اسلام و تنظیم خانواده

اسلام و تنظیم خانواده

مینا‌هاشمى

 

  مقدمه

 تنظیم خانواده و کنترل رشد جمعیت در ایران از قبل از پیروزى انقلاب اسلامى، مطرح بوده است. رژیم پهلوى، تنظیم خانواده را همچون بسیارى مقوله‏هاى دیگر اجتماعى، فرهنگى و سیاسى، نقابى براى غارت و به هدر دادن سرمایه‏هاى ملى قرار داده، راه را براى اسراف و تبذیرهاى بى‏حساب دست نشاندگانش هموار ساخته بود. در طرف مقابل، علماى دین، به علت شرایط آن روز و جوّ مبارزه و بعضاً دیدگاههاى فقهى، در آشکار و نهان با تنظیم خانواده به مخالفت برخاستند.

 با پیروزى انقلاب اسلامى ایران، تغییر ناگهانى سیستمهاى اجتماعى، اقتصادى، سیاسى و فرهنگى جامعه، روند حاکم بر رشد جمعیت کشور را دستخوش نوسانات عمده‏اى کرد. به طور مشخص از یک سو به دلیل کم اهمیّت تلقّى کردن خطر افزایش جمعیّت در مقابل حوادث و دگرگونیهاى سالهاى اولیّه انقلاب و از سوى دیگر، برخورد عقیدتى - سیاسى مسؤولان با مسأله کنترل رشد جمعیت، درصد سالانه جمعیت به سرعت افزایش یافت و براى دوره‏هاى 1355 - 65 به طور متوسط به رقم 3/9% در سال، که رقم بى‏سابقه‏اى در طول سه دهه گذشته بود، رسید. علاوه بر آن، سطح بارورى در ایران، بین سالهاى 1355 - 65 یکى از بالاترین سطوح بارورى جهان بود به طورى که سطح بارورى کلّى زنان از 139 در هزار به 188 در هزار نزدیک شد. اما محاصره اقتصادى، جنگ تحمیلى و دیگر توطئه‏ها و پیامدهاى منفى رشد جمعیت همراه با آمارهاى هشدار دهنده، موجب طرح مجدد و جدّى کنترل موالید در سطح مسؤولین و مردم شد.

 در این میان، بحثها و باید و نبایدهاى بسیار در سطح مطبوعات و افکار عمومى مطرح شده است. از یک سو، برخى مسؤولین دست اندرکار، سمینارهایى در مدح یک جانبه کنترل موالید منهاى دیدگاههاى مقابل برپا مى‏داشتند و از دیگر سو، مخالفان آنچنان پیش مى‏رفتند که حتى انتقاد یکى از متخصّصان از برخى شیوه‏هاى ضدّ باردارى را به مخالفت وى با اصل کنترل موالید تعمیم مى‏دادند.

 به هر حال در این مختصر برآنیم تا با نقد و بررسى دلایل مخالفان تنظیم خانواده به دیدگاه صواب نزدیک گردیم:

 

 

 دلایل مخالفان کنترل موالید

 در بررسى دلایل مخالفان، معمولاً موارد ذیل از اهمیت بیشترى برخوردار است که از زبان آنان نقل مى‏گردد:

 1- “ما بر اساس باورهاى دینى خود معتقدیم که خداوند تبارک و تعالى روزى همه انسانهایى را که حیات بخشیده، تضمین فرموده است و امکان ندارد که ذى حیاتى بدون روزى، خلق شود. اما سیاستهاى غلطِ انسانها و عدم تحرک، سستى و زبونى، عدم به کارگیرى استعدادهاى سرشار انسانها و عدم تجهیز آنان براى تأمین نیازمندیهاى خود - که غالباً نیز ناشى از دورانهاى تسلّط استعمار بر این کشورهاست - مشکلات نابرابریهاى امروزى را دامن زده و فقر و گرسنگى را موجب گردیده است”1 در قرآن کریم مى‏خوانیم:

 “لاتقتلوا أولادکم خشیة املاق نحن نرزقهم و ایّاکم؛ فرزندان خود را از ترس گرسنگى نکشید ما شما و آنان را روزى مى‏دهیم.”2

 به عبارت دیگر، پیامدهاى منفى رشد جمعیت، ناشى از کمبود امکانات نیست بلکه ناشى از استفاده غیر صحیح از آنهاست.

