مردان کوهستان

مردان کوهستان

خاطرات برادر طلبه

مجتبى ظهرابى

 

 اشاره:

 از جنگ گفتن و ترسیم وسعت دامنه گذشت و ایثار رزمجویان مسلمان، بسى دشوار است و ظرف محدود الفاظ، گنجایش این دریاى حماسه و عرفان را ندارد.

 با این وصف، چگونه مى‏توان یاد آن روزها را به فراموشى سپرد و نسلهاى آینده را از آن بى‏خبر نگاه داشت. حماسه زنان و مردانى که طعم تلخ محرومیت را چشیده و در مقابل ظلم، رایت تسلیم برنیفراشتند. از این رو باید آهنگ مقاومت و تحمل سختیها را سینه به سینه منتقل ساخت و خط سرخ آل‏محمدصلى الله علیه وآله وسلم و على‏علیه السلام را تداوم بخشید و به روایت گلواژه‏هاى خلوص و ایثار پرداخت و رقص شعله‏هاى آتش زندگانى را در پرواز خونین عاشقانه، نشان داد.

 در راستاى این هدف، صفحاتى از مجله را به خاطرات جبهه اختصاص داده و هر ماه به روایت خاطره‏اى بسنده مى‏کنیم باشد که ما نیز راوى قطره‏اى از دریاى بیکران عشق و ایثار و مقاومت باشیم. با سپاس از واحد ثبت خاطرات تیپ امام جعفر صادق‏علیه السلام، طلاب رزمى - تبلیغى، که ما را در این امر یارى کردند.

  “واحد فرهنگى مجله”

 

 × شب عزیمت

 ماه رمضان فرا رسیده بود و هر روز فداکاریها و جانبازیهاى همسانان خود را مى‏شنیدم و شوق حضور در جبهه، یک لحظه راحتم نمى‏گذاشت. روزشمارى مى‏کردم که چه زمانى باید حرکت کنم، آخر من و دوستم (شهید شکوهیان) تک و تنها به درس مشغول بودیم و بیش از همه سکوت حاکم بر فضاى مدرسه، آزارمان مى‏داد، چه مى‏توانستیم بکنیم؟ عقیده فرمانده تیپ، “حاج آقا ذوالنّورى” چنین بود که بمانیم تا او هر جا که صلاح دانست اعزام نماید، ولى مگر مى‏شد طاقت آورد. بالاخره با هر سختى بود، صبر کردیم. سیزده روز از ماه رمضان گذشته بود که برادر سید مسعود موسوى از لشکر 6 را دیدیم و ضرورت حضور در جبهه را گوشزدمان کرد، او مى‏گفت: “عملیات نزدیک است. شما باید با ما بیایید، به وجودتان احتیاج داریم”. به خود نهیب زدم که چه نشسته‏اى! باید هر چه زودتر حرکت کرد. شهید شکوهیان که شوق دیدار بچه‏ها و حضور در جبهه، آرامش نمى‏گذاشت گویى مى‏دانست که آخرین سفر را به دنبال دارد و زندگى مادى را ترک مى‏گوید، اصرار نمود که هر چه سریعتر اعزام شویم. با فرمانده تیپ، تماس گرفتیم و جریان را به اطلاعش رساندیم، وقتى که اصرار ما را دید، موافقت نمود تا اعزام شویم، من و دوستم به اتفاق سه نفر دیگر آماده حرکت شدیم.

 شب حرکت را هیچ گاه از یاد نخواهم برد. آخرین شبى بود که در مدرسه بودیم. تاریکى بر همه جا سایه انداخته بود. هر زمان که از خواب برمى‏خاستم، دوستم، شکوهیان را مى‏دیدم که مشغول راز و نیاز بود؛ نماز شب مى‏خواند، قرآن تلاوت مى‏کرد و سر به سجده شکر مى‏گذاشت. انسانى که وارستگى و صلابت را در چهره مظلوم و زجردیده‏اش مى‏دیدم، طلبه جوانى که بهترین اوقات خود را صرف استحکام پایه‏هاى اسلام ناب محمدى کرده بود و یک لحظه دست از مقاومت و مبارزه در مقابل بعثیهاى کافر، برنداشته بود؛ جوان پرشور و مجاهدى که زخمها دیده و تجربه‏ها آموخته بود، اما باز دوست مى‏داشت در بین همسانان خود باشد؛ اویى که در عملیات “والفجر9” در منطقه “سومار” چشم مبارکش را در راه ثبت ارزشهاى الهى و برقرارى حکومت اسلامى، اهدا کرده بود و اینک مى‏رفت تا یک بار دیگر، آن هم با یک چشم،مقاومت‏وایثاروگذشت رادرلحظه لحظه تاریخ جنگ، حک نماید.

