قدس و فلسطین در تاریخ‏

تحقیق پیرامون قدس و تاریخ فلسطین پاسخ‏هاى درستى به پرسش‏ها درباره این دو مکان مقدس و دیدگاه صهیونیست‏ها نسبت به آن در اختیارمان مى‏گذارد.
این پرسش‏ها را مى‏توان اینگونه بیان کرد:
1- اصول این تاریخ چیست؟ نشانه‏هاى آن چگونه مشخص شده است؟ میراث یهود در فلسطین چه جایگاهى دارد؟
2- واقعیت‏هاى قدس و تاریخ آن در طول زمان چیست؟
3- ملت فلسطین چگونه در سایه حکومت اسلامى، آزادى عبادت را براى تمام مؤمنان به قدس فراهم کرد و ضمن خدمت به اماکن مقدسه از آن حمایت و حفاظت نمود؟
تاریخ قدس و فلسطین فقط به هزاره سوم پیش از میلاد محدود نمى‏شود بلکه به دوران‏هاى پیشتر که در آن انسان داراى فکر و اندیشه در فلسطین پدیدار شد، باز مى‏گردد.
این تاریخ ثمره همسویى انسان در فلسطین با زمان و مکان است.
فلسطین در غرب قاره آسیا و جنوب سرزمین شام قرار دارد که قلب جهان عرب محسوب مى‏شود. مساحت آن 28 هزار و 9 کیلومتر مربع یا 10 هزار و 429 میل مربع است و مشتمل بر منطقه ساحلى در کنار دریاى مدیترانه، منطقه کوهستانى و دشت و منطقه صحرایى مى‏باشد.
در اینجا ذکر چند نکته ضرورى به نظر مى‏رسد:
1- فلسطین به سبب قرار گرفتن در مسیر سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا از موقعیتى راهبردى برخوردار بوده و حلقه اتصال و مرکز برخورد فرهنگ‏ها و تمدن‏ها به شمار مى‏آید.
2- وضعیت جغرافیایى فلسطین و سرزمین شام و نوع پستى و بلندى زمین‏هاى آن بسیار حائز اهمیت بوده و علاوه بر آن این سرزمین به سبب قرار گرفتن در کنار مدیترانه و دارا بودن کوه و صحرا تقریباً داراى چهار فصل است.
3- فلسطین داراى دو سیستم بدویت و تمدن است و پیوسته مرکز برخورد بدوى‏ها و مسافران بوده است. بدین سبب ساکنان بدوى آن با گذشت زمان در روستاها و شهرها اسکان یافتند.
4- مجاورت فلسطین با قدیمى‏ترین تمدن هایى که بشریت آن را مى‏شناسد یعنى سومرى و بابلى در سرزمین رافدین(عراق) در شرق و تمدن مصر در وادى نیل در جنوب غربى.
این در حالى است که این منطقه از کرت، یونان و ایتالیا از سمت دریا و از سرزمین فارس (امپراطورى ایران) و هند از شرق تأثیر پذیرفت و بدین ترتیب بخشى از جاده بین المللى باستانى شد که از دلتاى نیل آغاز شده و به شط العرب پایان مى‏یابد.
در این میان شهر قدس از جایگاه بسیار ویژه‏اى برخوردار بوده و بسیارى از علما و دانشمندان آن را مرکز زمین مى‏دانند.
قدس بر روى چهار ارتفاع ساخته شده که چندین دشت و همچنین شهرها و روستاها در اطراف آن قرار دارد. این شهر داراى اهمیت راهبردى و دینى خاصى مى‏باشد.
تاریخ قدس و فلسطین، تاریخى مشحون از حوادث و رویدادهاى بى‏شمار است که مى‏توان آن را به دو بخش قبل و بعد از ظهور اسلام تقسیم نمود.

جایگاه قدس نزد مسلمانان‏
قدس با ادیان آسمانى مرتبط بوده و در دل تمام مؤمنان و معتقدان به ادیان الهى جاى دارد. اما ارتباط آن با اسلام و مسلمانان از عمق بیشترى برخوردار است.
