در سایه خورشید

در سایه خورشید

 “ یادى از امام “

 

 اشاره

 سنایى غزنوى ابیات زیبایى را در توصیف امیرالمؤمنین‏على‏علیه السلام سروده است. از آن جا که امام خمینى‏قدس سره از شیفتگان و عاشقان واقعى مولا على‏علیه السلام بود و براستى در شخصیت امیرالمؤمنین ذوب و محو شده بود، بى‏مناسبت نیست که در آغاز سخن درباره شخصیت سترگ امام‏رحمه الله این دو بیت را با یکدیگر زمزمه کنیم:

 او زخصمان چو نام بود از ننگ

او زمردان چو لعل بود از سنگ

 تنگ از آن شد برو جهان سترگ

که جهان خرد بود و مرد بزرگ

 آنچه در پى مى‏آید گزیده‏اى از خاطره‏هایى از حضرت امام خمینى‏رحمه الله است که به وسیله حجةالاسلام والمسلمین محمد حسن رحیمیان ریاست محترم بنیاد شهید و مدیر مسؤول مجله‏پاسدار اسلام در کتابى با عنوان در “سایه آفتاب” به زیور طبع آراسته گردیده. باشد که یاد امام‏رحمه الله همچون همیشه باعث یادآورى ارزشهاى والاى اخلاقى اسلام باشد.”واحد فرهنگى مجله”

 

 × حریت و آزادمردى امام‏رحمه الله

 حضرت امام‏رحمه الله در چهارم آبان ماه که مصادف با 20 جمادى الثانى 1384 - سالروز ولادت حضرت زهراعلیها السلام - بود سخنرانى تاریخى و سرنوشت‏سازشان را در مخالفت با کاپیتولاسیون در منزلشان ایراد فرمودند. در آن روز جمعیت عظیمى سرتاسر کوچه‏هاى محله یخچال قاضى قم را فرا گرفته بود و تا شعاع وسیعى در کوچه‏ها بلندگو نصب شده بود، لحظات پرهیجان و شورانگیزى بود. امام پس از استرجاع این گونه شروع کردند:

 “من تأثرات قلبى خودم را نمى‏توانم اظهار کنم. قلب من در فشار است. این چند روزى که مسائل اخیر ایران را شنیده‏ام، خوابم کم شده. ناراحت هستم. قلبم در فشار است. با تأثرات قلبى روزشمارى مى‏کنم که چه وقت مرگ پیش بیاید. ایران دیگر عید ندارد. عید ایران را عزا کردند، عزا کردند و چراغانى کردند. عزا کردند و دست جمعى رقصیدند... ما را فروختند، استقلال ما را فروختند و...”.

 این سخنان جانسوز که از عمق جان پرسوز امام برمى‏خاست هر کلمه‏اش چنان شررى بر دل مردم افکند و آنچنان جمعیّت را ملتهب کرد که صداى ضجّه و گریه شدید آنان تا گوش فلک مى‏رسید.

 

 × شجاعت امام رحمه الله

 در اواخر جنگ براى مدتى، تهران مورد تهاجم موشکى دشمن قرار گرفت بطورى که روزانه گاهى بیش از ده موشک به آن اصابت مى‏کرد و تعداد زیادى از آنها یک خط منحنى را در شعاعى نزدیک به جماران تشکیل مى‏دادند بیشتر ساکنان تهران و شمیران به شهرهاى امن پناه برده بودند، ولى حضرت امام على رغم اصرار فراوان براى جابه جایى و حداقل استفاده از پناهگاه، به هیچ وجه در محل اقامت و در انجام کارها و برنامه‏هاى روزانه‏شان کمترین تغییرى ندادند، حتى محل نشستنشان در اتاق - که تقریباً پشت به شیشه بود - عوض نشد، تنها کارى که در محل اقامت انجام شد، چسباندن نوار چسب به شیشه‏ها بود. ایشان هرگز به پناهگاه کوچکى که ظاهراً به خاطر ممانعت آن حضرت به عنوان دیگرى در نزدیک محل اقامتشان ساخته بودند، نرفتند. بعد هم دستور دادند که برداشته شود.

