گزارشى از خدمات آستان قدس رضوى‏

فعالیت‏هاى آستان قدس رضوى در راستاى حفظ احیاى موقوفات و ایفاى تعهدات بر اساس نیات واقفان و نیازهاى جامعه به ویژه زائران گرامى بارگاه ملکوتى حضرت امام رضا علیه السلام و با تأکید بر امور فرهنگى به عنوان اصلى‏ترین وظیفه انجام مى‏گیرد که گوشه هایى از آن به طور خلاصه ارائه مى‏گردد: بازسازى و توسعه اماکن متبرکه‏
با عنایت به ضرورت گسترش فضاهاى عبادى و زیارتى اقدامات مهمى توسط سازمان عمران و توسعه حریم حرم حضرت رضا (علیه السلام) انجام گرفته است که چندین برابر تمامى فعالیت هایى است که در طول 1200 سال در این آستان مقدس انجام شده است.
مجموعه اماکن موجود حرم مطهر امام هشتم علیه السلام که در زمان پیروزى انقلاب اسلامى شامل سه صحن، چند رواق، دو بست و به میزان 120000 متر مربع بوده است. هم اکنون به 600000 متر مربع افزایش یافته و با تکمیل برخى اماکن در حال ساخت به 900000 متر مربع خواهد رسید.
فهرست اهم این اقدامات عبارتند از تعویض ضریح قدیمى و نصب ضریح جدید با بهره‏گیرى از ارزشمندترین و زیباترین اصول هنرى و معمارى اسلامى. توسعه روضه منوره از سه طرف‏
احداث رواق‏هاى: دارالولایه، دارالهدایه، دارالرحمه، دارالحکمه،دارالاجابه،دارالحجه، دارالکرامه و رواق جدید بالا سر مبارک بیش از 20000 متر مربع رواق بزرگ امام خمینى با 21000 متر مربع هم اکنون در دست احداث است.
احداث صحن‏هاى جدید: جمهورى اسلامى، جامع رضوى با 81000 متر مربع.
صحن‏هاى در حال تکمیل یا آماده بهره‏بردارى شامل:
صحن هدایت، صحن غدیر، صحن کوثر مجموعاً 69500 متر مربع. احداث فضاهاى فرهنگى و علمى:
دانشگاه علوم اسلامى رضوى ساختمان شماره 1 و 2 (32800 متر مربع) - مدرسه نواب (1800 متر مربع)، ساختمان ادارى حوزه علمیه خراسان (7000متر مربع) - کتابخانه مسجد گوهرشاد(1200 متر مربع) - بنیاد پژوهشهاى اسلامى (24000 متر مربع)- زائرسرا (11000 متر مربع). احداث فضاهاى خدماتى و رفاهى شامل:
مجموعه پارکینگ‏هاى حرم مطهر (113000 متر مربع) - زیر گذر وسایل نقلیه (45000 متر مربع) - دارالشفاء (18000 متر مربع) - موتورخانه و تأسیسات (7680 متر مربع) دوربرگردان (28000 متر مربع) سرویس‏هاى بهداشتى شرقى و غربى (43000 متر مربع). حفظ و احیاى موقوفات و نذورات
آستان قدس رضوى در تمامى طول تاریخ 1200 ساله خود همواره بر موقوفات و نذورات استوار و متکى بوده و این سنت‏هاى حسنه همچون دوبال پر قدرت. این دستگاه ملکوتى را در اوج آسمان معنویت حفظ کرده است. تلاش آستان قدس رضوى و مدیریت آن پس از پیروزى انقلاب اسلامى در جهت حفظ، احیاى موقوفات و صرف درآمد آنها بر اساس نیات واقفان با دقت نظر خاص، رعایت حقوق شرعى و پرهیز از اسراف در این مختصر قابل بیان نیست. همچنین بیشترین موقوفات آستان قدس رضوى از لحاظ تعداد رقبات مربوط به سوخت و روشنایى حرم مطهر و از نظر درآمد به ترتیب امور دارالشفاء، و بیمارستانها، روشنایى، روضه خوانى، زوار، کمک به ایتام، کتابخانه، مهمانسرا، امور فرهنگى و تعمیرات حرم مطهر را شامل مى‏شود که با عنایت حضرت رضا علیه السلام و دستورات مؤکد تولیت عظماى آستان قدس رضوى صددرصد به نیات واقفان عمل مى‏شود.
