از «پاسدار انقلاب» تا «پاسدار اسلام»

ضرورت پاسدارى از ارزش‏ها
انقلاب شکوهمند اسلامى ایران که به رهبرى امام خمینى(قدّس سرّه)، بر جنود استبداد و استکبار غلبه یافت محصول تحول در باورهاى امّت اسلامى ایران نیز مى‏باشد و جامعه مسلمان براى تحقق عقاید اسلامى خویش، صدها هزار شهید و جانباز تقدیم نمود تا بتواند نظام طغیان‏گر و تجاوز کار حاکم را سرنگون سازد و خود سررشته نظامى را بر عهده گیرد که در تمامى زمینه‏ها از سرچشمه‏هاى قرآنى و روایى استفاده نماید.
امّا پیروزى نهایى، راستین و حقیقى هر انقلابى مشروط به تحول بنیادى و ریشه‏اى در نظام اخلاقى، عقیدتى و تربیتى جامعه در راستاى اهداف پاک و با اصالت انقلاب مى‏باشد. براى این منظور باید هدف‏هاى مقدس و ارزش‏هاى متعالى را براى جامعه و خصوص نسل جوان تبیین نمود و محتوایى منطبق بر اندیشه ناب دینى با استفاده از اصولى‏ترین فنون علمى، نوین و پویا، ارائه داد، تا از این رهگذر آحاد جامعه به هدف‏هاى معنادارى دست یابند و با درک ارزشهاى متعالى و جاویدان به گوهر اصیل خویش پى ببرند و براى شکوفایى خود و نیز در راه جلب رضاى معبود از هیچ تلاشى فرو گذار نکنند، ناگفته نماند این حرکت باید در جامعه و فضایى صورت گیرد که سالهاى متمادى زیر چکمه استعمار فرهنگى و استبداد سیاسى قرار گرفته و تمامى مراکز آموزشى، تبلیغى و تعلیماتى آن از خانواده تا شهرهاى بزرگ و کوچک، در روستاها و کانون‏هاى عشایرى، زخم‏هاى دردآورى را از دشنه زهرآگین این چپاولگران فکر و اندیشه تحمل نموده‏اند و سال‏ها بود که اختناق حاکم و حاکمیت ستم و جفا مانع بروز خلّاقیت‏ها، شکوفا شدن استعدادها و رشد و پویایى انسان‏ها مى‏گشت. بدیهى است گام برداشتن در این حرکت عظیم، سخت محتاج همکارى اندیشمندان اسلام شناس و صاحب نظران متعهد و متدینى است که در چشمه با طراوت حوزه علمیه به صفاى باطن رسیده‏اند و بصیرت و معنویت را با یکدیگر توأم نموده‏اند و با استفاده از سرچشمه اصیل منابع دینى، ذهن روح خویش را به فرهنگى والا آراسته‏اند.
دست اندرکاران مجله با درک چنین واقعیتى و احساس وظیفه در قبال این ضرورت اجتناب‏ناپذیر و براى بیان معارف اسلامى و گشایش روزنه‏هایى از انوار درخشان علوم قرآن و فرهنگ عترت بر روى انسانهاى تشنه اندیشه اسلامى و براى ایفاى مسؤولیتى سترگ و حیاتى و با بهره‏گیرى اساسى از خاستگاه انقلاب اسلامى یعنى حوزه علمیه قم، مجله «پاسدار انقلاب» را در هیجده شماره تقدیم امّت مسلمان نمود، استقبال پرشور علاقه‏مندان، ضمن آن که هیأت تحریریه مجله را بسیار مسرور و شادمان نمود و شوراى نویسندگان را به راهى که برگزیده بودند امیدوار ساخت، وظیفه افزون‏تر و سنگینى را با تمام وجودش احساس نمود و سرانجام نشریه مورد اشاره در ادامه رسالت فرهنگى و تبلیغى خویش به خواست قادر متعال و با بذل عنایت شخصیت‏هاى برجسته حوزوى و برخى اندیشمندان دیگر با نام «پاسدار اسلام» به راه خود، استوارتر و با توان بیشتر، ادامه داد که به لطف خداوند استقبال شایان توجه و اعجاب برانگیز از آن، سبب گردید که در سومین شماره به شمارگانى در حدود یکصد هزار نسخه برسد، با وجود آن که توزیع رایگان و اهدایى نداشت، حتى کثرت تقاضاها براى دریافت شماره‏هایى از مجلات به جایى رسید که مجموعه سال اول و دوم آن نایاب گردید و به دنبال درخواست‏هاى فراوان مشترکین و مشتاقان معارف اسلامى، شماره‏هاى اوّل تا 24 مجله، به چاپ دوم رسید. مقالات