جایگاه حزب الله در انتخابات شهردارى‏هاى لبنان‏

##تهیه و ترجمه مهندس مهدى قنبرى‏## 1- مقدمه‏
لبنان کشورى است که بنا به ماهیّت سیاسى و اجتماعى خود و وجود رقابتهاى مذهبى، قومى و طایفه‏اى در آن، همه امور هرچند با ظاهرى ساده به موضوعى با ابعاد سیاسى، مهم و قابل توجه تبدیل مى‏شود. طبیعى است که برگزارى انتخابات شهردارى‏ها در چنین کشورى از اهمیت و حساسیّت خاص و بسیارى برخوردار گردد؛ خصوصاً اگر نتایج این انتخابات به گونه‏اى به موضوع انتخابات ریاست جمهورى و جایگاه گروههاى سیاسى و میزان و عمق نفوذ سیاسى، اجتماعى و مردمى آنها در جامعه مرتبط باشد زیرا این موضوع که خود در تعیین سرنوشت انتخابات ریاست جمهورى و توزیع قدرت در میان آنها و تأثیرگذارى ایشان بر جریانات و حوادث سیاسى داخلى و خارجى آینده مؤثّر خواهد بود. 2- نگاه گلى به نتایج انتخابات:
انتخابات شهردارى‏هاى لبنان در حدود دو ماه قبل و بدون هرگونه تأخیر، در موعد مقرر برگزار گردید. برگزارى انتخابات مطابق برنامه زمانى تعیین شده، به دلیل ارتباط یافتن آن با موضوع انتخابات ریاست جمهورى کاملاً ضرورى بوده و با توجه به امنیّت نظامى و اجتماعى حاکم بر کشور هیچگونه توجیه و عذرى براى تأخیر آن وجود نداشته و هرگونه تغییر و تأخیر در برگزارى انتخابات بگونه‏اى اعتراف به ناتوانى و ضعف از سوى حاکمان سیاسى و برگزار کنندگان انتخابات تلقّى مى‏گردید و به همین سبب علیرغم برخى تمایلات و انگیزه‏ها در میان عده‏اى از گروههاى سیاسى و سیاستمداران جهت تأخیر در برگزارى انتخابات گریزى از اجراى بموقع، آرام و قانونمند آن وجود نداشت. و از اینرو انتخابات در فضایى مناسب و بدون وجود فشارها و مداخلات گسترده سیاسى و غیر سیاسى از طرف مسئولین حکومتى و گروههاى مختلف برگزار و در مسیر اهداف پیش‏بینى شده و مورد انتظار خود به سرانجام رسید.
بررسى نتایج کلى انتخابات حاوى نکات مهم و قابل توجّهى بوده که ذیلاً به برخى از آنها اشاره مى‏گردد:
اولاً: نتایج انتخابات در مناطق شیعه نشین لبنان( ضاحیه در بیروت - بقاع - جنوب) حاکى از پیروزى و برترى چشمگیر حزب اللّه نسبت به سایر گروههاى شیعى بوده و این برترى را مى‏توان در نسبت آراء هر منطقه به روشنى ملاحظه نمود:
در منطقه بقاع حزب اللّه حدود 75% از آراء شیعیان را به خود اختصاص داد.
در منطقه ضاحیه بیروت آراء حزب اللّه به حدود 60% کل آراء شیعیان بالغ گردید.
در منطقه جنوب حدود 55% آراء شیعیان به حزب اللّه تعلق گرفت و این در حالى است که در بعضى از مناطق جنوب بخصوص شهرها و روستاهاى واقع در نوار مرزى با فلسطین اشغالى نسبت آراء آن به 70% نیز رسیده بود.
به عبارت دیگر و در یک جمع بندى کلى مى‏توان نتیجه گرفت که حدود (65% از شیعیان لبنان از طرفداران و حامیان حزب اللّه و سایر گروههاى شیعى فقط حدود 35% از آراء شیعیان را با خود همراه داند) و این درست عکس همه آن چیزى است که تا کنون در مورد آراء حزب اللّه و سایر گروههاى شیعى لبنان عنوان مى‏گردید.
علل موفقیت و پیروزى ارزشمند حزب‏اللّه در انتخابات را مى‏توان در عوامل زیر خلاصه نمود:
1- پیروزى‏هاى مستمر نظامى حزب اللّه در ایام اشغال کشور لبنان توسط رژیم صهیونیستى بالاخص آزادسازى بخش اعظمى از مناطق اشغالى جنوب و بقاع غربى در سال 2000 میلادى و نیز موفقیّت بزرگ آن در آزادسازى اسراء و زندانیان لبنانى و فلسطینى از زندانهاى دشمن صهیونیستى در سال جارى.