 

 × خبر مسرّت بخش

 صبح روز چهاردهم ماه مبارک رمضان، به قصد تبریز حرکت کردیم و مستقیم به طرف مقر لشکر 6 ویژه سپاه پاسداران رفتیم. دو روز گذشت و انتظار به سر آمد و فرمانده گردان به جمعمان پیوست، لحظاتى به ما نگریست، چشمانش با ما حرف مى‏زد، پس از لحظاتى به سخن آمد:

 - مژده! باید حرکت کنید. مقصد منطقه “ماوت”. ارتفاعات”ویولان” و “کولیجان” است.

 پس از آن نمى‏دانستیم که چه بگوییم. فقط با نگاهمان از او تشکر مى‏کردیم.

 با آرامش تمام، شب را به صبح رساندیم و به قصد آن منطقه، بانه و سقز را پشت سر گذاشتیم و از محور سردشت وارد منطقه “ماوت” شدیم. دیگر شب شده بود، در انتظار نشستیم تا از تاریکى استفاده کرده هر چه زودتر خود را به منطقه پدافندى برسانیم.

 از غروب آفتاب زیاد نگذشته بود که سوار بر کمپرسى، راههاى خطرناک و پرپیچ و خم منطقه را پیمودیم، راه، دشوار و سخت بود و هر لحظه احتمال خطر مى‏رفت. وسایل نقلیه، باید آن راههاى وحشتناک را بدون چراغ مى‏گذراندند. رفتیم تا جایى که دیگر حرکت با ماشین، براى ما ممکن نبود، ناگزیر پیاده در سینه‏کش کوه به راه افتادیم، پیاده روى تا دم صبح طول کشید و ما مجبور بودیم که سریع و بى‏وقفه حرکت کنیم تا در دید دشمن واقع نشویم و هر چه زودتر خود را به قله برسانیم، لذا نماز صبح را هم در طول راه، زمزمه‏کنان خواندیم. دشمن در ارتفاعات “شیخ محمد” بر ما تسلط کامل داشت و مى‏توانست کوچکترین حرکت را حتى با چشمهاى غیر مسلح تشخیص دهد.

 افق با تمام زیبایى‏اش به سپیدى گرایید و ما به منطقه‏اى که قرار بود پدافند کنیم رسیدیم، منطقه بسیار حساس بود و وضع تدارکاتى خوبى هم نداشتیم، در این اندیشه بودیم که چگونه مى‏توان با این کمبود و تسلط دشمن بر ارتفاع “شیخ محمد” و انبوه برف و سرماى شدید، پیروزمندانه از میدان عمل بیرون بیاییم؟ ولى بعد، پس از بررسى روحیه بچه‏ها دریافتم که نیروهاى صبور و نبردآزموده‏اى هستند، حتى بعضى از آنها در عملیاتهاى طولانى برون مرزى قرارگاه رمضان شرکت کرده بودند و به قولى “مردان کوهستان” شده بودند. آرام گرفتم و تمام فکر و حواسم را متوجه دشمن کردم و شب و روز آنها را نظاره مى‏کردم، تا جایى که مطلع شدم وضع تدارکاتى عراقیها نیز آن طور که باید و شاید، خوب نیست حتى آب مصرفى‏شان را نیز شبانه تهیه مى‏کردند.

 روزهاى اول را با دقت به بررسى موقعیت دشمن گذراندیم و از هر جهت آماده عملیات بودیم. شب پنجم بود که برادر “صالحى” (فرمانده گروهان) من و برادر قاسمى را صدا کرد و گفت:

 “خودتان را براى چند روز دیگر آماده کنید، عملیاتى در پیش است و فعلاً خودتان بدانید!”.