پربار در زمینه‏هاى گوناگون علوم دینى، شیوه ارائه بحث‏ها به لحاظ بکر بودن و مطرح شدن مبانى اعتقادى، اخلاقى و تربیتى با روش‏هایى نوین، روحیه انقلابى مردم و پاى بندى آنان به موازین شرعى و گشودن صفحاتى چون استفتائات از امام خمینى(ره)، خاطره‏هایى خواندنى از زندگى و سیره عملى رهبرى انقلاب اسلامى، پاسخ به نامه‏ها در خصوص مشکلات مذهبى و شرعى، مسایل روز و برخى گرفتاریهاى اجتماعى، فرهنگى، توجه به مقتضیات زمان و در نظر گرفتن نیازهاى اساسى خوانندگان در عرصه‏هاى تبلیغى و فرهنگى از مواردى بود که مجله را این گونه پرمخاطب و با جاذبه ساخت. محورهاى محتوایى مجله‏
مجله پاسدار اسلام، از آغاز انتشار، رسالت مطبوعاتى خویش را با تمامى ابعاد و جوانب آن در نظر داشت و کوشید تا در قلمروهاى ذیل خوراک فکرى و فرهنگى خوانندگان را فراهم نماید:
1- منعکس نمودن آرمان‏هاى ملّت انقلابى و معرفى ارزشهاى دینى و تأکید بر همان بیانات امام خمینى که فرموده‏اند: «آن طورى که در روایات و قرآن هست، آن طور (اسلام را) به مردم ارائه دهیم و همین خودش از هزارها توپ و تانک بیشتر مى تواند مؤثر باشد. آن چیزى که با ارشاد حاصل مى‏شود، قلب مردم را بر مى‏گرداند و این کار، این هنر از اسلام برمى‏آید...».(1)
2- تربیت انسان‏هاى متدیّن، متفکّر و شجاع براى دفاع از ارزش‏هاى معنوى و استقلال کشور، نکته‏اى که امام بر آن اصرار دارد: «مجله باید در خدمت کشور باشد، جوان تربیت کند، انسان درست کند، انسان برومند، انسان متفکر درست کند تا براى مملکت مفید باشد. اگر عکسى دارد، عکسى باشد که تهییج کند براى این که مقابله با دیگران بکند. اگر مطلبى دارد، مطلبى باشد که بسیج کند این را براى حفظ استقلال خودش، براى حفظ مملکت خودش...» (2) «...باید مجله راه بیندازید که وقتى جوان‏ها باز مى‏کنند شکل و صورت و عکس‏هاى مجله و تیترهاى مجله طورى باشد مقابل آن که پنجاه سال ما را به نابودى کشید، شما باید جبران آن خرابى پنجاه سال را بکنید...»(3)؛ «...در مقاله‏ها و نوشتارهاى خود...باید همت بگمارند و بیشتر کار کنند تا در راه تربیت صحیح و تهذیب جامعه وضعیت همه قشرها را در نظر گرفته و راه و روش زندگى شرافتمندانه...را به ملّت بیاموزند.»(4) «...باید نشریاتمان مفید باشد و اخلاق جامعه را اصلاح کنیم...».(5) و البته جامعه به چنین تربیت و تحولى نیاز دارد چنانکه امام فرموده‏اند: «اگر تحول در نظام باشد و تحول در افراد نباشد...فردا همین افراد هستند که مى‏خواهند این نظام را پیش ببرند و همین افراد نظام را کج مى‏کنند. تحول در افراد و روحیه آن‏ها میزان است...».(6)
3- متفکران و اندیشمندان حوزه در مقوله‏هاى گوناگون معارف اسلامى، سخنان تازه و نکات بدیعى دارند که شایسته بود این نوآورى‏ها با زبانى قابل فهم براى استفاده عموم، به جامعه عرضه مى‏گردید به علاوه اگر خواهان تثبیت هویت اسلامى هستیم و مى‏خواهیم به خودباورى برسیم و روحیه ذلّت آور از خودباختگى در برابر فرهنگ‏هاى مهاجم و بیگانه را در جامعه بزدائیم، بدون شک باید سرمایه‏هاى فکرى و علمى خود را بشناسیم و قدر و ارج آنها را باور کنیم، دانشورانى نستوه که با حوصله و دقّت در زوایاى کتابخانه‏ها و مراکز تحقیقاتى و علمى مشغول پژوهش بوده و دُرهاى ناب و گوهرهاى درخشان را از اعماق دریاى حکمت، معرفت، فقاهت، تفسیر و تاریخ و...استخراج مى‏کنند و به ساحل نشینان اقیانوس اندیشه اسلامى عرضه مى‏نمایند.