 2- “آیا آن حدیث پیامبر اسلام(ص) را فراموش کرده‏اید که فرموده‏اند: فرزندان خود را زیاد کنید تا من در روز قیامت به خاطر زیادى تعداد شما بر امتهاى دیگر افتخار کنم؟”

 آیا تلاش در محدود کردن جمعیّت مسلمانان، کنار گذاردن سنّت پیامبر(ص) در جهت به اجرا درآوردن فرامین غربیها نیست؟3 3- “اگرچه ممکن است رشد جمعیت به خودى خود، یک عامل همیشه مثبت نباشد، ولى فراموش نکنیم که در محاسبات استراتژیک، جمعیت یکى از اوّلین شاخصهاى توانمندى کشورها، و پشتوانه اراده ملى است و مى‏تواند استقلال، تمامیّت ارضى و حتّى اقتدار و بقاى کشورها را در دنیاى پرتلاطم امروز رقم بزند.”4

 همان که در جنگ تحمیلى موجب شد تا خیل جوانان ایران، سپاهى نیرومند را بر ضد کفر و تجاوز آرایش دهند.

 4 - “آحاد مردم در دنیاى اسلام - بدون آن که انقلابى بودن یا نبودن مسلمانان تأثیر زیادى در سرنوشت آنان داشته باشد - امروز در معرض تهاجم قدرتهاى شیطانى و مشخصاً آمریکا قرار گرفته‏اند.” “امروزه آمریکا هر مسلمانى را در هر گوشه جهان یک خطر بالقوه معرفى مى‏کند و حتى در مورد افزایش جمعیت مسلمانان در کشورهاى غیر انقلابى مسلمان هم به عنوان یک خطر براى منافعش موضع‏گیرى مى‏کند، دقیقاً به همین دلیل است که نسخه‏هاى دیروز و امروز بانک جهانى، صندوق بین المللى پول و ابزارهاى دیگرى که واشنگتن سعى دارد از طریق آنها سیاست خود را در گوشه و کنار جهان اعمال کند، مشخصاً دربرگیرنده همان دیدگاههایى هستند که واشنگتن حتى به زور سرنیزه هم قادر به اجراى آنها نیست و حتى توسل به نسل‏کُشى مسلمانان در قلب اروپا هم نمى‏تواند در حد دلخواه خود از جمعیت مسلمانان بکاهد...]از این رو[ آمریکا به عنوان اصلى‏ترین دشمن جهان اسلام سعى دارد کنترل جمعیت جهان اسلام را به دست خود بگیرد.”5

 5- به فرض قبول آن که رشد سریع جمعیت بدون در نظر آوردن ضعفها و کاستیها به بهاى وابستگى بیشتر تمام شود آیا رشد کمتر جمعیت مى‏تواند مشکل ناتوانى در برطرف نمودن نیازها را مرتفع کند؟ آیا مشکل همین است و بس و دیگر مشکلى جامعه را تهدید نمى‏کند؟6

 6- “اگر همچنان که جمعیت بر خود مى‏افزاید بر تواناییهاى خود نیز بیفزاید امید مى‏رود که اداره زندگى انسانها شکل بهترى به خود بگیرد؛ البته این نیز صحیح است که تا زمانى که جمعیّت جدید به افراد توانایى تبدیل شوند - که قادر باشند علاوه بر تأمین نیازمندیهاى خود جامعه را نیز در رفع مشکلاتش کمک کنند - زمانهایى مى‏گذرد و آنان فقط نیازمند هستند و در آغاز افزایش جمعیت در چنین جامعه‏اى افزایش نیازها خواهد بود اما اگر به مرور به تواناییهاى آنان افزوده شود به مرور از نیازها کاسته و بر قوّتها افزوده مى‏شود.”7