 تمام وجودم را التهاب خاصّى پر کرد و امید به عملیات، روحیه‏ام را قدرت بخشید، مى‏دانستم که بچه‏ها نیز اگر بدانند، قوت و قدرتشان سیر تصاعدى مى‏یابد، اما مجبور بودم سکوت کنم. چند روز، فرصت خوبى بود تا بیشتر به شناسایى بپردازیم لذا گاهى صحنه‏هاى درگیرى مصنوعى درست مى‏کردیم و دشمن زبون نیز مثلاً مقابله به مثل مى‏نمود و این باعث مى‏شد تا مواضع سنگرى و پدافندى‏شان را بهتر بشناسیم.

 بچه‏هاى باهوشِ گردان، کم کم از نحوه رفتار ما بو برده بودند که علمیاتى در شرف انجام است و گاهى نیز به شوخى، حرفهایى مى‏زدند و ما که آن همه احساس و عشق را درک مى‏کردیم، در مقابل مقام والا و ایمان بزرگشان، سر تعظیم فرود مى‏آوردیم و با نگاهى گذرا، سکوت را ترجیح مى‏دادیم و در انتظار روز عملیات، لحظه شمارى مى‏کردیم. نیروهایى را مى‏نگریستیم که در میانشان افرادى بودند که بیش از چهار ماه در عملیات برون مرزى شرکت کرده بودند، مردانى که خوشحالى و سرور از رنگ رخسارشان نمایان بود و هر بامداد را به امید عملیات از خواب برمى‏خاستند. آنان با تجربیاتى که داشتند گرفتن چند ارتفاع، برایشان کار مشکلى نبود.

 روز هشتم دستور رسید که بچه‏ها را مهیا کنید، هر یک از مسؤولین، بچه‏ها را جمع کردند، وقتى من در مقابل نیروها قرار گرفتم لبخند زیبایى را بر لبانشان مشاهده کردم و معلوم بود که خودشان حدس زده‏اند، با این همه، وقتى که خبر را شنیدند، از شادى صلوات فرستادند، دستم را به علامت سکوت بالا بردم و گفتم:

 “بابا! آهسته، عراقیها مى‏فهمند!”

 شب عید فطر، مصادف با شب عملیات بود، پیش از آن، شهید شکوهیان را دیدم که چقدر خوشحال به نظر مى‏رسید و با اشتیاق دسته خودش را آماده مى‏کرد. در گوشه‏اى با او به صحبت نشستم، از قضیه ازدواجش گفت که قرار بود همین روزها عروسى کند... .

 او به شوق رسیدن به معشوق خود، ازدواج را نیمه تمام رها کرده و مشتاقانه به جبهه شتافته بود و صخره‏هاى خشن همراه با دود باروت را به زیستن در شهر، ترجیح داده بود. وقتى که سراپایش را نگاه کردم، کاملا آماده‏اش یافتم، گویى مى‏خواست پرواز کند. دستانش را با دستکش پوشانده بود تا بهتر بتواند صخره‏ها را بپیماید و چابکتر از همیشه پرواز نماید. صدایش هنوز در گوشم جاى دارد که مى‏گفت:

 “امشب اولین کسى هستم که سینه به آتش مى‏سپارم!”

 کفش کتانى‏اش توجه‏ام را جلب کرد، کفش نو با رنگى تند، ناگاه متوجه‏ام شد خنده‏اش گرفت و گفت: “مجبور بودم، کفش دیگرى نداشتم.” بعد از اینکه لبخندى زد، ادامه داد: “مثل کفش پانکیهاست!”

 گردان، هنوز به راه نیفتاده بود و شب، سایه سیاه خود را بر همه جا افکنده بود. کل گردان آماده عملیات بود که ناگاه اتفاق عجیبى افتاد. در یک لحظه، مات و مبهوت به همدیگر نگاه مى‏کردیم و از این که از جریانها، بى‏اطلاع بودیم، بیشتر رنج مى‏بردیم. هر کدام از بچه‏ها را که مى‏دیدى سؤال مى‏کردند و احساسشان به آنها مى‏فهماند که عملیات لو رفته است.