4- معرفى ابعاد ناشناخته‏اى از مسایل عقیدتى و ارزشى، ناگفته نماند که حقایق ناب و بخصوص ارزشهاى شیعه و فرهنگ اهل‏بیت(ع) در طول قرون و اعصار در محاق محرومیت و مظلومیت بسر مى‏برد آن مسایلى که عمق و محتواى برنامه‏هاى اسلامى بود نه تنها پیاده نگردید بلکه براى مردم گفته نشد و ملت‏ها را از آن‏ها بى‏خبر گذاشتند و دشمنان کوشیدند جنبه‏هایى از اسلام را که به جوامع و امّت‏ها حیات و پویایى مى‏دهد و آنان را بیدار مى‏نماید و نسبت به فجایع جهان آگاه مى‏کند در حجاب نگه دارند و نگذارند این مکتب رهایى بخش و حامى محرومان صالح و مخالف مستبدان و مستکبران، معرفى بشود که ضرورت داشت چنین امور ناشناخته تبیین گردد، همان نکته‏اى که امام خمینى(قدس سره) بر آن پافشارى نموده‏اند: «من امیدوارم همه عزیزان ما توفیق پیدا کنند که این پرده‏هایى که قدرتمندان بر روى اسلام کشیده‏اند و حقایق اسلام را در ستره (پوشش) نگه داشته‏اند با دست علماى اسلام و مبلّغان اسلام عرضه بشود...»(7)
5 - پرده برداشتن از روى مقاصد شوم دشمنان و افشاى توطئه‏هاى آنان و خنثى کردن تحرکات استکبارى با شیوه‏هاى گوناگون، امام خمینى توصیه مى‏نمایند: «ماباید در کارهایى که دشمنان ما مى‏کنند دقت کنیم و تحلیل کنیم ببینیم که آنها به چه زیاد اهمّیت مى‏دهند و انگشت روى چه حیثیتى از مسلمین مى‏گذارند و بفهمیم آنچه که آن‏ها بر آن اصرار دارند همانى است که براى مسلمین و براى بشر بد است، ما از گفتار و کردار آن‏ها باید کشف کنیم که اینها چه مى‏خواهند و ما چه باید بکنیم؟»(8)
6- حضور مستمر و فعّال در خط مقدّم نبرد تبلیغاتى بر علیه بوق‏هاى خبرى تبلیغى استکبار جهانى: از همان روزهاى نخستین پیروزى انقلاب اسلامى، دشمنان،رویارویى خود را با این حرکت الهى و اسلامى در برخوردهاى فیزیکى و فرهنگى پى‏گرفتند و تمامى تلاش آن‏ها در گذشته و حال این بوده است تا سنگربانان اندیشه اسلامى، دروازه‏ها را بر روى خصم بگشایند و بلکه شرایط را به گونه‏اى جلوه مى‏دهند که مردم از ورود بیگانگان نه تنها ناراحت نشوند بلکه خرسند گردند!
آنها و اعوان و انصارشان براى نیل به این مقصد نامبارک و شوم در پى ترویج فرهنگ مهاجم و تضعیف فرهنگ اصیل و هویت راستین هستند و مصرّند مردم را از فرهنگ خود منفور ساخته و در برابر آداب و رسوم اجانب، شیفتگى پیدا کنند، و با به کارگیرى رنگین نامه‏هاى گوناگون، استفاده از شبکه‏هاى تلویزیونى، ماهواره‏اى، اینترنت و باایجاد تسهیلات و تنوع بخشیدن به مجلات و نشریات قصد دارند به راحتى اهداف خطرناک و مخرّب خود را در جاى جاى جهان خصوص کشورهاى اسلامى و بویژه جمهورى اسلامى ایران دنبال کنند. در برابر این هجوم سیل‏آسا و توفان بنیان‏کن و نقشه‏هاى مزوّرانه براى تضعیف مبانى اعتقادى مردم و دور ساختن آنان از احکام و شریعت اسلامى ؛ دست اندرکاران مجله بر آن شدند تا سلاح قلم را بر دوش گیرند و در این عرصه، جبهه‏اى بر علیه تحرکات ایذایى دشمن در جنبه‏هاى فرهنگى و تبلیغى بگشایند و با بهره‏مندى از محصولات فکرى حوزویان؛ مدافعان فرهنگ تشیع را براى رویارویى با دشمن در بعد فرهنگى، آموزشى و تربیتى مهیّاتر سازند.
7- آشنایى با مسایل جهان اسلام: مجموعه مسلمانان جهان که در کشورهاى اسلامى و سرزمین‏هاى داراى اقلیت مسلمان زندگى مى‏کنند رقمى حدود یک و نیم میلیارد نفر را تشکیل مى‏دهند که با وجود قرار گرفتن در موقعیت‏هاى استراتژیک و حساس و آبراهه‏هاى مهم و حیاتى، برخوردارى از ذخائر سرشار و منابع و معادن غنى، با نقشه‏هاى استکبارى و سلطه گرى برخى حکام جور پیشه و محافظه کار داراى مشکلات فراوان اقتصادى، سیاسى، فرهنگى و ارتباطى هستند در میان معضلات گوناگون مسلمانان، موضوع فلسطین، لبنان، افغانستان،عراق، کشمیر، بوسنى هرزگوین و...در دهه‏هاى اخیر زخم‏هاى خونچکانى را براى دنیاى اسلام پدید آورده‏اند. مجله پاسدار اسلام کوشیده است در این زمینه‏ها با توجه به آخرین اطلاعات و شیوه‏هاى مبتنى بر مبانى جغرافیاى سیاسى مقالاتى ارائه نماید و نیز در حد توان خوانندگان را با دشوارى‏ها و مسایل جهان اسلام آشنا کند.
