گزارشى از چین و زمینه‏هاى فرهنگى آن‏

در این مقاله برآنم شمه‏اى از کشور چین بقدر مشاهدات چند روزه خود از این کشور بنگارم، کشورى که با مساحت 021/598/9 کیلومتر مربع در رتبه سوم کشورهاى پهناور جهان پس از روسیه و کانادا قرار دارد و یک میلیارد و سیصد و هفت میلیون انسان را در خود جاى داده و از نظر جغرافیاى انسانى با قومیت‏ها و نژادهاى مختلف، تقریباً یک چهارم جمعیت کره زمین را در برمى‏گیرد. یعنى بیست برابر جمعیت ایران!
مطالعه کشور پهناور چین و نظام سیاسى و سیستم فرهنگى و اجتماعى آن از جهاتى سودمند است و درسهایى را در بر دارد. یکى اینکه: سیستم حکومتى این کشور چگونه توانسته این جمعیت انبوه را از نظر امنیت، رفاه، معیشت، اشتغال، مسکن و آموزش و خانواده و فرهنگ اداره کند. دیگر اینکه، با وجود رژیم کمونیستى وضعیت فرهنگ و دین و معنویت و اخلاق در چین در چه جایگاهى قرار دارد، مخصوصاً موقعیت اسلام در این کشور چگونه است؟ با وجود سوابق تاریخى رابطه این کشور با کشورهاى اسلامى بویژه ایران که از طریق راه ارتباطى بازرگانى معروف به جاده ابریشم، دو کشور پیوند تاریخى داشته‏اند. به عبارت دیگر اسلام بر چین و مسلمانان دیگر کشورها بر مردم این کشور چه آثارى از خود بجاى نهاده‏اند. در اینجا جالب است اشاره کنیم که طبق اظهارات چینى‏ها، مسلمانان نیّت نماز را به لغت فارسى بر زبان مى‏آورند و این نشان دهنده آنست که اسلام بوسیله ایرانیان و بازرگانان مسلمان به این کشور راه یافته و نخستین نمازگزاران از زبان ایرانیان نماز و شرایع دین را آموخته‏اند و هنوز این واژه‏ها در افتتاح نماز بر زبان آنها جارى مى‏گردد. افزون بر این چینى‏ها اعم از مسلمان و غیر مسلمان علاقه خاصى به ایران و فرهنگ ایرانى دارند که این را در دیدارهایى که از هیأت ایرانى اعزامى کمیسیون فرهنگى مجلس به دعوت سازمان فرهنگ و ارتباطات در تعطیلات نوروزى با شخصت‏هاى فرهنگى این کشور و نخبه‏گان و اندیشمندان و نویسندگان داشتند، بطور مکرر شنیده مى‏شد. و زمینه‏هاى روانى توسعه فرهنگى ایران و چین بطور آشکار ملموس و مشهود بود.
این زمینه‏هاى فرهنگى بار مسؤولیتى سفارت جمهورى اسلامى و حوزه‏هاى علمیه و رایزنى فرهنگى و نهادهاى تبلیغى و آموزشى را سنگین مى‏کند و در شرائطى که برخى جمعیت‏هاى اسلامى افراطى و گروه‏هاى تبشیرى و فرق ضاله دامنه فعالیت خود را به این سرزمین پهناور گسترده و از خلأ معنوى موجود و فضاى نسبتاً باز فرهنگى کنونى بهره مى‏گیرند، رسالت جهانى اسلامى ما ایجاب مى‏کند فرهنگ ناب اسلامى را به هر طریق ممکن و بدور از مسائل سیاسى، با هدف ارتباط دادن بندگان مستضعف خدا با آفریدگارشان به این کشور معرفى کنیم که زمینه فطرى پذیرش اسلام و فرهنگ متعالى آن به چشم مى‏خورد، هرچند بسیار زود است که تصور کنیم زمینه از هر جهت براى ترویج فرهنگ اسلامى فراهم است اما به هر حال آمادگى بالقوه را در بین نخبه‏گان و عناصر فرهنگى و فطرت‏هاى دست نخورده، مى‏توان مورد قبول دانست.
