بررسى کنفرانس جمعیت و توسعه

 بررسى کنفرانس جمعیت و توسعه

 مینا‌هاشمى

 

 کنفرانس بین المللى “جمعیت و توسعه” از چهاردهم شهریور سال جارى، برابر سپتامبر 1994 به مدت نه روز در قاهره و با هدف تعیین جدولِ کارى در بیست سال آینده تشکیل شد. این کنفرانس جزو سلسله جلساتى است که از سال 1934 میلادى (1313 ه. ش) شروع شده است و در سال آینده نیز ادامه مى‏یابد.

 پیش نویس سند کنفرانس که طى کنفرانس 1353( 1974 ه. ش) در “بخارست” و 1363( 1984ه.ش) در “مکزیکوسیتى” و سه اجلاس دیگر تنظیم شده بود، حاوى نکته‏هاى جنجال برانگیزى در میان‏محافل‏مختلف‏سیاسى ومذهبى جهان بود و اعتراض گسترده مردم در نقاط مختلف دنیا را به‏دنبال‏داشت.

 با توجه به ابعاد اعتقادى، فرهنگى، سیاسى و اجتماعى این کنفرانس - بویژه آن که با عَلَم جانبدارى از حقوق زن همراه بود - برآنیم تا به بررسى موضوع بپردازیم.

 

 1- بررسى انگیزه تشکیل‏کنفرانس قاهره:

 چندى پیش انستیتوى بین‏المللى محیط زیست هشدار داد که جهان در آستانه دوران گرسنگى است.

 بنا به گفته “کاترین برتینى”، مدیر اجرایى “برنامه تغذیه جهانى”، - وابسته به سازمان ملل - تنها در آفریقا در سال جارى میلادى، بیش از 24 میلیون انسان به کمکهاى غذایى انسان دوستانه نیازمند خواهند بود. در مقیاس کلّى‏تر، 35 میلیون انسان در 46 کشور جهان در سال 1994 به کمک غذایى اضطرارى (بخور و نمیر) نیاز دارند.

 صندوق جمعیت سازمان ملل نیز گزارش تکان دهنده‏اى در مورد سرعت رشد جمعیت در دنیا انتشار داده است. بنابر این گزارش در پایان قرن بیستم، جمعیت جهان به رقم شش میلیارد و سیصد میلیون نفر خواهد رسید و با روند فعلى میزان رشد جمعیت، در هفت سال آینده افزایش جمعیت، به میزان یک میلیارد نفر پیش بینى مى‏گردد. بین سالهاى 1950 تا 1992؛ یعنى تنها 42 سال جمعیت جهان تا بیش از دو برابر افزایش یافته است؛ یعنى از دو میلیارد و پانصد نفر به پنج میلیارد و پانصد نفر رسیده است!

 همچنین آخرین برآورد سازمان ملل متحد حاکى است که جمعیت جهان تا سال 2025 به 8/5 میلیارد نفر و تا سال 2050 به ده میلیارد نفر بالغ خواهد شد.

 هشدار دهنده‏تر آن که در حال حاضر 59% جمعیت فعلى جهان در آسیا و 12% در آفریقا و مابقى در آمریکاى لاتین و اروپا و آمریکاى شمالى و استرالیا سکنى دارند؛ که با توجه به وضع توسعه نیافته کشورهاى این دو قاره جهان، نسبت به سایر قاره‏ها، روشن است که اکثر جمعیت جهان را محرومین تشکیل مى‏دهند!

 هنوز در دنیا 960 میلیون بى‏سواد وجود دارد؛ یعنى از هر 5/5 آدم یک نفر بى‏سواد است که 23 آنان، زنان هستند.

 15 مردم دنیا؛ یعنى 1/1 میلیارد نفر با روزى کمتر از یک دلار زندگى مى‏کنند و تنها 75% مردم جهان به آب آشامیدنى سالم دسترسى دارند.

 آمار مى‏گوید با میزان فعلى رشد جمعیت، جهان به سوى فاجعه بزرگ

 تردید نیست که بانى این کنفرانس، آمریکا و همدستانش بوده‏اند و تجربه نشان مى‏دهد که آمریکا به هیچ اقدامى جز با انگیزه‏هاى شوم سیاسى دست نمى‏زند حتى اگر در قالب حقوق بشر، آزادى،تنظیم‏خانواده‏و...باشد.

 

 

 انسانى پیش مى‏رود. فاجعه‏اى که زنان به عنوان بخش مولّد بیشترین قربانیان آن خواهند بود، زیرا در هر دقیقه یک زن در آسیا، آفریقا و آمریکاى لاتین به دلیل نبود امکانات بهداشتى و درمانى در دوران باردارى و زایمان تلف مى‏شوند و سالانه پنجاه هزار زن در کشورهاى جهان سوم در دوران باردارى جان خود را از دست مى‏دهند. خطر مرگ و میر مادران باردار در کشورهاى جهان سوم نسبت به کشورهاى صنعتى، سیزده برابر است و 90% مرگ و میر سالانه زنان باردار تنها در قاره آفریقا و منطقه جنوب آسیا رخ مى‏دهد.