قدس از دیرباز جایگاه ویژه‏اى در اندیشه، تاریخ و میراث اسلامى داشته و مسلمانان آن را مانند فرزند خود مورد سرپرستى و حفاظت قرار داده‏اند.
این شهر نه فقط در اسلام بلکه در تمام ادیان آسمانى مورد تقدیس و احترام بوده و مى‏باشد. خلفا، امرا، علما و صالحان در آن به ساخت مسجد، تکیه، راه، مدرسه و سایر اماکن مشابه پرداختند. تمام ادیان در آن براى عبادت آزاد بوده و پیوسته امنیت و ثبات داشته است.
قدس به چند سبب از جایگاه ویژه‏اى در بین مسلمانان برخوردار است:
1- این شهر موطن ابراهیم خلیل، محل پیامبران، محل نزول وحى و مبعث عیسى(ع) بوده است.
ابن عباس در این باره مى‏گوید: پیامبران الهى بیت المقدس را بنا نهاده و در آن سکنى گزیدند. بدین سبب در وجب به وجب آن یک پیامبر نماز خوانده و یا یک ملک اقامت نموده است.
2- قدس اولین قبله مسلمانان و سومین حرم شریف است و پروردگار متعال آن را با لیلة الاسراى رسول و حبیب خود ویژگى خاصى بخشید.
پروردگار متعال در قرآن کریم مى‏فرماید: سبحان الذى اسرى بعبده لیلا من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى الذى بارکنا حوله لنریه من آیاتنا انّه هو السمیع البصیر.
پیامبر گرامى اسلام نیز فرمودند: لاتشد الرحال الّا الى ثلاثه مساجد مسجدى هذا و مسجد الحرام و المسجد الاقصى.
3- قدس کلید کعبه و مزار رسول(ص) است.
4- این شهر پایتخت فلسطین و موزه آثار دینى است که به مدت 13 قرن جمع آورى شده و نقطه اتصال کشورهاى عربى و مناره‏اى است که نور هدایت و خیر از آن ساطع مى‏شود.
مسلمانان پیوسته قدس را مورد حمایت قرار داده و هرگز تفاوتى میان ادیان آسمانى در آن و همچنین پیامبران قائل نشدند. در این شهر انواع مساجد، کلیساها و معابد مشاهده مى‏شود و نام پروردگار بر زبان مردم جارى است.
یکى از قدیمى‏ترین آثار قدس که براى مسلمانان از اهمیت خاصى برخوردار است، مسجد سلیمان مى‏باشد. در این مکان قبة السلسله در کنار قبة الصخره قرار دارد. قبة السلسله منتسب به حضرت سلیمان بن داود(ع) است و بر روى محراب آن نوشته شده است: یا داوود انا جعلناک خلیفة فى الارض فاحکم بین الناس بالحق.
مسلمانان مسجدى را در این مکان برپا کردند که "مقام نبى داوود" نام دارد و کلیددارى آن را یک خانواده مسلمان بر عهده گرفت. برخى مورخان معتقدند که این مقام قبر نبى داوود(ع) است.
در داخل حرم دو مسجد عظیم قرار دارد. مسجد دیگر کرسى سلیمان نام دارد که در هر دو نماز اقامه مى‏شود. علاوه بر آن آثارى که در خارج بیت المقدس قرار دارد و یکى از مشهورترین آن مقام نبى ابراهیم(ع) در شهر الخلیل است که مسجد بزرگى نیز در آن واقع شده است.
مسلمانان هرگز آسیبى به آثار مسیحیان در این شهر وارد نکرده و هرگز آن را مورد بى‏حرمتى قرار ندادند و این اماکن در دوران‏هاى مختلف در دست خود مسیحیان بوده است.
در این میان مسلمانان در طول تاریخ اسلامى و حاکمان مسلمان فقط در حال ساخت و ساز و یا بازسازى بناهاى قدیمى در قدس بوده و اهتمام ویژه‏اى به آن ورزیده‏اند.