نگارنده در یکى از نشست‏ها و گفتگویى که با راهنمایى رایزن فرهنگى‏مان با یکى از چهره‏هاى فرهنگى چین داشتم و از وى پرسیدم شما به عنوان یک پژوهشگر تاریخ چه مقدار از اسلام شناخت دارید؟ و از انقلاب اسلامى ایران چه مى‏دانید! او در پاسخ گفت: دین اسلام یک آیین مترقى و پیشرفته و منطقى است و من به عنوان یک کمونیست خدایى را که اسلام معرفى مى‏کند نامحدود و فراتر از جهان ماده مى‏دانم، در عین حال نسبت به ادیانى که خدا را در سنگ و چوب و مجسمه‏ها جستجو مى‏کنند نظر مخالف دارم. این داورى از یک دانشمند کمونیست حکایت از آن دارد که اغلب دانشمندان حتى در جهان کمونیسم بحکم فطرت و عقل با مبدأ نامتناهى هستى سر عناد ندارند. نهایت اینکه فرهنگ و سیاست و اجتماع با آنها مساعدت نکرده تا به مطالعه و تحقیق درباره دین و مبانى معنوى آن بپردازند و زمینه‏ها و شرائط و عواملى را مى‏طلبد تا فطرت‏هاى خفته بیدار شود و به نداى وجدان پاسخ داده شود و این زمان طولانى و هزینه‏هاى فروانى را طلب مى‏کند. اسلام و مسلمانان در چین‏
آنچه در گفتگوى فوق مورد اشاره قرار گرفت مربوط به جمعیت هایى است که رسماً مسلمان نیستند ولى زمینه فطرى براى نزدیک شدن به اسلام و معارف آسمانى را دارند مخصوصاً پس از فروپاشى نظام کمونیستى در شوروى و ورشکستگى اندیشه‏هاى مارکسیستى. دولتهایى مانند دولت چین نیز به این نتیجه رسیده‏اند که با عقائد مردم کار نداشته باشند و فضاى نسبتاً باز فرهنگى را براى فعالیتهاى دینى بگشایند و به عبارت خلاصه: جنگ با آئین و مذهب را از لیست برنامه‏هاى حکومتى خارج کنند که این رویه محکوم به شکست است و این همان چیزى است که حضرت امام(ره) در پیام تاریخى خود به گورباچف بر آن تأکید فرمودند.
بارى فعالیت‏هاى اسلامى خوشبختانه امروز در چین منع قانونى ندارد. البته با رعایت احتیاط و پرهیز از ورود در حوزه سیاست و صرفاً با هدف اخلاقى و معنوى که البته این در جاى خود بسیار اهمیت دارد و نباید این فرصت طلائى را دست کم گرفت و از آن استفاده نکردو یا تبلیغات اسلامى را با تند روى در آن شرایط با مشکل روبرو ساخت. در هر حال در چین اسلام و مسلمانان جایگاه نسبتاً خوبى دارند. جمعیت مسلمانان چین را آمار رسمى 21 میلیون گفته ولى بنا به روایت محققان و مورخان مسلمان، رقم مسلمانان چین به 60 تا 70 میلیون مى‏رسد که در تمام استان‏ها و نواحى چین پراکنده، و در برخى استان‏ها متمرکز مى‏باشند مانند استان «سین کیانگ» و..هم اکنون بیش از 40 هزار خطیب و امام جماعت و جمعه در سرتاسر چین مشغول فعالیت دینى‏اند و 35 هزار مسجد کوچک و بزرگ شاهد حضور مردم براى انجام فرائض دینى است.