 این خطر بزرگ جهانى، بهانه موجّهى شد تا غربیان به سرکردگى آمریکا پا در میدان نهند و در وراى نقاب انسان دوستى و حقوق بشر، پرچمدارى مبارزه با رشد بى‏رویه جمعیت را در دست گیرند و غیراخلاقى‏ترین و زشت‏ترین عادتهاى اجتماعى خود را - که مخالف مسلّم ادیان الهى و حتى فطرت بشرى است - در قالب اخلاق و انسان دوستى تجویز کنند.

 در مقابل - با توجه به بیدارى و حضور ملتها - مخالفتهاى شدیدى از جانب جمعیتهاى اسلامى و مسیحى و غیر آن صورت گرفت؛ پاره‏اى کشورها، شرکت در کنفرانس را تحریم کردند و برخى همچون جمهورى اسلامى ایران، به امید آن که منشأ تغییراتى در پیش‏نویس سند کنفرانس باشند در آن شرکت کردند.

 

 2- تأملى در مواضع مخالفان پیش نویس سند کنفرانس:

 به طور کلى مواضع مخالفان را مى‏توان در دومحور مورد مطالعه قرار داد:

 

 1-2 مخالفان کنترل رشد جمعیت:

 آنان که به انگیزه اعتقادى یا سیاسى، مخالفت با اصل کنترل جمعیت را در ظرف مقابله با کنفرانس طرح مى‏کردند و اعتراض این گروه به سه موضوع جنجال برانگیز پیش نویس کنفرانس (تجویز سقط جنین، آموزش جنسى کودکان و نوجوانان و همجنس بازى) در حقیقت دستاویزى براى مخالفت با اصل تنظیم خانواده و اعمال کنترل جمعیتى بود که به طور طبیعى مخالفتهاى این گروه شدت بیشترى داشت، و واتیکان و برخى حکومتها، متفکرین و مردم کشورهاى اسلامى از این قبیلند و ما در مقاله آینده به بررسى دلایل این گروه خواهیم پرداخت.

 

 2-2 موافقان کنترلِ رشد جمعیت:

 که خود در دو گروه مشخص موضع نشان دادند:

 الف: - موافقان شرکت ایران در کنفرانس قاهره:

 این گروه با مردود دانستن سیاست صندلى خالى، کنفرانس قاهره را “به سود مسائل اجتماعى و انسانى ناشى از انفجار جمعیت” تحلیل نموده، از همه مدافعان ارزشهاى اسلامى دعوت کردند تا براى جبران ضعفها و تأکید بر امتیازات این کنفرانس فعالانه در آن شرکت کنند.

 نیز با وجود آن که نخست وزیر نروژ - در سخنرانى خود در کنفرانس قاهره - از نیّت ضددینى غربیان با جملاتى مانند “دین مانع پیشرفت زن است” پرده برداشت و حسنى مبارک نیز - پس از کنفرانس و در پى سوء استفاده سیاسى - حضور هیأت ایرانى در اجلاس قاهره را نشانگر مخالفت اسلام با تروریسم دانست و هیأت ایرانى نیز پس از کنفرانس اعلام کرد که به نیات پشت پرده آمریکا با دید مشکوک مى‏نگرد و نقص اساسى سند، هنوز باقى است و تلاش جبهه اسلامى فقط توانست از اثرات منفى سند جلوگیرى کند،1 این دسته، شرکت ایران در کنفرانس را یک تصمیم خوب، تحلیل مى‏کنند و به طور کلى راضى بوده، احساس مى‏نمایند که در این “واقعه بزرگ تاریخى” حضورى مثبت داشته و گرچه به تمامى خواسته‏هایشان نرسیده‏اند امّا نتایج بسیارى نیز گرفته‏اند.2

  ب - مخالفان‏حضورایران‏درکنفرانس‏قاهره:

 این دسته، دلایل زیر را وجه مخالفت خود ذکر مى‏کنند:

 1- تردید نیست که بانى این کنفرانس، آمریکا و همدستانش بوده‏اند و تجربه نشان مى‏دهد که آمریکا به هیچ اقدامى جز با انگیزه‏هاى شوم سیاسى دست نمى‏زند، حتى اگر در قالب حقوق بشر، آزادى، تنظیم خانواده و... باشد و مؤیّد آن تهدید اقتصادى است که پیش از برپایى کنفرانس نسبت به کشورهاى مسلمانِ مخالف با آن، انجام داد.3

 2- در سند کنفرانس تحت لواى کنترل جمعیت، سقط جنین، همجنس بازى و آموزشهاى جنسى به کودکان و نوجوانان تجویز شده بود که نه تنها با اعتقادات دینى در تضاد است، بلکه بر خلاف فطرت بشرى است.