8 - ایجاد امید و حفظ آرامش در جامعه: مجله پاسدار اسلام از آغاز انتشار، در صدد آن بوده است که روح امیدوارى را در جامعه بدمد، براى امنیت روانى تلاش کند و در جهت رسیدن کشور به آرامش لازم گام بردارد، و این مهم در راستاى عملى نمودن رهنمودهاى امام خمینى است که فرموده‏اند: «آنهایى که اهل قلم اند...آنهایى که صالح‏اند...در صدد این باشند که امید بدهند به این جامعه، این مردم احتیاج به امید دارند دیگران اینها را ناامید مى‏کنند...»(9) «...ما الان در ایران احتیاج به آرامش داریم،...باید آرامش این مملکت را حفظ کنیم.»(10)
البته تلاش پاسدار اسلام این بوده است که ضمن حفظ امنیت و آرامش روانى ، مردم را متوجه این واقعیت بکند که دشمنان بیرونى و درونى دارند، منشأ ضعف‏ها در کجاست و در مواقعى با انتقادهاى سازنده و تذکرات اصلاحى مسؤولین را متوجه مسایلى ساخته است که غفلت از آن به سود جامعه نمى‏باشد. چنانچه امام تأکید مى‏فرمایند: «باید مسایل را گفت و هم آرامش را حفظ کرد، هم مطالب را مردم بدانند و هم آرامش را باید حفظ کنند»(11)
اگر در جایى پاسدار اسلام از دردها و مشکلات سخن گفته است، در صدد علاج آنها هم برآمده و ریشه‏هاى ضعف‏ها، لطمه‏ها و صدمه‏ها را نیز تا حدودى روشن کرده است.
9- دفاع از انقلاب اسلامى: مجله پاسدار اسلام مولود انقلاب اسلامى است، تجربه‏هاى شخصیت‏هاى متدین، مبارز و انقلابى، استعدادهاى مقاوم و با صلابت، بر آن گردید که اساس استوارى را پایه‏گذارى نماید که زیربناى فکرى و ارزشى مردم انقلابى را تقویت کند به گونه‏اى که خواننده با مطالعه مطالب آن به رشدى برسد که در برابر جامعه و نظام و انقلاب بى تفاوت نماند و احساس مسؤولیت کند و چنان عمل نماید که ساختمان و انسجام آحاد مردم که سلاح اصلى و رمز واقعى پیروزى است مستحکم‏تر شود. البته قضاوت نهایى با خوانندگان است که آیا این مجله در ادعاى خود که مى‏خواهد زمینه و کشتزارى براى استعدادهاى نسل انقلابى باشد صادق است یا خیر؟
علاوه بر این سیاست کلى حاکم بر مجله، سرمقاله و نوشته‏هاى متعددى به مناسبت‏هاى تقویمى تهیه و تدوین گردیده است تا ضمن آنها ابعاد انقلاب اسلامى، رمز پیروزى آن، نقش رهبرى انقلاب، توطئه‏هاى دشمنان در جهت نابودى این بارقه الهى و...روشن شود، جریان‏هاى انحرافى و التقاطى از دامن پاک انقلاب زدوده گردند، تهاجم گسترده استکبار بر علیه این نهضت تا حدودى خنثى گردد و مردم تحت محور رهبرى با اتحاد و تفاهم، دژى آسیب‏ناپذیر تشکیل دهند. همچنین به خوانندگان گوشزد شود در مقابل نارسایى‏ها، کمبودها و کاستى‏ها مقاومت نمایند و این که لطمه خوردن و زحمت دیدن براى رسیدن به اهداف اسلامى ارزشمند است و نیز براى تقویت معنویت و باورهاى خود تلاش کنند و خویشتن را به خدا متصل نمایند تا امور مادى، آنان را از مقاصد اصلى بازندارد.
10 - امام خمینى (قدس سره) فروغ پرتابش و خورشید درخشنده‏اى است که با تکیه بر ایمان و پارسایى و برخوردارى از صلابت و استوارى، جهان را از خواب غفلت بیدار نمود و جوامع اسلامى را متوجه توطئه‏هاى استکبارى در عرصه‏هاى گوناگون فرهنگى،سیاسى و اقتصادى ساخت و مسلمانان را به سوى هویتى اصیل، جاویدان و رشددهنده که منبعث از ارزشهاى قرآنى و روایى است فراخواند. آن روح قدسى انقلابى را بنیانگذارى و رهبرى نمود که همچون درختى پربار در بوستان تشیّع به شکوفایى رسید. حرکتى که تمامى معادلات ابرقدرتها را بر هم ریخت و نقشه‏هاى حیله گرانه آنان را براى گسترش استثمار و استبداد در جهان افشاء ساخت و ایران را از زیر یوغ ستم رهانید. آشنایى با سیره و سخن چنین شخصیت برجسته از برنامه اصلى مجله پاسدار اسلام بوده و هست. تهیه و تدوین مطالبى تحت عنوان «امام خمینى ثابت و استوار از آغاز تا کنون» با توجه به مسایل تاریخى و موضوعات گوناگون فرهنگى و تبلیغى، درج خاطراتى از خاندان امام خمینى، ذکر نکاتى از سیره عملى، فضیلتها و مکارم اخلاقى ایشان توسط دانشورانى که با امام ارتباطى نزدیک و تنگاتنگ داشته و شاهد زندگى فردى و اجتماعى ایشان بوده‏اند، حجم قابل توجهى از مندرجات مجله را به خود اختصاص داده که مورد استقبال فراوان خوانندگان در سطوح مختلف قرار گرفته است.