در دوران امویان، عبدالملک بن مروان براى ساخت مسجد الصخره خراج 7 سال مصر را اختصاص داد و نام وى بر گنبد مسجد با تاریخ ساخت یعنى سال 72 هجرى حک شد.
پس از آن خلفا و امرا یکى پس از دیگرى به تزیین و نوسازى آن پرداختند تا جایى که به گفته یکى از مورخان غربى به یکى از زیباترین بناهاى موجود و مساجد تاریخ تبدیل شد.
عبدالملک مسجد الاقصى را ساخت و فرزندش ولید آن را تکمیل کرد. پس از وى این مسجد در دوران امرایى که یکى پس از دیگرى به قدرت رسیدند نوسازى و تزیین و فرش‏هاى گران قیمتى در آن قرار داده شد. از جمله این افراد مى‏توان به صلاح الدین ایوبى، سیف الدین ابوبکر، تقى الدین عمر بن شاهنشاه، نورالدین على و عزیز عثمان اشاره کرد.
مسلمانان از محوطه حرم قدسى، دو مسجد بزرگ و رواق‏هاى آن به عنوان محل تدریس علوم دینى بهره گرفتند. اکثر حجاج بیت اللّه الحرام نیز هنگام رفتن و برگشتن به زیارت قدس مى‏آمدند.
روزى از رسول خدا(ص) درباره بیت المقدس پرسیده شد. فرمودند: این سرزمین محشر و منشر است و نماز در آن مانند هزار نماز در نقاط دیگر مى‏باشد.
ایشان در جاى دیگر فرمودند: هر که در بیت المقدس بمیرد مانند کسى است که در آسمان مرده است.
و یا اینکه، کسى که مى‏خواهد نقطه‏اى از بهشت را ببیند به بیت المقدس بنگرد.
در شهر بیت المقدس شمار زیادى از صحابه، تابعین و مجاهدین دفن شده‏اند مانند عبادة بن الصامت الانصارى، شداد بن اوس، ام الخیر، محمد بن کرام و بکر بن سهیل الدمیاطى.
مسلمانان در دوران‏هاى مختلف 34 مسجد در قدس ساختند که عمدتا در داخل شهر قدیمى قرار دارد.
همچنین استراحتگاه حجاج پاکستانى، استراحتگاه حجاج هندى و استراحتگاه القادریه براى حجاج افغانستان، در هر استراحتگاه مسجد و اتاق‏هاى خواب ساخته شده است.
در قدس همچنین گورستان هایى وجود دارد که برخى صحابه، تابعین، علما، مجاهدان و حکام در آن دفن شده‏اند مانند: فیروز الدیلمى، سلامة بن قیصر، ذاالاصبع و ابامحمد البخارى.
مسلمانان در کنار این اماکن، 56 مدرسه نیز احداث کرده‏اند که پذیراى علماى شهر و سایر نقاط است و قرآن‏ها و کتب خطى نادر نگهدارى مى‏شود.
مسجد الاقصى همچنین داراى کتابخانه‏اى بزرگ است و علما در گذشته از اندلس، مغرب، مصر، عراق و فارس براى درس و تدریس به آن مى‏آمدند. در موزه اسلامى آن نیز صندوق بزرگى حاوى یک قرآن خطى وجود دارد که توسط یکى از ملوک مغرب به طور اختصاصى براى مسجد الاقصى نوشته شده است.
اکثر این اماکن اسلامى به جز گورستان‏ها در شهر قدیمى موجود است و با یک دیوار باستانى احاطه شده که آخرین بار سلطان سلیمان القانونى در قرن دهم هجرى آن را نوسازى کرد.
مساجد شهر قدیمى 868 دنم معادل 868 هزار متر مربع است که 26 دنم از آن فقط به حرم قدسى اختصاص دارد. این شهر در واقع موزه‏اى بزرگ آثار باستانى، ساختمان‏ها، نقوش و از میناکارى‏هاى نادرى است که نمى‏توان بر روى آن قیمت گذاشت.
