نیایش

نیایش

مینا هاشمى

 

 با یاد تو آغاز مى‏کنم که نزدیکترینى آنچنان که یکسره به تو نیازمندم و دورترینى آن گونه که یکتا بى‏نیازى!1

 ستایش مى‏کنم تو را بر تمام آنچه بر من ارزانى داشتى؛ بر نگاهداریم در رحم مادران و صلب مردان، تا از حوادث روزگار ایمن مانم2 در حالى که نطفه‏اى بیش نبودم.

 بار پروردگار! این انسان مغرور را، آن زمان که سلولى ناتوان بیش نبود، در کام امواج و بلایا با توان لایزال خویش پرورش دادى و چون پیکره‏اى کامل یافت، از روح خویش در او دمیدى و جانش بخشیدى.

 آن گاه که به دنیا آمدم نه توان راندن حرفى بر زبان داشتم و نه آنچه مى‏دیدم، مى‏شناختم. نه توان دفع ضرر و نه تاب جلب منفعت داشتم. مادر و پدر را بر آن داشتى تا با مهربانى از این موجود ناتوان پرستارى و نگاهدارى کنند و بر من رحم آورند تا هر روز بزرگتر و قویتر گردم و ره‏توشه‏اى براى شناخت و معرفت پیرامون خویش برگیرم.

 آن گاه که پدر دستانم را گرفت تا برخیزم و گام بردارم، به توان و قدرت تو، بر پاى ایستادم و قدم برداشتم و آن زمان که مادر با من سخن مى‏گفت، با لطف تو زبانم گویا شد و به زیبایى و راستى، کلام بر کلام نهادم.

 بیمار شدم و تو با عنایت خویش دریچه‏هاى تندرستى را به رویم فراز کردى و دامهاى خطر را که بر پاىِ رفتارم پیچیده بود، باز کردى.3

 پروردگار من! به لطف تو در اعماق وجود خویش چشمه‏هاى زلال “پاکى” را یافتم و ندایى درونى مرا به سوى تو مى‏خواند. تو در گمراهیها رهایم نکردى و در لحظه لحظه زندگیم نشانه‏هاى ایمان را برافراشتى. راهنمایان طریقت را به من شناساندى و جهان را با تمام شگفتیها در برابر دیدگانم نمایاندى: آسمان را که در روز با آن همه زیبایى، زرِ خورشید جلایش مى‏دهد و شب که بى‏شماره ستارگان، زیبا و اسرار آمیزش مى‏سازند، کوههاى بلند و باصلابت و امواج دریاها و جریان رودها و چشمه‏سارهاى پرطراوت.

 راستى، اگر حرکت منظّم زمین و آسمان را نظم دهنده‏اى نبود، پس چگونه است که حتّى ذرّه‏اى نظمشان برهم نمى‏خورد؟ و اگر تصادف این گونه مجبور و مطاعشان ساخته، چگونه در دیگر امور، توان چنین کارى را ندارد؟4 علمت همه را فرا گرفته و آفرینشت در وجودشان پا گرفته و یادت آنها را به شمارش درآورده است. نه پنهانیهاى نادیدنى هوا و نه پوشیدگان تاریکى شب و نه آنچه در آسمانهاى بالا تا ژرفاى زمین است هیچ کدام بر تو نهان نمى‏ماند.5

 چون مردم را دیدم که سوار بر زورق زمان در حرکتى یکسان به پیش مى‏روند و هر یک را - با آن که آرزوى بقا و حتّى بازگشت به گذشته دارد - آن گاه که مرگش فرا رسد، در دریاى مرگ واژگونش مى‏سازى و بازگشتى براى هیچ یک از آنان وجود ندارد، دانستم که تو زمان بخش تمام موجوداتى و تو اندازه حیات هر یک را در حساب خود دارى6 و تو آن وجود بى‏پایانى که هر پایانى را پایانى!7

 چه بسیار کسانى که آنان را تا مرز مرگ به پیش راندى و از سرِ قدرت بار دیگر به زندگى بازگرداندى و چه بسیار کسان که سرخوش و مسرور در میان اهل خویش به سر مى‏برند؛ گویى حیاتى جاودانه یافته‏اند، امّا ناگاه به فرمان تو در رویارویى با شاهین مرگ زندگى را مى‏بازند.