11 - مبارزه با خرافات و برخى آداب و رسوم موهن: شکى نیست که حماسه عاشورا و برپایى مراسم سوگوارى براى خامس آل عبا و سایر سنت‏هاى مذهبى در پیروزى انقلاب اسلامى بسیار اثر گذار بود. آموزش‏هاى مذهبى ماه رمضان، درهم فشرده شدن مجالس دینى در این ماه مبارک، حضور سرشار مفاهیم سیاسى و تکالیف دینى در تعالیم وعّاظ و منابر، پیوستگى ابعاد مقاومت و بیدادگرى‏ها و شهادت‏ها در معابر و خیابان‏ها و در مساجد و محفل‏هاى دینى در مردم شورى بزرگ ایجاد کرد و به مبارزات آنان استوارى و پایدارى داد.
عاشوراى حسینى (ع) با قیام خمینى(ره) شکل دیگرى گرفت و محتواى واقعى آن که روزگارى دراز از مسیر خود جدا شده بود، بدان بازگشت، نوحه‏هاى سینه‏زنى با مبارزات ضداستبدادى توأم گردید، از حسین زمان و یزید وقت سخن گفته شد و مرثیه‏سرایى و مصیبت‏خوانى در خدمت حماسه قرار گرفت و سرانجام عاشوارى سال 1399 ه. ق بنیاد ستم را متزلزل ساخت و بدین سان باردیگر خون بر شمشیر غلبه یافت. امّا رسوخ برخى موهومات و رسم‏هاى خرافى به مراسم عزادارى‏هاى محرم، آن‏ها را دچار تحریف و خدشه ساخته بود و ضرورت داشت که دست اندرکاران فرهنگى به گلستان عاشورا گام نهند و ضمن برخوردارى از رایحه معطّر آن، آفت‏ها را از میان بردارند و فرمایش امام خمینى را عملى سازند که مدام تأکید مى‏نمودند عزادارى به شیوه سنتى برقرار بماند امّا پیرایش و پالایش شود، دست اندرکاران مجله پاسدار اسلام با استناد به احادیث معتبر و بهره‏مندى از پرتو اندیشه‏هاى پرورش یافتگان مکتب اهل بیت و حوزه علمیه با نگارش مقالاتى براى زدودن تحریفات و خرافات از این گونه مراسم گام برداشتند زیرا بر این باور بوده و هستند که باید محافل و مجالسى که به نام فروغ‏هاى فروزان آسمان امامت و فداکارى‏هاى عاشورائیان برگزار مى‏شود از شرح مقاصد اصلى و هدف‏هاى عالى، تهى نباشد و هیچگاه در جهت ضد آن هدف‏ها حرکت نکند. مجالس حسینى باید روح مقاومت، فداکارى، دفاع از مظلومان، اجراى عدالت، نفى هرگونه تبعیض و شکاف اقتصادى - اجتماعى را ترویج نماید نه آن که مروّج ذلّت پذیرى و خداى ناکرده مبلّغ امور وهن‏انگیز و غیر اصولى و مغایر با مقاصد مقدس ائمه هدى باشد و برخى نابرابرى‏ها و بدى و زشتى‏ها را با طرح مسئله جبر، توجیه نماید. تلاش براى بهبود کمّى و کیفى مجله‏
دست‏اندرکاران مجله از آغاز انتشار این نشریه تاکنون در صدد آن بودند که از طُرُق گوناگون بر بهبود کمى و کیفى و ارتقاى محتوایى و شکلى مجله بیفزایند، تلاش‏هایى که در این راستا صورت گرفته‏است، عبارتند از:
1- نظرخواهى از خوانندگان و مشترکین مجله در مورد کیفیت مطالب، سطح موضوعات و تنوع آنها و اولویت بندى درباره مقالات به لحاظ موضوعى و مولّفان آنها و نیز استفاده از پیشنهادات اصلاحى و ارشادى مشترکین و مشترى‏هاى دائمى مجله.
2- مشورت با اساتید، محققان و نویسندگان حوزه و بکار گرفتن نقطه نظرات دانشوران در تدوین مطالب و ارائه مقالات و رعایت ضرورت‏ها و توجه به مسایل اساسى و بنیادى.