رقبات وقفى از زمان شهادت حضرتش تا کنون حدود 1800 مورد بوده است که 114 رقبه متعلق به سالهاى بعد از انقلاب اسلامى است. نذورات‏
سالانه حدود 000/000/5 نفر از اقشار مختلف ملت مسلمان ایران و جهان نذورات نقدى و جنسى خود را به دفاتر 16 گانه نذورات مبادى ورودى و داخل حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام تحویل مى‏دهند و رسید دریافت مى‏کنند. شیفتگان و دلباختگان حرم رضوى نذر خویش را از طریق واریز به داخل ضریح مطهر پشت پنجره‏ها، صندوق‏هاى مستقر در حوزه اماکن متبرکه، تحویل به دفاتر نذورات، واریز به حساب‏هاى نذورات نزد بانک‏ها و نیز ارسال از طریق پست در سراسر کشور و خارج از کشور ادا مى‏کنند. آستان قدس رضوى نیز با اهتمام ویژه نسبت به نیت نذر کنندگان در همان زمینه به مصرف مى‏رساند. بهره‏مندى زائران از برنامه‏هاى فرهنگى،اجتماعى، تبلیغى
برنامه‏هاى فرهنگى و مذهبى حرم مطهر در حوزه معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامى در چند بخش کلى ارائه مى‏شود.
الف - نیایش: شامل برگزارى شکوهمند نمازهاى جماعت، مراسم دعا و برنامه زیارت مخصوص امام رضا علیه السلام، زیارت جامعه کبیره و زیارت آل یاسین.
ب - محافل قرآنى: جلسات ترتیل، محافل انس با قرآن در جوار عترت، گلواژه‏هاى نور، جلسات تفسیر روزانه.
ج - مراسم سخنرانى و جلسات پرسش و پاسخ: شامل سخنرانى‏هاى روزانه، بیان احکام، ویژه برنامه بر کرانه نور، سلسله برنامه‏هاى دین، نشاط، زندگى و نسیم معرفت.
د - کارگاه‏هاى آموزشى: ترجمه مفاهیم و تفسیر قرآن کریم، آموزش صحیح قرائت و اذکار نماز، روخوانى و روان خوانى قرآن، کارگاه آموزشى شبى با قرآن و انس با نهج‏البلاغه.
ه. برنامه‏هاى فرهنگى: رایانه سراى قرآن و عترت، ارایه خدمات سمعى و بصرى قرآن و عترت، نمایشگاه منشورات قرآنى، معرق کارى قرآنى، کارگاه قصه گویى، داستان نویسى قرآنى و خوشنویسى قرآنى، برگزارى سلسله نشست‏هاى فرهنگى با عنوان (تا چشمه رضوان) ویژه جوانان با حضور اساتید حوزه و دانشگاه، سرویس دهى به اردوهاى فرهنگى دانشجویى و دانش‏آموزان که در سال 1382 به حدود 212/278 نفر از افراد شرکت کننده در این اردوها سرویس داده شد و مجموعاً 574639 (در قالب ویژه برنامه فیض حضور) بسته متبرک و محصولات فرهنگى اهداء شده است.
و - مشاوره و پاسخگویى: در سال 82 علاوه بر مشاوره دینى و اخلاقى به بیش از 307000 نفر مراجعه کننده به دفاتر پاسخگویى شده است.
ز - مسابقات: مسابقات قرآنى با بیش از 211049 نفر شرکت کننده در سال 82، مسابقه کتابخوانى با 7000 نفر عضو ثابت و تعداد زیادى مسابقه متنوع در طول سال.
ح - اطلاع رسانى و راهنمایى زائرین: راهنمایى زائرین در مبادى ورودى (در سال 82 به بیش از 300000 نفر خدمات ارائه شد).