2- حضور فعّال مردمى حزب اللّه در مناطق مختلف از طریق فعالیتهاى اجتماعى و خدماتى و اجراى پروژه‏هاى عمرانى بالاخص در منطقه بقاع که پیوسته از بى‏توجّهى عمدى دولت به دلیل شیعى نشین بودن در رنج و غربت به سر برده و مظلومیّت مضاعفى را نیز از سایر گروههاى شیعى که داراى نفوذ و قدرت سیاسى و اجتماعى هستند برخود دیده و مى‏بیند. به اعتقاد برخى از این افراد و گروهها این منطقه از مناطق نفوذ سوریه محسوب و هرگونه فعالیّت عمرانى و زیربنایى در آن هدر دادن و ضایع نمودن منابع خواهد بود.
3- ارتقاء سطح بینش و درک سیاسى در میان شیعیان و پیگیرى دقیق روابط قوى و در حال گسترش بین دو کشور ایران و سوریه و تأثیرات آن بر تقویت جایگاه حزب اللّه و احساس امکان جابجایى و تغییر در مسئولیتهاى سیاسى شیعیان که بر گرایشها و وابستگیهاى حزبى ایشان تأثیرگذار مى‏گردد.
4- قدرت برتر سازماندهى و تشکیلات قوى حزب اللّه در مقایسه با سایر گروههاى شیعى از بعد منابع انسانى و سایر امکانات که تحرک و پویایى بیشترى بدان بخشیده و تعامل صادقانه آن با مردم که به اعتماد، محبوبیت و مقبولیت مردمى آن منجر گردیده است.
ثانیا: نتایج انتخابات در بیروت با پیروزى نسبى و بدون دستیابى به اکثریت مطلق طرفداران آقاى رفیق حریرى نخست وزیر لبنان به پایان رسید. اگرچه گروههاى سیاسى مختلف، تلاشهاى وسیعى را براى نفى چهره بلامنازع و منحصر به فرد از آقاى حریرى در مناطق سنّى نشین معمول و تا حد زیادى نیز در این امر موفق گردیدند ولیکن بنا به برخى دلایل امکان پیروزى کامل در انتخابات جارى در مقابل وى موجود نبوده و به همین سبب طىّ توافق حاصل، ترکیبى از نامزدهاى مختلف که اکثریت نسبى آن به سود آقاى حریرى بود اعضاى شوراى شهر بیروت را تشکیل دادند. دلایل عدم پیروزى جناح مقابل آقاى حریرى در انتخابات را مى‏توان در موارد ذیل عنوان نمود:
1- نفوذ سنتى آقاى حریرى در مناطق سنّى نشین.
2- عدم وجود شخصیّت قوى و برجسته سنّى و داراى قدرت رقابت با وى.
3- اختلاف نظر و پراکندگى دیدگاههاى گروههاى رقیب.

علاوه بر آن گسترش بیش از حد رقابتهاى انتخاباتى، زمینه و خوف نفوذ و بهره‏گیرى گروههاى مخالف مسیحى را فراهم مى‏آورد که آثار آن به مراتب سنگینتر و غیرقابل جبران‏تر از پیروزى هر یک از طرفهاى رقیب انتخاباتى بوده و هزینه‏هاى بیشترى را براى اصلاح مى‏طلبید.
ثالثاً: برگزارى انتخابات و نتایج آن در مناطق مسیحى نشین جبل لبنان باردیگر وجود اختلاف و عدم هماهنگى میان گروههاى مسیحى مخالف آقاى امیل لحود(رئیس جمهور لبنان) را به اثبات رساند. نتیجه انتخابات در این مناطق با پیروزى کامل طرفداران آقاى لحود همراه بوده و فرصت برگزارى انتخابات نه تنها کمکى به رفع اختلاف و هماهنگى بین این گروهها ننموده بلکه به تشدید درگیرى‏ها و منازعات داخلى میان آنها منجر گردید.
در مناطق دروزى نشین جبل لبنان( طایفه‏اى مذهبى با اعتقادات خاص) نتایج انتخابات تأکید مجدّدى بر نفوذ قدرت آقاى جنبلاط و بى‏رقیب بودن وى در میان طایفه دروزى بود. پیروزى ایشان در رقابتهاى انتخاباتى همسو و منطبق با اهداف مورد انتظار از انتخابات و جهت‏گیرى‏هاى کلى حزب اللّه بود. آقاى جنبلاط از ابتداى اشغال عراق توسط نیروهاى آمریکایى منادى ائتلاف بین نیروهاى ایرانى - سورى - لبنانى جهت مقابله با توطئه‏هاى گسترده دشمن صهیونیستى و آمریکا بر علیه مردم سه کشور و خواهان تشکیل اتحاد سه‏گانه واقعى و قوى میان دولتها و مردم کشورهاى فوق بوده است.