آثار اسلامى باعث شده که قدس بسیار عظیم‏تر از اورشلیم یهودیان باشد و در ردیف مکه و مدینه قرار گیرد. پیامبر گرامى اسلام(ص) نیز در یکى از احادیث خود این شهر را چهارمین شهر بهشت نامیدند.
بنابر گواهى تمام علماى مسلمان و مسیحى، در این شهر اثرى مادى و تمدنى از یهودیان یافت نمى‏شود. لذا چشم پوشى از از این شهر مقدس در واقع چشم پوشى از مقدس‏ترین مقدسات اسلامى و محروم ساختن آنها از انجام فرایض و شعائر دینى و همچنین خطرى بزرگ براى سایر مقدسات در مکه و مدینه و اوقاف اسلامى است که هیچ مسلمانى نمى‏تواند در برابر آن سکوت اختیار کند.
رابطه مسلمانان با قدس در اصل رابطه‏اى مبتنى بر قرآن، اندیشه اسلامى و سنت نبوى است. قدس و مسجد الاقصى براى مسلمانان جهان از ابتدا دو نقطه بسیار مهم بود و بخشى از تمدن و میراث فرهنگى مسلمانان و همچنین نقطه وحدت میان ملت‏هاى عربى و اسلامى در شرق و غرب جهان محسوب مى‏شود.
در اندیشه اسلامى، قدس بخشى از رشد ایمانى و اعتقادى مسلمانان است که در هیچ شرایطى نمى‏توان از آن عدول کرد. لذا تفریط از این حق حتى اگر با اجماع باشد از نظر اسلام باطل است زیرا قرآن بالاتر از هر اجماعى است.
لذا باید توجه داشت که سیطره بر قدس به عنوان مرکز معنوى و توحیدى و موقعیت نظامى و سیاسى راهبردى‏اش و گرفتن آن از دست اعراب و مسلمانان به اضمحلال و فروپاشى جهان اسلام مى‏انجامد و مایه وهن امت و مخدوش شدن کرامت آن است. بدین ترتیب مى‏توان به راحتى عمق ارتباط تاریخ اسلام با شهر قدس از نظر معنوى، سیاسى و نظامى را دریافت.
در 200 سال گذشته چه بسیار خون مسلمانان که به خاطر آزاد سازى قدس از دست صلیبى‏ها، مغول‏ها و اینک صهیونیست‏ها بر زمین ریخته شد. آن زمان که امپراطورى عثمانى با بیرون ریختن پرتغالى‏هاى اشغالگر از سواحل اسلامى و دور کردن خطر از بیت المقدس بر دریاى مدیترانه مستولى شد. پس از مدتى ناپلئون، مصر و سپس فلسطین را مورد تاخت و تاز قرار داد و سالها بعد یعنى در سال 1948 میلادى تاریخ تکرار شد تا قدس و فلسطین محور جنگ ملت‏هاى عربى و اسلامى با حمله صهیونیست‏ها باشد.
این درگیرى پس از اشغال کامل فلسطین و همچنین اشغال صحراى سیناى مصر و بلندى‏هاى جولان سوریه در سال 1967 میلادى به اوج خود رسید و موضوع قدس به موضوع اول تمام ملت‏هاى عربى و اسلامى تبدیل شد.
اما از آن زمان به بعد صهیونیست‏ها براى محو نام قدس از نقشه جهان دست به انهدام تدریجى آثار تاریخى آن و احداث دیوارى بتونى به نام دیوار حائل زدند تا آغازى براى یهودى سازى این شهر و حذف نقش تاریخى و معنوى آن براى مسلمانان باشد چرا که رژیم اشغالگر قدس و صهیونیسم بین الملل نمى‏توانند حضور ملتى داراى ریشه‏هاى عمیق تاریخى، تمدن کهن و میراث فرهنگى غنى با آداب و رسوم اسلامى یعنى ملت فلسطین را در این سرزمین تحمل کنند.
پاورقی ها:

تعداد مشاهده مقاله: 69