ط - برنامه‏هاى ویژه زائرین غیر ایرانى: آموزش تلاوت قرآنى، نمایش فیلم، سخنرانى و بیان احکام به زبانهاى عربى، انگلیسى و اردو، اهداى قرآن، مفاتیح و کتابهاى مفید بیش از 421000 جلد در سال 82 و برگزارى 490 جلسه گفتگوى اینترنتى با زائرین خارج از کشور. مؤسسات فرهنگى و اجتماعى‏
در حوزه فعالیت‏هاى فرهنگى در زمان پیروزى انقلاب اسلامى تنها کتابخانه مرکزى با کمتر از 50000 جلد کتاب یک موزه و اداره امور فرهنگى وجود داشته است. در حال حاضر بر اساس اولویت و اهمیت برنامه‏هاى فرهنگى و تبلیغى با اهتمام تولیت عظماى آستان قدس رضوى چندین مؤسسه فرهنگى - اجتماعى تأسیس شده و در هر کدام مجموعه‏اى از فعالیتهاى گسترده فرهنگى و تخصصى در جریان است. فهرست اهم این مؤسسات و مراکز عبارتند از:
1- ایجاد شوراى عالى فرهنگى بمنظور سیاستگذارى، هماهنگ سازى و تقویت پشتوانه فکرى و نرم‏افزارى برنامه‏ها و فعالیت‏هاى فرهنگى آستان قدس رضوى.
2- ایجاد معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامى آستان قدس رضوى در راستاى تقویت کیفى و گسترش کمى خدمات فرهنگى و معنوى به زائرین محترم امام هشتم علیه السلام.
3- احداث کتابخانه مرکزى آستان قدس رضوى با 28000 متر مربع زیربنا و ایجاد بیش از 40 کتابخانه وابسته با بیش از 2 میلیون جلد کتاب. نزدیک به 5 هزار جلد کتاب خطى و قرآن‏هاى نفیس و بیش از 1000200 جلد کتاب چاپى به 42 زبان زنده دنیا بیانگر غناى این کتابخانه است.
4- موزه مرکزى و 10 موزه وابسته شامل موزه قرآن و نفایس، هدایاى مقام معظم رهبرى، گنجینه فرش، موزه تاریخ مشهد، موزه سکه و طلا، تمبر و اسکناس، ظروف چینى، سلاح، ساعت و ابزار آلات نجومى، صدف و هنر و نقاشى.
5 - کتابخانه و موزه ملى ملک تهران با 10 هزار متر مربع زیربنا و بیش از 19000 عنوان کتاب و رساله نفیس و بیش از 42000 جلد کتاب چاپى سنگى و سربى در علوم مختلف.
6- بنیاد پژوهشهاى اسلامى در ساختمانى به وسعت 24000 متر مربع با بیش از یکصد و پنجاه محقق و پژوهشگر در قالب 14 گروه فعالیت مى‏کنند. از جمله افتخارات آن انتشار بیش از پنج میلیون نسخه کتاب با 944 عنوان که 33 اثر از انتشارات بنیاد بعنوان کتاب سال و کتاب برگزیده در جشنواره‏هاى مختلف معرفى شده است.
7 - شرکت به نشر: این شرکت تاکنون با انتشار بیش از 1200 عنوان کتاب و معرفى بعنوان ناشر برتر آثار کودک و نوجوان، در سال 82 کارنامه موفقى از خود ارائه داده است.
8 - مؤسسه چاپ و انتشارات: این مؤسسه تاکنون موفق به چاپ بیش از 5000 عنوان کتاب در تیراژ بیش از 23 میلیون نسخه نموده است. این مؤسسه در سال 1380 موفق به دریافت گواهینامه ستاره طلایى کیفیت چاپ شده است.
9- دانشگاه علوم اسلامى رضوى: این دانشگاه با 450 نفر دانشجو در سه مقطع کارشناسى، کارشناسى ارشد، و دکترا در قالب 12 رشته تحصیلى و گروههاى مختلف پژوهشى فعالیت مى‏کند.واحد شماره 2 دانشگاه علوم اسلامى رضوى در سال 83 با 10800 متر مربع بنا احداث شده است.
10 - بنیاد فرهنگى رضوى: حدود 5400 دانش‏آموز در 12 واحد آموزشى مدارس امام رضا(ع) مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد 5 واحد در نقاط محروم شهر مشهد صددرصد رایگان مى‏باشد. از جمله افتخارات این مؤسسه کسب رتبه‏هاى ممتاز توسط دانش آموختگان آن در آزمون‏هاى سراسرى و مسابقات علمى است.