 یک بار که ساعت، حدود هشت و ده دقیقه صبح بود، موج انفجار ناشى از اصابت موشک به نزدیکترین نقطه جماران، چنان همه جا را تکان داد که درِ اتاق، بشدت باز شد در آن حال هیچ گونه تغییر و واکنشى در قیافه امام دیده نشد. بعد هم با توجه به این که با دستگاه مخصوصى به طور مداوم، قلب حضرت امام تحت کنترل بود و کمترین تغییرى حتى در تپش قلب مبارکشان، روى صحنه مربوطه منعکس مى‏شد، وقتى از پزشک مراقب سؤال شد معلوم شد که این حادثه و صداى مهیب که براى یک لحظه هم که شده، قلب همه را تکان داد، در مورد امام - که مصداق بارز این حدیث بودند: “المؤمن کالجبل الراسخ لاتحرکه العواصف؛ مؤمن همچو کوهى فرازمند و استوار است که بادهاى تند او را از جاى در نمى‏آورد - نه فقط در ظاهر چهره پر صلابتشان کمترین تغییرى ایجاد نکرده بود، حتى در دستگاههاى عصبى و قلب آکنده از ایمان و توکّلشان نیز هیچ‏گونه لرزشى به وجود نیاورده بود و عجیب این است که آیةاللّه شهید حاج آقا مصطفى خمینى فرزند گرامى ایشان نیز همچون خود او بود. حاج آقا مصطفى نقل مى‏کرد:

 “هنگامى که ایادى بلند مرتبه رژیم همراه با تمهیدات نظامى و امنیتى شدید، مرا دستگیر کردند، در حالى که آنها به شدت نگران و مضطرب از احتمال وقوع حادثه‏اى غیرمترقبه بودند، ولى من که ساعتهاى متوالى، تلاش و تحرک و کم خوابى را در ارتباط با دستگیرى امام تحمل کرده بودم، در همان دقایق اول خروج از قم، فرصت را غنیمت شمرده، با کمال آرامش خاطر به خوابى عمیق فرو رفتم و در تهران بیدار شدم! در حالى که آنها تعجّب و حیرت خود را از دیدن این منظره نتوانستند کتمان کنند.”

 

 × هوشمندى سیاسى

 حضرت امام در کوران انقلاب اسلامى و سالهاى بعد از پیروزى در یک رویارویى تمام عیار با تمام حاکمیت استکبارى جهان؛ بویژه آمریکا که شیطان بزرگ و مجهّز به نیرومندترین دستگاه‏هاى اطلاعاتى جهان است، على رغم آن که یک سیاستمدار حرفه‏اى بود و از ابزار نیرومند و برتر اطلاعاتى نیز برخوردار نبود، معجزه‏اى شگفت‏انگیز در تاریخ سیاست آفرید و توانست در سراسر این مدت با در دست داشتن ابتکار عمل، همواره آمریکا و تمام جهان استکبارى را در حالت انفعال قرار دهد و آنها هیچ گاه نمى‏توانستند موضع امام را پیش‏بینى کنند و در این جا یکى از شگفتیهاى شخصت امام آشکارتر مى‏شود که بى‏گمان ریشه آن را - همچون سایر ویژگیهاى ایشان - باید در امدادهاى غیبى مربوط به روحانیت الهى و ایمان و فراست امام جستجو کنیم.

 

 × شبى که امام به حرم نرفتند

 در نجف اشرف امام، جز در مواقعى مشخص، هر شب رأس ساعت دو ساعت و سى دقیقه بعد از غروب آفتاب به بیرونى تشریف فرما مى‏شدند و بعد از نیم ساعت، برمى‏خاستند و به حرم حضرت على‏علیه السلام مشرّف مى‏شدند تنها یک مورد به جاى حرکت به طرف حرم، به اندرونى بازگشتند و به حرم نرفتند دوستان امام شگفت زده شدند، چرا که امام را در حال سلامت و نشاط مشاهده کرده بودند. تنها بیمارى بود که مى‏توانست مانع تشرّف امام به حرم شود، همه از سلامت امام جویا شدند ولى هیچ چیز معلوم نشد حتى نزدیکان امام هم هیچ دلیلى براى این قضیه نیافتند.

 روز بعد گفته شد که در همان ساعتى که امام طبق معمول به حرم مشرف مى‏شدند، سفیر ایران در بغداد به حرم آمده و به ظاهر به عنوان اهداى فرش از سوى شاه، مراسمى را برگزار کرده بود. با توجه به اطلاع دقیق آنها از زمان تشرّف حضرت امام به حرم و انتخاب همین وقت براى مراسم مذکور و فیلمبردارى از آن، معلوم شد که توطئه‏اى را در سر داشتند، بدین سان معمّاى عدم تشرّف امام به حرم حل شد.