 7- “این تنها افزایش رشد جمعیت نیست که همراه با عواقب اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى است، بلکه کاهش آن در کشورهاى صنعتى نیز پیامدهاى منفى بسیارى به دنبال دارد.” مشکلاتى مانند رشد منفى جمعیت - تا جایى که مثلاً رشد جمعیت ایتالیا تا پایان قرن بیستم به صفر خواهد رسید - افزایش نسبت سالخوردگان در جمعیت کل، و مرگ و میر ناشى از کهولت و ... .8

 بنابراین با کاهش رشد جمعیت تنها صورت مشکل تفاوت مى‏کند وگرنه اصل آن، به قوّت خویش باقى است.

 

 نقد دلایل مخالفان:

 1- ایمان و اعتقاد ما به رزّاقیت خداوند متعال و این که در نظام تکوین الهى، هر ذى‏حیاتى روزى مقدّر خویش را مى‏یابد، ارتباطى به ضرورت کنترل رشد جمعیت در برخى جوامع ندارد، زیرا بحث در واقعیت موجود جهان؛ یعنى میلیونها انسانى است که حتّى از داشتن قوت لایموت نیز محرومند بحث از زنان بى‏شمارى است که به دلیل عدم رعایت اصول بهداشتى در تنظیم خانواده و باردارى در معرض خطرند؛ از کودکانى که خطرات مختلف روانى، اجتماعى و فیزیکى ناشى از فقر آنان را احاطه کرده است! به گفته فرزانه‏اى از عالمان شهید:

 “نه آن قدر به اسباب تکیه کن که از مسبب‏الاسباب غافل شوى و قدرت و حکمت او را فراموش کنى و نه آن قدر از اسباب غفلت کن که در زندگى، مجارى طبیعى و عادى را - که همان مسبب‏الاسباب براى زندگى مقرر کرده است و تو را به تلاش و کوشش در آن واداشته - کنار نهى و همه جا در انتظار یک حادثه ناگهانى و غیر عادى باشى.”

 آرى اگر انسانها از منابع و ذخایر زمین به نحو عادلانه بهره مى‏بردند، اگر اسراف و تبذیر و ظلم و فساد در میان نبود، بنا به قانون تکوین همه افراد بشر مى‏بایست از امکانات ضرورى برخوردار باشند؛ لکن با آشوبى که بیداد قدرتهاى سلطه طلب در جهان به راه انداخته، بالعیان مى‏بینیم که اکثر جمعیّت جهان از حق خویش محرومند و گروهى اندک، روزى آنان را تلف مى‏کنند.

 البته راه اصلى همان است که اسلام نمایانده و آن تجهیز امت اسلامى براى مبارزه‏اى بى‏امان و همه جانبه با استکبار جهانى است. جهان اسلام همینک بیش از تعداد زیاد نفوس، نیازمند جمعیتى مستقل از قدرتهاى شیطانى، با بالندگى فرهنگى و علمى است. حال که آمریکا از فرد فرد مسلمین به عنوان یک دشمن بالقوه مى‏هراسد، چرا راه را براى رسیدن به مرحله‏اى که هر مسلمان، دشمن بالفعل او باشد باز نکنیم؟

 2- تمسک به آیه “لاتقتلوا أولادکم خشیة املاق نحن نرزقهم و ایّاکم”9 براى ردّ کنترل موالید، نابجاست، زیرا با توجه به شأن نزول و تفسیر آیه،10 روشن مى‏گردد که آیه، ناظر بر حرمت قتل کودکان از بیم فقر یا در نهایت، سقط جنین عمدى است، که موضوعاً از بحث تنظیم خانواده بیرون است، زیرا قتل نفس را منع نموده نه پیش‏گیرى از لقاح یا جایگزینى تخمک لقاح شده در رحم را.