در دیدارى که ما با آقاى هلال الدین رئیس انجمن اسلامى چین و عضو کنفرانس مشورت سیاسى چین و چند تن همکاران وى و رایزن فرهنگى داشتیم چنین اظهار داشت: کشور ایران و چین قدیمى‏ترین کشورها هستند که رابطه دیرین دارند 1300 سال قبل اسلام به چین آمده و با فرهنگ ایران بر جامعه چین تأثیرات عمیق داشته است، شما برادران ما هستید، بیشتر مسلمانان چین نیّت نماز را به زبان فارسى ادا مى‏کنند، فرهنگ مسلمانان چین از ایران آمد. و این موجب سپاسگزارى است. اسلام در چین رو به رشد و توسعه است همچون درختى که رشد مى‏کند، امروز مسلمانان به وحدت بیشترى نیاز دارند. در چین 35 هزار مسجد داریم بیش از 40 هزار امام جماعت داریم، ما داراى سازمان و تشکیلات هستیم، هر مسجد کمیته‏اى دارد و جهت رسیدگى به امور مردم. یک دانشگاه علوم اسلامى در پکن داریم و در سایر شهرهاى بزرگ نیز دانشگاه اسلامى وجود دارد، مسلمانان مشکلات خود را با انجمن اسلامى در میان مى‏گذارند و بدینوسیله و از طریق سازمان‏هاى دولتى حل و فصل مى‏شود، دولت بودجه‏هایى را جهت بازسازى اماکن اسلامى اختصاص داده است. آقاى هلال الدین که امام جماعت مسجد مسلمانان پکن در منطقه «نیوجیه» مى‏باشد از سفر به ایران و خاطرات خوب خود یاد مى‏کرد و مى‏گفت: دشمنان سعى مى‏کنند ما را به جان هم بیندازند و ما باید هوشیار باشیم و همه زیر پرچم اسلام درآییم چرا که جهان زیر پرچم اسلام آباد خواهد شد. رئیس انجمن‏هاى اسلامى از مدارس علمیه طلاب و دانشکده‏هاى اسلامى با برنامه آموزش زبان عربى و فارسى و قرآن و فقه و حدیث که هشتاد درصد برنامه این مدارس و دانشکده‏ها را تشکیل مى‏دهد سخن گفت و ما نیز از مدارس یاد شده و دانشکده‏ها دیدن کردیم و با طلاب و دانشجویان با زبان عربى گفتگو کردیم که جالب بود و به یکدیگر علاقمند شدیم.
طلاب این مدارس معمولاً به جامع الازهر مصر جهت ادامه تحصیل اعزام مى‏شوند و طبیعتاً از اندیشه جامعه ازهر متأثر مى‏گردند و ما از آمادگى ایران براى جذب طلاب به حوزه علمیه قم سخن گفتیم که آنان اظهار تمایل نموده و شرائط پذیرش را مى‏پرسیدند که گفته شد: رایزنى فرهنگى ما آنان را راهنمائى خواهد کرد.
گفتنى است که تشکیلات حوزوى ما نیز براى جذب طلاب خارج کشور به قم برنامه‏ها و اقداماتى دارد و هم اکنون در مناطق شیعه‏نشین چین مدارس و مساجدى به منظور تعلیم و تربیت طلاب وجود دارد و در حال حاضر یکصد و پنجاه تن طلبه از کشور چین در حوزه علمیه قم مشغول تحصیل مى‏باشند و اگر سرمایه‏گذارى بیشترى شود مى‏توان این ظرفیت را بالا برد و دانش آموخته‏گانى را با مبانى صحیح فرهنگ اسلامى آشنا و مجهز کرد و جهت ارشاد مردم منطقه به آنجا باز گرداند و بدیهى است که بازتاب و ثمره این اقدام ارزنده سودمند خواهد بود که یک طلبه دانش آموخته به میان مردم خود برگردد و مشعل هدایت را برافروزد. راستى اگر ما به رسالت جهانى اسلام فکر مى‏کنیم روى برنامه‏هاى خارجى و تبلیغى در همه کشورها باید سرمایه‏گذارى کنیم و اگر ما اقدام نکنیم جریان‏هاى منحرف به نام اسلام و ضد اسلام این خلأ را پر خواهند کرد همانگونه که این جریانهاى فاسد در اغلب کشورها با سرمایه‏هاى کلان وارد شده و مقاصد خود را دنبال مى‏کنند... سایر دیدارها
دیدارى داشتیم با آقاى «چن خائوسو» رئیس انجمن دوستى چین با سایر ملت‏ها که عضو کنفرانس مشورتى سیاسى چین مى‏باشد. نامبرده طى گفتگویى با هیأت ایرانى اظهار داشت: از دیدار با شخصیت‏هاى ایرانى خوشنودیم و از همکاریهاى فرهنگى استقبال مى‏کنیم در چین مسلمانان بسیارى هستند، همه مى‏دانند که اسلام دین صلح است، ما به میهمانان خود از کشورهاى اسلامى احترام مى‏گذاریم، ما به دوستى با ایران افتخار مى‏کنیم، مشکل جهان اینست که راه انبیاء را رها کرده است، ما با ظلم و ستم قدرتهاى حاکم جهانى مخالفیم، اگر ما متحد باشیم قدرتهاى بزرگ زورگو ناامید خواهند شد، ابرقدرتها مى‏خواهند اراده خود را بر بشریت حاکم سازند، دولت چین با مبارزه با این قدرتها موافق است. نامبرده با اشاره به مشى سیاسى ایران اظهار داشت: سیاست ایران منطقى و عالى است، ما با شما برادریم و باید همکارى بیشترى داشته باشیم، شما از کشور بزرگى آمده‏اید، امیدواریم دیدارهاى ما ادامه پیدا کند و جاده ابریشم بار دیگر پیوند ما را مستحکم‏تر نماید، گفتنى است که وى در خلال سخن خود چندین بار از کنفسیوس سخن گفت و یکبار چنین اظهار داشت که من از سخنان شما بیاد کنفسیوس افتادم! که به اخلاق و معنویت دعوت مى‏کرد...در هر حال گفتگوى ما با استقبال وى مواجه شد...