 3- با توجه به دلیل دوم، به ناچار مذهبیون - خصوصاً مسلمین - علیه کنفرانس یاد شده موضع گرفتند و در این موضع‏گیرى حتى پاپ مسیحى و عربستان وهابى نیز شرکت داشتند و از ملل آزاده و آزادیخواه مسلمان دنیا، گروههاى زیادى از ملت مصر و از کشورهاى دیگر مانند: پاکستان، بنگلادش، سودان، لبنان و ... کنفرانس را تحریم کرده، اعتراضات گسترده‏اى علیه آن انجام دادند. در این میان از جمهورى اسلامى به عنوان طلایه‏دار اسلام، انتظار مى‏رفت، به جاى شرکت و همگامى با کنفرانس، با تحریم آن در صف دیگر مخالفان قرار گرفته، آن را محکوم نموده، خود رهبرى این جریان را بر عهده بگیرد.

 4- سوابق شرکت در مجالسى با نتایج از پیش تعیین شده همچون حضور ایران در کنفرانس غیر متعهدها، در مصر که منجر به تأیید طرح غزه - اریحا شد، خود مى‏توانست رهنمود لازم براى تصمیم‏گیرى در شرکت، یا عدم شرکت ایران در کنفرانس باشد.

 5- حدود بیست روز قبل از برپایى کنفرانس، رژیم مصر به واشنگتن اطمینان خاطر داده بود که این قطعنامه با مخالفت کشورهاى اسلامى مواجه نخواهد شد 4 و اگر چه وزیر خارجه رژیم مصر، در روزهاى ابتدایى تشکیل کنفرانس، سخن از تغییر پیش نویس قطعنامه راند و در ظاهر با هیأت ایرانى “کمال جدیت و همکارى را براى رسیدن به یک سند مقبول داشت”،5 لیکن مسلمانان آزاده جهان به روشنى مى‏دانستند که رژیم مصر بر عهد و پیمانش با آمریکا بیش از اعتقادات مردمش پاى بند است.

 

 3 - کرانه:

 به هر روى تذکر چند نکته در این باب لازم به نظر مى‏آید:

 1 - موجب شگفتى است که گروهى با آن که پیش از برگزارى کنفرانس قاهره مخالفتهاى بسیارى از خود ابراز داشتند، هنگام شرکت هیأت ایرانى در کنفرانس چنین اظهار نظر نمودند:

 “یا بایستى این مسأله از دستور کار اجلاس قاهره حذف شود یا آن که کشورهاى اسلامى و سایر کشورهاى معتقد به موازین الهى با حضور نیرومند خود از تصویب این پیش نویس، جلوگیرى به عمل آورند. اگر کشورهاى اسلامى با قدرت کامل در این اجلاس شرکت کنند و مواضع یکپارچه‏اى را مبتنى بر آموزشهاى اسلامى در پیش بگیرند، تردیدى نیست که آمریکا نخواهد توانست از دیدگاههاى ضد انسانى و ضد مذهبى خود دفاع کند... .”

 و آنگاه پس از اتمام کنفرانس به شماتت هیأت ایرانى پرداخته نگاشتند:

 “سؤال مهمى که مطرح مى‏شود این است که شرکت در چنین کنفرانسى که به طور طبیعى بى‏اعتنایى به نظرات علما و مراکز علمى معتبر جهان اسلام و برخى دولتهاى اسلامى تلقى شد، آیا به مصلحت نظام جمهورى اسلامى بود یا بى‏اعتنایى به برگزار کنندگان این کنفرانس، عدم شرکت در آن و همسویى با جهان اسلام؟ با توجه به این که تردیدى نیست که همسویى با جهان اسلام اساس سیاست جمهورى اسلامى را تشکیل مى‏دهد، پاسخ هم روشن است.”

 این نوع عملکرد؛ یعنى سیاست “یکى به نعل و یکى میخ”، نه تنها در شأن مطبوعات مهم و مؤثر نیست، بل همواره مورد انتقاد آنان نیز بوده است!