 3- نگرشى واقع بینانه به مسأله رشد جمعیت مى‏تواند پاسخگوى قسمت اعظم دلایل مخالفان باشد؛ بدین گونه که: رشد جمعیتِ زیانبار را مى‏توان به دو گونه مورد ارزیابى قرار داد: مطلق و نسبى؛ توضیح آن که:

 طبق جدیدترین آمارها، مرگ 13 از نوزادان جهان به دلیل زایمانهاى زیاد یا نزدیک به هم و حامله شدن زنان مسنّ (بالاى 35 سال) و یا بسیار جوان (زیر 18 سال) است. هر ساله بیش از نیم میلیون زن در اثر مشکلات و مسائل باردارى و زایمان جان خود را از دست مى‏دهند و بیش از یک میلیون کودکِ بى‏مادر از خود بر جاى مى‏گذارند که با استفاده از دانش امروزى درباره اهمیت تنظیم زایمانها از مرگ بسیارى از آنان مى‏توان جلوگیرى کرد.11 از آنجا که عاملى اصلى رشد جمعیت، افزایش تعداد تولدهاست، توجه به بهداشت مادر و کودک در دوران باردارى، زایمان و شیردهى از اهمیتى ویژه برخوردار است و چنانچه رشد جمعیّت، ناشى از بارداریهاى توأم با عدم رعایت بهداشت باشد - که خطرات جانى عمده‏اى براى مادر و کودک در پى دارد - در هر شرایطى مردود و ناپسند است و پیرو حدیث مشهور: “لا ضرر و لا ضرار فى الإسلام فالإسلام یزید المسلم خیراً و لا یزیده شراً؛12 در اسلام نه حکم زیانبار است و نه مى‏توان به دیگرى زیان رساند، بنابراین اسلام براى فرد مسلمان، خیر به ارمغان مى‏آورد و شرّى به او نمى‏رساند”،اسلام نه تنها چنین رشد جمعیت زیانبارى را تجویز نکرده که مانع هم شده است!

 با توجه به مطالب فوق، روشن است که در موارد بسیار، رشد جمعیت، به طور مطلق و از باب ضرر به نفس یا به غیر، منع شرعى دارد. اما جداى از رعایت بهداشت، رشد جمعیت در پاره‏اى از کشورها، نسبت به برخى شرایط، جدّاً زیانبار است اگرچه نسبت به شرایطى دیگر ممکن است مفید باشد؛ به عنوان مثال، وضعیّت جمعیّتى کشور خود را مختصراً به تحلیل بگذاریم:

 رشد بى‏رویه جمعیت در کشور ما، اکثراً تابع نوع اول؛ یعنى رشد جمعیت زیانبار به طور مطلق است و آمار مرگ و میر مادران باردار تا سال 1370 که 90 در هزار بوده، در مقایسه با کشورهاى پیشرفته صنعتى - که تنها یک در هزار است - رقم بالایى را نشان مى‏دهد؛ لیکن صرف نظر از آن نیز رشد جمعیّت نسبت به شرایط و امکاناتمان مضرّ و بر خلاف مصلحت انقلاب و جامعه مسلمین تحلیل مى‏شود، زیرا:

 جمعیت ایران در 35 سال اخیر 3 برابر شده است. هم اکنون در ایران هر 17 ثانیه یک نوزاد متولد مى‏شود و جمعیت ایران طى 25 سال آینده حدود 120 میلیون نفر پیش بینى مى‏شود.