3- تحریریه مجله بر حسب رسالتى که براى خود قائل بوده‏اند ضمن سعى در بالابردن دانش آگاهى‏هاى خوانندگان، کوشیده‏اند مقالات و مطالب را به زبانى ساده، آسان فهم و در عین حال شیوا و دور از لغزش هاى ادبى و خطاهاى چاپى عرضه نمایند تا بر مذاق خوانندگان ناگوار نیاید، به علاوه حفظ متانت و وزانت مجلّه اصلى استوار بوده که رعایت آن براى دست اندرکاران، در رأس دیگر امور بوده است. حتى در مطالبى تحت عنوان گفته‏ها و نوشته‏ها که ظاهرى تفنّنى و تفریحى دارد از ذکر نکات افسانه‏اى، غیربرهانى، ابهام برانگیز و مغایر آیات و روایات اجتناب گردیده است.
4- تنوع بخشیدن به مطالب به دلیل گوناگونى مخاطبین و این که مجله براى عموم مردم و تمامى اقشار انتشار مى‏یابد، نیاز سنجى و در نظر گرفتن مقتضیات زمان نیز مورد توجه بوده است.
5 - استقبال از انتقادات خوانندگان، صاحب نظران و سایر افراد.
6 - برگزارى جلسات با حضور مدیرمسؤول و سردبیر محترم، اعضاى هیأت تحریریه و نویسندگان به منظور بررسى نیازهاى خوانندگان، چگونگى عرضه مطالب، اولویت بندى موضوعات و تقسیم کار بین مؤلفان.
7- برقرارى ارتباط با برخى مراکز پژوهشى، تبلیغى و دفتر سایر مجلات دینى و احیاناً استفاده از تجارب و نتایج پژوهشى و محصولات فکرى و علمى آنان.
8 - مستند نمودن مطالب، مراجعه به منابع دست اول، ارجاعات درست و پى‏نوشتهاى معتبر، پیروى از شیوه‏هاى نوین نگارش و زبان فارسى. نقد و بررسى و ارزیابى‏
ماهنامه پاسدار اسلام که اکنون در آستانه سال بیست و چهارم قرار دارد و شماره 277 آن را ملاحظه مى‏نمائید، اگرچه با دشوارى‏ها، فرازها و نشیب‏هاى گوناگون مواجه بوده است موجب خوشوقتى است که در تعدادى از مراکز فرهنگى وابسته به حوزه، دانشگاه،مراکز علمى و فرهنگى و کانون‏هاى اطلاع رسانى آرشیو گردیده و در شبکه‏هاى رایانه‏اى و برخى سایت‏هاى مربوط به معارف اسلامى و علوم دینى مقالات و مطالب آن معرفى و موضوع بندى شده و احیاناً براى آنها آگاهى‏هاى توصیفى و چکیده خلاصه نگارى تدوین گردیده است. مرکز اطلاع رسانى پژوهشکده باقرالعلوم سازمان تبلیغات اسلامى، پایگاه اطلاع رسانى اسلامى(پارسا)، مرکز پژوهش‏هاى اسلامى صدا و سیما، خانه پژوهش قم، مرکز اطلاع رسانى دفتر تبلیغات اسلامى، مرکز اطلاع رسانى کامپیوترى علوم اسلامى، مرکز تحقیقات فرهنگیان استان قم، و... از آن جمله هستند.
در عین حال مسؤولین این مجله ادعا ندارند که در تهیه مطالب از نظر کیفى و قالب عرضه آنها از خطا و اشتباه مصون هستند و کارى که مى‏کنند عارى از کاستى است و مؤید این ادعا جلساتى است که با حضور عده‏اى از نویسندگان و محققان همکار مجله برگزار شده و طى آنها محتواى مجله و چگونگى ارائه موضوعات توسط آنان به نقد کشیده شده است.
به علاوه پاسدار اسلام از نقدهاى منطقى، اصولى، دردمندانه، دلسوزانه با آغوش باز استقبال کرده و در حد توان نظرات اصلاحى را کاربردى نموده است، البته ناگفته نماند که حساب خرده‏گیران و عیب‏جویان که تا تلاشى را مى‏بینند به ملامت و مذمت آن مى‏پردازند و در صدد مخدوش کردن روند کارها هستند از منتقدین راستین جدا است.
بدیهى است انتقاد کنندگان نیز در صورتى حق دارند، مضامین و ساختار مطالب مجله را نقد کنند که از فنون و علوم موضوع مورد نقد مایه‏اى و بهره‏اى داشته باشند و درباره نوشتارى که در خصوص دانش اسلامى و معارف دینى عرضه مى‏گردد از مطالعات کافى برخوردار بوده، واقعیت و دشوارى‏ها را در نظر گیرند و یا عینى گرا باشند و لمس جنبه‏هاى کار را در نظر گیرند در غیر این صورت نقد جز سخنى بازارى و نکته‏اى براى عرض اندام و خودى نشان دادن و خرده‏گیرى دور از خردمندى نخواهد بود.
