، 272)

خداوند شما را از نیکوکاران و انفاق کنندگان در راهش قرار دهد.