 

  جهان کشورهاى کشورهاى در ایران

  صنعتى حال توسعه

 میزان‏باردارى              5/2 3/7 1/9 3/3

 سرعت رشد جمعیت     2/7 2/1 ./5 1/7

 میزان موالید 26 درهزار 14 درهزار 30 درهزار 36 درهزار

            1335 1345 1355 1365 1370

نمودار رشد جمعیت در ایران

جدول مقایسه‏اى شاخصهاى جمعیتى در جهان،کشورهاى‏صنعتى و در حال توسعه با ایران

 

در بخش آموزش و با رشد فعلى جمعیت، هر روز به ساختن 166 کلاس دبستانى نیاز داریم و در سال 1370، هزاران نفر از کودکان کشورمان به مدرسه راه نیافتند. از نظر تغذیه، به دلیل کاهش درآمد سرانه، سوء تغذیه بتدریج در میان مردم، گسترش مى‏یابد، زیرا براى هر نفر که به جمعیت افزوده شود، باید 4000 متر مربع زمین، زیر کشت برود و این در حالى است که هر ساله هفتاد هزار کیلومتر مربع از زمینهاى کشاورزى جهان از بین مى‏رود.

 در بخش بهداشت همینک، به ازاى هر 3400 نفر یک پزشک و به ازاى هر 800 نفر، یک تخت بیمارستانى وجود دارد؛ در حالى که استاندارد بین المللى یک پزشک براى هر هزار نفر و یک تخت براى هر 250 نفر است!

 در مورد مسکن هم براى دسترسى هر خانوار به یک واحد مسکونى در 20 سال آینده، باید بیش از نیم میلیون واحد مسکونى ساخته شود و هر نفر که به جمعیت اضافه شود، 800 متر مربع براى تأمین تسهیلات زندگى او لازم است.

 با محدودیتهاى داخل کشور، روشن است که تأمین امکانات، متناسب با رشد کنونى جمعیت براى ملت ما مقدور نیست و افزایش بى‏رویه جمعیت حاصلى جز وابستگى به بیگانه و افزایش واردات و نیاز ارزى و استخراج مواد اولیه و عرضه آن به بازارهاى خارجى نخواهد داشت و جز فقر و بدهکارى و بیکارى و توزیع ناعادلانه ثروت و عقب‏ماندگى نصیبى نخواهد رساند.

 در چنین شرایطى، کنترل موالید نه تنها معقول و منطقى، که اضطرارى است و سردادن آواى ازدیاد نسل براى ملت ما و دیگر ملل اسلامى - در شرایطى نظیر شرایط ما یا دشوارتر نه تنها به خیر و صلاح نیست، که کشاندن آنان به فقر و محرومیت بیشتر است. در ارائه نظرات اسلامى نیز باید توجه کرد که دلایل موجود را نمى‏توان به دور از واقعیات زمانى و مکانى بررسى نموده اساسى براى تصمیمات کلیدى قرار داد و این خود، نمود مهمّى از نقش سازنده اجتهاد در فقه شیعه است.

 در عین حال هستند ملّتهاى اسلامیى که در اقلیّت بودنشان، موجب اِعمال زورگویى و ظلم و فشار بر آنان است؛ مللى همچون فلسطین، بوسنى و هرزگوین و اقلیّتهاى مسلمان در سایر کشورها.

 ازدیاد نسل در چنین شرایطى - البته با رعایت کامل بهداشتِ مادر و کودک - نه تنها مضرّ نیست که لازم و از وظایف این ملّتها محسوب مى‏گردد، زیرا در جهت سربلندى امّت اسلامى و از مصادیق حدیث نبوى(ص) است: “انّى اباهى بکم الامم یوم القیامة حتى بالسقط... .”13

 تأکید پیامبر (ص) و ائمه اطهار - علیهم‏السلام - در قرنهاى نخستین ظهور اسلام، بر ازدیاد نسل، نیز بر اساس نیاز مبرم حکومت نوپاى اسلامى به تعداد نفرات بیشتر بوده است. در عین حال، با توجّه به محدود بودن جمعیت قسمتهاى یاد شده امت اسلامى نسبت به کل جمعیت دنیا، ازدیاد نسل آنان تأثیر منفى معتنابهى بر معضل انفجار جهانى جمعیت نخواهد داشت.