 امام از واکنشهاى هیأت حاکمه به خوبى آگاه بود و خصوصیات آنها را مى‏دانست به خاطر همین در دیدار با چهار نفر از وعاظ سرشناس اصفهان که به عتبات مشرّف شده بودند، سخنانى به این مضمون ایراد فرمود: “طبیعت اینها - شاه و ایادى او - مثل سگ درنده است. اگر در مقابل سگ درنده بایستید و دست به روى آن بلند کنید، جا مى‏خورد و اگر تهاجم کردید، پا به فرار مى‏گذارد. ولى اگر از مقابل آن جا خالى کردید و ترسیدید و خودتان را باختید و حالت عقب‏نشینى به خود گرفتید، به طرف شما هجوم مى‏آورد و تا پاى شما را نگیرد و شما را از پاى درنیاورد رهایتان نمى‏کند. اینها اول از شما مى‏خواهند که مطالب کذا را نگویید. اگر تسلیم شدید، مى‏خواهند که درباره فلان مسأله هم حرفى نزنید. اگر عمل کردید، به شما مى‏گویند به فلان کس دعا کنید و بعد، تأیید لوایح کذا را از شما مى‏خواهند. عاقبت هم از شما مى‏خواهند که در خدمت ساواک قرار گیرید و براى آنها گزارش هم بدهید. بالاخره ما باید یک جایى جلوى آنها بایستیم و چه بهتر که این کار را در همان قدم اوّل بکنیم که در این صورت آنها وادار به عقب‏نشینى خواهند شد و حتماً موفق خواهید بود.”

 

 × امام در اوج وارستگى

 حضرت امام در پرتو اخلاص فوق العاده و دلسپردگى مطلق به ذات مقدّس حق جلّ و علا، نه فقط از تعلق خاطر نسبت به دنیا و امور مادّى رسته بود که حتى نشانى از دلبستگى و وابستگى به اعمال و عبادات و دستاوردهاى عظیم معنوى خویش در زندگى آن حضرت دیده نمى‏شد براى مثال، در دوران ستمشاهى، کتابخانه حضرت امام از جمله کتابهاى خطى و نوشته‏هاى معظم‏له توسط ساواک غارت شد، بعد از پیروزى انقلاب عمده تألیفات امام در ساواک پیدا شد اما حواشى امام بر فصوص‏الحکم در بین آنها نبود تا سال 1363 که طى یک ماجراى عجیب پیدا شد.

 پیرمردى دستفروش، تعدادى مجله و کتاب قدیمى را براى فروش به مدرسه علمیه همدان مى‏آورد، یکى از طلاب به طور اتفاقى به کتاب شرح فصوص و یک کتاب خطى دیگر برخورد مى‏کند و هر دو را به قیمت پنجاه تومان مى‏خرد. بعد از چندى، در حال تورق کتاب شرح فصوص، متوجه مى‏شود حواشى آن متعلق به امام است، براى مشورت خدمت آیة الله حسین نورى که در آن زمان امام جمعه همدان بودند مى‏رود همین که آقاى نورى کتاب را مى‏بینند متوجه مى‏شوند که همان تعلیقات امام بر فصوص الحکم است و کتاب خطى دیگر نیز حواشى مرحوم آیةالله شهید مصطفى خمینى بر “کفایة الاصول” مرحوم آخوند خراسانى است، ایشان با پرداخت مژدگانى به طلبه مذکور، کتابها را مى‏گیرند و خدمت حضرت امام مى‏آورند و شگفت این که امام هیچ واکنشى نسبت به پیدا شدن فصوص نشان نمى‏دهند، ولى دقایقى در کتاب خطى مرحوم حاج آقا مصطفى غرق مى‏شوند.

 

 × احترام به قرآن

 یک بار، فردى تعدادى قرآن در قطع کوچک که فقط محتوى چند عدد از سوره‏هاى قرآن بود، آورده بود تا پس از امضاى امام، براى رزمندگان جبهه هدیه ببرد. چون تعداد زیاد بود و این کار وقت امام را مى‏گرفت و باعث زحمت معظم له مى‏شد، آن شخص اکتفا کرد که قرآنها به دست امام برسد و - به اصطلاح او - به دست امام تبرّک شود! او مى‏گفت که همین قدر که این قرآنها با دست امام لمس شده باشد براى بچه‏هاى جبهه بسیار خوشحال کننده است، لذا قرآنها را که در یک پاکت بزرگ بود نزد امام بردند. معظم‏له به گمان آن که مطابق معمول که گاهى نبات و امثال آن براى تبرّک نزد ایشان مى‏برند شیئى براى تبرک است، لذا دستشان را جلو آوردند، ولى وقتى چشمشان به داخل پاکت افتاد پرسید: اینها چیست؟!