 آتش دشمن باریدن گرفت و نزدیک چند دقیقه پیاپى تیربارهایش روى ارتفاع کار مى‏کرد و مقدار زیادى نیز از خمپاره استفاده کرد... خوشبختانه پس از چند لحظه خاموش شدند.

 

 × شب حادثه

 ساعت، ده شب را نشان مى‏داد که به سرعت از ارتفاع پایین رفته و صد متر سطح دره را نیز طى کردیم، و درست یک ربع به دوازده بود که خودمان را زیر پاى دشمن رساندیم و همان جا به استراحت پرداختیم، اوضاع نگران کننده به نظر مى‏رسید ولى باید صبر مى‏کردیم، نگاهى به بالا انداختم، وقتى که دقت کردم، تیربار دشمن را بالاى سرمان دیدم اگر کوچکترین سر و صدایى ایجاد مى‏شد، همه‏مان از بین مى‏رفتیم، البته قبلا بچه‏ها را توجیه کرده بودیم. ولى نمى‏دانستند که بالاى سرشان یعنى حدوداً ده متر بالاتر از آنها، تیربار و دکل نگهبانى دشمن است. هنوز دو دقیقه به عملیات مانده بود و همچنان در انتظار به سر مى‏بردیم ولى این چند دقیقه، یک عمر بر ما گذشت. در همان حال، شبح مردى توجه‏ام را جلب کرد که درست روى صخره بالاى سرمان ایستاده بود، با خود گفتم: “خدایا این دیگر کیست؟ عراقى است؟ ایرانى است؟” همین طور که با خودم کلنجار مى‏رفتم، صداى انفجارى تکانم داد. دشمن مى‏خواست با پرتاب نارنجک، خیالش از پایین راحت شود، در این بین، یکى از بچه‏ها مجروح شد، اما صدایش درنیامد و دیگران نیز در سکوت کامل به سر مى‏بردند. دیگر خیلى مشکوک شده بودیم و من نمى‏دانستم که چه خواهد شد، همچنان که بالا را نگاه مى‏کردم، با خود گفتم: “یعنى او ما را دیده؟ شاید رفته دیگران را هم خبر کند! خدایا! مبادا دشمن پیش‏دستى کند و کل عملیات را از بین ببرد؟” لذا دیگر درنگ را جایز ندانستم و با آرپى‏چى‏زنهاى خود وارد مشورت شدم و گفتم:

 اگر شما بتوانید تیربارچى بالاى قله را نشانه بگیرید، خیلى خوب مى‏شود! تمام سعى‏تان، از کارانداختن تیربارچى باشد! این را گفتم و به تدارک بقیه نیروها پرداختم، از آن طرف هم لشکر مجاور ما (سیدالشهداء) با دشمن درگیر شده بود. شلیک آرپى‏چى، سینه شب را شکافت و همزمان با آن بچه‏ها نیز با فریاد “الله اکبر” به طرف سنگرهاى دشمن هجوم بردند. جنگ آن چنان شدت پیدا کرده بود که هیچ کس نمى‏دانست بالاخره چه خواهد شد و دشمن نیز همچنان مقاومت مى‏کرد تا جایى که حاضر به ترک منطقه نبود و خیلى سرسختانه مى‏جنگید. در نوک قله، جنگ تن به تن شروع شده بود، حتى مى‏توان آن را به جنگ “نارنجک” لقب داد. بچه‏ها مردانه و با شجاعت مى‏جنگیدند و اهداف از قبل تعیین شده را فتح مى‏کردند.