 4- از آنان که معتقد به نقش استراتژیک جمعیتند و به عنوان نمونه مى‏گویند: خیل عظیم جوانان ایران اسلامى در جنگ تحمیلى موجب پیروزى و اقتدار ملّت ایران در برابر رژیم متجاوز عراق شد، باید پرسید: چرا این اقتدار و نقش استراتژیک را جمعیت فراوان و زیر فقر آفریقا و آسیاى جنوب شرقى ندارند؟ چرا جمعیت عظیم جهان گرسنه‏اند و دم برنمى‏آورند و از حقوق خویش دفاع نمى‏کنند.

 حق آن است که تحوّل فکرى و فرهنگى ملت و جوانان ما و ایمان راسخ آنان به خداوند متعال بود که ایران اسلامى را بر دشمنانش پیروز ساخت و نه کثرت جمعیت آنها. ازدیاد بى‏برنامه جمعیت، نه تنها نقش تعیین کننده و استراتژیک براى یک کشور ندارد بلکه در آینده آنان را در تأمین ضرورى‏ترین مایحتاج زندگى دچار مشکل خواهد کرد.

 5- کسى مدّعى نیست که با کاهش رشد جمعیّت همه مشکلات مرتفع خواهد شد، لکن مشکلاتى که از این ناحیه ایجاد شده‏اند، از میان خواهند رفت. البته راست است که کشورهاى صنعتى نیز در اثر رشد منفى جمعیت دست به گریبان معضلات دیگرى‏اند ولى این را نیز باید اذعان کرد که مشکلات بسیارى را از میان برداشته‏اند.

 6- آمادگى والدین و شرایط محیط براى تربیت صحیح فرزندان از اساسى‏ترین نکاتى است که پیش از بچه‏دار شدن باید مد نظر قرار گیرد، زکریاى پیامبر(ع) از خداوند مى‏خواهد که: “خداوندا! نسل پاکیزه‏اى به من عطا فرما”14 “حنّه”، دختر عمران، آن گاه که مریم را وضع حمل کرد، از خدا خواست تا او و خاندانش را از شرّ شیطان، صیانت نماید.15 و ابراهیم (ع) نیز از خداوند خواست تا فرزندانش را فرمانبردار خویش (خدا) قرار دهد.16

 سفارشهاى مکرّر اسلام در خصوص شرایط انتخاب همسر و خواستگارى، ازدواج و باردارى، شیردهى و پس از آن، تربیت فرزندان، نشانگر آن است که از نظر اسلام صرف بچه‏دار شدن، پسندیده نیست، بلکه تربیت آنان بر اساس اخلاق و آداب اسلامى نیز مدّ نظر قرار گرفته، تا راست کردار و به عبارت زیباى قرآنى “قرة اعین”17 (روشنى دیده) گردند.

 از جانب دیگر، بر اساس تحقیقات انجام شده، کودکانى که در خانواده‏هاى بزرگ و پرجمعیت زندگى مى‏کنند، از نظر رشد و تحوّل هوشى، وضعیت مطلوبى ندارند، زیرا سلامت جسمى و روانى مادر - به خاطر وضع حملهاى متعدد و کوتاه بودن فاصله‏هاى بین دو زایمان کاسته مى‏شود و نمى‏تواند به تعلیم و تربیت کودکان اهتمام کامل داشته باشد. کنترل کمترى بر فرزندان وجود دارد و به علت شلوغى خانه، اکثراً کوچه‏هاى اطراف منزل، محیط رشد کودکان قرار مى‏گیرد.