 به عرض رسید: قرآنهایى است که شامل چند سوره است، خواسته‏اند که براى جبهه تبرّک شود! امام که همیشه حرکاتش کاملاً آرام و معتدل بود، ناگهان به طور بى‏سابقه‏اى، با شتاب و شدت مضطربانه‏اى، دستشان را عقب کشیدند و با لحنى تند و عتاب‏آمیز فرمودند: “من قرآن را تبرّک کنم؟! این چه کارهایى است که مى‏کنید؟!”

 

 × دورى از عجب

 کتابى تحت عنوان “البیعة الواجبة على المسلمین” به وسیله نویسنده آن براى حضرت امام فرستاده شده بود، نویسنده، عربى ناشناس و ظاهراً اهل حجاز و سنّى مذهب بود که سعى کرده بود به گمان خود، با استناد به روایات عامه، اثبات کند که امام خمینى همان مهدى موعود است!!

 این کتاب، همراه با توضیحى مختصر از محتواى آن، به عرض حضرت امام رسید. حضرت امام سخت برآشفتند و بطور کم سابقه‏اى ناراحت شدند و با تندى و تلخى فرمودند:

 “کى این کار را کرده است؟! عجب!!...”

 قابل ذکر است که بار دیگرى، بریده یکى از جراید آمریکا را براى حضرت امام فرستاده بودند که در آن گزارش شده بود که امضاى حضرت امام، به عنوان گرانترین امضا در یکى از بازارهاى بورس به فروش رسیده است که به عرض امام رسید و معظّم‏له هیچ اعتنایى نکردند.

 

 بزرگترین انسان در کوچکترین خانه

 حضرت‏امام‏درطول‏مدتى‏که‏درنجف‏اشرف اقامت داشتند در خانه‏اى محقر و فرسوده در یکى از کوچه‏هاى “شارع‏الرّسول” همچون صدها طلبه معمولى، اجاره‏نشین بودند. بعد از پیروزى انقلاب نیز چه در ایّامى که در قم بودند و چه مدت نزدیک به ده سالى که در جماران اقامت داشتند، همچون بسیارى از مستضعفان،به صورت مستأجر زندگى‏مى‏کردند و در منزل بسیار قدیمى آقاى جمارانى اقامت داشتند، این خانه که بعد از فوت مرحوم پدر آقاى جمارانى به چند قطعه کوچک تقسیم شده بود و ساختمان قدیمى آن در اختیار خانواده آقاى امام جمارانى قرار داشت. بخش دیگرى از آن که منزل کوچکى بود با مساحت حدود 120 متر مربع و 70 متر زیربنا و متعلق به آقاى سید حسن حسینى، داماد آقاى جمارانى، در اجاره حضرت امام قرار گرفت. این منزل کوچک و ساده که همه از نزدیک یا از تلویزیون آن را دیده‏اند طى یک دهه، جایگاه انسانى بود که بر اریکه دلهاى‏مشتاق صدها میلیون‏مسلمان‏ومستضعف جهان، حکومت مى‏راند انسانى که با تکیه بر قدرت ایمان، تمام کاخهاى‏ابرقدرتهاى شیطانى را به لرزه درآورد.

 

 × آخرین وداع

 صبح روز سه شنبه 3 خرداد 1368 امام در اتاق عمل و بیهوش بودند. پزشکان پروانه‏وار گرد شمع وجودشان مى‏چرخیدند و روى موضع را براى شروع عمل جراحى آماده مى‏کردند.

 لحظه‏ها به سنگینى کوهها سینه‏ام را مى‏فشردند. جان بر لب، زمزمه دعا بر زبان و ذکر خدا در دل و

 حضرت امام در پرتو اخلاص فوق العاده و دلسپردگى مطلق به ذات مقدّس حق جلّ و علا، نه فقط از تعلق خاطر نسبت به دنیا و امور مادّى رسته بود که حتى نشانى از دلبستگى و وابستگى به اعمال و عبادات و دستاوردهاى عظیم معنوى خویش در زندگى آن حضرت دیده نمى‏شد.

  اشک بر دیدگان داشتیم. بتدریج سران سه قوه: حضرات آقایان آیةاللّه خامنه‏اى،‌هاشمى رفسنجانى و موسوى اردبیلى نیز وارد شدند. علاوه بر چند نفر از اعضاى دفتر و حاج احمدآقا، یکى از صبیه‏هاى حضرت امام نیز حضور داشتند. چشمها بر صفحه تلویزیون دوخته شده بود و اشک مجال دیدن را نمى‏داد. آرامتر از همه، فرزندان امام بودند که دل شیر را به ارث برده بودند.