 ... بعد از ساعتى درگیرى و شجاعت و مقاومت بى‏نظیر بچه‏ها که چشم هر بیننده‏اى را خیره مى‏کرد، منطقه مورد مأموریت خود را گرفتیم و تعداد زیادى را نیز به اسارت درآوردیم، عراقیها گریه مى‏کردند و شرایط قبل از عملیاتشان را شرح مى‏دادند و از کمبود تدارکات و خرابى اوضاع سخن مى‏گفتند. دشمن به سختى تار و مار شده بود و جنازه‏هاى کثیفشان در گوشه گوشه قله به چشم مى‏خورد، روحیه بچه‏ها - با آن که مجروحین قابل توجه بودند - بسیار عالى بود و من با چشم خود دیدم که یکى از بچه‏ها با آن که سه تیر به شکمش اصابت کرده بود، در نبرد با دشمن، چهار نفر از آنها را به هلاکت رسانده بود. واقعاً آن جا صحنه آزمایش بود. شب و تاریکى و درخشندگى گلوله و انفجار درآمیخته شده بود و صحنه جالبى را ساخته بود و بوى خون و دود و باروت تمام فضا را پُر کرده بود و صداى سوز و ناله برادران نیز، محیط را عطرآگین ساخته بود و من که بُغض گلویم را گرفته بود، و از پیروزى در عملیات نیز مسرور بودم، بچه‏ها را یکى یکى ملاقات کردم و از این که هیچ کارى از دستم ساخته نبود، سخت افسرده شده بودم... .

 کم کم گوشه افق روشن مى‏شد و ما به حول و قوه الهى، ارتفاع “شیخ محمد” را فتح کرده بودیم. با آرامش خاصى، بچه‏ها را آرایش پدافندى دادیم، ولى دشمن با ادوات سنگین از روى ارتفاع “ژیلوان” با کاتیوشا و خمپاره‏هاى 80 و 120، منطقه فتح شده را زیر آتش داشت. بچه‏هاى مجروح دائماً به ذکر و استغاثه مشغول بودند و برخى نیز با فریاد “یااباالفضل” خود را آرامش مى‏دادند. در همین حال خبر آوردند که شکوهیان مجروح شده است، بى‏تابانه به دنبالش رفتم. او را در کنار پیرمردى که شدیداً مجروح شده بود و محاسن سفیدش با خون خضاب گشته بود، یافتم. پیرمرد، دیگر آخرین لحظات عمرش را سپرى مى‏کرد و شهادت را به استقبال مى‏خواند، شکوهیان انگار که به خواب شیرینى رفته باشد، دراز کشیده بود، چند بار صدایش کردم:

 - شکوهیان ! شکوهیان ! ... .

 اما جوابى نشنیدم، تا به حال اینقدر صدایش نکرده بودم که جوابم را ندهد. خیلى وحشت کردم، وقتى که چشمم اندام رشیدش را دور زد، پاها و سینه خون‏آلودش توجه‏ام را جلب کرد و دیگر دردناکانه شهادتش را باور کردم، گویى پاره‏هایى از قلبم روى زمین مانده باشد، مات و مبهوت نگاهش مى‏کردم و احساس کردم که دیگر در این دنیا نیستم، کمى راه رفتم و با خود گفتم: “نه! شکوهیان شهید نشده، نه...” چه دلدارى مأیوسانه‏اى! دوباره بر بالاى پیکرش برگشتم، هنوز باور نکرده بودم و امیدوار بودم که تکانى بخورد و با من حرف بزند. دوست داشتم یک بار دیگر نگاهم کند و چشمان قشنگش را ببینم و بیان گرم و باخلوصش را بشنوم و نیرو بگیرم، ولى هر چه نگاهش کردم و او را خواندم، جوابى نشنیدم؛ آرام به نظر مى‏رسید پروازش را باور کردم و بى‏اراده در حالى که بچه‏ها اطرافم را گرفته بودند دستهایم را روى سرم گذاشتم و اندوهناکانه “آخ!...” گفتم. دقایقى نگذشت که به خود آمدم و متوجه نگاه بچه‏ها شدم، به خود نهیب زدم: “این جور بى‏تابى کردن خوب نیست...” ولى چه مى‏توانستم بکنم، بى‏اختیار اشکهایم جارى بود؛ چهره‏ام را برگرداندم و به راه افتادم، در راه، برادر قاسمى را دیدم، گفتم:

 - مى‏دانى چه شده؟ شکوهیان ... شکوهیان شهید شد!

 آرام تسلى‏ام داد:

 - خب، این جا بى‏تابى مکن، تو با این کارت ممکنه روحیه بچه‏ها را خراب کنى!