 سوء تغذیه و ابتلا به بیماریها، سلامت جسمى و روانى کودک را به مخاطره مى‏اندازد. پدر به علت ناکافى بودن درآمد، ساعتهاى کمى را در خانه مى‏گذراند و فرصتى براى شرکت در امر تعلیم و تربیت نمى‏یابد. همچنین طبق بررسیهاى “آمیل دورکیم”، جامعه شناس مشهور فرانسوى، افزایش جنایات با تراکم و افزایش جمعیت نسبت مستقیم دارد.18

 از این رو پیامبر (ص) فرموده‏اند: “جهد البلاء کثرة العیال مع قلّة الشى‏ء؛ بلاى خطرناک، داشتن فرزند زیاد با درآمد اندک است.”19

 حضرت على (ع) نیز مى‏فرمایند: “قلّة العیال أحد الیسارین؛20 کمى اعضاى خانواده یکى از دو عامل خوشبختى است.”

 با عنایت به موارد فوق، آیا در خانواده‏هاى با فرزند زیاد و درآمد محدود، مجالى براى رشد و تربیت فرزندان، مطابق با آرمانهاى اسلامى، باقى مى‏ماند؟

 

 کرانه

 1- گاه، صاحبان عقاید منحرف و غربزده با انگیزه‏هاى غیر دینى در زمره جلوداران تنظیم خانواده، آنچنان بى‏باک در این وادى مى‏تازند که غربیان نیز توانش را ندارند!

 آنان گاه از رشد منفى جمعیت قبل از پیروزى انقلاب - که به طور قطع، آمارها خلاف آن را ثابت مى‏کند - دم زده و گاه چنین اظهار مى‏دارند: “ما زمانى مى‏توانیم مدعى کاهش رشد یکباره جمعیّت باشیم که امیدوار باشیم چند عامل به وقوع پیوندد: اولاً سقط جنین محدودیتى نداشته باشد... .”21

 قطعاً توجه بیشتر مسؤولان صدیق و مؤمن نظام در سد راه نفوذ چنین افکارى - که در قضاوتهاى خود نقشى براى عقاید و باورهاى راستین ملّت ایران قائل نیستند و حتّى آن را مانع مى‏خوانند - موجب اعتماد بیشتر مردم به اقدامهاى انجام شده براى مبارزه با رشد جمعیت و تنظیم خانواده مى‏گردد.

 از دیگر سو، استعمارگران هم به عنوان دلسوزى براى ملل جهان و کشورهاى در حال توسعه، مبارزه با رشد جمعیت را در صدر برنامه‏هاى خود قرار نداده‏اند بلکه همچون حقوق بشر و دمکراسى و... از تنظیم خانواده، اهداف سلطه‏جویانه خویش را دنبال مى‏کنند و این براى ملّتى که بارها آنان را آزموده، از بدیهیات است، بنابراین باید مراقب بود تا با طناب سردمداران نظم نوین جهانى، به چاه آنان گرفتار نگردیم و گرچه سیاستهاى جمعیتى خویش را بنا به وظیفه اسلامى و میهنى با جدّیت دنبال مى‏کنیم، وحدت شعار با آنان، تصوّر وحدت در عمل را به دنبال نداشته باشد.

 2- آیا سقط جنین عمدى مى‏تواند یکى از روشهاى تنظیم خانواده قرار گیرد؟

 پاسخ منفى است زیرا چنین عملى از باب قتل نفس و احترامى که جان انسانها (کوچک یا بزرگ) در دین مبین اسلام دارند منع گردیده و پیامدهاى سختى در دنیا و آخرت براى مرتکبان آن مقرر شده است. لیکن اگر مصلحتى بالاتر همچون حفظ جان مادر وجود داشته باشد، طبق فتواى مراجع عظام و با جزئیّاتى که مجال ذکر آن در این مقال نیست، جایز خواهد بود!

 به هر حال استفاده صحیح و به موقع از سایر روشهاى تنظیم خانواده و ارتقاى فرهنگ خانوادها، ما را از تمسّک به راههاى خلاف قوانین الهى، بى‏نیاز خواهد کرد.