11- مؤسسه آفرینش‏هاى هنرى و رسانه‏هاى صوتى و تصویرى: این مؤسسه با تشکیل محافل و جلسات پرسش و پاسخ پیرامون جوانان و خدمات مشاوره‏اى به این قشر فعالیت مى‏کند.
از جمله اقدامات مهم این مؤسسه تشکیل انجمن‏هاى ادبى رضوى و برگزارى نمایشگاه‏هاى مختلف آثار هنرى است.
12- مؤسسه خدمات مشاوره‏اى جوانان و پژوهشهاى اجتماعى: این مؤسسه با تشکیل محافل و جلسات پرسش و پاسخ پیرامون جوانان و خدمات مشاوره‏اى به این قشر فعالیت مى‏کند. از مهمترین اقدامات آن اجراى طرح‏هاى آموزشى مردان علوى و زنان فاطمى، دختران آفتاب و...مى‏باشد.
13- تربیت بدنى: این مجتمع با وسعت حدود 16 هکتار و دارا بودن مجهزترین و زیباترین اماکن ورزشى در سطح کشور توانسته است با ایجاد امنیت مطلوب جهت خانواده‏ها نسبت به جذب آحاد مردم به ورزش موفقیت‏هاى ارزشمندى کسب نماید. اماکن ورزشى این مجتمع عظیم شامل: مجموعه‏هاى آبى آقایان و بانوان، باستانى، زمین چمن فوتبال، سالن‏هاى چند منظوره فوتسال، رزمى، پیست‏هاى دوچرخه سوارى و دو میدانى، استادیوم 30000نفرى و...مى‏باشد.
14- مؤسسه فرهنگى قدس: این مؤسسه با انتشار روزنامه قدس بصورت سراسرى و چاپ همزمان در تهران و دارا بودن 150 نمایندگى در سطح کشور اقدام به اطلاع رسانى صادقانه و سریع به اقشار مختلف جامعه مى‏نماید. دومین نشریه این مؤسسه ماهنامه بین المللى زائر است.
15 - مرکز آموزش ضمن خدمت این مرکز تاکنون توانسته است با آموزش ضمن خدمت کارکنان آستان قدس رضوى طى دوره‏هاى توجیهى - کوتاه مدت و بلند مدت، در جهت تربیت نیروى انسانى، افزایش توان علمى و تأمین کادر تخصصى، نیازهاى سازمان را برآورده سازد.
16- مؤسسه آستانه حضرت حسین بن موسى کاظم(ع) و آرامگاه شهید مدرس: احداث سالنهاى چند منظوره، موزه، غرفات خانوادگى، کتابخانه و... در قالب دهها هزار متر مربع فضاى عبادتى و زیارتى در شهرستانهاى طبس و کاشمر از جمله اقدامات مهم آستان قدس رضوى در جنوب خراسان است.
17- دانشگاه امام رضا(ع): این دانشگاه هم اکنون با 607 دانشجو در پنج رشته کارشناسى مشغول به فعالیت مى‏باشد. با انتشار بیش از 100 عنوان کتاب در تیراژ 600 هزار جلد از دیگر اقدامات این دانشگاه است. همچنین این دانشگاه با دستور کار قرار دادن رشته‏هاى پزشکى، در آینده اقدام به تأسیس بیمارستان رضوى نموده است.
18 - بیمارستان رضوى: بیمارستان 320 تختخوابى رضوى با 44750 متر مربع زیربنا در پنج طبقه شامل بخش‏هاى جراحى، کلینیک‏هاى تخصصى، آزمایشگاه، اتاق عمل، کتابخانه و... احداث شده و در حال تجهیز مى‏باشد. ارائه خدمات برتر به زائرین‏
بیش از 10000 هزار نیروى مخلص بصورت شبانه روزى و در تمامى ایام سال در خدمت به زائرین گرامى حضرت رضا علیه السلام در رابطه با اداره حرم مطهر و ارائه انواع خدمات گسترده به زائرین عزیز تلاش مى‏کند بخشى از آنها نیروهاى افتخارى حرم مطهر در قالب خدمه، گروه ارشاد و بسیج خواهران و برادران و... هستند.