 تحمل شهادت دوستان، برایم گران تمام مى‏شد و تمام فکرم با خاطراتشان پُر شده بود ولى یک لحظه نیز از جنگ و سرکشى به بچه‏ها، غفلت نمى‏کردم. چرا که احتمال پاتک دشمن را مى‏دادیم. فرمانده گروهان، با آن که تمام بدنش را تیر و ترکش، پُر کرده بود، حاضر نبود عقب برود و در سنگر دراز کشیده بود و فرماندهى مى‏کرد تا این که دو روز بعد او را به عقب فرستادیم.

 موقعیت ما کاملاً تثبیت نشده بود و مهمات و آذوقه به دشوارى مى‏رسید، تا جایى که مجبور بودیم حتى از جیره جنگى اندکى که در کوله‏بار شهیدانمان باقى مانده بود استفاده کنیم. دشمن هنوز شرارت مى‏کرد و مخصوصاً از گاز شیمیایى استفاده مى‏کرد... .

 بالأخره پس از مدتى مقاومت و ایثار، پیروزى و نصرت الهى را دیدیم؛ پیروزى که به یُمن “ایثار” و “شهادت” بچه‏ها به وجود آمده بود؛ شهیدانى که چه معصومانه و مظلومانه در خون خود غلطیدند، شهید سلیمانى را هیچ‏گاه از یاد نمى‏برم، تهرانى شجاعى که با امدادگرى، کمک شایانى کرد ولى او را دیدم که چه باشکوه بر روى زمین افتاده است، وقتى که نگاهش کردم، چهره‏اش رو به آسمان بود و پیشانى بند قرمزش، سیماى ملکوتى‏اى به او بخشیده بود و نسیم ملایمى که خودش را روى زمین، به این طرف و آن طرف مى‏کشید، موهایش را به نرمى به بازى گرفته بود. نشستم و بر پیشانى‏اش بوسه زدم. بعد، بچه‏هاى گردان شهید شکوهیان را دیدم، ناخودآگاه به یاد او افتادم، یکى از آنها مى‏گفت: “او به سختى مجروح شده بود، بالاى سرش رفتیم و گفتیم: حاج‏آقا! ناراحت نباشید، بچه‏ها موفق شدند قله را فتح کنند... حاج آقا! تو را به خدا لبخند بزنید...”

 صبح که شد گفتیم: “حاج‏آقا! وقت نماز شده. آخرین توانش را به کار برد و همان طور که بى‏رمق افتاده بود، نماز را آهسته، آهسته زیر لب زمزمه کرد و هنوز نمازش تمام نشده بود و ذکر خدا بر لبانش بود که به شهادت رسید.”

 چهارده، پانزده روز پدافند و عملیات در آن شرایط مشکل، به اتمام رسید و ما به پادگان شهید بروجردى برگشتیم. پلاکارد درب پادگان توجه‏مان را جلب کرد:

 “مقدم پیروزمندان عملیات بیت المقدس 6 را گرامى مى‏داریم”.

 با خود گفتم:

 خوشا به حال آنان که پیروز واقعى هستند و رهیدن از پلشتیهاى منیت و غرور، و پلیدى و زشتى و غرق شدن در لذّت پاکیها را انتخاب کرده‏اند، خوشا به حال آنان که پس از خاموشى‏شان، آفتاب افکارشان از پس شکفته‏شدن شفق شهادتشان رخ نمود. رزمندگان دلاورى که هرگز فراموششان نخواهم کرد و یاد حماسه‏ها و شجاعت بى‏حدّشان را هیچ گاه از مخیله‏ام دور نخواهم داشت. شهیدان شاهدى همچون: شکوهیان، سلیمانى، فلاحتگر و ... .

 بدان امید که پیرو راه تمام به خون نشسته‏گان مظلوم و شهیدان شاهد - بخصوص شهداى جنگ تحمیلى - باشیم و با تمام توان و تلاش خود، از آرمانهاى بزرگ انقلاب اسلامى، دفاع نماییم و از خدا بخواهیم که ما را در جوارشان جاى دهد. والسلام

تعداد مشاهده مقاله: 72