دیدار دیگر با آقاى «وانگ مینگ» عضو مشورت سیاسى چین و وزیر سابق فرهنگ و از نویسندگان و پژوهشگران است که طى چند ساعت گفتگوى صمیمى بحثهاى معنوى مطرح کردیم در بخشى از اظهارات وى از مقالات درباره ایران توسط ایشان سخن به میان آمد او گفت قصد دارد کتابى با تصویر به چاپ برساند و مردم چین را با ایران آشنا سازد سپس به سوابق رابطه ایران و چین پرداخت و گفت ما به فرهنگ ایران احترام مى‏گذاریم، همه دانشمندان چینى احساس خاص نسبت به ایران دارند، دین اسلام برترین آئین است، اسلام دین محبت است، من برخى کتابهاى اسلامى را خوانده‏ام نهج البلاغه را با ترجمه چینى که ایران فرستاده خوانده‏ام، این کتاب مبدأ آفرینش را معرفى مى‏کند و نه تنها یک کتاب دینى است بلکه کتاب علم و حکمت و عامل رشد خرد آدمى است، اصولاً فرهنگ اسلام فرهنگى وسیع و کامل است، من به کشورهاى بسیارى سفر کرده‏ام، ایران هم آمده‏ام، فرهنگ و هنر ایرانى را با احساس خاص دریافت کرده‏ام و تحت تأثیر جدى قرار گرفته‏ام، در اصفهان و میدان نقش جهان و مساجد جداً شیفته هنر و زیبایى و صبورى و پشتکار مردم آن شدم، مخصوصاً مساجد اصفهان و زیبائى‏هاى آن که بر آمده از ایمان و عشق به معنویت است که جز ایمان سرچشمه‏اى ندارد...
آقاى وانگ سپس با اشاره به انقلاب اسلامى اظهار داشت، اوضاع ایران و چین به یکدیگر شباهت دارد، ما مى‏توانیم همدیگر را درک کنیم، ما چینى‏ها مبارزات طولانى با استعمار غربى داشته‏ایم در جنگ کره سه سال با آمریکا جنگیده‏ایم...و ما از جایگاه علم، نگارش و قلم در قرآن و نقش محققان در هدایت انسانها و نهادینه کردن معنویت به تفصیل سخن گفتیم که مورد توجه قرار گرفت.
دیدار دیگر ما با معاون وزیر فرهنگ چین بود که در پیرامون مسائل فرهنگى و روابط دو کشور سخنانى رد و بدل شد، از جمله برنامه موافقت نامه مصوب فرهنگى و برنامه چهار ساله مبادلات فرهنگى که مجدداً به امضاى دو کشور خواهد رسید، هفته فرهنگى ایران و چین که ادامه دارد، روابط نخبه‏گان دو کشور و ضرورت توسعه آن جهت درک واقعى از حوادث مهم و اخبار یکدیگر.