 2 - در این جا لازم مى‏دانم به عنوان یک زن مسلمان، نسبت به سخنان نخست وزیر نروژ، خانم “گروهارلم بروندتلند” - در اولین روز کنفرانس قاهره - تذکراتى ارائه دهم:

 وى در نطق خود، هدف از اجلاس را پاسخ به یک درخواست اخلاقى عنوان کرد و خواستار توجه به مسائل انسانى شد و آن گونه که گذشت، دین را مانع پیشرفت زن خواند.6

 از ایشان باید پرسید: در کدام یک از کشورهایى که در گسترش آموزشهاى جنسى کودکان و نوجوانان پیش رفته‏اند، اصول اخلاقى حاکم است؟ آیا شمار زیاد کودکان نامشروع، همجنس بازى - حتى در حد مسؤولین حکومتى برخى کشورها - سوء استفاده جنسى از کودکان، گسترش تهیه و توزیع فیلمهاى مشمئز کننده، درهم ریختن بنیاد اصیل خانواده، اشاعه بیمارى خطرناک ایدز، قتل و جنایت حتى در مدارس و کلاسهاى درس و مانند آن در کشورهاى غربى جزو اخلاقیات است که دیگر ملل محروم! دنیا را به آن فرا مى‏خوانید؟

 شما که پیشنهاد مى‏کنید مسلمانان و واتیکان در مورد سقط جنین واقع بین باشند! چگونه جهان را به توجه به مسائل انسانى دعوت مى‏کنید در حالى که خود یکى از کمترین اصول بشرى که همانا حفظ جان انسانها - کوچک یا بزرگ - است را نادیده مى‏انگارید؟ اگر دین در نظر شما مانع پیشرفت زن است، لابد بى دینى را سبب پیشرفت او مى‏دانید؛ لیکن لازم است بدانید که دین مبین اسلام، مانع تحقیر زن است، تا بتواند با آزادى از اسارت سوء استفاده‏هاى غیر انسانى از او، به نقش عظیم و جهانى خود، یعنى تربیت نسلهایى به دور از عقده‏هاى روانى و با فرهنگى استوار بپردازد؛ همان چیزى که جوامع بى‏دین از فقدان آن رنج مى‏برند و البته این به معناى قبول ظلم و ستمى که بر زنان و دختران مى‏شود - و دین به شدت با آن مقابله کرده - نیست.

 3 - اگر چه جمهورى اسلامى، در مجامع بین المللى - براى رساندن پیام انقلاب اسلامى - شرکت مى‏کند، ولى به علت اسلامى بودن نظام و بیگانگى و مخالفت گردانندگان آن مجامع با اسلام، نمى‏توان تصمیمات آنها را اصل گرفته، برنامه‏هاى خود را بر آن اساس استوار ساخت و به اقدامى دست یازید که منجر به پایین آوردن شأن والاى جمهورى اسلامى گردد که از پیامدهاى آن نیز تعریف و تمجیدهاى نمایندگان کشورهاى غربى از ایران و سوء استفاده‏هاى سیاسى بى شمار آنها و دولت خائن مصر باشد؛ تا جایى که رئیس هیأت شرکت کننده در کنفرانس اذعان نماید:

 “]در پى تعریف‏هاى غربیان [ما نیز در خود شک کردیم و واقعاً بررسى کردیم که یک جاى کار ما مى‏لنگد... .”7

 4 - به هر روى مسؤولان محترم جمهورى اسلامى بخوبى بر این امر واقفند که: مردم و حوزه‏هاى علمیه با تمام وجود در صحنه‏اند و با حساسیت و هوشیارى، اقدامات و تصمیمات را - بخصوص در سطح جهانى و آن جا که با آبروى نظام و حفظ ارزشهاى انقلاب بر اساس خط ولایت - در ارتباط مستقیم است، دنبال مى‏کند و حتى احتمال ایجاد روابط پنهانى با کسانى که رهبرى انقلاب اسلامى رابطه با آنان را منع نموده‏اند، نمى‏پذیرند و از نمایندگان مجلس شوراى اسلامى انتظار حساسیت و پیگیرى جدى نسبت به اقدامات و موضع گیریهاى این چنینى را دارند.

 

 پاورقیها:

  1- روزنامه جمهورى اسلامى، شماره 1373/7/2 ،4437، گفتگوى اختصاصى با حجةالاسلام تسخیرى درباره پیامدهاى شرکت هیأت ایرانى در کنفرانس قاهره.

 2- همان، شماره 1373/6/26 ،4431، به نقل از گزارش رویتر از قاهره.

 3- همان، شماره 1373/5/30 ،4408.

 4- همان.

 5- همان - شماره 1373/7/2 ،4437، گفتگوى اختصاصى با حجةالاسلام تسخیرى در مورد پیامدهاى شرکت هیأت ایرانى در کنفرانس قاهره.

 6- همان، شماره 1373/6/16 ،4423.

 7- همان، شماره1373/7/2 ،4437، گفتگوى اختصاصى با حجةالاسلام تسخیرى در مورد پیامدهاى شرکت هیأت ایرانى در کنفرانس قاهره.

 

 

تعداد مشاهده مقاله: 457