نقد محتوایى و ساختارى شناخت و بصیرت مى‏خواهد، رأیى که شناساى راستین مطرح مى‏کند البته اعتبار دارد زیرا او به غوغاى جناح بازى و جنجال نااهلان کارى ندارد، آنچه برایش حائز اهمیت است سعى مداوم در کشف و ادراک خوبى‏ها و نقاط قوت و امور مثبت و تأثیر گذار است و براى رسیدن به چنین مقصودى به کاستى‏ها، عیب‏ها و نارسایى‏ها هم توجه دارد، اگر اشکالى در کار مى‏بیند ریشه‏هاى آن را باز مى‏شناسد و آن را بیش از آن‏چه هست جلوه نمى‏دهد در ارائه نظرات و پیشنهادات صرفاً نقص و کاستى نمى‏جوید بلکه به کمال، زیبایى و جلوه‏هاى جالب نظر دارد و تا نقدى عیب‏پوش و خالى از عقده‏ها، غرض‏ها و گرایش‏هاى فردى، حزبى و گروهى، در میان نیاید نمى‏توان توقع داشت که در تقویت و غناى مطالب مجله و ظهور موفقیت‏هاى آموزنده و ارزنده، مؤثر واقع گردد و محتواى مجله را پرمایه سازد و بر بهبود ساختارى آن بیفزاید. ماهم با سعدى هم سخن هستیم که مى‏گوید: «متکلم را تا کسى عیب نگیرد سخنش صلاح نپذیرد».(12)
اما سودمندى آن در صورتى است که تلاش فکرى نویسندگان و دست اندرکاران را اصلاح کند و به سوى رشد و کمال سامان دهد و مجلّه را به سوى سیرى عالى‏تر، مؤثرتر، نافذتر و پربارتر سوق دهد لحن نقد سالم: محصول سلامت نفس و نیّت صادق ناقد است:
دلایل قوى باید و معنوى‏
نه رگهاى گردن به حجّت قوى(13)
در عین حال هیأت تحریریه مجله پاسدار اسلام قبول دارد که:
1- مجله تا رسیدن به هدف‏هاى مطلوب و والا فاصله دارد و باید بکوشد این فاصله را کم کند.
2- در تشخیص نیازهاى فکرى، معنوى، فرهنگى جامعه و تهیه مطالب بر اساس آنها باید اهتمام افزون‏ترى نشان دهد.
3- ابهامات و شبهه هایى را که برخى روشنفکران مطرح مى‏کنند باید دقیقاً بررسى نماید و با پیروى از جدال احسن که قرآن بر آن تأکید دارد و به قصد ایجاد فضاى زلال و سالم و تنویر افکار عمومى به دفع این ناگوارى‏ها بپردازد و خوانندگان را با برهان و استدلال از راهرو تردید به بوستان ایمان برساند.
4- در معرفى مجله از طریق رسانه‏هاى جمعى، نشریات و مطبوعات تا حدودى کوتاهى شده است.
5 - براى پاسخگوئى به مسائل نسل جوان که درصد مهمى از افراد جامعه را تشکیل مى‏دهند در وهله نخست باید

مسایل تربیتى با دیدگاهى قرآنى و روایى مدّ نظر قرار گیرد. اصولاً در این مجله جاى مطالبى که بعد پرورشى و تربیتى داشته باشند و براى نسل جوان مفید باشند خالى است، در مرحله بعد مطالبى باید عرضه گردد که براى این قشر از جامعه جذاب، شیوا، در عین حال آموزنده باشد اگرچه پاسدار اسلام با ترسیم زندگى علماى وارسته نمونه‏هاى عینى از ویژگى‏هاى اخلاقى، تندیس زهد و تقوا و مبارزه را ارائه مى‏دهد ولى این برنامه استمرار ندارد و گاهى به بوته فراموشى سپرده مى‏شود.
6- یکى از محورهایى که در مجله براى خوانندگان جاذبه داشت، پاسخ به سؤالات و نیز استفتائات بود که اکنون جاى خالى آن کاملاً احساس مى‏گردد و باید در جهت احیاى این نهج‏ناب گام‏هایى برداشته شود.
7 - مجله باید صفحه یا صفحاتى را به معرفى کتابهاى مفید، سالم و آموزنده و نیز نقد کتابهاى مورد تأمل اختصاص دهد و به مسؤولین فرهنگى و تبلیغى در خصوص انتشار برخى کتابهاى مسئله دار، تذکر دهد.
8 - اگرچه روى آوردن به مباحث تقویمى و فصلى و مصرفى در شأن مجله نمى‏باشد امّا به بهانه رویدادهاى هر ماه مى‏توان تحلیل جالبى با تکیه بر مسایل فرهنگى، اخلاقى و تربیتى ارائه داد.
9 - رنگین نمودن مجله و تنوع بخشیدن به ظاهر آن در حد متعادل مناسب است و اگر محتوایى مفید در قالبى زیبا ارائه شود طالب افزون‏ترى خواهد داشت، امّا هیأت تحریریه اعتقاد ندارد که گرایش به این سمت و سو باید هدف مجله شود و متمرکز نمودن کارها براین جنبه، به محتوا خسارت وارد مى‏کند به علاوه نمى‏توان گفت: مجلّه‏هایى که معمولاً پرخواننده هستند صرفاً به دلیل تنوع در رنگ و ظاهر آنهاست بلکه کم نیستند افرادى که کمتر به این امور توجه دارند، به علاوه برخى نشریات به بهانه جذب خواننده به امورى روى مى‏آورند که یا خنثى بوده و یا احیاناً با مبانى و ارزشهاى اعتقادى در تباین است و مجله پاسدار اسلام با چنین نگرشى به شدت مخالف است و مجلّه با اهداف و رسالت آن چنین شیوه‏اى در تضاد مى‏باشد.