 3- راه حل اساسى مشکل رشد بى‏رویه جمعیت در ایران اسلامى چیست؟

 تنها راهى که پیش روى ماست واقع‏بینى و احترام به باورهاى دینى مردم و توجه به علل افزایش جمعیت و انتخاب راههاى عملى بر مبناى آن است.

 این موضوع بیش از دیگر مسائل، وحدت حوزه و دانشگاه را مى‏طلبد تا دانشگاهیان با مطمح نظر قرار دادن فرهنگ غنى اسلام و ارتباط محکم با حوزه‏هاى علمیه، روشهایى را ابداع نمایند که در عین اطمینان و اثر مطلوب، مخالف باورهاى دینى ملت ما نباشد و حوزه‏هاى علمیه، با کار علمى فراگیر، به یک حرکت عظیم دست زده، مشکلات شرعى و اعتقادى مبارزه با رشد جمعیّت و راههاى آن را پاسخگو باشند و با تبلیغ همه جانبه و استفاده از منابر و تریبونهاى مختلف و مطبوعات و دیگر رسانه‏هاى گروهى، مردم را به این وظیفه دینى - ملّى فرا خوانند و از خطراتى که اسلام و انقلاب و جامعه را تهدید مى‏کند، باخبر سازند و با تبیین دیدگاههاى اسلامى، حساب دین را از خرافه‏هاى موجود در اذهان - مانند برترى اولاد پسر بر دختر یا درمان بیماریها به وسیله باردارى و... - جدا نمایند.

 

 پاورقیها:

 1 ) روزنامه جمهورى اسلامى، شماره 1371/8/12 3888، مقاله “تأملى ضرورى در مسأله جمعیت”، محسن میرزایى.

 2 ) اسراء )17) آیه 31.

 3 ) همان، شماره 73/6/21 4427، نامه اعتراض آمیز یاسین. ت. الجبورى، رئیس جمعیت اسلامى بین المللى ویرجینیا، خطاب به سفیر مصر در واشنگتن.

 4 ) همان، شماره 73/6/14 4421، سرمقاله.

 5 ) همان.

 6 ) همان، شماره 1371/8/12 3888، مقاله “تأملى ضرورى در مسأله جمعیت”، محسن میرزایى.

 7 ) همان.

 8 ) همان.

 9 ) اسراء )17) آیه31.

 10 ) رک: تفسیر المیزان، ج13، ذیل آیه 31 سوره اسراء، و تفسیر نمونه، ج12 ذیل همان آیه.

 11 ) رک: “حقایقى براى زندگى” تألیف سازمان جهانى بهداشت، یونیسف، یونسکو، صندوق جمعیتهاى متّحد و آموزش و پرورش جمهورى اسلامى ایران.

 12 ) وسائل الشّیعه (انتشارات آل البیت)، ج26، باب 1، ص14 - ح32382.

 13 ) همان، ج14، باب17، انتشارات دار احیاء التراث العربى، ص34.

 14 ) آل عمران )3) آیه 38: قال هب لى من لدنک ذریة طیبه... .

 15 ) همان، آیه36: انى اعیذها بک و ذریتها من الشیطان... .

 16 ) بقره )2) آیه128: ربنا اجعلنا مسلمین لک و من ذریتنا امة مسلمة.

 17 ) فرقان )25) آیه74:ربنا هب لنا من ازواجنا قرة اعین.

 18 ) رک: نشریه “خانواده پرجمعیت از دیدگاه بهداشت روانى” فرشته گازرپور، مختار اویسى.

 19 ) جامع الصغیر، ج1، ص558، ح3603. از حضرت على(ع) نیز نقل شده است: “جهد البلاء کثرة العیال و قلة المال.” الجعفریات (چاپ تهران)، ص238.

 20 ) نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص1153.

 21 ) روزنامه سلام، 71/7/7، شماره 39، گزارش “کاهش کمرنگ یا چشمگیر رشد جمعیت کدامیک؟”

تعداد مشاهده مقاله: 218