خصوصاً ما تأکید کردیم که ما باید اطلاعات کشور متقابل را از خود آن کشور بپرسیم تا اخبار تحریف نشده در اختیار افکار عمومى قرار گیرد و دشمنان ما فضا را آلوده نسازند و جنگ روانى به راه نیندازند از جمله دانش هسته‏اى که ماهیت آن را رسانه‏هاى صهیونیستى و امپریالیستى تحریف مى‏کنند و همچنین در مسائلى چون تروریسم جهانگردى، روابط دانشجویى و دانشگاهى، انتقال تجارب علمى و فنى و رسانه‏اى که براى دو کشور سودمند است. همچنین به فیلم 300 ساخته آمریکایى‏ها اشاره کردیم که تاریخ ایران را تحریف کرده و باید در این خصوص روشنگرى بشود، نامبرده نیز از تأثیر چهره‏هاى فرهنگى و گفتگوها و تأثیر آن بر حسن تفاهم و تحکیم روابط سخن گفت که آمادگى دانشمندان و شخصیت‏هاى آن کشور را براى شنیدن حرفهاى ما نشان مى‏داد و این مطلبى است که روابط خارجى ما نباید از آن غفلت ورزد... دیدار با گروه دانشکده زبان فارسى‏
دانشگاه بسیار قدیمى و سنتى و بزرگ و مصفاى پکن یکى از مراکزى بود که دیدن کردیم. نکته قابل ذکر اینکه چهره دانشگاه و دانشجویان بسیار طبیعى و بى‏آلایش بود، دانشجویان پسر و دختر در کمال آرامش و بدون آرایش تردد مى‏کردند و از دوچرخه نیز استفاده مى‏نمودند از چهره‏هاى زننده و رنگ و روغن دختران دانشجو که در میان خودمان حتى دانشجویان زیاد مى‏بینیم خبرى نبود، حتى یک مورد زن و دختر دیده نشد که از ابزار آرایشى استفاده کرده باشد، دانشجو سرگرم کار خود است نه در فکر جلب نظر دیگران و نمونه این را در چهره اجتماع چین تقریباً مشاهده مى‏کنیم...
به هر حال در این دانشگاه با گروه زبان فارسى مرکب از چند استاد مرد و زن یکى دو ساعت جلسه صمیمى داشتیم. این گروه جزو کسانى بودند که در مطالعه و ترجمه آثار فارسى به زبان چینى کار کرده و از خود آثارى چون دیوان حافظ، سعدى، مولوى، خیام و... به زبان چینى بیادگار گذاشته‏اند، برخى از اینها پرفسور و محقق که تا هیجده اثر فارسى ترجمه شده به لغت چینى دارند، در این دیدار نیز از روابط فرهنگى در پرتو آثار ایرانى و دیوان‏هاى ترجمه شده صحبت شده و تذکر اینکه مفاهیم عرفانى و معرفتى مندرج در این آثار نباید از نظر دور بماند و صرفاً به ترجمه بسنده شود، در همین دانشگاه از کتابخانه مشتمل بر آثار دینى و ادبى ایرانى دیدار کردیم که این نیز در حد خود جالب توجه بود. کتابخانه ملى پکن‏
این کتابخانه بزرگترین کتابخانه پکن مى‏باشد، از نظر ساختمان بسیار باشکوه و در زمینى به مساحت 250 هزار متر مربع ساخته شده و مشتمل بر 25 میلیون کتاب مى‏باشد که بیش از سه هزار جلد آن فارسى و عربى است. از مخازن کتاب و سیستم اداره و بهره بردارى توضیحاتى داده شد. مسجد و مدرسه نیوجیه‏
این مسجد در محله نیوجیه که یک منطقه مسلمان نشین پکن است مردم مى‏گفتند: هزار سال قبل بنا شد هرچند ساختمان آن چندان قدیمى نبود و نقاشى‏هاى رنگارنگ به جاى کاشى کارى تزیینات داخل آن را تشکیل مى‏داد، در محوطه این مسجد دو تن از چهره‏هاى به نام مسلمان به اسامى «قزوینى و بخارائى» قرار داشت و مسجد محل اقامه جمعه و جماعت مردم منطقه است و جالب اینکه در همان حال که مسجد را دیدار مى‏کردیم قبل از ظهر کلاس آموزش زبان عربى براى بزرگسالان در کنار مسجد دائر بود که مرد و زن با لباسهاى محلى در آن شرکت داشتند و معلم به آنها درس مى‏داد که با آنها گفتگو کردیم و ایران و ایرانیان را مى‏شناختند و اظهار علاقه مى‏کردند، سپس