رابعاً: انتخابات در صیدا که زادگاه و مرکز نفوذ سنتى و دیرین خانواده آقاى حریرى مى‏باشد با شکست آقاى حریرى و پیروزى گروههاى متمایل به سوریه همراه بود. نتایج انتخابات در این منطقه با پیغام قوى و روشنى براى آقاى حریرى مبنى بر کاهش محبوبیت و مقبولیت ایشان میان طوایف سنّى و از دست دادن موقعیت خود در مناطق جنوبى و شمالى لبنان و محدود گردیدن آن در میان مناطق سنّى نشین پایتخت یعنى بیروت به پایان رسید. به نظر مى‏رسد که آقاى حریرى تلاشهایى براى اعاده نفوذ از دست رفته توسط خواهر خود که عضو مجلس نمایندگان لبنان مى‏باشد به عمل آورد ولیکن ترمیم گذشته و اصلاح ذهنیّت مردم علیرغم اعتراف خانواده حریرى به عدم همراهى با مردم و مشکلات آنها و بسته بودن درهاى مراجعه مردم به ایشان با سادگى میسّر نخواهد بود.
خامساً: نتایج انتخابات در اکثر مناطق مسیحى نشین استان شمالى لبنان(با مرکزیت طرابلس) با پیروزى طرفداران آقاى فرنجیه(وزیر بهداشت و متمایل به سوریه) همراه بود. در شهر طرابلس که داراى اکثریت سنّى مى‏باشد هرچند گروه مقابل آقاى رشید کرامى (نخست وزیر اسبق لبنان و نماینده فعلى مجلس) به پیروزى نسبى دست یافت ولیکن گروه پیروز نیز از متمایلین به کشور سوریه محسوب مى‏گردد، از اینرو در یک ارزیابى کلى، نتایج انتخابات در این منطقه نیز بدور از توقعات و انتظارات مطلوب نبود. انتخابات در مناطق شمالى کشور به دلیل گرایشهاى عمومى حاکم بر منطقه فاقد حساسیت‏ها و رقابتهاى انتخاباتى نظیر سایر مناطق کشور بود چرا که علیرغم وجود گروههاى مختلف رقیب در صحنه انتخابات و بروز رقابتهاى ظاهرى انتخاباتى، به دلیل تمایلات سورى اکثر آنها نتیجه حاصل بدون توجه به طرف پیروز، نتیجه‏اى واحد و منطبق بر اهداف مورد انتظار تلقّى مى‏گردید. 3- دست آوردهاى سیاسى انتخابات شهرداریها:
اکثر تحلیلگران سیاسى، رئیس جمهور لبنان را پیروز اصلى و بزرگ انتخابات شهرداریها عنوان مى‏نمودند چرا که نتایج انتخابات در اکثر مناطق با پیروزى احزاب و گروههاى همفکر و همراه با وى یا هم راستا در جهت‏گیرى‏هاى سیاسى با ایشان به پایان رسیده بود. با نتایج حاصل از انتخابات زمینه لازم براى انجام تغییرات مورد نیاز در قانون اساسى جهت تمدید مدت ریاست جمهورى وى براى مدت معیّنى دیگر فراهم گردید چرا که گروهها و احزاب موفق در انتخابات که موافق تمدید ریاست جمهورى مى‏باشند اکثریت بالایى از آراء را به خود اختصاص داده و در صورت حدوث اختلاف در این امر، گروههاى مذکور که طیف گسترده‏اى از احزاب و فعّالان سیاسى مسیحى و مسلمان را شامل و هر یک بنا به دیدگاهها و تحلیلهاى خاص خود در موضوع تمدید مدت ریاست جمهورى داراى نقطه مشترکى مى‏باشند به دفاع و حمایت از این نظریه خواهند پرداخت.
دست آورد مهمّ دیگر انتخابات شهرداریها، ترسیم و تبیین جایگاه واقعى هر یک از گروهها و احزاب در حوزه سیاسى لبنان بود که مى‏تواند (در صورت عدم حدوث اتفاقات جدید در صحنه سیاسى و اجتماعى کشور لبنان) در چگونگى تعیین سهم کرسى آنها در انتخابات پارلمانى سال 2005 نیز مؤثر واقع گردد. البته براى تحقق دست آوردهاى یاد شده باید امیدوار بود و منتظر ماند چرا که لبنان کشورى است با تحولات گسترده و دائمى و متأثر از حوادث و وقایع داخلى و خارجى و معادلات منطقه‏اى و جهانى که همه پیش بینى‏هاى انجام یافته در آن به سرعت مى‏تواند تحت تأثیر حوادث فوق قرار گیرد. پاورقی ها:

تعداد مشاهده مقاله: 74