 نه توان نگاه داشتم و نه مى‏توانستم چشم از دیدن محبوب بربندم. تیغ جراحى بود که سینه او را مى‏شکافت یا خنجرى که جگر ما را مى‏درید. نزدیک به سه ساعت همواره با امید و دلهره به طول سى سال بر من گذشت. سى سال خاطرات، خاطرات تلخ و شیرین، تلخى هجرانها و شیرینى وصالها. سى سال عشق و ارادت و...

 سرانجام فضا از خوشحالى پر شد و عمل بدون عارضه قلبى با موفقیت پایان یافت. لحظه شیرین فرا رسید؛ به شیرینى نزدیک به سى سال شیرینى عشق او. لحظه انتقال حضرت امام از اتاق عمل، لحظه‏اى که از فراسوى اشک شوق و عشق، چشمم به دیدن سیماى نورانى و درخشانش روشن شد و دل طوفان‏زده‏ام به ساحل آرامش رسید... مى‏خواستم از پزشک و پزشکان تشکر کنم، اما الفاظ مناسب در ذهنم نیافتم. زبانم نیز بند آمده بود و فقط توانستم دست پزشک را ببوسم...

 دیرى نپایید که این مسرت جانبخش و آرامش شیرین با دگرگونى‏ها و گزارشهاى پزشکى دستخوش فراز و نشیبها شد. لحظه‏ها به سنگینى مى‏گذشتند و عقربه زمان، به سختى مى‏چرخید و...

 

 × آخرین روز

 روز شنبه 13 خرداد مراجعه‏هاى به دفتر زیاد بود و در عین حال، قبضها و کارها را براى انجام در روز یکشنبه، طبق معمول گذشته آماده کردیم؛ قبضها و کارهایى که براى همیشه ماند و دیگر انجام نشد. بعد از ظهر یکى از برادران دفتر تلفن زد به منزل که بیا، سران سه‏قوه از بین جلسه شوراى بازنگرى، جلسه را رها کرده و به بیت آمده‏اند. ممکن است خبرى شده باشد. بچه‏هاى دفتر نگران شده بودند و از من خواستند که زودتر بیا و برو بالا ببین چه خبر است. مى‏خواستند از این طریق، مطلع شوند.

 ساعت حدود 4 بعدازظهر بود که با عجله خود را به درمانگاه رساندم. با صحنه‏اى غم‏آلود و فضایى اندوهبار مواجه شدم. همه در محوطه نشسته بودند. چشمها گریان و رنگها پریده بود و در عین حال، محوطه بى‏سر و صدا و آرام بود. نمى‏فهمیدم چه شده، زبانم بند آمده بود و زانوانم مى‏لرزید، قلبم بشدت مى‏زد. دقایقى روى زمین، نشستم، کم کم خودم را جمع کردم و برخاستم و به طرف اتاق رفتم. خود را در سخت‏ترین لحظه‏هاى زندگیم یافتم. حضرت امام در حال اغما بودند. دستگاههاى متعددى در ارتباط با قلب، تنفس و غیره، امام را احاطه کرده بودند. فضاى اتاق یأس‏آلود و غمبار بود.

 حدود مغرب، پزشکان گزارشى را به جمع حاضر ارائه کردند. از پیش‏بینى وضع امام در روزهاى آینده سؤال شد و پزشک پاسخ داد که صحبت از هفته و روز نیست. مسأله در محدوده چند ساعت دور مى‏زند. شنیدن این جمله، تاب و توان را از همه گرفت. در عین حال، به خاطر بعضى از مسائل، همه مأمور به حفظ سکوت و آرامش بودند. سکوت تلخ و خفه کننده، سیاهى شب و سیاهى غم به هم درآمیخته بود. همه به خود مى‏پیچیدند و در دریاى متلاطم و تاریک غم و اندوه دست و پا مى‏زدند، بالا آمدن یک درجه فشار خون، یک حرکت ابرو یا یک تکان پلک امام، بزرگترین آرزوى همه بود و...

 لحظه‏ها سنگین‏تر از همیشه به کندى و به سختى پیش مى‏رفت و ناگهان تلخترین و دردناک‏ترین لحظه رخ داد. ساعت هنوز به 10/30 نرسیده بود که با سقوط فشار امام به صفر، قلب تپنده جهان اسلام از حرکت باز ایستاد. قلم و زبان را یاراى توصیف آن لحظه نیست. دقایقى صداى ضجه و شیون فضا را پر کرد، ولى با توصیه مؤکد و قاطعانه یکى از بزرگان به خاطر بررسى چگونگى اعلام خبر، همه محکوم به خویشتن‏دارى و حفظ آرامش شدند و...

 

تعداد مشاهده مقاله: 63