از مدرسه طلاب و دانشجویان علوم دینى در منطقه دیدار داشتیم و به چند کلاس سرزدیم و براى آنها کمى صحبت کردیم و چند روایت در باب تعلیم و تعلّم از پیامبر اکرم(ص) روى تابلوى کلاس نوشتیم و براى طلاب توضیح دادیم. این مدرسه زیر پوشش انجمن اسلامى و مدیریت هلال الدین قرار دارد و طلاب به الازهر مصر براى ادامه تحصیل اعزام مى‏شوند و ما از آمادگى قم براى پذیرش آنها صحبت کردیم. البته همانگونه که قبلاً گفتیم در مناطق شیعه نشین در سین کیانگ و برخى نقاط دیگر مدارس و مساجد با عنوان پیروان اهلبیت وجود دارد و دوستان ایرانى ما آنجا فعالیت دارند... دیدار از مرکز رادیو پکن‏
از این مرکز، مخصوصاً بخش زبان‏هاى خارجى، از جمله زبان فارسى نیز دیدارى داشتیم و در ضمن دیدار گفتگو با رئیس بخش بین الملل زبان‏هاى خارجى و گروه زبان فارسى. نامبرده از دائر کردن بخش فارسى براى فارسى زبانان چینى و خارج کشور و تأسیس دفتر خبرگزارى در ایران صحبت کرد و وجوه مشترک ایران و چین و ما با بیان مواضع دولت ایران در روابط با دیگر کشورها، اشاره کردیم که: رسانه‏ها مسؤولیت هدایت افکار عمومى را به عهده دارند و در جهان ارتباطات این مسؤولیت سنگینى است از همه مهمتر اینکه تبلیغات گمراه کننده زهرآگین صهیونیستى و امپریالیستى با روشنگرى مى‏بایست خنثى شود، مخصوصاً مسئله هسته‏اى ایران که دشمنان به تحریف اهداف ما مى‏پردازند انتظار داریم رسانه‏هاى چین حقیقت را براى مردم بگویند و آنگونه که هست بیان شود و این تفاهم باید از دو کشور باشد...
حال که سخن رسانه و رادیو به میان آمد بى تناسب نیست اشاره کنم که ابتذال در رسانه‏هاى کشور چین آنگونه که در کشورهاى غربى متداول است کمتر به چشم مى‏خورد. نگارنده کلید کنترل تلویزیون را در چند نوبت روى سیزده کانال گرفته تا نمونه این برنامه را ببینم، تصاویر این کانالها بسیار طبیعى بود، آدمها با چهره‏هاى ساده و نوعاً مطالب خبرى، گزارش و آموزشى بود. این برنامه کشورى است که مى‏خواهد یک میلیارد و سیصد میلیون نفوس را اداره کند. اگر بنا باشد، رقص و آواز و ابتذال و بى شرمى به شیوه غربى در آن رائج باشد همه چیز از دست خواهد رفت و کشور و جامعه و خانه و خانواده قابل کنترل نخواهد بود. این الگوى مدیریت مى‏تواند درس‏آموز باشد که گذشته از جنبه دینى و منع شرعى اخلاقى، اصولاً فساد و لاابالیگرى براى هر جامعه‏اى زیانبار است و به همین دلیل است که دشمنان ما سعى مى‏کند از طریق رسانه‏ها و ماهواره‏ها و مواد مخدر و قرص‏هاى مهیج و ترویج فساد به ما ضربه بزنند و ما نباید در برابر این جریانها نظاره گر باشیم بلکه با قاطعیت مى‏بایست در نبرد و مبارزه با فساد و عوامل آن از پاى ننشینیم در همین روزهاى سال نو، رسانه‏هاى ما مخابره کردند که در چین کسانیکه از طریق اینترنت و وسائل دیگر چون تلفن حرکت ضد اخلاقى کنند به پرداخت جریمه سنگین محکوم مى‏شوند...
این مقاله در صدد اثبات این مدعا نیست که در چین به طور کلى خلافکارى و فساد نیست، چرا که یک کشور کمونیست و لائیک و پرجمعیت به هر حال مسائل خاص خود را دارد بلکه مقصود اینست که اثبات کند اگر کشورى بخواهد صحیح حرکت کند مى‏بایست با ناهنجاریهاى اخلاقى برخورد داشته باشد تا جوانان در دام فساد گرفتار نشوند و جامعه روبه فروپاشى نگذارد هرچند یک نظام فاقد ایدئولوژى ایمانى باشد تا چه رسد به کشورى که مى‏خواهد پرچمدار اسلام باشد و به دیگران الگو بدهد!