اماکن متبرکه رضوى: شامل 3 مدیریت، 12 اداره، بخشها و دفاتر متعدد فعالیت مى‏کند. 1- مدیریت امور رفاه زائرین و خدمات‏
عناوین برخى از خدمات گسترده این مدیریت که با بیش از 300 نفر پرسنل به زائرین گرامى حضرت رضا(ع) ارائه مى‏شود، عبارتست از:
الف: اداره امور تسهیلات زائرین:
امداد به زائرین که بعنوان نمونه در ششماهه اول سال جارى به تعداد 718/16 نفر از زائران نیازمند و در راه مانده کمک نموده است.
- رسیدگى به امور گمشدگان در سطح حرم مطهر.
- آفت زدایى، سمپاشى، ضد عفونى و بررسى مسائل بهداشتى حرم مطهر.
- تحویل صندلى چرخ‏دار به زائرین سالمند و معلول.
- ثبت و نظارت و رسیدگى به امور شفایافتگان.
ب: اداره امور خدمات زائرین:
- توزیع دعوت نامه‏هاى مهمانسرا.
خدمات دفن در حرم مطهر و خواجه ربیع.
ج: اداره امور امانات و نگهدارى اشیاى گمشده:
- دریافت، تحویل و نگهدارى امانات و رسیدگى به اشیاى گمشده.
د: اداره امور روشنایى:
تأمین روشنایى روضه منوره و رواق‏ها و اماکن متبرکه حرم رضوى.
ه. بخش سرایدارى:
- نظافت عمومى اماکن متبرکه. 2- مدیریت امور انتظامات و تشریفات‏
- حفظ نظم و امنیت در اماکن متبرکه. 3- اداره مهمانسرا
این اداره در ششماه اول سال جارى بیش از یک میلیون و 37 هزار نفر زائر و خادم پذیرا شده است. 4- مدیریت امور خدمه:
که در چهار اداره امور خدام فراشان و حفاظ، دربانان و امورکفشدارى در قالب زیر ارائه خدمت مى‏کند.
- شستشوى روضه منوره، راهنمایى و ارشاد و ایجاد فضایى آرام جهت زائرین در رواق‏ها و...
- آماده سازى مراسم خطبه و صفه، تعویض گلهاى ضریح مطهر و...
- غبارروبى و تطهیر صحن‏ها، نظارت بر تردد زائرین در...صحن‏ها، انتقال افراد شفایافته به دفاتر ذیربط و...
- دریافت و تحویل کفش‏هاى زائرین در مبادى ورودى رواق‏ها. برخى فعالیت‏هاى خدماتى و عام المنفعه:
آستان قدس رضوى در کنار خدمات فرهنگى به زائرین، اقدام به انجام برخى خدمات عام المنفعه در سایر نقاط کشور نموده که از آن جمله است:
از آن جمله است تأسیس مؤسسه امداد به منظور کمک به اقشار محروم و نیازمند.
- احداث 253 واحد مسکونى در جنوب خراسان.
- احداث 14 واحد آموزشى و خوابگاه در جنوب خراسان.
- احداث حسینیه و مجتمع‏هاى رفاهى بین راهى در جنوب خراسان.
- احداث 55 واحد مدرسه در مناطق زلزله زده جنوب خراسان.
- احداث شهر هویزه با 2000 واحد مسکونى.
- کمک‏هاى نقدى و غیر نقدى به جبهه‏هاى جنگ تحمیلى.
- کمک به سازمان‏هاى خیریه و توانبخشى.
- کمک به مراکز آموزشى و اهداى زمین در متراژ 3 میلیون متر مربع.
- احداث شهرکهاى مسکونى (رضوى، معلولین، کنه بیست، بیلدر، ثامن و...).
- توسعه بخش مراقبت‏هاى ویژه نوزادان بیمارستان امام رضا علیه السلام .
- تجهیز بخش زنان بیمارستان امام رضا علیه السلام.
- احداث ساختمان بخش قلب بیمارستان امام رضا علیه السلام.
- توسعه واحدهاى درمانى یزد و کرمان.
- احداث بیمارستان امام رضا علیه السلام در سیرجان.
- بیمارستان چناران.
- احداث و یا کمک به 110 باب مسجد در خراسان و دیگر استان‏هاى کشور.
- بازسازى و توسعه مرقد شهید مدرس در کاشمر.
- بازسازى و توسعه مرقد امام زاده حسین بن موسى کاظم(ع) در طبس.


پاورقی ها:

تعداد مشاهده مقاله: 143