10- احتمالاً براى عده‏اى امکان دارد این سؤال پیش بیاید که به دلیل فاصله گرفتن مجله از سالهاى نخستین انتشار به لحاظ شمارگان و تعداد مشترکین سیر نزولى داشته است، امّا این واقعیت را در مسایل دیگرى که ارتباطى با تلاش هیأت تحریریه هم ندارد باید جستجو نمود، یکى آنکه در وضع کنونى دیگر آن حال و هواى اوایل انقلاب و دوران دفاع مقدّس بر جامعه حاکم نمى‏باشد. نیروهاى معتقد به انقلاب که در آن زمان صفى واحد را در برابر دشمنان داخلى و خارجى و خط نفاق و سازش و ارتجاع تشکیل مى‏دادند، در وضع فعلى از هم پراکنده شده‏اند و دیدگاههایى احیاناً متفاوت و حتى متعارض پیدا کرده‏اند. به علاوه در آن سال‏ها شخصیت‏هاى برجسته حوزه که عده‏اى از آن‏ها در سطح مرجعیت مردم به شمار مى‏روند، با مجله همکارى داشتند و بطور مرتب و مستمر مقاله ارائه مى‏دادند که در شماره‏هاى اخیر چنین وضعى به مجله حاکم نیست، همچنین تعداد مجلاتى که در مورد معارف اسلامى و مسایل کلامى و اعتقادى مطالبى مى‏نویسند بسیار زیاد شده و در برخى موضوعات، مجلات، کاملاً تخصصى انتشار مى‏یابند که خوانندگان بسیارى به آنها رویکرد نشان مى‏دهند، از آن گذشته مجله پاسدار اسلام قصد ندارد در فضایى ژورنالیستى وارد شود و تمایل دارد رسالت اصلى خودرا که نشر معارف قرآن و اهل بیت(ع) است، همچنان ادامه دهد و البته به نوآورى‏ها و شیوه‏هاى جدید و مسایل روزمرّه هم توجه داشته باشد.
11- اگرچه توقف در مسایل سیاسى - اجتماعى، مجله پاسدار اسلام را از هدف اصیل خود دور مى‏نماید ولى شایسته است مقتضیات زمان، مباحثى که در سطح جهان اسلام مطرح مى‏گردد، و نیز برنامه‏هاى فرهنگى و تبلیغى که به نحوى از سوى محافل استکبارى سامان داده مى‏شود، از نظر نویسندگان این مجله فاصله نگیرد، مسایلى چون جهانى شدن، تساهل و تسامح، تکثرگرایى دینى، جدایى دین از علم و نیز انفکاک بین دیانت و سیاست از طرف جناح مهاجم داخلى و خارجى به شکلى گسترده در مطبوعات، کتابها، شبکه‏هاى اطلاع رسانى مورد توجه قرار مى‏گیرد که باید متناسب با آنها دیدگاههاى اسلامى تبیین و تشریح گردد و به ایرادها و سؤال‏ها و ابهام‏ها در این باره پاسخ مستدل، منطقى، اصولى و مستند داده شود.
12- اگرچه مجله قصد ندارد به سوى مطالب کاملاً فنى و تخصصى سوق داده شود و معمولاً مخاطب آن عموم جامعه است و مردم دوست دارند تمامى مسایل اسلامى را بطور یکجا در این نشریه مطالعه کنند امّا این بدان معنا نیست که هرکدام از مقالات نباید مبتنى بر معیارهاى علمى و حکمت‏هاى اسلامى تهیه شوند.
13 - در هنگام پرداختن به مسایل قشرى خاص نباید سایر اقشار و مسایل و مشکلات آنان فراموش شوند. به عنوان نمونه روى آوردن افراطى به مسایلى درباره جوانان معادل غفلت از مسایل خانواده، مناسبات اجتماعى و فرهنگى خواهد بود. بنابراین نوعى اعتدال و همه جانبه نگرى و ژرف کاوى در پرداختن به موضوعات باید مراعات گردد. پاورقی ها:پى‏نوشت‏ها: - 1. صحیفه نور، ج 18، ص 243. 2. همان، ج 8، ص 24. 3. همان، ج 15، ص 38 - 37. 4. همان، ج 19، ص 109. 5. همان، ج 14، ص 249. 6. در جستجوى راه از کلام امام، دفتر دهم، ص 105. 7. همان، دفتر 22، ص 258 - 257. 8. همان، ص 239. 9. صحیفه نور، ج 14، ص 23. 10. همان، ج 12، ص 209. 11. همان، ص 210. 12. گلستان سعدى، باب هشتم. 13. کلیات سعدى، چاپ تهران، ص 302.

تعداد مشاهده مقاله: 135