 خداى من! کى پنهان بوده‏اى تا جستجویت کنم؟ و کى ناشناخته بوده‏اى تا شناساییت نمایم؟

 کى از بنده‏ات دور بوده‏اى تا فریادت کنم؟ کى در دل نبوده‏اى که یادت کنم؟ تویى آن عظیمى که از رگ گردن به بندگانت نزدیکترى؛8 سخنانشان را مى‏شنوى و آنان را مى‏بینى و رازشان را مى‏دانى!9

 واى بر منکران تو! که با چشم تو مى‏بینند و با گوشى که تو به آنان ارزانى داشته‏اى مى‏شنوند و با قدرت تو راه مى‏روند و از روزىِ تو بهره مى‏برند خواستِ تو به آنان اراده بخشیده است و با نعمت تو بر نافرمانیت توانا شده‏اند!10

 شگفتا! آن کس که نه به نهایت مشرق رسیده است و نه به انتهاى مغرب، نه توان فرو شدن به اعماق زمین را دارد و نه نیروى اوج‏گیرى - که تا انتهاى افلاک راه بسپارد و وراى آن را ببیند - با این حال آفریدگار حکیمش را انکار مى‏کند! 11

 تویى که مکان را مکان نمودى، بى آن‏که خود بدان نیازمند باشى! تویى که هستى را چگونگى بخشیدى و خود از توصیف به آن منزّهى.12

 تو آن وجودى که هیچ یک از حواس مادى او را درک نکنند. گذشت زمان از عظمت تو نمى‏کاهد و دگرگونت نمى‏سازد.13

 تو بر همه چیز شنوا و بینایى، اما براى آن نیازمندِ عضوى نیستى که تو به هستى خویش شنوا و گویایى.14

 تو آفریننده همه چیز و بزرگ و عظیم و ستایش شده بى‏همتایى!

 اى یگانه! منزّهى از آن که تو را به چیزى شبیه کنند که شباهت از ویژگیهاى آفریده است و برتر از آنى که انجام کارى بر تو زحمت و مشقت داشته باشد که آفریدگان از سر نیاز، چنین صفتى را بر دوش مى‏کشند.15

 خداى من! اگر قلبم را پرنده‏اى قوت خویش کند، سیر نگردد و چون بر چشمم سوزنى فرو شود، آن را بپوشاند!

 من کى توانم با این دو، سلطان آسمان و زمین را باز شناسم؟16

 فرمودى: “کُلُّ شَىْ‏ءٍ هالِک إِلاَّ وَجْهه.17

 نه به آن معنا که هر چیز جز چهره تو نابود شدنى و میراست؛ منزّهى! بل بدان معنا که هر راهى جز راه تو فناپذیر است.18

 پس از سرِ خلوص از ژرفاى وجودم فریاد برمى‏آورم که:

 “اللّه اکبر”! نه بدان معنا که تو از همه چیز بزرگتر باشى که این، سنجش ذات نامحدود تو با اشیاى محدود است. سبحان اللّه!

 بلکه به آن قصد که تو بزرگتر از آنى که به وصف درآیى.

 دیدگان، تو را با چشم نبینند، امّا دلها با حقیقت ایمان تو را مشاهده مى‏نمایند!19 و دل آنچه را بیند دروغ نشمرد.20

 اینک اى بى‏همتاى بى‏نیاز!

 دستم را به درگاه تو بلند کرده و به رشته طاعتت از بیم، مى‏آویزم، مولاى من! دلم هماره از دهلیز یاد تو عبور مى‏کند. و مناجات با تو رنج دلهره را از من دور مى‏کند. اى سرانجام آرزوهایم و اى تمامى خواسته‏هایم! میان من و گناهم جدایى افکن، گناهى که مرا از طاعت تو باز مى‏دارد.

 مولاى من تکیه‏گاه و امید و توکّل من به تو و به رحمت بى‏پایان توست. در سایه لطف تو منزل گزیده‏ام و از تو نیازم را مى‏طلبم. خداوندا به امید بزرگوارى تو دست به دعا برداشته‏ام و مهر تو را در دل کاشته‏ام، بینواییم را پیش تو آورده‏ام تا پریشانى را با بى‏نیازى تو چاره‏جویى کنم.21

 خدایا! آن کس که راه تو پوید، روشنى یابد و آن کس که به تو پناه آورد، پناه گیرد.

 خدایا! من که مى‏پنداشتم از رحمت تو مأیوس شده‏ام، به تو پناه آورده‏ام، پس گمان مرا از مهر خود نا امید مفرما و از رأفت خویش محجوبم مکن!22

 

پى‏نوشتها:

  1) قال [امیرالمؤمنین(ع)]: “... قریب فى بعده، بعیدٌ فى قربه...” (اصول کافى، ج1، ص115، ح2).

 2) “... ابتدأتنى بنعمتک قبل أن أکون شیئاً مذکوراً و خلقتنى من التّراب، ثمّ اسکنتنى الأصلاب آمناً لریب المنون و اختلاف الدّهور والسنین، فلم ازل ظاعناً من صُلبٍ إلى رحمٍ، فى تقادمٍ من الأیّام الماضیه و القرون الخالیه ...” (دعاى عرفه، امام حسین(ع)).