بر گردیم به اصل گزارش و پاره‏اى نکات باقى مانده. هر چند خاطرات سفر شش روزه به آنچه نگاشتم محدود نبود و مطالب گفتنى بسیارى از دیدارها و مشاهدات وجود دارد که در این مجال نمى‏گنجد. از جمله دیدار با جمعى از نخبه گان مسلمان چینى، در سفارت جمهورى اسلامى به دعوت رایزنى فرهنگى از پرفسور و استاد دانشگاه گرفته تا تاجر و دانشجوى دانشگاه و خواهران و برادران مسلمان که آن نیز بسیار جالب بود به ویژه در این جمع گفتگو با آقاى پرفسور سیف الدین مترجم نهج البلاغه به زبان چینى که هر چند اهل سنت بود مى‏گفت من على(ع) را از کلامش شناختم، کلامى که گنجینه حکمت و معارف و سیاست و مدیریت و درس اخلاق است و بالأخره شب میلاد رسول اکرم(ص) و امام صادق(ع) در سفارت با همت رایزنى که جمع زیادى از ایرانیان مقیم پکن که آن نیز شب جالبى بود، بطور خلاصه اینگونه سفرها و دیدارها هرچند هزینه هایى در بر دارد اما آثار و برکات آن از نگاه فرهنگى بسیار زیاد است که در حد امکان باید آنرا توسعه داد تا پیام اسلام و انقلاب اسلامى به گوش جهانیان برسد و توطئه‏ها و شیطنت‏هاى دشمنان تا حدودى خنثى گردد... الگوى مصرف‏
یکى از اصول اقتصاد صرفه جویى و پرهیز از اسراف و تبذیر است که چینى‏ها این را بهتر از ما عمل کرده‏اند اگر صرفه‏جویى نباشد کجا مى‏توان کشورى با آن وسعت و جمعیت اداره کرد، همه کار مى‏کنند و همه به صرفه جویى به عنوان یک فرهنگ پایبندند و این چیزى است که در مسکن و وسیله نقلیه و سوخت و آب و برق و ریخت و پاش‏ها و پذیرائى‏ها مى‏بینیم. شهر پکن با اصول مدرن شهرسازى و خیابان‏هاى بسیار عریض و روان از نظر تردد، مشتمل بر انبوه ساختمان‏هاى آپارتمانى بلندمرتبه با متراژ اکثر 50 متر تا 100 متر و از خانه‏هاى ویلائى بزرگ کمتر دیده مى‏شود و حداقل ماندیدیم...وسیله نقلیه نیمى از مردم دوچرخه است و بعضاً موتور سوارى که با برق و باطرى کار مى‏کند. البته شمار اتومبیل‏ها نیز کم نبود که با توجه به جمعیت پایتخت غیر منتظره نیست. در ادارات همان اوائل سال شوفاژها خاموش بود که از چراغهاى ساختمان‏هاى دولتى نیز حداقل نیاز استفاده مى‏شد.
نکته قابل ذکر اینکه چینى‏ها از آثار باستانى حداکثر استفاده را مى‏کنند مثلاً دیوار تاریخى چین یا «قصر ممنوعه» سلاطین گذشته با اینکه چندان مهم نیست روزانه صدها میلیون «یوآن» پول چینى براى دولت درآمد دارد و سیل جمعیت به آنجا سرازیر است...
و گفتنى است که بنزین در چین به قیمت معادل 600 تومان عرضه مى‏شود با این حال ارزانى اجناس در چین مثال زدنى است، سؤال اینست که آنها چه کرده‏اند که این نظم و تعادل را حفظ کرده‏اند؟ ولى ما بگونه‏اى دیگر هستیم با اینکه قیمت بنزین بسیار ناچیز است وقتى افزایش از 80 به صد تومان در مجلس صحبت مى‏شود موج گرانى‏ها از راه مى‏رسد! چرا؟ براى این که مدیریت و نظارت ضعیف است و هر کسى هر کار دلش مى‏خواهد مى‏کند و این مایه تأسف است... و در خاتمه از رایزنى فرهنگى ایران در چین جهت ترتیب دادن این دیدار سپاسگزاریم.
پاورقی ها:

تعداد مشاهده مقاله: 72