 3) فقال [اباعبداللّه جعفربن محمّد(ع)] لى: ویلک و کیف احتجب عنک من أراک قدرته فى نفسک نشوءک و لم تکن و کبرک بعد صغرک و قوّتک بعد ضعفک و ضعفک بعد قوّتک و سقمک بعد صحّتک و صحّتک بعد سقمک...” (کافى، ج1، ص97 - 96، ح2).

 4) فقال ابوالحسن (ع): “انّى لمّا نظرت الى جسدى و لم یمکّنى فیه زیادة ولا نقصانٌ فى العرض والطول و دفع المکاره عنه و جرّ المنفعة الیه علمتُ انّ لهذا البنیان بانیاً فاقررتُ به مع ما أرى من دوران الفلک بقدرته و انشاء السّحاب و تصریف الرّیاح و مجرى الشّمس و القمر و النّجوم و غیر ذلک من الآیات العجیبات المبیّنات علمتُ انّ لهذا مقدّراً و منشئاً” (کافى، ج1، ص102، ح3).

 5) [امیرالمؤمنین(ع)]: “... لکنه سبحانه احاط بها علمه و اتقنها صنعه و احصاها حفظه لم‏یَعْزبْ عنه خفیّات غیوب الهواء و لاغوامض مکنون ظلم الدّجى ولا مافى السّموات العُلى إلى الارضین السّفلى...” (کافى، ج1، ص183، روایت 1).

 6) سمعت أباالحسن موسى بن جعفر(ع) یقول: لایکون شى‏ء الاّ ما شاء اللّه و ارادو قدّر و قضى...” (کافى ج1، ص 207، ح1).

 7) قال [امیرالمؤمنین (ع)] : “... انقطعت الغایات عنده فهو منتهى کل غایة” (اصول کافى، ج1، ص121، ح6).

 8) “و نحن اقرب الیه من حبل الورید” (ق (50) آیه 16).

 9) قال [ابوعبداللّه(ع)] “... یسمع کلامهم و یرى أشخاصهم و یعلم اسرارهم...” (کافى، ج1، ص170، ح3).

 10) قال ابوالحسن الرّضا علیه السّلام: قال اللّه: [یا] ابن آدم! بمشیئتى کنتَ الّذى تشاء لنفسک ما تشاء و بقوّتى ادّیتَ فرایضى و بنعمتى قوّیت على معصیتى...” (اصول کافى، ج1، ص209، ح6).

 11) قال [ابوعبداللّه(ع)] : عجبأ لک لم تبلغ المشرق و لم تبلغ المغرب و لم تنزّل الأرض و لم‏تصعد السّماء و لم تجز هناک فتعرف ما خلقهنَّ و انت جاحدٌ بما فیهنّ و هل بجحد العاقل ما لایعرف؟! (کافى، ج1، ص92، ح1).

 12) قال [ابوالحسن (ع)] “... هو أیّن الأین بلا أین و کیّف الکیف بلا کیف فلایعرف بالکیفوفیه و لا باینونیه” (کافى، ج1، ص101، ح3).

 13) قال [ابوعبداللّه(ع)]: “... هو شى‏ءٌ بخلاف الأشیاء... غیر انه لاجسمٌ و لاصورة و لایحسّ و لایجسّ و لایدرک بالحواس الخمس لاتدرکه الأوهام و لاتنقصه الدّهور و لاتغیّره الأزمان...” (کافى، ج1، ص110، ح6).

 14) قال [ابوعبداللّه(ع)]: “هو سمیع بصیر. سمیع بغیر جارحةٍ و بصیر بغیر آلة. بل یسمع بنفسه و یبصر بنفسه...” (کافى، همان).

 15) قال ابوعبدالله(ع): هو اجلّ من ان یعانى الأشیاء بمباشرة و معالجة لأنّ ذلک صفة المخلوق الّذى لاتجى‏ء الأشیاء له الاّ بالمباشرة و المعالجه و هو متعال نافذ الإراده و المشیئة فعّال لما یشاء (کافى، همان، ص113).

 16) قال ابوعبداللّه (ع): یابن آدم! لو أکل قلبک طائر لم یشبعه و بصرک لو وضع علیه خرق إبْرَة لغطّاه ترید ان تعرف بهما ملکوت السّماوات والارض؟ (کافى، ج1، ص126، ح8)

 17) قصص (28) آیه88.

 18) کافى، ج1، ص195، ح 1 و 2.

 19) قال [امیرالمؤمنین(ع)]: لاتدرکه العیون فى مشاهدة الأبصار ولکن رأته القلوب بحقائق الإیمان! (کافى، ج1، ص131، ح6).

 20) ما کذب الفؤاد ما رأى (نجم )53) آیه 34)

 21) فرازهایى از دعاى ابوحمزه ثمالى.

 22) فرازهایى از مناجات شعبانیه.

 

تعداد مشاهده مقاله: 75